Morgunblaðið - 06.12.1964, Blaðsíða 3

Sunnudagur 6. des. 1964
MORGUNBLAÐIÐ
3
i
i
A Ð vera í Moskvu þessa
dagana er eins og að taka
þátt í risavaxinni útgáfu af
samkvæmisleiknum, þar
sem allir sitja í hring, einn
hvíslar setningu að næsta
manni, hann að öðrum og
þannig koll af kolli þar til
hún kemur aftur til upp-
hafsmannsins í hlægilega
brenglaðri mynd. Gerið
ykkur í hugarlund, að þús-
undir erlendra sendi-
manna,' blaðamanna og
Moskvubúa taki þátt í
leiknum. Hann fari fram á
mörgum tungumálum og
ekki ein setning, heldur
hundrað, fari hringinn.
Niðurstaðan er sú, að þeir
sem ennþá hafa áhuga á að
Moskvubúar lesa um fall Krúsjeffs í blöðunum. Útlendingar eru forviða yfir fálætinu, sem þeir
sýndu hinum fallna leiðtoga sínum.
Samkvæmisleikur í Moskvu
komast að sannleikanum um
fall Krúsjeffs, t.d. vita hverjir
hófu árásirnar á hann, heyra
alltaf ný og ný nöfn og eru
raunverulega engu nær. Marg
ar sögur ganga í Moskvu um
valdhafaskiptin, og sumar at-
hyglisverðar, jafnvel þótt þær
reynist ekki á rökum reistar,
því að þær virðast annað-
hvort endurspegla einlægar
vonir fólksins eða ótta þess.
Ein sagan segir, að mið-
stjórn kommúnistaflokksins
hafi samþykkt ályktun, sem
komi í veg fyrir að einn mað-
ur geti í framtíðinni sameinað
embætti aðalritara flokksins
og forsætisráðherra. Þetta
gerði Krúsjeff 1957 til þess að
styrkja aðstöðu sína. Ef sagan
um ályktunina er sönn, verð-
ur róðurinn mun þyngri fyrir
næsta stjórnmálamann, sem
reynir að hefja sig yfir félaga
sína í samvirku forystunni.
Sé hún ekki á rökum reist,
sýnir hún að minnsta kosti, að
margir gera sér Ijósa grein fyr
ir því að núverandi stjórnar-
fyrirkomulag í Sovétríkjunum
felur' í sér hættu á að einn
maður taki öll völd í sínar
hendur.
Furðuleg saga um endur-
komu Frols Kozlovs fram í
sviðsljósið, gekk ljósum log-
um um Moskvu fyrstu vikurn-
ar eftir fall Krúsjeffs, en nú
hefur honum verið vikið úr
Æðstaráðinu. Kozlov hvarf af
sjónarsviðinu í apríl 1963. Var
sagt, að hann hefði fengið
hjartaslag og lamazt. Stuðn-
ingsmenn Krúsjeffs tóku þá
skýrt fram, að óhugsandi væri
að Kozlov tæki framar þátt í
stjórnmálum. En sögurnar eft-
ir fall Krúsjeffs sögðu, að Koz-
lov yrði brátt nægilega frísk-
ur til að taka aftur við emb-
ættum sínum. Meira að segja
sögðu sumir, að læknar hefðu
orðið að gefa honum strangar
fyrirskipanir til þess að koma
í veg fyrir, að hann yfirgæfi
sjúkrastofuna og færi á fund
Æðstaráðsins til þess að hafa
framsögu, er árásirnar voru
gerðar á Krúsjeff.
Báðar þessar sögur sýna, að
mikil óvissa ríkir enn í
Moskvu um hver það sé, sem
hefur töglin og hagldirnar í
sovézkum stjórnmálum eftir
fall Krúsjeffs. Og nú er að
bíða þess, að opinberar stað-
festingar leysi kviksögurnar
af hólmi.
Margir útlendingar í Moskvu
urðu forviða, og sumir komust
jafnvel í geðshræringu, þegar
þeir fundu hve litla hlýju og
samúð Moskvubúar sýndu
hinum fallna leiðtoga sínum.
