Morgunblaðið - 01.12.1963, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 01.12.1963, Blaðsíða 16
16 MORGU N BLAÐIO Sunnudagur 1. des. 1963 S CTtgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík. Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson. Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur Matthías Johannessen, Eyjólfur Konráð Jónsson. Auglýsingar: Arm Garðar Kristinsson. Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson. Ritstjórn: Aðs.lstræti 6. Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480. Áskriftargjald kr. 80.00 á mánuði innanlands. ! lausasölu kr. 4.00 emtakió. BEYNA AÐ SPILLA FYRIR T gær birtir Tíminn 5 dálka fyrirsögn, sem hljóðar svo: „Ríkisstjórnin lemur höfðinu við steininn. Samningarnir í strandi“. Er hér um að ræða eina af þeim ritsmíðum, -sem einkenna Tímann, þar sem blandað er saman fréttum og pólitískum áróðri og fréttirn- ar þar að auki rangfærðar. Þessi ósæmandi blaða- mennska er mál út af fyrir sig, en hér var hugmyndin að vekja athygli á því, að grein þessi er augljóslega skrifuð í þeim tilgangi að reyna að spilla fyrir þeim samningum, sem nú er unnið að og koma í veg fyrir að sættir náist. Reynt er að gera sem minnst úr tilraunum ríkis- stjórnarinnar til að bæta hag þeirra, sem verst eru settir og alið á tortryggni milli samn- ingsaðila. Þessi iðja blaðsins sýnir svo ekki verður um deilt, að fyrir Framsóknarmönnum vakir að reyna að koma á upplausn og vandræðaástandi í stað þess að taka ábyrga afstöðu í þessu mikilvæga máli. Almenningur gerir sér grein fyrir því, að hér er um lífshagsmunamál þjóðarheild- arinnar að ræða. Fólkið vill fá vinnufrið og áframhaldandi uppbyggingu í þjóðfélaginu, en ekki upplausn. Þess vegna fordæmir það þá menn, sem reyna að spilla fyrir þeim sáttatilraunum, sem nú er unnið að. Sem betur fer er á þessu stigi engin ástæða til að ætla að spár Tímans rætist. Þvert á móti standa vonir til þess að samkomulag náist og heildar- samningar, sem tryggt geti í senn heilbrigt efnahagslíf og raunhæfar kjarabætur til handa þeim, sem mesta þörf hafa fyrir bætt kjör, verði gerðir. En framlag Framsóknar- flokksins til lausnar þessa mikilvæga máls er í samræmi við aðrar aðgerðir og stefnu flokksins síðustu árin. PRESTS- KOSNINGAR T dag fara fram prestskosn- •*■ ingar í Reykjavík og kjósa á 6 presta í hinum ýmsu sókn- um höfuðborgarinnar. Mikið hefur verið um það rætt, hvort prestskosningar ættu rétt á sér. Oft hefur vilj- að við brenna, að harðvítugur áróður hafi verið rekinn í prestskosningum, svo mörg- um hefur ofboðið og hallazt að því, að heppilegast væri að taka upp nýjan hátt við skip- un í prestsembætti. Nokkuð hefur að vonum borið á áróðri síðustu vikurn- ar vegna prestskosninganna, en þó hefur baráttan verið með meiri menningarbrag en oft áður. Það er líka ofur auð- velt að halda fram þeim manni, sem hver og einn ósk- ar að nái kosningu, án þess að vega að öðrum eða lasta hann. Úr því að prestkosningar eru viðhafðar er eðlilegt, að þeir, sem kosningarétt eiga, fjölmenni á kjörstað og taki þátt í ákvörðun um það hver verða muni þeirra prestur. En það er ósk Morgunblaðsins að hver og einn gæti sóma síns og kirkju sinnar í sambandi við þá baráttu, sem óhjá- kvæmileg er í dag. 7. DESEMBER Ctúdentar halda 1. desember ^ hátíðlegan að venju. Síð- an íslendingar eignuðust ann- an þjóðhátíðardag hefur menntaæskan sett svip sinn á 