Morgunblaðið - 06.12.1964, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLADIO
Sunnudagur 6. des. 1964
fórlsKín Þor-
steinsdóttir — Miming
Jónina Kristin Þorsteinsdóttir
íyrrum húsfreyja á Efra-Apa-
valni andaðist 1963 að heimili
sínu Bólstaðahlíð 8 Reykjavík.
Hún var dóttir þeírra merku
tojóna Þ'Orsteíns Jónsaonar Collin
Þorsteinssbnar og Arnhei'ðar
Magnúsdóttur Magnússonar sið-
ast bónda á Laugarvatni. Hér vís
ast til bókar Böðvars Magnús-
s^nar, á Laugarvatni „Undir
tindum", um móðurætt Jónínu.
því Arnheiður og Böðvar voru
systkin og er ítarleg ættartala
Iþeirra þar rakin, og skemmtileg
írásögn um búferla flutning
Magnúsar Magnússonar og fjölsk.
hans frá Holtsmúla í Landsveit
að Úthlið í Biskupstungum, en
þá jörð hálfa keypti Magnús. Á
frjinni hálflendunni bjuggu þá for
eldrar Þorsteins, Jón Collin og
kona hans Kristin Jónsdóttir.
Þau Arnheiður og Þorsteinn
frrófu búskap í Stekkholti í sömu
sveit og þar fæddist Jónina 17.
sept. 1890. Þau flytja eftir fá
ér aftur að Úthlíð, og taka þar
við búi af öldruðum foreldrum
Þorsteins. Að Eyvindartungu í
Laugardal flyzt svo fjölskyldan
vorið 1899, en áður var Magnús
faðir Arnheiðar búinn að missa
konu sína Arnheiði Böðvarsdótt-
ur frá Reyðarvatni, og fluttur að
Laugarvatni ásamt nokkrum
feörnum sínum og giftur þar
ekkjunni Ragnheiði Guðmunds-
dóttur.
Börn þeirra Þorsteins og Am-
heiðar voru 9, allt hið glæsi-
legasta og fjölhæfasta fólk, sem
tók í arf frá ættum sínum ríka
eönghneig'ð, fallega rödd og
músik smekk.
Systkinin voru þessi: Jónina
Kristin sem fyrr getur, Magnús
Innheimtumaður, Rvík. Jón
hóndi á Þóroddsstöðum Ölfusi,
Ingólfur lögregluvarðstjóri Rvík,
Þorsteinn deildarstjóri Rvík, dó-
inn, Ari bifreiðarstjóri Rvík.,
Hjörtur bóndi á Eyri í Kjós,
Sesselja Clausen Rvík, og Georg
skrifstofustjóri Rvík.
f Eyvindartungu hefur oft ver-
ið glátt á hjalla sungið hátt og
ihiegið dátt, meðan allur þessi
stóri systkinahópur var að al-
ast upp. Jónína dvaldist öll sín
uppvaxtarár í foreldrahúsum,
nema einn vetur er hún var í
Reykjavík á „Hússtjórn“ og þess
tíma minntist hún oft með á-
nægju.
Vorið 1914 giftist Jónína eftir-
lifandi manni sínum Guðmundi
Ásmundssyni frá Ne'ðra-Apa-
vatni í Grímsnesi, og taka þau
við búi að Eyvindartungu. Árið
1917 flytja þau að Efra-Apavatni
í Laugardal og búa þar til hausts
iri6 1955. Guðmundur Ásmunds-
son hafði sótt sér menntun í skóla
Sigurðar Þórólfssonar á Hvítár-
feakka, sem þá var eftir sóttur
skóli. Hann var talsverður
Jþróttamaður, organisti í sóknar-
kirkju sinni að Mosfelli um all-
langt skeið, gefinn fyrir góða
feesta, og þótti laginn vel að nó
úr þeim gangi sem kalla'ð er.
Það var oft viandasamt og
tnikið hlutverk sem beið ungrar
konu sem gekk i hjónaband. Húsa
kynni voru oft fremur slæm, og
fiest þau nauðsynlegustu þæg-
indi sem nú teljast sjálfsögð, svo
til óþekt.
