Morgunblaðið - 04.12.1964, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Fðstudagur 4. des. 1964
Vandamálið af eldflaugunum
á Kúbu
Nokkrum mánuðum síðar, 4.
júní 1961, fékk Krúsjeff tæki-
faeri til að leggja mælikvarða á
nýja forsetann og ráðgjafa hans,
í Vínarborg. Hvert svo sem álit
hans kann að hafa verið, er
það greinilegt af eftirfarandi at-
burðarás, að ósigur okkar í Svína
flóa leiddi beinlínis af sér þá
ákvörðun Sovétríkjanna að sækja
3. GREIN
•ffifMtiimiiimuiiimiiiiMtmiiiiiitiiiiiiiiiiiitiMiiiMiiiiit
inn á vesturhelming hnattarins,
með mannafla og eldflaugum.
Saga þessa svívirðilega og
leynilega tiltækis Krúsjeffs hef-
ur verið skráð á öðrum stað, en
það getur samt verið lærdóms-
ríkt að taka eftir því, að enn
einu sinni tók hin volduga ríkis-
stjórn og hinir „frjálslyndu“
menn í starfsliði Hvíta hússins
þann kostinn að láta eins og
vind um eyru þjóta aðvaranir,
einkum frá CIA og Kenneth
Keating öldungadeildarmanni,
sem skýrði frá því aftur og aftur,
að verið væri að setja vopnað lið
og eldflaugar á land á Kúbu.
Þegar kom- fram á 16. október
1962, var ekki lengur um neinn
vafa að ræða. CIA lagði á skrif-
borð forsetans ljósmyndir af
sovézkum eldflaugum, sem komið
hafði verið fyrir á Kúbu. Mynd-
irnar höfðu verið teknar frá
njósnavélum CIA, U-2, og þessar
upplýsingar var ekki hægt að
humma fram af sér.
Hinn 22. okt. 1962 sendi Kenn-
edy forseti sína dramatísku til-
kynningu um að Sovétríkin hefðu
flutt meðallangdrægar eldflaug-
og sprengjuflugvélar til Kúbu.
Hann fyrirskipaði hafnbann og
heimtaði brottflutning þeirra
skeyta, sem þegar voru komin á
staðinn, og eftirlit á staðnum
með því, að það verk væri fram-
kvæmt.
Þetta var glæsilegasta stund
forsetadóms hans. Fólk, ekki að-
eins í landinu, heldur um allan
hinn frjálsa heim, lofsöng þessa
kröftugu valdbeitingu Banda-
rikjanna til varnar frelsi og mál-
stað friðarins. Með því að hræða
Krúsjeff frá, tryggði Kennedy
sér sæti í sögunni sem sá maður,
er gerði kjarnorkuhótanir að úr-
eltri aðferð í utanríkisviðskipt-
'tm.
Enn einu sinni endurtók sig
gamla sorgarsagan um skort
Bandaríkjanna á einbeitni. Sama
þolgóða ráðgjafaklíka, sem hafði
haldið um höndina á Kennedy í
Svínaflóamálinu, tók nú aftur að
naga í þessa nýju, einbeittu
stefnu hans. Þessir menn heimt-
uðu, að allt málið yrði afhent
Sameinuðu þjóðunum til samn-
inga og lykta. Með því að sann-
færa forsetann um, að hann
skyldi hopa á hinni einbeittu
stefnu, sem hann hafði uppruna-
lega áformað, gerðu þeir Banda-
ríkin fær um að draga ósigur út
úr gini sigursins. Eftirfarandi
varð árangurinn af hinum ótrú-
lega slæmu ráðleggingum þeirra:
• Ekkert eftirlit á staðnum var
heimtað. „Árásar“-skeyti voru í
orði kveðnu flutt burt, en „varn-
ar“-skeyti var leyft að hafa eftir
á staðnum.
• Ekki aðeins voru flóttamenn
írá Kúbu hindraðir í að hrella
Castro frekar en orðið var, held-
ur gengu Bandaríkin einnig inn
á að ráðast ekki á Kúbu.
• Þessi lingerða utanríkis-
stefna hvatti óvininn til æ fífl-
djarfari athafna. Skipsfarmar af
sovézkum vopnum hafa haldið
áfram að streyma til Kúbu —
þar til að í dag er eyjan orðin
sterkasta herveldið á vestur-
helmingi jarðar, ef Bandaríkin
og Kanada eru undanskilin.
• Hættuspil Krúsjeffs að flytja
eldflaugar til Kúbu var ekkert
annað en framkvæmd á lang-
reyndri sovétkenningu: „Tvö
skref áfram, eitt skref aftur á
bak.“ Tiltækið reyndist vera
nettóhagnaður fyrir Kreml.