1. desember. Þetta er vel til faliið, því að þjóðin vill gjarn- an heyra til þeirra æsku- manna, sem áhrifamiklir verða í framtíðinni, og einnig er gott að hinir ungu menn staldri við og hugleiði hags- munamál þjóðar sinnar. Stundum hafa orðið allhörð átök um ræðumenn 1. desem- ber og efni það, sem rætt skyldi. Er út af fyrir sig ekk- ert við því að segja að skoð- anir séu skiptar og stundum allhart deilt. Þó er það ánægjulegt að að þessu sinni skyldi nást sam komulag um aðalræðumann dagsins, dr. Brodda Jóhannes- son, sem ræðir um stöðu ein- staklingsins í nútíma þjóðfé- lagi. 1. desember ber að þessu sinni upp á sunnudag, svo að gera má ráð fyrir að almenn- ingur fylgist vel með dagskrá stúdenta og þeim boðskap, sem menntaæskan og skóla- menn hafa að flytja. ÍMýr forseti FORSETASKIPTIN í Bandaríkj- unum hefur borið hæst í öllum skrifum erlendra blaða þessa viku. Segja má, að ekki hafi verið fjallað um nein meiri háttar mál þann tíma, svo að ekki hafi verið reynt að líta þau í Ijósi þess at- burðar. Eftir því, sem dagarnir liðu, eftir ódæðisverkið í Dallas, hafa stjórnmálafréttaritarar reynt að vega og meta verkefni, skoðanir og stefnu Johnsons, forseta. í>ótt dómar um þau mál séu eðlilega nokkuð misjafnir, þá virðist flest- um bera saman um, hver vanda- mál séu mest aðkallandi innan Bandaríkjanna, og utan þeirra. Utanríkismál Hvart sem það er tilviljun eða ekki, þá virðist megináherzla vera lögð á það, að valdataka Johnsons eigi sér stað, er Banda- ríkin eiga í miklum innbyrðis átökum um mannréttindi. Mörg stærstu blöð Bandaríkjanna segja, að dómur sögunnar yfir Johnson, og stjórn hans, a.m.k. hvað innanríkismálum viðkemur, fari eftir því, hvernig það mál verður til lykta leitt. Þar til hæstiréttur Bandaríkj- anna tók að fjalla um rétt barna til skólagöngu, 1954, var þeldökk- um börnum meinað að sækja skóla hvítra, í nær 20 ríkjum, þ.á.m. höfuðborginni og nágrenni henn- ar. Þá var ástandið í Suðurríkj- unum þannig, að þeldökkur mað- ur gat ekki tekið sér stöðu við hlið hvíts manns, hvort sem það var í veitingahúsi, strætisvagna- stöð eða járnbrautarstöð. Rétt- indi hans voru ekki mikil. Nú, tæpum 10 árum síðar, sækja þeldökk börn skóla- hvítra í öllum ríkjum Bandaríkjanna, nema Mississippi. Atkvæði dökku borgaranna eru farin að segja til sín í stjórnmálabaráttunni. — í Washington, höfuðborginni, njóta þeir sömu réttinda og aðrir. Víða í Suðurríkjunum sitja þeldökkir nú til borðs með hvitum í veit- ingahúsum, og mikið hefur áunn- izt í áttine til jafnréttis í ferða- málum. Á hitt verður hins vegar að benda, að blökkumenn njóta ekki sömu þjóðfélagsréttinda og aðrir, og afkoma þeirra er ekki eins góð. Hér gildir einu, hvort litið er á Suðurríkin eða Norðurríkin. Það er tvennt, sem mestu hef- ur ráðið um gang þessa máls, að undanförnu: annars vegar laga- setning, hins vegar andmæli. Það var lagasetningin 1954, sem gaf von þeim, sem börðust fyrir jafn- rétti, og það er rétturinn til skóla göngu, sem aukið hefur trú þeirra á möguleikann til að afla sér betra lífsviðurværis. Andmæli blökkumannanna sjálfra, þegar þeim hefur þótt úr hófi keyra, hafa haft mikið að segja. Blökkumennirnir hafa ekki verið einir að verki. Hvítir menn, sem vilja koma á jafnrétti, hafa staðið við hlið þeldökkra í kröfu- göngum, mótmælagöngum og undirritað með þeim mótrnæla- skjöl. Atvikum af þessu tagi hef- ur farið fjölgandi. Viðleitni