Morgunblaðið - 04.12.1964, Qupperneq 14

14
MORCUNBLAÐIÐ
Fðstudagur 4. des. 1964
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 90.00 á mánuði innanlands.
I lausasölu kr. 5.00 eintakið.
MIKILVÆGI EIGNAR
RÉTTARINS
Á nægjulegt er að skilningur
fer nú vaxandi á nauðsyn
þess að treysta eignarrétt ein-
staklinganna. Málgagn Fram-
sóknarflokksins hefur í rit-
stjórnargrein sagt, að sterkt
og heilbrigt þjóðfélag byggð-
ist öðru fremur á því, að sem
allra flestir einstaklingar
væru efnalega sjálfstæðir. Og
-jafnvel kommúnistamálgagn-
ið er dauðfeimið, þegar það
minnist á fjárhagslegt sjálf
stæði einstaklinganna og þor-
ir ekki að neita beint mikil-
vægi þess, þótt það sé að sjálf-
sögðu í beinni andstöðu við
kenningar sósíalismans fyrr
og síðar.
Auðvitað verða menn að
treysta vinstri mönnum var-
lega í þessu efni, því að grund
vallarkenning þeirra er ein-
mitt sú, að ríkið eigi að hafa
sem mest völd, jafnt efnahags
lega sem á öðrum sviðum, og
þess vegna eigi einstakling-
arnir ekki að njóta nema
takmarkaðs fjárhagslegs frels
is. En hitt er vissulega ánægju
legt, að þeir skuli finna, að
fólkið vill eignarrétt einstakl-
•inganna og þora þess vegna
ekki annað en fara sér hægt
í þessu efni og taka jafnvel
undir þau meginsjónarmið,
sem Sjálfstæðisstefnan bygg-
ir á.
Sósíalisminn hefur líka beð
ið alvarlegt skipbrot í fram-
kvæmd. Jafnvel í sjálfu Sóvét
Kússlandi hafa menn orðið að
grípa til úrræða „kapitalism-
ans“. Þar er verið að gera til-
raunir með samkeppni milli
iðnfyrirtækjanna til þess að
reyna að bæta hag þeirra, og
rússneskir ráðamenn eru aug-
sýnilega farnir að gera sér
grein fyrir því, að í efnahags-
legu tilliti muni Ráðstjórnar-
ríkin aldrei standast Vestur-
veldunum snúning, nema þau
komi á nýjum framleiðslu-
háttum.
Þess má einnig geta, að
samyrkjubúin hafa ekki gef-
izt betur en svo í Rússlandi,
að grípa varð til þeirra úr-
ræða að leyfa hinum svo-
nefndu landbúnaðarverka-
mönnum að hafa smáskika
lands, sem þeir mættu rækta
sjálfir, til þess að koma í veg
fyrir alvarlegan matvæla-
skort.
Þegar bezt lét voru þessir
skikar um 3% alls ræktaðs
lands í Rússlandi, én á þeim
var framleiddur um þriðjung-
ur allrar landbúnaðarfram-
leiðslunnar, enda nutu menn
sjálfir arðsins af framleiðsl-
unni og máttu selja hana á
frjálsum markaði.
Þetta er eitt gleggsta dæmi
um skipbrot sósíalismans og
má þó nefna mörg fleiri, enda
mála sannast, að jafnvel þeir,
sem kenna sig við vinstri
stefnu, viðurkenna með sjálf-
um sér og einnig í einkavið-
ræðum, að einkarekstur skili
meiri arði en ríkisrekstur.
Hitt er þó enn mikilvægara,
að fjárhagslegt sjálfstæði
borgaranna verður ekki
tryggt, ef ríkið sölsar til sín
í sífellt vaxandi mæli fjár-
magn þjóðfélagsins til þess að
vasast með það í hvers kyns
atvinnurekstri. Þá er verið að
skerða eignarrétt einstakling-
anna og draga úr tækifærum
manna til þess að öðlast fjár-
hagslegt sjálfstæði.
FJÁRMAGN
RÍKISINS
¥ nútíma þjóðfélagi þurfa
ríkið og sveitarfélögin mikið
fjármagn til þess að gæta sam
eiginlegra þarfa borgaranna.
