Morgunblaðið - 21.09.1963, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
ÍLaugardagur 21. sept. 1963

>

-
■

Hann er í
heimsfréttunum
AÐ því er fregnir herma lét
Andrew Gilchrist, sendiherra
Breta í Jakarta, það ekki á
sig fá þótt óður skríllinn þar
í borg réðist að sendiráðinu,
grýtti það og brenndi. Hann
hefur oftar en einu sinni kom
izt í hann krappan um æv-
ina í þjónustu fyrir land sitt
og þjóð, m.a. var hann fangi
Japana í 2 ár í síðari heims-
styrjöldinni.
Gilchrist er Skoti í húð og
hár og er mjög hreykinn af
því, enda grípur hann hvert
það tækifæri sem gefst til að
vekja athygli á þeirri stað-
reynd.

Andrew Gilchrist sendiherra
hringingu frá hrezka utan-
ríkisráðuneytinu. Það varð til
þess að hann varð að hætta
píanóleiknum í bili.
Áður hafði Gilchrist sett
plötur á grammófóninn og
hlustað á skozka hljóðpípu-
tónlist.
Klukkan 11.30 (ísl. tíma)
virðist lýðurinn enn vera f jöl-
mennur, en hann var óhugnan
lega hljóður.
Hljóðleikinn var aðeins rof-
inn af steinkasti og reyk-
sprengjum, sem kastað var
endrum og eins.
Meðan á ólátunum stóð
reyndu örfáir lögreglumenn
að halda lýðnum í skef jum, en
þeir voru ekki menn til þess.
Þegar hann reyndi að brjótast
gegnum hliðið, tók lögreglan
tvo menn fasta.
Út um gluggana var hægt
að sjá andlit í hópnum. Þau
virtust vera langflest ung, en
„Hvaða rúður viljið þér
að helzt verði brotnar?"
Þegar ráðizt var á brezka
sendiráðið í Jakarta á dögun-
um lét einn af starfsmönnum
þess sér fátt um finnast, greip
sekkjapípu, gekk um gólf og
spilaði á hljóðfærið, þótt yfir
hann rigndi glerbrotum og
grjóti. Og Gilchrist hafði við
orð, að ólátaseggirnir ættu að
læra að spila criket, því þá
myndu þeir hæfa betur í
mark.
Saga þessi minnti ýmsa fs-
lendinga á dvöl Andrews
Gilchrist hér á landi er hann
var sendiherra á tímum
„þorskastríðsins“. Hann fór
eins að og sekkjapípuleikar-
inn í Jakarta, þegar æstur
múgurinn réðist með grjót-
kasti að sendiherrabústaðnum
á Laufásvegi. En í stað þess
að leika á sekkjapípu spilaði
Gilchrist Chopin á píanó.
Hér á eftir fer frétt, sem
Morgunblaðið birti 6. septem-
ber 1958 og tekin var upp úr
bandaríska blaðinu New York
Herald Tribune um óspektirn
ar við brezka sendiherrabú-
staðinn i Reykjavík. Fréttin
var skrifuð af Eddy Gilmore,
fréttamanni AP, sem staddur
var í sendiherrabústaðnum í
boði:
„íslenzkur ólátalýður braut
rúður í gluggum brezka sendi
ráðsbústaðarins í gærkvöldi, á
meðan sendiherrann sat sjálf-
ur við píanóið og lék Chopin
af mesta æðruleysi.
Sex rúður voru brotnar
með grjóti og reyksprengjur
þeyttust um grasblettinn fyr-
ir framan húsið.
1 þessum svifum kom einn
steinn í viðbót og braut rúðu
rétt við andlitið á brezkum
kvenritara.
En inni var allt fádæma ró-
legt
Sendiherrann Andrew Gra-
ham Gilchrist sagði: „Ef þeir
væru criket-Ieikarar, mundu
þeir verða miklu hæfari skot-
menn“.
Uppi á loftinu var kona
sendiherrans að hugsa um
þrjú börn þeirra, Jeremy,
Christopher og Janet.
