Morgunblaðið - 28.05.1964, Blaðsíða 7

FimmtudagiiT 28. maf 1964
"GUNBLADIÐ
7
Nýjung í gufufrani
í>egar Einar Guðfinnsson útgerð
armaður reisti síldarverksmiðju í
Eolungarvik í fyrrasumar þá
hafði farið fram vandlegur und-
jrbúningur um val véla og tækja.
Hafði Gísli Halldórsson teiknað
verksmiðjuna og samið útboðs-
lýsingu, og átti Morgunblaðið tai
við hann um málið.
„Verksmiðja þessi skyldi vinna
úr 7—8 tonnum af síld eða öðrum
fiski og beinum á klukkustund“,
sagði Gísli.
„Vegna síldarleysis hefur enn
ekki verið unnt að fullreyna af-
köstin á síld. Á beinum hafa af-
köstin hins vegar reynzt hin á-
gætustu, eða ca. 5 tonn/klst., á að
eins öðrum þurrkaranum. Ef báð-
ir þurrkararnir væru notaðir, og
hringrásað, myndu afköstin lík-
iega fara talsvert yfir 10 tonn/
klst. og vera um 1800 mál/sólar-
hring.
hurrkararnir eru af þeirri gerð,
sem ég fann upp í Bandaríkjun-
um og sem víða eru notaðir, bæði
hér á landi og í ýmsum löndum,
en í þá hefur verið bætt meira
innvolsi, til að tefja efnið sem
þurrka skal.
í verksmiðju þessa var keyptur
svokallaður eimall (steam gen-
erator), til þess að framleiða gufu
til suðu síldar og annarrar upp-
hitunar. Er hann alger nýjung
hsr á lándi, enda þótt 18 þúsund
slikir eimalar séu nú 1 notkun í
80 löndum og þar á meðal i flest-
um þekktustu verksmiðjum
heims.
Eimall þessi er framleiddur af
Clayton-verksmiðjunum í E1
Monte, Kaliforníu, en auk þess í
öðrum Clayton-verksmiðjum í
Belgíu og i Bretlandi.
Er ég umboðsmaður þessara
verksmiðja hér á landí.
Það sem einkennir Clayton-
eimalinn er það, hve hann er
fyrirferðarlítill og fljótur í gang.
Fyrirferð hans er margfallt minni
en nokkurs annars áhalds eða
ketils með svipuðum afköstum.
Auk þess stafar engin sprengi-
hætta af honum og þarf hann því
{Þrýstingur 195 pund. Fyrirferð á
gólfi er 2x1.25 metrar og mesta
hæð yfir gólfi 2.20 metrar. Þung-
inn er um 2500 kg auk fæðuvatns
kers, sem vegur 310 kg.
Clayton-einiallinn er algjörlega
sjálfvirkur, og er hann ekki nema
3 til 5 mínútur að komast í full-
an þrýsting og gufuafköst, frá
köldu ástandi.
i Um leið og gufuþörf fellur nið-
Verksmiðju- og mjölhús Einars Guðfinnssonar. er „COSELEY“
stálgrindahús.
Jónatan Emarsson forstjóri, við hliðina á „C!LAYTON“ eimalnum
í síldarverksmiðjunni á Bolngariúk. Eimalinn framleiðir hátt á
þriðja tonn af gufu á klst. cn verksmiðjan gelur unnið úr allt að
1800 máium á sóiarhring.
ekki sérstakt ketilhús, en má setj-
ast upp hvar sem vera skal. Hann
þarf heldur ekki neinn skorstein.
aðeins reykpípu sem hann blæs
reyknum út um. Notagildi Clay-
ton-eimalsins er 80% og verð
hans mjög hagkvæmt.
Á' myndinni sem fylgir hér með
sézt Clayton eimallinn í verk-
smiðjunni í Bolungarvik. En við
hlið hans stendur verksmiðju-
stjórinn, Jónatan Einarsson.
Afköst þessa eimals eru frá
2268 til 2722 kg af gufu á klst.
ur slekkur hann á sér og eyðir
þá engu.
Að framansögðu ætti að vera
ljóst, að Clayton-eimallinn er
mjög óvenjulegt tæki og táknar
miklar framfarir í gufufram-
leiðslu.
Auk eimalsins í Bolungarvík
er Clayton-eimall kominn i verk-
smiðjuna Hringver á Seltjarnar-
nesi. En f pöntun eru eimalar
fyrir verksmiðjur á Akureyri og
í Borgarnesi.
Opið b:éí til samgöngufná’aráðherra
Er þetta ekkí fuil langt gengiö?
„1>EHY0R-O-MAT“ Þurkari, eða
G uðf innsscnar.
belgþurkari, iverksmiðju Einars
Efnt til samkeppni
norrænna arkitekta
í TILEFNI af sjötugs afmæli
hins kunna tíanska arkitekts
POULS HiEiNNINGSENS, hefur
verið efnt til samkeppni nor-
rænna arkitekta. Verðlaunin eru
100 þús. danskar krónur og geta
erkitektar frá öllum Norðurlönd
wnum tekið þátt í samkeppninni.
