Morgunblaðið - 05.04.1963, Blaðsíða 13

Föstudagur 5. apríl 1963
MORCVNBLAÐ1Ð
13
Alþjóðagjaldeyris-
sjððurinn á mikið fé,
og .áhrifa starfsemi hans gætir víða
um lönd, segir Per Jacobsson,
f ramkvæmdast j óri
^ New York, 4. apríl —
AP — NAB.
PER Jacobsson, framkvæmda-
Btjóri Alþjóðagjaldeyrissjóðsins,
lýsti því yfir í dag, að sjóðurinn
hefði nú yfir svo miklu fé að
ráða, að hann gæti gripið til ráð-
stafana, sem dygðu tii að tryggja
gengi gjaldeyris þeirra þjóða, er
aðild eiga að sjóðnum.
Jacobsson benti m. a. á, að
Stóra-Bretland hefði nú láns-
heimild hjá sjóðnum, er næmi um
1 milljarð bandarískra dala.
Yfirlýsingu sína gaf Jacobsson,
er hann lagði fram reikninga
sjóðsins fyrir hðið fjárhagsár.
Lagði hann á það áherzlu, að sjóð
urinn hefði haft mikil áhrif í
þá átt að hindra óeðlilegar
sveiflur á gengi gjaldeyris með-
limaríkjanna. Kvað hann áhrif-
anna gæta jafnt í efnahagslífi
stórveldanna og smærri ríkja.
í lok ræðu sinnar sagði Jacobs
son, að framtíðarhlutverk Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins væri, ef
til vill öðru fremur, að hjálpa
og aðstoða við uppbyggingu og
efnahagsþróun vanþróðara landa,
einkum þeirra, sem ættu oft í
tímabundnum eFfiðleikum, vegna
síbreytilegs verðs á hráefnum.
— Borgarstjórn
Framhald af bls. 24.
Merk nýmæli
Þórir Kr. Þórðarson (S) kvað
velferðarmál hins aldraða fólks
mikið þjóðfélagslegt vandamál,
sem hefði verið rannsakað ýtar-
lega og rætt um heim allan. Er
það svo fjölþætt og margbreyti-
legt, að í læknisfræðinni er vanda
mál hinna öldruðu orðið að sér-
stakri vísindagrein, sem margar
og merkar rannsóknir hafa verið
‘gerðar á og væri
|f 'm æskilegt, að hér
\ á landi yrði tekið
jff að vinna að
þessu máU, svo
j að um munaði.
, Snerta þessi sér-
fe ! stöku vandamál
fSijjiú.
?/íbæði líkamlega
og a n d 1 e g'a
heilsu hins alr-
»^a fólks og líf þess allt í raun
og veru. Hafa ýmsar þjóðir mjög
látið þessa fræðigrein til sín taka
og var m. a. efnt til sérstakrar
ráðstefnu á vegum Sameinuðu
þjóðanna í gegnum félagsmála-
stofnunina árið 1961, þar sem
margt athyglisvert kom fram.
Taldi borgarfulltrúinn því nauð
synlegt, að fylgzt yrði með hin
um erlendu rannsóknum og efnt
til slíkra rannsókna hér á landi
Aldurstakmarkið sérstakt
vandamál
Nú eru 6—7 ár síðan tekið var
öð rannsaka sérstaklega í Banda-
ríkjunum það vandamál, þegar
sldrað fólk lætur af störfum og
fer á ellilaun, og hafa þær rann-
sóknir leitt til þeirrar niðurstöðu,
að undirbúa þurfa þau umskipti
Fjórum árum síðar hófust sams
konar rannsóknir í Bretlandi, og
er nú tinnið að því með kappi að
komast að niðurstöðu um, hvernig
þjóðfélagið geti nýtt starfsorku
þeirra, sem komnir eru af venju
legum starfsaldri og hvernig
þeir geti nýtt starfsorku sína.
v.
Húsnæðismálin
' Viðhorfin til húsnæðismálanna
þreytast miög, er fólk tekur að
eldast, ekki sízt f stórum fiöl
skyidum, þegar ynera fólkið
flytur burt og stofnar eigin
heimili. Hið opinbera þarf að
láta það vandamál taka til sín
f æ ríkara mæli, m. a. með sam
hæfingaraðgerðum í skipulags
málum, þar sem tekið er tillit
til hinna öldruðu og þeim gert
kleift að búa innan um yngra
fólk. en erlendis eru menn á einu
mali um, að það sé æskilegast.