Þeir sem telja að megin-
áherzlu verði að leggja á að
treysta eignarrétt einstakling-
anna vilja að sjálfsögðu, að
opinberir aðilar gangi eins
skammt í skattheimtu og
unnt er, án þess þó að það
hindri nauðsynlegar fram-
kvæmdir þessara aðila. En af
þessari stefnu leiðir, að ríki
og sveitarfélög eiga ekki að
heimta til sín fé, til þess að
binda það í atvinnurekstri,
sem betur væri kominn í hönd
um einstaklinga.
Þess er og að gæta, að það
er ekki ætíð nauðsynlegt fyr-
ir opinbera aðila að taka með
sköttum allt það fjármagn,
sem þeir þarfnast. í þroskuð-
um lýðræðisríkjum er það al-
títt að háar fjárhæðir, sem
ríkið þarf að fá til fram-
kvæmda sinna, eru teknar að
láni hjá almenningi í stað þess
að taka féð af fólkinu með
skattlagningu.
Eðlileg útgáfa ríkisskulda-
bréfa á að vera mikill
þáttur í fjáröflun ríkisins. Þá
er eignarréttur almennings
ekki skertur, en ríkið fær
samt yfirráð yfir því fjár-
magni, sem það þarfnast. Þar
sem efnahagslífið er traust og
heilbrigt, eins og t.d. í Banda-
ríkjunum, er útgáfa ríkis-
skuldabréfa ríkur þáttur í
fjáröflun hins opinbera.
Hér á landi hefur um langt
skeið verið talið útilokað að
bjóða út ríkisskuldabréf. Nú
var slík tilraun gerð góðu

Hélt sig hafa framið hinn
fullkomna glæp
Sænska lögreglan finnur rnorð-
ingjann rúmum tveimur árum
eftir aÖ morðið var framið
FYRIR nokkrum dögum
hófust í Svíþjóð réttarhöld i
ir.ili sænsks bankamanns,
Wilhelms Rodius, sem er 51
árs. Er hann ákærður fyrir
morð á 69 ára gömlum tann
lækni, Robert Aspelin. Iö>d-
ius hefur játað á sig glæp-
inn, en segist lengi hafa stað-
ið í þeirri trú, að honum hefði
tekizt að fremja hinn full-
komna glæp. Enda hélt lög-
reglan fyrst eftir lát Aspe-
lins, að hann hefði framið
sjálfsmorð.
Rodius var fjárhagslegur
ráðgj afi Aspelins og hafði
svikið fé út úr honum.
Glæpurinn var framinn á
skírdag, 19. apriii, 1964, eftir
að morðinginn og fórnarlamb
hans höfðu snætt hádegisverð
saman. Eftir matinin fylgdi
Aspelin þessum ráðgjafa sín-
um heim til hans. Er upp í
íbúðina kom sló Rodin tann-
lækninn til bana með eikar-
staf, bútaði líkið í sundur
Og brenndi það í kolaofni.
Fyrsta tilkynningin um
hvarf Aspelins barst lögregl-
unni frá gömlum skólafélaga
hans, sem var vanur að heim
sækja hann af og til. Hann
hafði hringt mörgum sinnum
til tannlæknisins án þess að
svarað væri í símann og álykt
aði af því, að hinn gamli vin-
ur hans befði íengið þung-
lyndiskast og framið sjálfs-
morð.
Lögreglan var í fyrstunni
á sömu skoðun, en þegar lið-
in voru tvö ár án þess að lík
Aspelins kæmi í leitimar, á-
kvað hún að láta gera ná-
kvæma rannsókn á ævi hans,
ef ske kynni að þar mætti
skýra hvarfs hans.
Af rannsókninni kom í ljós,
að Aspelin hafði verið ein-
mana og átt fáa vini. En hann
hafði komizt í góð efni 1961,
er hann fékk arf eftir systur
sína. Arfurinn niam um 160
þús. sænskum krónum (rúm-
ri milijón ísl. kr.), í hlutabréf
VilheCm Rodius
yfir 100 þús. s.kr. á reikningi
hans í bankanum, en þegar
það var athugað kom í ljós,
að þar voru aðeins um 100 s.
kr. Við þessa uppgötvun
komst skriður á rannsóknina.
