Morgunblaðið - 20.11.1963, Blaðsíða 8

8
✓
MORGUNBLADIÐ
Miðvikudagur 20. nóv. 1963
Sigurðar Kristinssonar
minnzt á Alþingi
Lífeyrissjóður
barnakennara
Á FUNDI Sameinaðs þings sl.
mánudag minntist Birgir Finns-
son, forseti Sameinaðs þings, Sig-
urðar Kristinssonar, fyrrv. ráð-
herra og forstjóra, sem andaðist
15. nóvember sl. í Reykjavík. Fer
ræða Birgis Finnssonar hér á
eftir:
Síðastliðinn fimmtudag, 15.
nóvember, andaðist í sjúkrahúsi
hér í Reykjavík Sigurður Krist-
insson, forstjóri Sambands ís-
lenzkra samvinnufélaga, 83 ára
að aldri. Hann gegndi ráðherra-
störfum um skeið fyrir rúmum
þremur áratugum og átti sem
ráðherra sæti á Alþingi, og vil ég
því leyfa mér að minnast hans
nokkrum orðum.
Sigurður Kristinsson var fædd-
ur 2. júlí 1880 í Öxnafellskoti í
Eyjafirði. Foreldrar hans voru
Kristinn bóndi þar Ketilsson
bónda í Miklagarði í Eyjafirði
Sigurðssonar og kona hans Hólm-
fríður Pálsdóttir bónda á Hánefs-
stöðum í Svarfaðardal Jónssonar.
Hann ólst upp með foreldrum
sínum á þremur bæjum í Eyja-
firði fram til fermingaraldurs.
Réðst hann þá að heiman í vinnu-
mennsku og þótti góður fjárhirð-
ir og vænlegt búmannsefni. Haust
ið 1899 hóf hann nám í Möðru-
vallaskóla og lauk gagnfræða-
prófi þaðan vorið 1901. Næsta
vetur stundaði hann barna-
kennslu í sveit sinni, Haustið
1902 réðst hann verzlunarmaður
til Fáskrúðsfjarðar. 1906 sneri
hann aftur til Eyjafjarðar og var
verzlunarmaður hjá Kaupfélagi
Eyfirðinga til ársloka 1917, og
veitti hann kaupfélaginu forstöðu
öðru hverju á því tímabili. Fram-
kvæmdastjóri Kaupfélags Eyfirð-
inga var hann á árunum 1918—
1923. Þá varð hann forstjóri Sam-
bands íslenzkra samvinnufélaga
og hafði forstöðu þess á hendi
fram til ársloka 1945, er hann lét
af störfum að eigin ósk hálfsjö-
tugur. Formaður stjórnar Sam-
bands íslenzkra samvinnufélaga
var hann síðan 1948—1960. Hann
var atvinnumálaráðherra frá 20.
apríl til 20. ágúst 1931. Veturinn
1932—1933 átti hann sæti í svo-
kallaðri bændanefnd, sem hafði
það hlutverk að kanna hag land-
búnaðarins og fjárhagsástæður
bænda og gera tillögur um ráð-
stafanir til að styrkja fjárhag
þeirra.
Sigurður Kristinsson var kom-
inn af traustum ættstofnum á
Norðurlandi. Voru þeir fjórir
bræður, sem allir urðu þjóðkunn-
ir menn, þrír fyrir störf í þágu
samvinnuhreyfingarinnar, en
einn fyrir þátt sinn í skóla- og
fræðslumálum. Ekki er talið, að
hugur Sigurðar hafi í öndverðu
staðið til verzlunarstarfa, þótt ör-
lög hans yrðu þau að vinna á því
sviði mikið og giftudrjúgt ævi-
starf. Verzlunarstörf hóf hann
hjá frænda sínum austanlands.
Um þær mundir var mikil vakn-
ing í félagsmálum í landinu, sam-
vinnuhreyfingin, að eflast og sam
vinnufélög um verzlun að ryðja
sér til rúms. Hallgrímur Kristins-
son var þar í broddi fylkingar, og
gerðist Sigurður skjótlega sam-
starfsmaður bróður síns og síðar
eftirmaður, fyrst hjá Kaupfélagi
Eyfirðinga, síðar Sambandi ís-
lenzkra samvinnufélaga. Sam-
vinnan varð honum hugsjón og
hugðarefni, og hann starfaði að
eflingu hennar með ósérplægni
og skyldurækni, vann nótt með
degi, þegar mikils þurfti með.
Við margs konar örðugleika var
að stríða á styrjaldar- og kreppu-
árum, en honum tókst með hag-
sýni og festu að stýra hjá áföll-
umv Samvinnuhreyfingin breidd-
ist út og efldist, og samvinnufé-
lögin urðu fjölmenn og voldug
samtök. Seta Sigurðar Kristins-
sonar í ráðherrastóli var ekki
ætluð til langframa, en val hans
í það starf á ólgutímum í stjórn-
málum sýnir glöggt það traust,
sem hann hafði áunnið sér. Hann
sat í bráðabirgðastjórn Tryggva
Þórhallssonar um fjögurra mán-
aða skeið og átti sem ráðherra
sæti á sumarþingi 1931.