Tvær sögur Einars H. Kvarons
iærðar í leikritsbúning
Næsta framhaldsleikrít útvarpsins
„OFUREFU'* nefnist næsta
framhaldsleikrit, sem Ríkis-
útvarpið tekur tii flutnings.
Er það samið upp úr tveim-
ur skáldsögum Einars H. Kvar
ans, „Ofurefli“ og „Gull“,
sem út komu skömmu eftir
aldamótin síðustu. Ævar Kvar
an, leikari, sonarsonur höf-
undar, færði skáldsögurnar í
leikritsbúning. Fyrsti þáttur-
inn verður fluttur n.k. þriðju-
dagskvöld.
Ævar Kvaran, leikari sagði
í stuttu samtali við blaða-
mann Morgunblaðsins í gær,
að sagan „Gull“ væri í beinu
framihaldi af „Ofurefli“, en
gerðist sex árum síðar. Aðal-
persónurnar væru þær sömir,
en nýtt fólk' kæmi fram á sjón
arsviðið.
„Ég hef haft mjög gaman
af að búa þessar sögur afa
míns til flutnings í útvarpið,“
sagði Ævar. „í þeim er mjög
góð aldarfarslýsing á Reykja-
vík, mér er óhætt að segja
að Einar hafi verið fyrsti rit-
höfundurinn sem tók lífið í
Reykjavík til meðferðar. Sag-
Ævar Kvaran
an vakti geysiathygli á sín-
um tíma.
Efni sagnanna þekkja marg-
ir, þvi þær eru í heildarút-
gáfunni af verkum Einars H.
Kvarans. Aðalhlutverkin eru
í höndum Lárusar Pálssonar,
sem leikur séra Þorvald, og
Haraldar Bjömssonar, sem
leikur Þorbjörn Ólafsson kaup
mann. Sagan er spennandi,
hún fjallar um átök þessara
tveggja manna, og inn í þau
átök blandast örlög ýmsra
fjölskyldna í bænum.
f»að hefur verið - mér til
miki-ls hægðarauka, hve Ein-
ar notar samtalsformið mik-
ið í skáldsögunum. Að vísu
hef ég þurft að semja mörg
samtalanna, leysa óbeina ræðu
upp í beina, og nota sögu-
mann, svo söguþráðurinn
haldi sér fyllilega. Ég er þeg-
ar búinn að semja sex þætti,
en býst við að þeir verði 9
eða 10.“
Ævar Kvaran sagði að lok-
um, að hann hefði fært skáld-
sögu Einars H. Kvarans, „Sál-
in vaknar“ í leikritsbúning,
og leikritið verið flutt í út-
varpinu fyrir 1—2 árum á
einu kvöldi. Það hefði að ýmsu
leyti verið vandasamara verk,
þar eð hann hefði þurft að
Þjappa efni sögunnar of mikið
sarnan.
Persónuleg þjónusta
Þá veik ÞKrÞ að persónulegri
þjónustu, sem m. a. er í því fólg-
in að aldrað fólk er heimsótt
og veitt aðstoð, þegar þess þarí
með. Getur þar oft verið um
að ræða heimsóknir einstakra
aðila- og hefur kirkjan viða er
lendis unnið mikið starf í þessu
efni með skipulögðum heimsókn-
úm til aldraðs fólks, sem býr eitt.
Þarf oft ekki annað en rabba
við það eða gera fyrir það smá-
viðvik. En stefnt er að því, að hið
aldraða fólk geti sem lengst búið
í heimahúsum.
Skortur á fólki.
Eitt vandamál hefur alls staé-
ar komið upp, þar sem mikið
hefur verið unnið að velferðar-
málum aldraðs fólks, en það
er skortur á þjálfuðu starfs-
fólki.. Kvaðst borgarfulltrúinn
hyggja, að þegar þessum málum
yrði betur sinnt hér á landi,
mundu menn fljótlega reka sig
á, að þjálfað starfslið skorti. Með
því kvaðst hann ekki eiga við
langskólagengna menn, heldur
fólk, sem yrði þjálfað sérstak-
lega í hjúkrun og umönnun aídr-
aðra og lagði hann ríka áherzlu
á, að hið opinbera stuðlaði að
því, að menn legðu stund á þessa
námsgrein erlendis.