— O —
Hinn 20. nóvember 1963 flaug
ég til Dallas, til að sitja fund
með einum viðskiptamanni lög-
fræðingafirma þess í New York,
sem ég er tengdur.
Á óformlegum blaðamanna-
fundi, sem ég hélt 21. nóvember,
snerust spurningarnar aðallega
um heimsókn Kennedys forseta,
sem átti samkvæmt áætlun að
koma til Dallas daginn eftir. Einn
spyrjandi minn benti á það, að
talsverðrar andstöðu gætti gegn
sumum fyrirætlunum forsetans
og von gæti verið á einhverjum
óeirðum gegn honum og John-
son varaforseta, sem átti að vera
með í fylgdinni. Ég hvatti til
þess í ummælum við blaðamenn,
sem ég síðar endurtók í sjón-
varpi, að forsetanum og varafor-
setanum yrði sýnd sú virðing,
sem embættum þeirra bæri. Ég
sagði: „Andstaða við skoðanir
þeirra er engin afsökun fyrir
ókurteisi við embætti forseta
Bandarík j anna“.
Castro og Lee Harvey
Oswald
Morguninn eftir, 22. nóvember,
steig ég upp í flugvél til New
York. Við komum samkvæmt
áætlun kl. 12,56, eftir viðburða-
lausa flugferð. Ég hóaði í leigu-
bíl og bað ekilinn að aka mér
til skrifstofu mirinar. Við vorum
að bíða eftir umferðarljósi, þeg-
ar maður kom hlaupandi frá einu
götúhorninu og æpti: „Hefurðu
útvarp í bílnum þínum?“ Ekill-
inn svaraði: „Nei. Hvers vegna
spyrðu?“ Maðurinn svaraði:
„Forsetinn var skotinn í Dallas,
rétt fyrir stundu.“
Þannig barst mér fréttin um
morð Kennedys forseta. Ég bað
ekilinn að aka heim til mín í
staðinn fyrir til skrifstofunnar.
Og svo sat ég næsta klukkutím-
ann í bílnum og braut heilann
um það, hvað hefði skeð.
Þegar ég kom heim í húsið,
sagði dyravörðurinn mér, að
fréttin hefði komið rétt áður í
sjónvarpi: Forsetinn var dáinn.
Ég hringdi til J. Edgar Hoov-
ers í Washington og spurði hann
hvað hann vissi um þetta. Hann
sagði mér, að Lee nokkur Harvey
Oswald, sem FBI kannaðist við
sem meðlim í félagi Castrosinn-
aðra Kúbumanna, væri talinn
vera morðinginn.
Oswald var, án alls vafa, rugl-
aður maður, sem að því er sagt
var, hafði einnig reynt að myrða
Edwin A. Walker, Iiershöfðingja,
en kona hans hafði aftrað honum
frá því að sýna einnig mér bana-
tilræði. Ekki er vitað, hvað hefur
valdið þessu ástandi hans. En
vafalaust hefur einn aðalhvati
hans til þessa hræðilega verks
verið samband hans við komm-
únismann, almennt tekið, en þó
einkum við hin ofsafengna komm
únisma Castros.
Þannig varð Fidel Castro mik-
ilfenglegasta persónan í lífi Johns
F. Kennedys. Það var Castro,
sem olli mikilvægasta utanríkis-
vandamálinu í kosningabaráttu
Kennedys til forsetaembættisins.
Það var Castro, sem kom honum
niður í mesta öldudalinn á öll-
um ferli hans, í Svínaflóamálinu.
Það var Castro, sem gaf tækifær-
ið til stærsta afreks hans sem for-
ingja í forsetastóli, meðan hafn-
bannið stóð yfir, og að lokum
var Castro óbein orsök til þess
að líf Kennedys hlaut svo snögg-
an enda, einmitt á þeim tíma sem
hann með reynslu sinni, að við-
bættri skarpri greind, mikilli
glöggskyggni og dugnaði, var að
hefja árangursríkasta tímabil sitt
sem þjóðarleiðtogi.
Hvar stöndum við nú?
Með þessari hlykkjóttu og sorg
legu atburðakeðju erum við
komnir til ársins 1964. Kúba,
ásamt Vietnam, er aðalvandamál-
ið í sviði utanríkismála við for-
setakosningarnar 1964, eins og
Krúsjeff
þau voru einnig 1960. En hvers
vegna er Kúba svona mikið úr-
slitaatriði? Beinlínis vegna þess
að hún er mynd af viðbrögðum
okkar við ógnunum kommúnism-
ans, og dæmi um stefnu okkar í
utanríkismálum.