Sigurður Kristinsson var frið-
samur maður og óáleitinn, dag-
farsprúður og yfirlætislaus. Hann
var vel látinn og virtur af sam-
starfsmönnum sínum og vakti
traust þeirra, sem við hann áttu
að skipta. Honum auðnaðist á
langri ævi að vinna mikið gagn
þeirri félagsmálastefnu, sem
honum var hugfólgin. Við fráfall
hans er á bak að sjá hógværum
og heilsteyptum manni.
Ég vil biðja háttvirta alþingis-
menn að votta minningu þessa
merka manns virðingu sína með
því að rísa úr sætum.
Deilt um
TÖLUVERÐAR umræður urðu í
Neðri deild í gær um vegamál al-
mennt og frumvarp Halldórs Ás-
grimssonar o. fl. um að nokkrir
vegir á Austurlandi verði teknir
upp í tölu þjóðvega. Til máls
tóku við umræðuna Ingólfur Jóns
son, samgöngumálaráðherra,
Benedikt Gröndal (A), Halldór
Ásgrímsson (F), Sigurvin Ein-
arsson (F) og Halldór E. Sigurðs-
son (F) og töluðu flestir ræðu-
menn oftar en einu sinni.
Á fundi í Efri deild s.l. mánu-
dag fylgdi Gunnar Thoroddsen,
fjármálaráðherra, stjórnarfrum-
varpi um Lífeyrissjóð barna-
kennara úr hlaði. Var samþykkt
að lokinni ræðu fjármálaráð-
herra, að visa frumvarpinu til 2.
umræðu og fjárhagsnefndar.
Gunnar Thoroddsen, fjármála
ráðherra skýrði svo frá, að á s.l.
sumri hefði stjórn Sambands ísl.
barnakennara farið þess á leit,
að fjármálaráðuneytið hlutaðist
til um að lög um Lífeyrissjóð
barnakennara og ekkna þeirra,
yrðu endurskoð
uð í samráði
við stjórn sam-
bandsins og sam
ræmd hinum
nýju lögum frá
síðasta Alþingi
um Lífeyris-
sjóð startfs-
manna ríkis-
ins. Fjármála-
vegamál
Töldu stjórnarandstæðingar að
ríkisstjórnin hefði á sl. þingi lát-
ið í veðri vaka að hún mundi á
því þingi flytja frumvarp um
heildarendurskoðun vegalaganna
og því hefði frumvarp það sem
Halldór Ásgrímsson o. fl. fluttu
þá um nýja þjóðvegi á Austur-
landi ekki náð fram að ganga.
Hins vegar hefði ekkert vega-
lagafrumvarp komið fram og
töldu stjórnarandstæðingar að
rikisstjórnin hefði sofið Þyrni-
rósarsvefni í þessu máli. Fundu
þeir einnig að fjárframlögum til
vegamála í tíð núverandi stjórn-
ar og sögðu þau yera of lítil.
Ingólfur Jónsson samgöngu-
málaráðherra varð fyrir svörum.
Kvað hann það algjörlega rangt
að ríkisstjórnin
hefði látið í
veðri vaka á síð-
asta þingi að
hún mundi þá
leggja fram frv.
um heildarend-
urskoðun vega-
laganna. — Hitt
væri svo vitað
mál, að endur-
skoðun vegalaganna stæði yfir og
að frumvarp um ný vegalög yrði
ekki lagt fram fyrr en nefndin
hefði sagt lokaorðið. Kvaðst sam-
göngumálaráðherra vonast til að
þess yrði ekki langt að bíða.
Varðandi þá fullyrðingu stjórn
arandstæðinga um að núverandi
stjórn hefði varið minna fé til
vegamála heldur en vinstri
stjórnin, benti samgöngumálaráð-
herra á þá staðreynd að miðað
við árin 1958 og 1963 þá hefði fé
til viðhalds vega hækkað úr 33
millj. kr. árið 1958 upp í 63 millj.
kr. á yfirstandandi ári. Hækkun-
in væri milli 90—100%. Fjármagn
til nýrra vega hefði hækkað um
72% en vegagerðarkostnaðurinn
hefði hins vegar hækkað á sama
tímabili samkvæmt útreikningum
vegamálastjóra um 45% frá 1958.