Vandamálin hin sömu.
í grundyallaratriðum eru vanda
mál hinna öldruðu og annarra
þegna þjóðfélagsins hin sömu,
en sá einn munur á, að hið aldr-
aða fólk á erfiðara með að upp-
fylla grundvallarþarfir sínar.
Þessvegna er mikil þörf á því,
að það búi við góðar aðstæður
og reynir hvert siðmenntað þjóð
félag að koma til aðstoðar, þegar
heilsunni tekur að hraka. Er þá
þörf á betri heilsufarslegri þjón
ustu, auk þess sem húsnæðis-
málin verða örðugri, ekki sízt
vegna verðbólgu og þarf þá að
koma til aðgerða þjóðfélagsins.
Auk þess sem sérstakt vanda-
mál skapast, þégar börnin fara
að heiman og hið aldraða fólk
verður í sumum tilfellum eitt
eftir, svo að þar þarf sterk
aðhlynning til að koma.
Tvær leiðir þarf að fara.
f velferðarmálum aldraðs fólks
þarf að fara tvær leiðir, og er
mjög þýðingarmikið, að þeim
sé haldið vel aðskildum. Er þar
annars vegar um að ræða að-
gerðir þjóðfélagsins til að
tryggja efnahagslegt öryggi og
vinna að velferðarmálunum al-
mennt og hins vegar þá þjón-
ustu, sem inna þarf af hendi við
einstaklinga, sem sérstakrar að-
stoðar þurfa með. Eru þeir til-
tölulega færri, sem svo er ástatt
um, eða milli 10 og 20% af þeim,
sem komnir eru á ellilífeyri, ef
marka má reynslu annarra
þjóða.
Sem lengst í heimahúsum
Tillögur borgarráðs gera í
fyrsta lagi ráð fyrir, að öldruðu
fólki verði sem lengst gert kleift
að dveljast í heimahúsum. Má
ætla, að með sérstökum heim-
ildum og venjum gæti Trygging
arstofnun ríkisins m.a. stuðlað
að þeirri þróun, t. d. með því
að veita því aldraða fólki, sem
svo er ástatt um, sömu uopbóý
á ellilífeyri og því, sem dvelst
á elli- og dvalarheimilum.
2. liður tillagnanna fjallar um
húsnæðismálin og leiðir. til lausn
ar þeim. Er þar hugsað sem
bvrjunarframkvæmd í því efni
að heimila að keyptar séu eða
byggðar íbúðir. sem verði leigð-
ar eða seldar öldruðu fólki með
sérstökum kíörum, sem miðast
við það. að íbúðirnar haldist í
eigu aldraðs fólks samkv. reglu-
"erð, sem borgarstiórn setur. Til
bess að skana fjárhagslegan
“rundvöll undir þessar fram-
kvæmdir skal m.a. leita sam-
vinnu vtð Byggingarsióð aldraðs
fólks os Trvgeinvarstofnun rík-
isins. Þá skal og heimilt að veita
ián í bessu skvni úr Bygeinsar-
sióði Reykjavíkurborgar. Miðast
bessar framkvæmdir við. að þess
um málum verði komið af stað
og að nauðsynleg reynsla fáist
sóknarþjónustu, sem byggðist á
góðum vilja og skilningi á að
koma af stað góðu málL
Heilsugæzla
Loks gat borgarfulltrúinn
þess, að á vegum Heilsuvernd-
arstöðvarinnar hefðu margar
hjúkrunarferðir verið farnar til
aldraðs fólks og kvaðst hann
gera ráð fyrir, að með vaxandi
upplýsingastarfsemi mundu
fleiri komast að raun um, að
slíka hjálp væri hægt að fá. Er
Heilsuverndarstöðinni falið að
efla hjúkrun aldraðs fólks í
heimahúsum, eftir því sem þörf
krefur og kanna, hvernig heilsu
gæzlu þess verði hagkvæmast
fyrir komið. Kvað borgarfull-
trúinn bað mundi hvíla að mestu
leyti á heimilislæknunum og
bæri því sérstaklega að gæta
bess, eS óeðlilega mikið yrði
ekki iagt á herðar þeirra.