Baðstofan var oftast það bæjar
hús sem bezt var, og mest verið
í, þó þær væru með litla glugga,
lítið gólfpláss, og rúm til beggja
hliða. Þau gátu verið vel yfir
breidd íslenzkum salúnofnum á-
breiðum méð hvit skúraða rúm-
Btokk, og gólf. Þar var vinnu-
stofa, matstofa og svefnhús heim
Uisfólksins. Þangað var gestum
vísað, borinn beini og hvíla
reidd. Þar lærðist heimilisfólki
að taka tillit hvert til annars,
þar fæddust ungmennin, hlýddu
é samræður þeirra eldri og
reyndari, lærðu nauðsynleg
vinnubrögð sem, hentuðu heimil-
isiþörfum þeirra tíma. Margur
mun eiga ljúfar minningar frá
æskuárum sinum, á þessum
gömlu sveitaheimilum. Jónína
var mjög vel gerð kona, hún var
ljóðelsk, gla’ðlynd hispurslaus og
hressileg, var gestrisin í bezta
lagi, og kunni þá list að láta
gestum líða vel. Heimilið á Apa-
vatni bar góðan blæ, enda voru
þau hjón vel samtaka í öllu. Á
heimilinu voru tvær eldri konur
lengi, önnur þeirra föðursystir
Jónínu, Steinunn að nafni, lézt
þar í hárri elli, hin var Halldóra
Ámundadóttir (svo nefnd hús-
kona) sem lengstaf var sjálfrar
sín, þó í skjóli húsbændanna
væri, hún lézt líka á þeirra bú-
skaparárum.
Börn þeirra hjóna eru 7. mynd
arlegt og besta fólk, þau eru:
Jóhanna Kristín gift Snorra Lax-
dal Karlssyni slökkviliðsm., Þor-
steinn bifreiðarstjóri kvæntur
Elínu Björnsdóttur, Ásmundur
bifreiðastjóri kvæntur Jóhönnu
Þorkelsdóttur, Armheiður gift
Geir Björnssyni rafvirkjameist-
ara, Ágúst slökkviiiðsmaður
kvæntur Ástu Haflfðadóttur, Val
ur rafv. kvæntur Þórdísi Skafta-
dóttur, og Magnús sjómaður,
kvæntur Jóhönnu Guðmundsdótt
ur öll búsett í Reykjavík. Á
Apavatni er fallegt bæjarstæði,
jörðin liggur hátt í suðaustur-
jaðri Lyngdalsheiðar, þar hefur
lengi verið tvibýli, Jónína og
Guðmundur bjuggu í vesturbæn-
um í austurbænum bjuggu Helgi
Guðmunds9on og kona hans
Sigríður Jónsdóttir og synir
þeirra Jón og Guðmundur. Sam-
kom.ulag var ávalt gott og gagn-
kvæm greiðasemi og velvild milli
bæja.
Þegar börn þeirra Jónínu og
Gúðmundar voru öll að heiman
farin, varð það að ráði að hætta
búskap og flytja til Reykjavíkur.
Þau komu sér þar vel fyrir í
eigin íbúð. En brátt bar mikinn
skugga yfir, húsfreyjan missti
heilsuna (fékk slag), dvaldi fyrst
lengi á sjúkrabúsi, komst þó
heim og til nokkurrar heilsu,
hún naut mikilliar umönnunar
ástvina sinna til hinstu stundar.
Útför hennar var gerð frá Foss-
vogskirkju 30. des. s.l. En minn-
ing hennar er geymd í hugum
vina og vandamanna.
9. 11. 1964.
A. H.
k«n«R minnú
að auglýsing
í útbreiddasta blaðinu
borgar sig bezt.
Orgelleikarí kirkjunnar, Guðm. Gíslason, við hið nýja orgeL
IMýtt orgel i Selfosskirkfu
Á ALLRA heilagramessu vígði
biskup íslands nýtt pípuorgel í
Selfosskirkju. Var í þessu til-
efni hátíðarmessa, sem flutt var
með mikilli viðhöfn.
Hófst messan með því, að
prestar og biskup gengu í skrúð-
göngu upp á söngloft kirkjunnar
undir inngöngusálmi kórsins. —
Því næst hóf biskup vígslu hins
nýja orgels og blessaði það, og
þá sem ættu að vinna við það,
og helgaði þjónustuhlutverki
Salishury er
felld blóma
ein sam-
breiða
Fréttabréf frá Viggó Oddssyni
VIGGO Oddsson landmælinga- I Það virðist vera aðalánægjan hér
maður starfar nú i Suður-Afríku, I að eiga leiðinlegri og hávaða-
en var í haust í nokkra mánuði
í Salisbury í Rhcpesíu, við
kortagerð eftir ílugtmyndum við
útibú frá fýrirtæki í Suður Af-
ríku. Þaðan sendi hann Mbl.
