Morgunblaðið - 02.12.1964, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 2. J5es. 1964
f NÓVEMBERHEFTI „Norg-
es Utenriksh>a.ndel“ er (róðieg
grein, þar sem segir frá fjölda
helgidaga og lengd orlofs í
ýmsum Evrópulöndum. Ekki
er á það minnst í greininni,
hvernig þessum tnálum er
háttað á íslandi, en við lestur
hennar kemur í Ijós, að að-
eins í tveimur ríkjum Evrópu
eru fleiri helgidagar en á fs-
landi og í einungis þremur
er lengra orlof.
f greininni segir m.a., að
mikill munur sé á fjölda
helgidaga í Evrópulöndum.

Fleiri frídagar á íslandi en í
flestum öðrum Evrópuríkjum
Yfirleitt séu helgidagar flest-
ir, þar sem rómversk-kaþólsk
trú ríkir, svo sem á Ítalíu,
Spáni, Frakklandi og einnig
Vestur-Þýzkalandi, en þar eru
kaþólskir menn mjög fjöl-
mennir. Fæstir séu helgidag-
ar hins vegar í Ráðstjórnar-
rikjunum og á Bretlandi.
Blaðið grein^r frá fjölda
helgidaga ellefu ríkja sem
hér segir:
Á fslandi er fjöldi helgi-
dagia og sérstakra frídaga
nokkuð mismunandi hjá hin
um ýmsu stéttum, en er i lang
flestum tilfellum 12 til 15
dagar á ári. Af því sést, að
aðeins á ítaliu og Spáni eru
fleiri helgidagar en á íslandi.
í greininni er skýrt frá því,
að orlof sé mjög mismunandi
langt í Evrópu ekki síður en
helgidagar. Er þar bæði um
einungis ein vika, en víðast
hvar þó þrjár vikur. Á Spáni
er sumarleyfi einnig misjafnt
eftir því, hvar menn eru bú-
settir, en ein vika er lögskip
að lágmark. Algengast er þar,
að verkamenn hafi þriggja
vikna sumarleyfi, en sumir
opinberir starfsmenn hafa þó
frí í einn mánuð. Portúgalskir
launþegar eru verst settir af
öllum í Evrópu, þeir fá að-
Spáno ......... 18 dagar að raeða mikLnn mun á ein- eins fjögurra daga sumarleyfi
Italía . 15 — stökum löndum og einnig stétt á ári.
Vestur-Þýzkalan-d . 11 — um og starfsgreinum, og í greininni er skýrt frá
Frakkland 11 — aldri manna. Þannig er sum- lengd sumarleyfa í fjórtán
Finnland . 11 — arleyfi yngri manna en 21 eftirfarandi löndum:
Noregur 10 — árs í Vestur-Þýzkalandi 24 Ítalía 30 —
Danmörk . 10 — dagar, en þeir, sem eru eldri Svíþjóð 30 —
Belgía . 10 — en 35 ára fá aðeins 18 daga. Pólland . 24—30 —
Holland 8.5 — í Sviss er lengd orlofsins mjög Noregur 24 —
Bretland . 6 — breytileg eftir héruðum (kan V-Þýzkaland . 15—24 —
Ráðstjórnarríkiin . . 5 — tónum). Sums staðar er það Framhald á bls. 19
fllwgðtttMáMfr
Útgefandi:
F ramkvæmdastj óri:
Ritstjórar:
Auglýsingar:
Ú tbreiðslustj óri:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 90.00
f lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Sverrir Þórðarson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
DREIFING ÞJOÐAR-
AUÐSINS
¥ Tímanum birtist í gær að
ýmsu leyti athyglisverð
ritstjórnargrein. Þar segir t.d.
orðrétt:
„Sterkt og heilbrigt þjóð-
félag byggist öðru fremur á
því, að sem allra flestir ein-
staklingar séu efnalega sjálf-
bjarga og sjálfstæðir.“
Hér er tekið undir sjónar-
mið, sem hafa verið meðal
- grundvallaratriða í stefnuskrá
Sjálfstæðisflokksins, og segja
má að um orðrétta endur-
prentun sé að ræða á því sem
margsinnis hefur verið hamr-
að á hér í Morgunblaðinu.
Hitt er svo annað mál, að í
ritstjórnargreininni er hvergi
vikið að kjarna þess, hvernig
þessu markmiði megi ná.