Alfreð Gíslason (K) fagnaði
tillögunni og gat í því sambandi
beirra,frumvarpa, sem nú liggja
fyrir Albingi nm velferðarmál
aldraðs fólks. f þes«u máli væni
allir flokkar sammála.
Einar Ágústsson (F) fagnaði
tillögunum "einnig, en bað þess
að tvær umræður yrðu um þær.
Geir Hallgrisson hor?rarstjóri
kvað einsvnt og sjálfsagt að
verða við þeim tilmælum og
voru titlögumar sfðan samþykkt
ar og þeim vísað til 2. umræðu.
Lægsta tilboð
8,7 milljónir í
vatnsgeyminn
Á FJÓRÐU milljón kr. munur
var á tilboðum í að reisa 10 þús
lesta vatnsgeymi fyrir Vatnsveit
una í Litluhlíð. Ekki hefur enn
veriið gen >' fliá snmningun\
að því er Valgarð Briem, for-
stjóri Innkaupastofnunarinnar
tjáði Mbl. í gær.
Tvö tilboð hafa borizt í að
gera geyminn og ganga frá hon-
um, það lægra 8.750,000 kr., en
hitt 12 milljón kr.
Veðurblíða á
Akureyri
AKUREYRI, 4. apríl. — Hér
hefur verið einstök veðurblíða
um langt skeið. f dag er hér
10 stiga hiti, sunnan blæ^ og
gróðrarskúrir. Greinileg lita-
skipti eru orðin á grasblettum
við hús manna og snemmsprottn
ar plöntur þjóta upp úr mold-
inni. Trjábrum þrútnar þó lítið
enn, enda er mikill klaki í jörðu
frá vetrinum. — Sv. P.
í þessu efni. hvernig beppileg-
ast sé. að s'iíViirn íbúð.jm verði
fyrir kómið hér á landi.
.1
TTÞÍmílisTtiáln O. fl.
A-Iiður 3. töluiliðar fjallar um,
að skrifstofa félags- og fram-
færslumála annist heimilishjáln
fvrir aldrað fólk og gefi upp-
Ivsingar varðandi velferðarmál
bess, b. á. m. útvegun starfa við
bess hæfi. un'íir stiórn féla»s-
-v.óiafuntrúa. f því skyni skai
-áða só-stakan starfsmann til
-tavfa. Gat bnrctarfull+rúinn þe=r
í þessu sambandi, að erlendis
vseri reynslan sú, að starfsem*
friáisra féiagssamtaka væri á-
i-rftega drjúv ow eftdi miög og
"'tti undir aðverðir { velfet-ðar-
málum aldraðs fólks. Er bví gert
-áð fyrir sérstakri nefnd, sem
vrði tenviliður borgarstiórnar og
binna frmlsu féiagsheilda, sem
samræmdi aðgerðir þeirra. Gat
bann þess sérstaklega, að söfn-
uðirnir í bænum og einkum
kvenfélögin væru líkleg til að
koma upp einhvers konar heim-
Bretar herða eít-
irlit með lyfjum
— sérstök netné mun starfa sjáltstœtt
að rannsóknum
London, 4. apríl — (AP) —
B R E Z K A stjórnin hyggst
framvegis gangast fyrir sér-
stökum ráðstöfunum til að
fvlgjast með framleiðslu og
sölu nýrra lyfia Er tilgang-
urinn að ffera bað, sem unnt
er. til að hindra, að harm-
Ieikír á horð við Thalidomid-
málið komi til sögunnar á ný.
Heilbrigðismálaráðherra brezku
stjórnarinnar, Enoch Powell.
skýrði frá þessari ákvörðun á
fundi neðri málstofunnar í dag.
Framkvæmd bessa máls verður
falin sérstakri sérfræðinganefnd
er sett verður á stofn. og starfa
mun alverlega sjálfstætt.
Nefndin 'mun einkum starfa á
bremur nánar tilteknum sviðum.
Miðar starfsemi hennar að þvf
að ganga úr skugga ura, hvort
eituráhrif fylgia notkun nýrra
lyfja, hvort lyf hafa þær verk-
anir, sem framleiðendur halda
fram, og loks verður með þvl
fylgzt, hvort læknar hafa yfir
nokkru að kvarta, vegna áhrifa
lyfja á heilsufar sjúklinga.