Þegar grjótkastið stóð hvað
hæst fékk sendiherrann sím-
maður sá þrjá eða fjóra menn
40—50 ára. ■
I hvert skipti sem steinn
hitti beint í mark, laust lýður-
inn upp fagnaðarópi. Hann
var alls um 1000 manns, um
100 stúlkur voru á götunni.
Þegar sendiherrann anzaði
símhringingunni frá brezka
utanríkisráðuneytinu, talaði
hann Iágt og án þess að
hækka róminn, og gaf skýrslu
um það sem gerzt hafði og
var að gerast.
Hann hefði vel getað verið
að Iesa upp þurrar tölur um
varphæfni islenzkra hænsna.
Seinna reis sendiherrann á
fætur. „Hvert ertu að fara?“
spurði kona hans, sem var
komin niður til okkar.
„Ég ætla að ganga út með
hundinn", sagði hann.
„En þú mátt ekki fara
þarna út“.
„Auðvitað fer ég þangað“.
Sendiherrann opnaði dyrn-
ar eins rólegur og hann væri
að fara út í heiðskírt vor-
kvöld. Gekk niður tröppurnar
og stóð eins nálægt lýðnum
og hann komst. Hann horfði á
fólkið. Grjótkastið hætti. Lýð- '
urinn virtist ekki gera sér
grein fyrir því, að sendiherr-
ann var í kastfæri.
Sendiherrann tók í höndina
á nokkrum lögregluþjónum.
Fólkið í hópnum sagði ekki
orð. Eftir nokkrar mínútur
fór sendiherrann inn með
hundinn aftur.
„Þetta var ekki neitt“, sagði
hann“.
Frá íslandi fór Gilchrist ár-
ið 1960 og tók við starfi aðal-
ræðismanns Breta í Chicago í
Bandarikjunum.
Einn af beztu vinum Gil-
christ, Haraldur Á. Sigurðs-
son. heimsótti hann í Chicago.
Haraldur segir, að Gilchrist
sé mikill íslandsvinur og vilji
helzt hvergi annars staðar
vera, enda sé hann mikill
áhugamaður um laxveiði og
sé hrifinn af Iandinu. Oft
hefði hann heyrt það frá
mönnum í Chicago, að Gil-
christ væri tíðrætt um ís-
land.
Haraldur sagði Morgunblað
inu eftirfarandi sögu frá heim
sókn sinni til Gilchrists í
Chicago:
„Einn daginn bauð hann
mér í samkvæmi í golfklúbb-
inn sinn. Þar voru uin 15—16
manns. Maður nokkur úr
hópnum kom að máli við mig
og kvaðst vilja spyrja hvort
sönn væri saga nokkur, sem
Gilchrist hafði sagt honum frá
íslandi. Ég sagði manninum
strax, að hafi Gilchrist sagt
honum söguna þá væri hún
sönn.
Saga þessi var á þá leið, að
Gilchrist kvaðst hafa verið að
klæða sig að morgni 1. septem
ber 1958 og hefði þjónustu-
stúlkan komið upp til hans og
sagt, að þrír menn væru niðri
sem vildu ná af honum tali.
Gilchrist kvaðst hafa lokið
við að klæða sig og svo farið
niður og heilsað upp á menn-
ina. Hann hefði boðið þeim
drykk og þeir sagt: „Já, takk“.
Þegar þeir hefðu dreypt á
glösunum hefði hann sagt:
„Eitthvert erindi eigið þið þó“
og þá hefðu þeir sagt: „Sjáið
þér til hr. Gilchrist. Við erum
mennirnir sfem stöndum fyrir
óeirðunum í kvöld fyrir fram-
an sendiherrabústaðinn. Það
verður óhjákvæmilegt að
brjóta nokkrar rúður. Hvaða
rúður viljið þér að helzt verði
brotnar?“
f

í
Fjáröflunardagur Sjálfs-
bjargar á sunnudag
— Toppfundur
Framh. al bls. 1
sambandsins kom til margvís-
legra mótmælaaðgerða í Jakarta,
höfuðborg Indónesíu. Beindust
aðgerðirnar aðallega gegn brezka
sendiráðinu þar í borg, allar
gluggarúður sendiráðsins brotn-
ar með grjótkasti, kveikt í bif-
reiðum sendiráðsmanna og ýms-
um skjölum sendiráðsins o.fl.