Þvert á móti er reynt að
drepa málinu á dreif. En engu
að síður er sú yfirlýsing
úr herbúðum Framsóknar-
flokksins ánægjuleg, að efna-
hagslegt sjálfstæði einstakl-
inganna sé nauðsynlegt, ef
byggja á sterkt og heilbrigt
þjóðfélag.
Hér í blaðinu hefur oft ver-
ið rætt um stefnu þá, sem
nefna mætti auðstjórn al-
" mennings og miðar að því að
sem allra flestir einstaklingar
séu fjárhagslega sjálfstæðir.
Samkvæmt því ber ríkisvald-
inu að stuðla að því, að þjóð-
arauðurinn dreifist meðal sem
flestra þjóðfélagsþegna, en
safnist ekki á fáar hendur,
hvorki fárra auðmanna né á
hendur ríkisins.
Það er meginstefna þeirra
manna, sem kenna sig við
vinstri stefnu, að það sé tak-
mark í sjálfu sér að ríkið hafi
sem víðtækust yfirráð yfir
fjármagni þjóðarinnar og út-
deili gæðunum. Hægri menn
segja hins vegar, að því að-
eins geti verið um heilbrigt
og sterkt þjóðfélag að ræða,
að borgararnir séu almennt
fjárhagslega sjálfstæðir, og
þess vegna eigi að hindra
óhófleg yfirráð ríkisins yfir
fjármagni.
í þessari stefnu felst ekki
einungis það, að meginkapp
eigi að leggja á að einstakl-
ingar geti eignazt eigið íbúð-
arhúsnæði, aflamenn báta,
bændur jarðir, kaupmenn
verzlanir og iðnrekendur
verksmiðjur, heldur líka að
stórfyrirtækin eigi að vera í
eigu fjöldans.
Þegar ráðist er í meirihátt-
ar atvinnurekstur á að leitast
við að stofna um hann al-
menningshlutafélög, fjársterk
félög, þar sem fjöldi einstakl-
inga á áhættufjármagnið og
almenningur nýtur arðs af
atvinnurekstrinum. Á þann
hátt dreífist efnahagsvaldið í
þjóðfélaginu og það verður
sterkará og heilbrigðara, eins
og Tíminn játar í ritstjórnar-
grein sinni í gær að sé æskileg
þróun.
Því er stundum haldið fram,
að stórfyrirtæki hljóti að vera
í eigu ríkisins, vegna þess að
engir einstaklingar eigi nægi-
legt fjármagn til að reisa þau.
En sannleikurinn er sá, að ef
fjármagn er til í þjóðfélaginu,
þá er það ekki fremur eign
ríkisins en borgaranna. Ríkið
á ekki að hafa nema takmörk-
uð yfirráð yfir sparifé lands-
manna, heldur ber bönkunum
að stuðla að því að það verði
notað til að treysta atvinnu-
lífið og greiða fyrir sjálfstæð-
um atvinnurekstri.
Það er mál út af fyrir sig
að ríkisfyrirtæki eru yfirleitt
ver rekin en einkafyrirtæki.
Hitt er þó enn mikilvægara
að efnahagsvaldinu sé dreift.
Er ánægjulegt að skilningur
á því skuli fara vaxandi.
MÓTTAKA
FERDAMANNA
Ckammt er nú stórra högga
^ á milli í gistihúsamálum
íslendinga. Eins og frá var
skýrt í blaðinu í gær hyggjast
Loftleiðir h.f. nú byggja hótel,
sem rúmar rösklega 200
manns. Áður hefur Hótel
Saga risið og Þorvaldur Guð-
mundsson hafið byggingu
gistihúss, og verið er að stofna
félag um byggingu veitinga-
og gistihúsa úti um land.
Þetta sýnir vaxandi trú á
því, að við getum aukið þjón-
ustu við erlenda ferðamenn,
enda er sannleikurinn sá, að
ferðamannastraumurinn fer
stöðugt vaxandi og ekkert
annað virðist hamla frekari
aukningu en skortur á gisti-
rými.
Ferðalög aukast stöðugt um
heim allan. Með vaxandi vel-
megun eyðir fólk meira fé í
skemmti- og kynnisferðir. —
Fjöldi manna vestan hafs og
austan hefur ferðazt víða um
heim og er stöðugt í leit að
nýjum stöðum til að dvelja á
í fríum sínum. Fyrir fjölda
þessara manna er ísland girni
legur áningar- eða dvalar-
staður.