Það væri staðreynd sagði ráð-
herrann að framkvæmdir í vega-
málum hefðu verið meiri í tíð nú-
verandi stjórnar en nokkru sinni
fyrr. Það væri og staðreynd að
aldrei hefði verið veitt eins miklu
fé til vegamála og á þessu sama
tímabili. En þrátt fyrir þessar
staðreyndir sagði samgöngumála-
ráðherra að enn væri veitt of
lítið fé til þessara mála og gera
þyrfti nýjar ráðstafanir til að
leysa vandann á viðunandi hátt.
ráðuneytið hefði að sjálfsögðu
orðið við þessum tilmælum og
falið Guðmundi Guðmundssyni,
tryggingafræðingi að semja nýtt
frv. um Lifeyrissjóð barnakenn-
ara. Það frv. hefði síðan verið
sent til umsagnar stjómar Sam-
bands ísl. barnakennara og
stjórnar Lífeyrissjóðs barnakenn
ara og lýstu báðir aðilar sig
samþykka frumvarpinu. Fjár-
málaráðherra sagði að aðallega
hefðu legið tvær ástæður til
þess, að lög um Lífeyrissjóð
barnakennara og ekkna þeirra
hefðu verið tekin til endurskoð-
unar. Með lögum frá síðasta Al-
þingi hefði sú breyting verið
gerð á almannatryggingum að
frá og með 1. janúar 1964 greiða
sjóðfélagar lögboðina lífeyris-
sjóða, fullt persónugjald til al-
mannatrygginganna en njóta
fullra lífeyrisréttinda frá sama
tíma. Á síðasta Alþingi hefðu
einnig verið gerðar breytingar
á lögum um Lífeyrissjóð starfs-
manna ríkisins. Eldri lögin hefðu
verið samhljóða eftir því sem
við gat átt, lögum um Lífeyris-
sjóð barnakennara og ekkna
þeirra frá stofnun beggja sjóð-
anna og með frv. því sem hér
væri lagt fram, væri þessari
reglu fylgt.
Ráðherrann kvað um þrjár að-
albreytingarnar vera að ræða I
þessu frv. 1 fyrsta lagi að barna-
kennarar fái nú samkv. frum-
varpinu fullan lífeyri hjá al-
mannatryggingunum, sem þeir
hafa ekki áður hlotið. í öðru
lagi að niður væri felld reglan
um að eftirlaun miðist við með-
altal launa síðustu 10 starfsárin.
f stað þess væri ákveðið að eft-
irlaun skulu miðast við þau laun
sem fylgdu því starfi, sem sjóð-
félagi var í þegar hann lét aí
því. Þessa breytingu kvað fjár-
málaráðherra vera til mikilla
hagsbóta fyrir sjóðfélaga a.m.k.
ef gert væri ráð fyrir því að
kaupgjald fari hækkandi ár frá
ári. f þriðja lagi væri gert ráð
fyrir því í frumvarpinu að verði
almenn hækkun á launum barna
kennara, þá skulu elli-, örorku
og makalífeyrir einnig hækka I
sama hlutfalli og að ríkissjóður
endurgreiði lifeyrissjóðunum bá
hækkun sem þannig verður á líf-
eyrisgreiðslu.
Fjármálaráðherra rakti síðan
nánar ýmis ákvæði frumvarps-
ins. Viðvíkjandi iðgjaldagreiðslu,
sagði ráðherrann að nú væri I
lögum, að sjóðsfélagar greiða
4% af launum sínum í lifeyris-
sjóð og um það bil % af persónu-
gjaldi til almannatrygginganna.
Skv. frv. yrði sú breyting, að
barnakennara greiddu misjafna
hundraðstölu af launum sínum
og væri það mismunandi eftir
launaflokkum.
í lok ræðu sinnar minntist
fjármálaráðherra á heildarkostn
aðinn sem af þessu frv. leiddi
og sagði að sjóðfélagi mundi bera
eins og verið hefði 40% af líf-
eyrisgreiðslum en ríkissjóður 60
% af auk sérstaka upp-
issjóður 60% auk sérstaka upp-
bóta sem veittar væru vegna
launhækkana.
Var frumvarpinu síðan vísað
til 2. umræðu og fjárhagsnefnd-
ar.
12 nóv. (AP).
STÓRÞJÓFNAÐUR var fram
inn í bankanum Banque Cana
dienne Nationale í Montreal
um helgina. Brutust þjófarn-
ir gegnum fjögurra feta járn-
bentan steinvegg inn í
geymsluhólf bankans og létu
þar greipar sópa. Ekki er vit-
að hve miklu stolið var, og
verður ekki fyrr en búið er
að bera saman bækur bank-
ans. En vitað er að um gífur-
lega upphæð er að ræða.
Orðabók Sigfúsar Blöndal
Örfá eintök af Orðabók Sigfúsar Blöndal
verða til sölu í dag.
Bókaverzlun Sigfúsar Eymundssonar
AUSTURSTRÆTI 18 — SÍMI 13135.
K
O
M
I
N
U
T
ÆVISAGA SIRA JONS A BÆGISA
Saga um stórbrotna og stormasama ævi snillingsins, sem m.a. þýddi
Paradísarmissi, missti tvisvar hempuna — og handiék fyrstur
islenzkra skálda eigin ljóðabók.
SMRWRSmmoK VICSLUEISKUP
ALMENNA BOKAFELAGIÐ
K
O
M
I
N
IJ
T