Einn tilfinninganæmur ev-
rópskur fréttamaður, sem
starfað hefur í Moskvu í fimm
ár, hrópaði í angist: „Ég hélt
að Krúsjeff væri fastur í sessi
og ég hélt að hann væri vin-
sæll. Hvernig get ég haldið á-
fram að starfa í landi, sem
kemur mér svo mjög á óvart
eftir margra ára dvöl?“
Segja má, að viðbrögð
Moskvubúa hafi minnt nokkuð
á keisaratímann. Orðrómur
hefur verið á kreiki um, að
nýju leiðtogarnir ætli að
lækka vöruverðið — þeir hafa
enn ekki gert það — og, að
góðu gömlu dagarnir komi
aftur, en það hefur eflaust
einnig verið tallð í hvert sinn,
sem keisari lézt. Góðu gömlu
eftir IVIark
Fraklsnd
dagarnir fela m.a. í sér lægra
verð á Vodka, en það var
mjög dýrt á Stalínstímanum.
Um þessa von hefur verið ort
vísa, og er efni hennar eitt-
hvað á þessa leið: „Trúðu
mér, félagi. Vodkað verður
aftur selt á gamla verðinu, og
matur verður einnig ódýr,
þegar Nikita er kominn á eft-
irlaun".
Það er í hópi mennta- og
listamanna, sem mest ber á ó-
vissunni og óróleikanum
vegna leiðtogaskiptanna. Þeir
hafa ekki haft neina sérstaka
ástæðu til að láta sér geðjast
vel að Krúsjeff síðustu árin.
Afstaða hans til þeirra var ó-
ljós, eitt augnablikið var hann
elskulegur, en það næsta bölv-
aði hann. Krúsjeff varð fyrir
miklum áhrifum af persónu-
legum kynnum við menn, og
á sviði bókmennta varð þetta
nokkrum sinnum til góðs. —
Hann þekkti Alexander Tvar-
dovsky, skáld og ritstjóra
bezta bókmenntatímarits Sov-
étríkjanna, geðjaðist vel að
honum og gaf honum persónu-
lega leyfi til að birta margt,
sem aðrir hefðu ekki þorað að
setja á prent í Sovétríkjunum.
Hins vegar gramdist mörg-
um vísindamanninum hvernig
Krúsjeff hélt verndarhendi
yfir vini sínum, líffræðingin-
um Lysenko. Ef trúa má orð-
róminum, tók Krúsjeff mál-
stað Lysenkos í harðri deilu,
er reis milli hans, vísindaaka-
demíunnar og yfirmanns henn
ar, Koldysk, skömmu fyrir
leiðtogaskiptin.
En menntamennirnir vissu,
að kreddufesta Krúsjeffs í
menningarmálum var ekki
hræsni. Hann var haldinn
hleypidómum gamals, lítt
menntaðs bolsjevíka úr verka-
mannastétt. En það voru hans
eigin hleypidómar og hann
var þeim trúr.
Það er eins og margir óttist,
að hinir gáfuðu, ungu menn
innan flokksins, sem koma nú
fram í sviðsljósið, taki sömu
afstöðu til menningarmála og
Krúsjeff, og geri það af stjórn-
málaástæðum, en ekki af sann
færingu. Maður, sem ræddi
við mig um þetta, sagði m.a.:
„Það var allt í lagi þótt Krús-
jeff formælti jasstónlist og
öðru slíku. Hann hafði fyrir-
litningu á því og hlustaði
aldrei á jass he^pa hjá sér.
En það er nær fullvíst, að
ungu mennirnir dansa eftir
jasslögum í veizlum heima
hjá sér, þótt þeir fari um þau
sömu orðum og Krúsjeff".
í samræðum eins og þess-
um má finna óvissuna, sem
ríkir um hina nýju menn í sov
ézkum stjórnmálum. Fólk trú-
ir ekki einfaldlega, að þeir
verði framfarasinnaðri en
Krúsjeff, aðeins vegna þess að
þeir eru nýteknir við embætt-
um og ungir miðað við hann.