þessi til að koma á jafnrétti náði hámarki í frum- varpi því, sem nú liggur fyrir þinginu. Robert Kennedy, dóms- málaráðherra, hefur um langt skeið skýrt hverjum, sem hlýða vill, frá nauðsyn þess, að frum- varpið nái fram að ganga, án nokkurra meiriháttar breytinga. Þessi stefna hans og þeirra, sem að því standa, byggist á þeirri trú, að fái blökkumenn ekki á- þreifanlega sönnun þess, að ætl- unin sé, að réttlæti nái til þeirra einnig, þá muni af því leiða hörm ungar, á einn hátt eða annan. Löggjöfin kann að verða fyrsti meiriháttar prófsteinninn á stjórn Johnsons, þótt vart verði hann sá síðasti. Ræða forsetans í þinginu, nú um miðja vikuna, bendir til þess, að hann ætli sér að halda til streitu þessu kapps- máli fyrirrennara síns. Johnson er Suðurríkjamaður, stjórnmálamaður, sem aldrei hef- ur verið þekktur fyrir brennandi hugsjónir. Því þykir víst, að blökkumenn líti hann með varúð, jafnvel grunsemdum. Margir munu eiga erfitt með að hugsa sér Johnson í fremstu röð þeirra, sem berjast fyrir fullum réttind- um blökkumanna. Hins vegar er ýmislegt, sem bendir til, að hann muni takast á hendur forystu í því máli. Mann- réttindafrumvarpið frá 1957 náði samþykki fyrir forgöngu hans, fyrst og fremst. Hann kom þó á móts við andstæðinga þess þá, og blökkumenn fengu ekki öll þau réttindi, sem frumvarpið gerði ráð fyrir í upphafi. Margir for- ystumenn þeldökkra hafa litið hann hornauga síðan. Það er þó fyrst og fremst talið hans verk, að frumvarpið náði yfirleitt frana að ganga. Johnson vék oft að blökku- mannavandamálinu, meðan hann var varaforseti. 30. maí sl. sagði hann þessi orð í ræðu, sem hann hélt í Gettysburg: „Fyrir hundrað árum fengu þrælar frelsi. Hundr- að árum síðar er blökkumaður- inn enn heftur af lit sínum. I dag biður hann um réttlæti. Við svör- um honum ekki, við svörum þeim ekki, með því að biðja blökku- manninn að sýna „Þolinmæði". Innaiiríkismál Á sviði utanríkismála á John- son við svipuð vandamál að etja og fyrirrennari hans, enn sem komið er, a.m.k. Vestrænir frétta- menn í Moskvu og öðrum borgum í A-Evrópu, bentu þó á, fyrr í vik unni, að forsetamorðið kunni að verða til þess, að ráðamenn kommúnistaríkjanna endurskoði afstöðu sína, eða verði a. m. k. við því búnir, þar til þeir sann- reyna, að Johnson ætli sér ekki að breyta um stefnu í al- þjóðamálum. Sumir telja Johnson síður undir það búinn að marka stefnuna í utanríkismálum en innaníkismálum, og vissulega á forsetinn í mörg horn að líta: • Kúba, nágrannaríkið, er hættulegt Ameríkuríkjunum, enda er landið miðstöð viðleitni, er miðar að útbreiðslu kommún- ismans í þessum hluta heims. • S-Ameríka. Þar er rekinn mikill áróður fyrir kommúnisma, og efnahagsóreiða alls konar er þar gróðrarstía hans. • Frakkland. ■— Stefna de Gaulle, Frakklandsforseta, I kjarnorkumálum, miðar að þvi að koma á fót þriðja kjarnorku- hernum. Þessi viðleitni hefur ekki aukið einingu Atlantshafs- ríkjanna, og hefur greinilega orð- ið Þrándur í Götu hugmyndar- innar um bandalag ríkjanna beggja vegna Atlantshafsins. • V-Þýzkaland. Þar er Berlfn brennipunkturinn og þar í landi er þáttur Bandaríkjanna í vest- rænum vörnum talinn ómissandi. • Afríka. Þar halda kommún istar uppi áróðri og annarri starf- semi, sem miðar að útbreiðslu kommúnismans. Fáfræði, skortur og stjórnmálaóréiða greiða þeimi götuna. Framhald á bls. 23.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.