Brezka stjórnin mótmælti þess-
um aðgerðum, og ekki bætti það
úr skák þegar Indónesíustjórn
tók í sínar hendur yfirstjóyi
nokkurra brezkra fyrirtækja I
Indónesíu.
Home lávarður, utanríkisráð-
herra Bretá, hefur átt fimm
fundi undanfarna daga með Mo-
hamad Diad, sendiherra Indó-
nesíu í London. Á fundi þeirra í
dag sagði sendiherrann að ríkis-
stjórn sin hefði enn eftirlit með
fyrirtækjum þessum, en hefði
ekki í hyggju að þjóðnýta þau.
Er hér aðallega um te- og gúmmí
vinnslufélög að ræða, en eignir
þeirra í Indónesíu eru metnar á
um 17 þúsund milljónir króna.
Diah sendiherra sagði ennfremur
að umræður væru hafnar í Ja-
karta um skaðabætur, sem ríkis-
stjórnin hyggst greiða Bretum
fyrir skemmdir á sendiráðsbygg-
ingunni þar. Er það Andrew Gilc
hrist sendiherra Breta, sem kem-
»r fram fyrir Breta hönd í við-
ræðunum.
Á morgun er fjáröflunardagur
Sjálfsbjargar, landssambands
fatlaffra. Verffa þá seld á 80 stöff-
um á landinu rr.jrki samtakanna
og ársritiff „Sjálfsbjörg“, en af
Drukkinn maður
steypti dreng
af hjóli
DRUKKINN maður grelp í gær
í framhjólið á reiðhjóli 11 ára
drengs, er hann var að hjóla
á gatnamótum Bergstaðastrætis
og Skólavöruðustígs, og datt
drengurinn, Sveinn Lárus Aust
mann, í götuna. Skarst hann á
höfði og fékk glóðarauga og
var fluttur í Slysavarðstofuna.
En lögreglan tók sökudólginn
í geymslu.
efni þess má nefna: Ávarp Kjart
ans Jóhannssonar læknis, grein
um 5. þing Sjálfsbjargar, gam-
ansaga eftir Rósberg G. Snædal.
Verð blaðsins er kr. 15.00 og
merkjanna kr. 10.00.
Fatlaðir félagar í samtökunum
eru nú hátt á sjöunda hundraff
og styrktarfélagar um 600.
Starfsemi Sjálfsbjargar er nú
orðin aill mikil, en mörg verk-
efni bíða úrlausnar. Má t.d.
nefna byggingu öryrkjaiheimilis,
en þar í verður m.a. vistheimili
fyrir þá sem ekki geta bjargazt
á eigin spýtur og dvelja nú á
elliheiimilum og víðar, vinnu
stofur, aðstaða fyrir skó- og
gervilimasmið, skrifstofur lands
sambandsins og íbúðir sérstak-
lega innréttaðar fyrir fatlaða.
Undirbúningur að þessu verkefni
er hafinn.
Sjálfsbjörg rekur eða hefur í
í Reykjavík, á ísafirði, á Sauð-
undirbúningi rekstur vinnustofa
árkróki, á Siglufirði og á Akur-
eyrL
Sjálfsbjörg útvegar hjálpar-
tæki fynr fatílaða t.d. hjólastóla
og hjálpartæki fyrir fatlaðar hús
mæður.
Sjálfsbjörg hefur opna skrif-
stofu að Bræðraborgarstíg 9, 1.
hæð, simi 16538 og geta fatlaðir
fengið þar hvers konar fyrir-
greiðslu' í sambandi við vanda-
mál sin. Hafa margir notfært
sér það og síðast liðið ár leit-
uðu til skrifstofunnar á sjötta
hundrað einstaklingar’.
Sú staðreynd að flestir fatlaðir
geta, séu þeim búin góð lífsskil-
yrði, sinnt ýmsum þjóðnýtum
störfum og lifað eðlilegu fjöl-
skyldulífi, ætti að hvetja hvern
einasta mann til að styrkja sam-
tök fatlaðra og kaupa blað og
merki Sjálfsbjargar á sunnudag-
inn kemur.