Svarið við spurningunni, um
hvað við eigum að gera við Kúbu,
er ekki hægt að veita, iyac en við
höfum fundið svarið við hinni
miklu breiðari og altækari spurn-
ingu: Hvernig ætla Bandaríkin
sér að snúast við sókn kommún-
ismans um allan heim? Þetta er
hin raunverulega utanríkismála-
spurning, sem við stöndum and-
spænis í dag.
f utanríkismáðuneytinu og hjá
stjórninni gætir mjög samþykkis
við þá skoðun Fulbrights öld-
ungadeildarmanns, að Castro sé
ekki hættulegur heldur bara
hvimleiður, og að okkur beri að
vera sáttfúsari og sveigjanlegri í
afstöðu okkar til Sovétríkjanna
og annarra kommúnistarikja.
Þeir sem mæla með meiri
sveigjanleika í viðbrögðum við
kommúnismann, benda á það, að
í kommúnistablökkinni eigi menn
við erfiðleika að etja. Klofningur
hefur orðið með Rauða-Kína og
Sovétríkjunum. Svo eru vand-
ræðin, sem Sovétríkin eiga í við
leppríki sín í Austur-Evrópu, þar
sem þjóðin er yfirleitt andvíg
kommúnistaherrum sínum. Og
svo er sú staðreynd, að hagfræði-
lega séð hefur kommúnisminn
ekki staðið sig vel, hvorki í Sovét
Evrópu né í Rauða-Kína, né á
Kúbu og í leppríkjunum.
Að allri þessari þróun saman-
lagðri segja þeir, sem ráða utan-
ríkisstefnu okkar, að ástandið í
heiminum hafi breytzt okkur í
hag. Þeir nefna samninginn um
tilraunabannið, hveitisöluna til
Sovétríkjanna og afstöðu Krús-
jeffs, sem er orðin minna herská
en áður, (Þetta er skrifað, áður
en Krúsjeff var vikið frá völd-
um). Þeir halda því fram, að
kalda stríðið sé að þiðna og nýtt
tímabil vinsamlegri samskipti við
kommúnismann geti verið viðeig-
andi.
Mitt eigið mat leiðir til algjör-
lega andstæðrar ályktunar. Nú
er ekki stundin til að vera ró-
legur yfir ástandinu í heiminum.
Á síðustu fjórum árum hefur orð-
ið heil runa af utanríkispólitísk-
um mistökum, borið saman við
hvaða tímabil annað, sem vera
skal í sögu okkar. f Evrópu er
Bandalagið mikla í rúst, og marg-
ar af bandalagsþjóðum okkar
neita að styðja Bandaríkin í
stefnu okkar gagnvart rómönsku
Ameríku og Asíu. f Þýzkalandi
stendur Berlínarmúrinn eins og
svipillt minnismerki um linku
Bandaríkjanna og hik gagnvart
hrottalegum ógnunum kommún-
ista. f Asíu er Vietnam aðeins það
nýjasta í heilli, óhugnanlegri röð
ósigra í utanríkismálum, sem hef-
ur skert virðingu Bandaríkjanna,
svo að dýpra hefur hún aldrei
Fulbright
sokkið í þeim hluta heims. Laos
er sama sem tapað, Cambodía að
tapast, Birma og Indónesía komn-
ar fram á hengiflugið.
í ýmsum löndum heims eru
skrílárásir á sendiráð okkar,
grjótkast á fulltrúa okkar og nið-
urrif á fánanum okkar orðið al-
gengir viðburðir. Við höfum ver-
ið auðmýktir, hundsaðir og það
hefur verið snúið á okkur og
brugðið fyrir okkur fæti í hverju
spori. Og ef litið er á þessa upp-
talningu, hvernig getur þá nokk-
ur maður í ábyrgðarstöðu, sem
hefur áhrif á stefnu okkar, sagt
að kalda stríðið sé að þiðna?
Kalda stríðið er ekki að þiðna,
heldur er það orðið heitt og lífs-
hættulegt. Kommúnisminn er
ekkert að breytast; hann er
hvorki að sofa né hvíla sig, hann
er stöðugt að finna út ný véla-
brögð, og hann starfar og berst.
Sovézk vopn standa stöðugt til
boða, hvar sem verið er að reyna
að splundra þjóðfélagsskipun-
inni og skapa það öngþveiti, sem
kommúnisminn lifir og nærist á.
Þúsundir unglinga í ókommún-
ískum löndum eru nú að læra
byltingartækni — allt frá upp-
þotum til skæruhernaðarlistar.