Arkitektafélag íslands hefur sam
þ.vkkt skilmálana og geta íslenzk
ir arkitektar tekið þátt i keppn-
inni.
Viðfangsefnið í keppninni er
hugmynd að nýjum fjölskylduí-
búö-um í borg, fyrst o-g fremst
íbúðum fyrir fjölskyldur með
2—3 börn og skulu 40 þús. kr.
verðlaun fara í fyrstu verðlaun.
Auk þess er í samkeppninni kom,-
ið inn á möguleikana til ibúðar-
bverfis, j>ar sem tekið «r tillit
til kröfu nútímans til rýmis úti
við, garða og umferðar. Er það
hverfi hug’sað í ákveðnu hverfi í
Kaupmannahöfn, en annars er
tekið fram að arkitektarnir hafi
mjög frjálsar hendur.
Poul Henningsen er kunnur
arkitekt, formteiknari og revíu-
höfundur, og hann hefur ekki
hvað sízt haít áhrif á sviði lýs-
ingar á vinnustöðum og á heim-
ilum. í Danmörku er mikið um
að vera í sambandi við afmæli
hans. Nýiega kom út bók um
hann og auk þess hefur verið
gerð kvikmynd um þessa sér-
kennilegu persónu. Það er Kaup-
mannahafnarfyrirtækið Louis
Poulsen & Co, sem hefur gefið
verðlaunin, en Poul Henningsen
hefur starfað mikið i samvinnu
við það.
FYRIR s.l. áramót voru sam-
þykkt á Alþingi íslendinga ný
vegalög fyrir forgöngu yðar. Lög
in út af fyrir sig eru sjálfsagt
spor í rétta átt í vegamálum ^jóð
arinnar, því með þeim er svo
fyrir mælt, að aflað sé fé til
þeirra beint frá þeim, sem farar
tækin eiga að nota. Það fé skal
svo renna beint til framkvæmda
og viðhalds. Þetta sjónarmið
get ég sem eigandi farartækis,
sætt mig við, að öðru leyti en
þungaskattur af dieselbifreiðum,
sé innheimtur ár aftur í tímann,
frekar en aðrir liðir laganna, svo
sem benzínskatt og gúmígjald,
sem féllu á við gildistöku lag-
anna um s.l. áramót, og mun ég
ræða um þungaskattinn síðar.
Meðferð þessara laga á Al-
þingi var með nokkrum öðrum
hætti en tíðkast hefur undan-
farin ár, það er að tekið var
fram af flutningsmanni að til-
lögur til leiðréttinga, ef til bóta
horfðu. væru vel þegnar frá
hverjum sem væri.
Ég þori að fullyrða, að mörg-
um, sem fylgdust með þess..
máli á Alþingi hefur þótt hér
viturlega að farið.
Það er nefnilega þetta, sem
hinn þögli þegn þjóðfélagsins
þráir, að mannvit og skynsemi
sitji í fyrirrúmi og sé látið ráða
gerðum manna jafnt á Alþingi,
sem í samskiptum manna á
meðal.
Meðferð þessa eina máls á Al-
þingi ætti að verða leiðarljós
þeim mönnum er á Alþingi og í
ríkisstjórn sitja hverju sinni,
sem sagt, að láta málefnin ráða,
I en afgreiða þau ekki undir aga
og valdi flokkssvipunnar.
Ég held að með því mætti ná
miklum mun meiri árangri fyrir
þjóðarheildina.
Ég er ekki með þessu að segja
að leggja eigi niður hina ýmsu
flok'ka. Þeir geta verið í þewn
sem vilja, en það sem á að leggja
niður að mínu áliti. er hin ýmynd
aða nauðsyn, að flokknum verði
að bjarga, hvað sem þjóðarhags-
munum líður.
Á Alþingi sitja áreiðanlega
hverju sinni margir mætir menn
úr öllum flokku-m, se»m með veru
sinni á þingi vinna og eru reiðu-
búnir að vinna þjóð sinni gagn
sem mest þeir mega, en með
í>eim vinnubrögðum, sem yfir-
leitt tiðkast þar, sem sagt að
i minnihlutinn sé ætíð knésettur
og óvirkur, þrátt fyrir það, að
harin í mörgum tilfellum hafi
margt þarft og athyglisvert
fram að færa, ekki síður en meiri
hlutinn.
Enn er mér það í fersku minni,
að við afgreiðslu fjárlaga hér um
árið, og breytingatillagna frá ein
stökum þingmönnum stjórnar-
andstöðunnar voru allar tillögur
þeirra kolfelldar, að einni undan
tekinni, sem var heimild til að
ríkið greiddi námskostnað græn
lenzks námsmanns við Háskóla
Islands, svo ekki var þeim alls
varnað í það skiptið.