Fall Krúsjeffs hefur fært þá
nær æðstu valdastólunum og
þjóðin vill vita meira um þá.
Skömmu eftir að Krúsjeff
hvarf af sjónarsviðinu, hélt
Ilya Ehrenburg fyrirlestur í
Moskvu um sovézkan rithöf-
und, Tynyanov að nafni, sem
er lítt þekktur utan samtaka
bókmenntamanna í Sovétríkj-
unum. Og fyrirlesturinn reynd
ist fyrst og fremst einskonar
krafa menntamanna til hinna
nýju leiðtoga. Ehrenburg
minnti á, að á styrjaldarárum
flýtti hrætt fólkið sér að
kaupa eins mikið salt og það
gæti náð í, vegna þess að ó-
saltað brauð væri óætt.
„Mennta- og listamenn“, hélt
hann áfram, „eru salt þjóðar-
innar — úrvalið — í beztu
merkingu þess orðs“.
Það kemur ekki á óvart hve
vel áheyrendur Ehrenburgs
tóku þessu. Skapandi lista-
menn eru vanræktasta auðlind
Sovétríkjanna, því að stjórn-
in hefur aldrei vitað almenni-
lega hvernig hún ætti að nota
þessa auðlind. Arftakar Krús-
jeffs geta nú gripið tækifærið,
en fáir þora að spá, að þeir
muni gera það.
(OBSERVER —
öll réttindi áskilin)
Orðrómnr nm lækkaV vBrtiverV komst strax á krelk, en því
hefur ekkert verið breytt. Myndin er tekin við leikhús skammt
frá Rauða torginu, og á framhlið þess sjást myndir af komm-
únistaleiðtogum.
50 ára afmælis Dýra-
verndunarfél. minnzt
AÐALFUNDUR Sambands Dýra
verndunarfélags íslands var hald
inn í Reykjavik sunnudaginn 22.
nóvember sL
Til íundarins mættu 27 full-
trúar sambandsfélaganna, trún-
eðarmenn og stjórn sambands-
iim.
Auk venjulegra aðalfundar-
■tarfa minntist sambandið að
þann 13. júlí í ár voru liðin 50
ár frá stofnun Dýraverndunar-
félags Reykjavíkur. Vegna af-
mælisins kom Dýraverndarinn
út í stækkuðu broti. Flutti ritið
ýtarlega sögu dýraverndunarsam
takanna, sem ritstjóri Dýra-
verndarans Guðmundur Gísla-
son Hagalín hafði samið.
Stjórn sambandsins bauð full-
trúum aðalfundarins ásamt
nokkrum gestum til hádegisverð
ar að Hótel Sögu í tilefni þess-
ara tímamóta í sögu samtakanna.
Á aðalfundinum fluttu erindi:
yfirdýralæknir Páll Á. Pálsson
um hjúkrunarstöð dýra; for-
stöðumaður bifreiðaeftirlits rík-
isins, Gestur Ólafsson, um
notkun ökutækja við flutning
búfjár; formaður Dýraverndun-
arfélags Reykjavíkur, Marteinn
M. Skaftfells, um útflutning
hrossa og aðbúnað þeirra á skip-
um; formaður Dýraverndunar-
félags Kjósarhrepps, Oddur
Andrésson, ræddi um frumvarp
til laga um endurskoðun gild-
andi búfjárlaga. Á fundinum
voru rædd ýmis mál varðandi
öryggi og líðan dýra.
Stjórn sambandsins var öll
endurkjörin en hana skipa:
Þorbjörn Jóhannesson, forrhað
ur; Tómas Tómasson, varafor-
maður; Hilmar Norðfjörð, gjald-
keri; Þorsteinn Einarsson, ritari;
Guðmundur Gíslason Hagalín;
Ásgeir Ó. Einarsson.
Þéi fóið
órvnls niðnrsnðavörar
f NÆSTC BÍIÐ.
Einkaumboð;
KONBAÐ AXELSSON & 00. H.F.
Vesturgötu 10 — Reykjavík
Siinl: 18440 * 21480.