Kommúnistar eiga beint eða ó-
beint sökina á blóðbaðinu í Suð-
austur-Asíu, Kýpur, Kongó, Jem-
an, Brezku Guiana og annars
staðar.
Meðan dregur úr hættunni af
beinni styrjöld, hefur hættan á
ósigri án þess að um algera styrj-
öld sé að ræða, aukizt. Þeir,
sem hvetja til þess að við náum
„samkomulagi" við kommúnist-
ana, gera sér ekki ljóst, að þeg-
ar kommúnistaleiðtogarnir tala
hóglega eru þeir að auka og
magna starf sitt að uppþotum og
byltingum. Andspænis þessu
standa Bandaríkin sí og æ. Þetta
er ástand, sem krefst raunsærrar
hugsunar og herkænsku við að-
ferðir kommúnista og nýrrat
stefnu til að snúast við hættunni,
sem ógnar okkur.
Við verðum að skilja það, að
kommúnistahættan nær yfir allan
heim og ef kommúnistar taka
stjórnina í einu landi, finnst
skjálftinn af því um jörð alla.
Þess vegna þörfnumst við að-
gerða, sem ná um allan heim. Ég
neita algjörlega þeirri skoðun, að
til séu útkjálkasvæði, hliðarsvæði
— eins og Kúba og Vietnam —
sem séu ekki mikilvæg.
Fyrir heimskommúnismann er
baráttan um Kúbu ekki Kúbu
vegna, heldur vegna rómönsku
Ameríku. Og loka-skotmarkið er
Bandaríkin. Nú er Kúba, til
dæmis, alveg við bæjardyrnar
hjá okkur. Allur heimurinn horf-
ir á og sér, að við höfumst ekki
að til að hjálpa nágrönnum okk-
ar, sem eru hnepptir í þrældóm
af kommúnískum einræðisherra.
Er hægt að lá þeim þó að þeir
efist um, að við ætlum að snúast
gegn kommúnismanum annais
staðar í heiminum?
Á þessari hættunnar stund
verðum við að gera okkur ljóst,
að ekki má hopa á hæl neins
staðar í hinum frjálsa heimi. Við
verðum að hafa hernaðarlegt bol-
magn, hagfræðilegar áætlanir og
standa gegn frekara hopi. Það
væri betra en stefna sveigjan-
leika, eftirgjafar og sátta — við
verðum að hafa sterka og á-
kveðna stefnu. Við verðum að
láta þær þjóðir, sem stefnt er að,
vita, að ókommúniski heimurinn
er búinn að fá nóg af þessari
stöðugu ágengni, og að nú ætl-
um við að standa sem fastast gegn
henni.
Þegar ég hugsa um allt það,
sem gerzt hefur síðustu árin, er
eitt greinilegt. Það mótlæti, sem
þjóð okkar hefur orðið fyrir, hef-
ur komið einmitt þegar við van-
ræktum að standa einbeittir gegn
kommúnista-einræðisherrunum.
Við höfum of oft hopað á hæl
— og það fyrir fullt og allt. Það
er tími til kominn að binda enda
á þessa ósigra, sem eru sjálfskap-
arvíti. Það er tími til kominn að
standa sem fastast — og sækja
'síðan fram — á Kúbu, í Vietnam
og í hvaða öðru landi, sem er,
þar sem frelsinu er afneitað éða
ógnað af hersveitum heimskomm
únismans.
— Utan úr heimi
Framhald af bls. 14.
svikið rúmlega 200 þús. s. kr.
af Aspelin. Þá var honum
saigt, að hann væri einnig
gruinaður um að hafa myrt
Aspelin, og það játaði hann
eftir að haía ráðgazt við verj
andia sinn.
Þegar Rodius var spurður
hvernig hann hefði getað þag
að yfir ódæðinu í tvö ár, svar
aði harnn: „Við eigum allir að
deyja. Dauða hans bar brátt
að. Ég ledt á þetta, sem hvert
annað verk, er ég yrði að
vinna til þess að bjarga mér
úr ógöngunum, sem ég var
kominn í“.
Amerísk
plastmodel
í miklu úrvali komin.
Xilvalin jólagjöf handa piltum
Húsgögn
mcð gjafvcrði
Vandaður sófi og þrír hæg-
indastólar, seljast fyrir kr.
6.000,00 vegna flutninga. —
Einnig til sölu: Klósettskál og
handlaug með öl'lu tilheyr-
andi. Verð kr. 1000,00. Upp-
lýsingar á Snorrabraut 77,
næstu daga.