Við þurfum ekki nema ör-
lítið brot af milljónum þeim,
sem frá nágrannalöndunum
ferðast ár hvert til annarra
landa. Þess vegna er áreiðan-
legt, að bygging nokkurra
fullkominna veitinga- og
gistihúsa, bæði í Reykjavík
og úti um landið, mundi stór-
auka tekjur af ferðamönnum,
og síður en svo er ástæða til
að ætla að bygging nýrra veit-
ingahúsa torveldi rekstur
hinna eldri. Þvert á móti mun
ferðamannastraumurinn auk-
ast fullkomlega í hlutfalli við
byggingu nýrra veitinga- og
gistihúsa — og væntanlega
meira — og dreifast á lengri
tíma ársins.
Þess vegna ber mjög að
fagna þeirri þróun, sem nú er
loks að verða í veitinga- og
gistihúsamálum landsins.
„SJÖSTAFA-
KVERIÐ"
TVTý bók eftir Halldór Laxness
hlýtur að vekja mikla at-
hygli hér á landi. „Sjöstafa-
kverið“, hinir nýju smáþættir
skáldsins, sem út komu í gær,
eiga áreiðanlega eftir að verða
mörgum íhugunarefni, enda er
langt um liðið frá því skáldið
sendi frá sér smásagnasafn.
Smásagan hefur ekki átt upp
á pallborðið hjá íslendingum,
en hún er sú grein ritaðs máls
sem í senn er hvað erfiðust í
formi og mest heillandi, ef vel
tekst til. Þar eru erfiðleikarn-
ir hvað mestir að finna hið
vandrataða meðalhóf, hið
rétta orð. Vel gæti hin nýja
bók Laxness glætt áhugann á
íslenzkri smásagnagerð og
væri það vel.
Þessu viðvíkjandi er ekki
úr vegi að minna á, að nú í
haust hefur komið út smá-
sagnasafn eftir Guðmund
Daníelsson og bendir það
einnig til þess, að íslenzkir
skáldsagnahöfundar sæki enn
á mið smásögunnar, en þau
hafa verið mörgum innlend-
um og erlendum höfuðskáld-
um hin fengsælustu.
Eins og að framan getur,
vekur ný bók frá hendi Lax-
ness mikla athygli, ekki ein-
ungis hér á landi heldur alls
staðar þar sem góðar bók-
menntir eru í heiðri hafðar.
Þær upplýsingar sem skáldið
gaf á blaðamannafundinum í
fyrradag hljóta að koma því
æskufólki á óvart, sem nú er
að vaxa úr grasi og hefur ver-
ið alið upp í dálæti á skáld-
skap hans. Hann skýrði frá
því, að hann hefði lengi lifað á
hneyksluninni, „þegar skorin
var upp herör gegn manni í
heilum héruðum og gerð kem-
isk hreinsun í bókasöfnum og
lestrarfélögum“. Hér er vafa-
laust um að ræða sögulega
staðreynd, sem á sér skýring-
ar, ef nánar er að gætt. En
samt hljóta þessi ummæli að
koma ungu fólki á óvart og
sýna mönnum og sanna enn
einu sinni, að enginn verður
a.m.k. ekki á unga aldri spá-
maður í hversdagsþröngu þjóð
félagi okkar. En tíminn gerir
upp reikningana og hann einn
ræður sem betur fer.
Á það má minna hér, þegar
um þetta mál er rætt, að nú
eiga ung ljóðskáld á íslandi
mjög í vök að verjast. Þau
trúa, eins og Halldór á sínum
tíma, á verk sín og endurnýj-
un íslenzkrar ljóðlistar. Nú er
það þeirra hlutskipti að lenda
„í kemiskri hreinsun í bóka-
söfnum og lestrarfélögum“ og
höfuðandstæðingar þeirra
geta nú leitað sér athvarfs í
orðum skáldsins. Þannig virð-
ist tíminn luma á talsverðum
húmor, og ber að fagna þvú
Án hans væri Halldóri Lax-
ness enn bannaður aðgangur
að eftirsóknarverðum lestrar-
félögum og bókasöfnum — án
vitundarinnar um hann væru
ekki aðrir í hópi ungra skálda
á íslandi í dag en arftakar
Símonar Dalaskálds, svo
dæmi sé tekið um söguljóða-
skáld, sem kunni „að setja upp
í ljóðlínur“.