LeynilögregLumennirnir kom-
ust að því, að það var banka-
lögfræðingurinn WilheLm Rod
ius, sem sá um fjármál Aspe-
lins og greiddi honum 40f
um, sem voru geymd í Verzl-
unarbanka Svíþjóðar. (Síðar
kom í ljós, að arfurinn hafði
raunverulega numið 280 þús.
sænskum krónum, en Rodius
hafði dregið sér mismuninn,
þegar dánarbúið var gert
upp).
Aspelin var mjög nægjusam
ur og mánaðarleg útgjöld
hans námu um 4000 sænskum
krónum. Sa/mkvæmt útreikn-
ingi lögreglunnar áttiu að vera
Robert Aspelin
kiónurnar mánaðartega. Einn
ig komust þeir að því, að
Rodius þurfti að greiða mikil
gjöld vegna Landsseturs síns,
gjöld, sem óhugsandi var, að
hann gæti greitt með pening
um fengnum á löglegan hátt.
Tók lögreglan þá að gruna,
að Rodius hefði svikið fé aif
Aspelin og myrt hann síða.n
af ótta við að allt kæmist upp.
Þessi grunur styrktist þegar
lögreglan rannsakaði ibúð
Aspelins nákvæmlega og fiann
dagbók hans. Á síðustu biað-
síðunni, . sem skrifiuð vair í
bókinni, sagði tannlæknirinn,
að hann ætlaði að snæða há-
degisverð með Rtodiusi sama
dag, en eftir þann dag hafði
enginn hinna fiáu vina hans
séð hann. M.a. kom hann
ekki í veizlu, sem haldin var,
þegar hann og félagar hans
áttu 50 ára stúdentsafimæli,
en hann hafði hlakkað mikið
til veizlnnnar.
Eftir að dagbókin fiannst,
var ákveðið að kalla Rodius
til yfirheyrslu. Eftir nokkurra
klukkustunda dvöl í lögregjuu
stöðinni, játaði hann að hafia
Framh. á bls. 10
I
heilli og þegar seldust 50
millj. kr. í spariskírteinurn, og
væntanlega munu einnig þær
25 millj., sem bjóða á út til
viðbótar, seljast upp á nokkr-
um dögum.
Þessa fjáröflunarleið eiga
opinberir aðilar að fara í rík-
um mæli hér á landi. Ríki og
sveitarfélög þurfa að hraða
margháttuðum framkvæmd-
um. Ef alls fjár til þeirra væri
aflað með sköttum, mundi
það leiða til þess að eignar-
réttur almennings að aflafé
sínu yrði skertur um of og
fjármálavald ríkisins aukið
svo, að heilbrigt þjóðfélag
einkaeignarréttar fengi ekki
að þróast eðlilega.
Það hefur komið á daginn,
að almenningur vill gjarnan
lána ríkinu fé sitt til fram-
kvæmda, ef það er tryggt að
hann fái eðlilega þóknun fyrir
þetta og fé hans verði ekki
skert vegna verðhækkana á
lánstímanum. Hins vegar eru
menn eðlilega ófúsir að láta
svipta sig eignarrétti að fjár-
munum sínum, og þess vegna
þola menn ekki nema tak-
markaða skattabyrði.
Veruleg ríkislán eru heldur
ekki hættuieg í þjóðfélagi, þar
sem framleiðslan eykst stöð-
ugt, og tekjur manna vaxa.
Það verður tiltölulega auðvelt
fyrir ríkisvaldið að endur-
greiða þessi lán, ekki sízt þar
sem traust almennings á hin-
um íslenzka gjaldmiðli og
efnahagslífinu yfirleitt veic
eftir því sem menn sjá betur,
að ríkið er ekki í andstöðu við
þá, keppir ekki að því að
svipta þá eignarráðum sínum,
heldur er samherji almenn-
ings við að byggja upp þjóð-
félag fjárhagslega sjálfstæðra
einstaklinga.
Sannleikurinn er sá, að
sparifé landsmanna er í eigu
þúsundanna. Þess vegna
dreifist eignaraðildin að því
fjármagni, sem ríkið þannig
fær að láni, meðal fjölda
landsmanna og styrkir einka-
eignarrétt almennings og
dreifir efnahagsvaldinu.