í Reykjavík og Kópavogi verða
rnerki og blöð afhent sölubörnum
í barnaskóilunum og skrifstotfu-
Sjálílsbjargur, Bræðraborgarstíg
9. 8 söluhæstu börniö fá góð
verðlaun.
STAKSTEINAR
Stóriðja á íslandi
Mikiff og lengi hefur veriff rætt
um nauffsyn þess aff koma upp
stóriðju hér á landi til þess aff
treysta atvinnuvegi þjóðarinnar,
svo að ekki þurfi aff eiga allt
undir aflabrögffum. Þótt sjávar-
útvegur verffi um ókomna fram-
tíff mesti útflutningsatvinnuveg-
ur landsins, er nauffsynlegt aff
koma einnig upp útflutningsiðn-
aði, svo auffveldara verffi aff
standa undir áföllum af aflaleysi,
sem alltaf getur komið einstök
ár eða árabil. Auk þess háttar
nú þannig til hér á landi, aff
mikill vinnuaflsskortur er. Þegar
um stóriffju er aff ræffa, fram-
leiffa vélar, sem tiltölulega fáir
menn stjórna, geysimikil verff-
mæti. Þess vegna er líklegasta
leiðin til aff bæta ört kjör þjóff-
arinnar sú aff hefja stóriðju.
Hvað er framundan?
Eins og kunnugt er hefur á
vegum ríkisvaldsins veriff rann-
sakaff ýtarlega, hvort unnt væri
aff hefja hér aluminíum-fram-
leiffslu og einnig, hvort unnt væri
aff reisa kísilgúrverksmiffju viff
Mývatn. Þessar athuganir standa
enn yfir, og bendir ýmislegt til
þess, aff hvort tveggja þetta
verffi unnt aff gera, áffur en langt
líffur. Þá hafa nokkrir ein-
staklingar í samvinnu viff olíu-
félögin íslenzku rannsakað, hvort
affstæffur væru til að reisa hér
olíuhreinsunarstöff. Eins og frá
hefur veriff skýrt, bendir ýmis-
legt til þess, aff slíkt fyrirtækl
væri heppilegt aff reisa, og hafa
þeir, sem forgöngu hafa haft
um máliff, nú gert stóriffjunefnd
grein fyrir því, sem þeir eru
aff gera. Þannig má segja, aff
útlit sé fyrir aff stóriðnaffur geti
risiff hér á næstunni til stór-
felldra hagsbóta.
Kommúnistar telja
Austf j arðasí ldina
óhæfa markaðsvöru
Málgagn kommúnista varff upp
víst aff því I fyrradag að taka
svari sovézks fisktökumanns i
deilum hans viff íslenzka Síldar-
matiff. Mbl. skýrffi frá því máli
í gær, svo og frá mútubrigzlum
„Þjóffviljans“, sem hann verffur
nú aff svara til saka fyrir hjá
dómstólum. í gær bætir málpípa
Sovétríkjanna grán ofan á svart,
meff því aff dylgja um, aff aust-
firska saltsíldin sé ekki markaffs-
hæf vara, eins og sagt er i aðal-
fyrirsögn á útsíðu. Staffreyndin
er hins vegar sú, aff þessi síld
er ágæt vara, enda hafa allar
markaðsþjóðir okkar. nema Sovét
ríkin hingað tíl, tekiff hana gilda.
Tilgangur kommúnistablaðsins
er eingöngu sá aff rýra álit þess-
arar vöru í augum erlendra kaup
enda, gera hana verffminni, og
afsaka tilraunir Sovétríkjanna til
þess aff fá verffiff lækkaff. Frá
þessu máli er nánar skýrt í frétt
í blaðinu í dag.
Þessi iffja kommúnista ij
eyffileggja eina helztu útflutn-
ingsvöru fslendinga vegna hags-
muna Sovétríkjanna mun lengi
í minnum höfð.
Þaff er engin afsökun i augum
Austfirffinga, sem mestra hags-
muna hafa hér aff gæta, né ann-
arra íslendinga, þótt hagsmunir
Sovétríkjanna séu annars vegar.
Þaff er heldur engin afsökun, þótt
kommúnistar séu aff byggja hér
eitt stórhýsiff enn, skorti fé, og
verffi því aff sýna sauðtrygga
húsbóndahollustu rétt einu cinni