Nú er mikið talað um alls
konar virkjanir, efnis og orku,
Væri elcki rétt að virkja fullkom
lega mannvitið á Alþingi íslend-
inga. Því maðurinn hann er gull
ið, og gullinu vilja allir öllu
fórna.
En þá vík ég aftur að vega-
lögunum. Á s.l. árum hefur mjög
fjölgað alls konar bifreiðuan hér
í landinu og þar á meðal eru
bifreiðar með diselaflvélum, sem
fíuttar hafa verið inn í vaxandi
mæli, vegna þess, að þeir sem
aka mikið hafa talið sér ávinn
ing að nota slíkar vélar, þótt
bifreiðar með slíkum vélum sé'U
nokkuð dýrari í innikaupi og
notkun þeirra langt frá því að
vera eins ánægjuleg, sem benzín
véla. Ending dieselvéla er líka
talin mun meiri. Skatti til við-
halds og endurbóta og vegagerða
er þannig aflað í greiðslum neyt
enda, að af benzíni er hann inni
falinn í benzínverðinu, en af far
artækjum knúðum diselvélum,
er greidur svonefndur þunga-
skattur, og af báðum tegundum
gúmmígjald.
Ég var einn af þeim, sem taldi
mér hagkvæmara að nota disel-
bifreið og keypti mér því slikt
farartæiki á s.I. ári.
En af fenginni reynslu og með
tilkomu hins nýja þungaskatts,
var þessu raskað svo að ég seldi
bifreiðina nú í þessum mánuði
og ég þurfti því að greiða áfallin
skatt frá s.l. ári og til söludags,
eins og venja er, taldi vist að
hinn nýi skattur eins og benzín-
og gúmmígjald, væri miðaður
við áramót, en svo var nú aldeilis
ekki.
Eg mátti borga hinn nýja
skatt fyrir allan timann sem ég
áfcti bifreiðina á s.l. ári. Mér kom
þe44a nokkuð spanskt íyrir sjón-
ir, og rélt að um misskilning væri
að ræða, svo ég hiingdi beint í
viðkomandi stjórnardeild, en
fékk þetta staðfest.
Þó kvað ráðuneytisstjóri ekki
alveg fullkomlega gengið frá
þessu, en maður veit nú hvað svo
leiðis svör þýða.
Ég spyr því. Er þetta efeki
fulllangt gengið, að koma svona
aftan að fólki og fara ofan í
vasa þess, jafnvel þótt viS eig-
um að fá fleiri og betri vegi,
fyrir peningana sem sóttir voru
þangað?
Hver á t.d. að borga skatt s. 1.
ár af þeirri bifreið, sem keypt
var notuð nokkrum dögum fyrir
sl. áramót, er það hinn nýi eig-
andi eða sá sem átti bifreiðina
á undan honum, og hvernig á
að haga innheimlunni?
Nú eru til menn, sem vegna
atvinnureksturs hafa ekki gert
ráð fyrir þessum skatti af siðast-
liðnu ári og er þetta því beint
tjón hjá þeim, því þeir hafa ekki
gert 1-áð fyrir þessari kostnaðar-
hlið í seldri þjónustu. Með þeim
sérstæðu og lofsverðu vinnu-
brögðum, sem viðhöfð voru á Al-
þingi, er lög þessi voru afgreidd,
er breidd voru klæði á vopnin um
stund og flokkadrætir og valda-
streita þofeuðu um set meðan
unnið var af skynsemi og ein-
ingu að lausn þessa máls, sem
hafði þau áhrif að þegnar þjóð-
félagsins bera þessa skattabyrði
möglunarlítið, með því líka að
ölum er ljóet, að þörf er stór-
átaka í vegamálum. En svo virð-
ist sem háttvirtir Alþingismenn
í gleði sinni og sælu hafi ekki
gefið sér tíma til að vinna verk
sitt til enda, þar sem fram-
kvæmdavaldið hefur lent í vega
tálmunum löggjafavaldisns, sem
eru óglögg ákvæði um inrvheimtu
þungaskatts af dieselbifreiðum.
Vonast ég til að þessi yfirsjón
verði ekki svo alvarleg ófæra
að skattgreiðendum verði mis-
munað svo freklega að nokkrix
þeirra greiði sinn hluta ár aftur
í timann, heldur verði þefcta leyst
á þann einfalda og sjálLsagða
hátt, að lögin öðlist gildi fyrir
alla aðila samtímis, eða frá s.l.
áramótum.
Meðal annarra orða, hvað er
i frétlum úr Suðurlandekjör-
dæmi? Ég bið yður fyrir kveðju
mína til frænda og vina þar.
Hafnarfirði 1. dag Góu 19*4
Haiskur Maguúsmia.