fréttabréf, þar sem m.a. er eftir-
farandi frásögn:
Salisbury er 300.000 mianna
tlorg, þar af uim 90.000 hvítir
menn. Borgin er 25 kim. á hvem
veg, þtví hér búa flestir í ein-
býlishtúsum og göáur eru þrefalt
breiðari en venjulegt er. Til-
sýndar er Sal!Í9bury ein samfelld
blómabreiða, blá-, rauð- og gul-
blómstrandi trjáraðir í hverri
götu, aiuk páhnatrjáa og keilu-
trjáa. — Tré í Afríku eru bara
tré, saigði hótelstjórinn, þegar ég
spurði hann um nafn á blóm-
strandi náttúrulækningafélags-
baunatrjám, sem prýða eitt stræt
ið hér. Borgin er mjög nýtízku-
leg og litrík og friðsaeilli stórborg
er varla til, loftið tandurhreint.
Kvöldin eru undurfögur, einkum
í tunglskini, en kyrrðin stöku
sinnum rofin af gauragangi í
Volkswagen eða járnbrautarlest.
Öfugt við það sem venjulegt er
í stórborgum, er víðast hægt að
leggja hér bíl, þó 2-3 bílar séu
á hvert heimili. — Hér er rúm
fyrir alla, segir Ian Smith.
Pöddurnar eru undraverðar
hér í hitabeltinu, stórar köngur-
lær, maurar og ormar á stærð
við blýanta. Hundapi ágan er
meiri í Salisbury en anmars s'tað-
ar. Hér byrja 150 þús. hundar
að gelta og slást kl. 5-6 á rri rgn
ana og halda áiraim íram á nótt.
samri hund en nágranninn, og
margir láta sér nægja hund í
stað barma.
Klæðskerarnir hailda fólki hér
í gömlum tízkuifötum. Sumir
karlrmennirnir eru klæddir eins
og Herrmann Jómasson á mynd-
um frá 1938-9, þó á stöku stað
sé hægt að fá það sem við kcl.l-
um venjuleg föt. Og hvergi í
Suður-Afríku eða Rhodesíu hefi
ég séð konur á almannafæri með
rúllur í hárinu eins og á íslandi.
í stórri verzlu í Jóhannesarborg
sá ég íslenzk gæruskinn innfiutt
frá Svíþjóð sem sænsk vara. Ég
leiðrétti þessa missögn og undr-
aðist eigandinn þessa vörufölsun.
Búðir hér suðurfrá eru hreint
ævintýri, eirnkum í Suður-Af-
Viggó Oddsson
spor fyrir utan tjel'd sitt, þegar
ríku. Verðlag er ótrúlega láigt yf hann kom út eftir næturgistingu
irleitt, einkum á matvöru, egg
og smjör aillt að 6 sinnuim ódýr-
ara en heima, því smábæmdur
hafa 600 kýr og finnst etkki mik-
ið tií: þess koma. Og ekki kvarta
þeir um vinnuþrælkun.
Hér í Salisbury eru 5 bíó og
eru þau nær alltaf tó-m, því sjón
varpið er mjcg vinsælt og heldur
fjölskyldunni heima. Þá situr
fólkið úti á garðs/ölunum í
góff-a veðrinu. Sjónvarp er ekki
enn komið í Suður-Afríku, þar
er verið að bíða eftir einhverri
rosatækni, eins og sums staðar
annars staðar.
Þegar ekið er út í sveitir má
á eyðilegum stað. Loftslagið hér
er hreinasti lúxus. Nú er heit-
asti tími ársins og hiti sjaldan
yfir 30 stig, anmars v-ar 11 stiga
hiti í ágúst í hótelherberginu
mínu í Jóhannesarborg. Fólki
fannst það bráðfyndið að mér
skyldi vera kalt og lofaði mér
næiguim hita um þ-etta leyti. Hér
er fátt um íslendinga og er út af
fyrir sig gott að vera efcki bendl-
aður við óregilu þá sem oft er
þeirra fylgifiskur erlendis vegna
.vitlausra áfengis'aga heima. Hér
er mikið frjálsræði í áfengismál-
um, en engan hefi ég séð drukk-
inn, svartan eða hvítan, þótt
sjá villidýrin í þjóðgörðunuim og bjórinn sé sérlegá góður hér og
þig’dja þau oft góðg&rðir sem j vinin frá Suður-Afríku séu ein-
varpað er út um bílg'iuggann. stök gseðavara, sem ekki gefur
Einn vinnufélagi minn sá Ijón- ' eiftir þeim evrópsku.
sínu í húsi Drottins. Var þetta
mjög hátíðleg stund, sem lauk
með því að orgelleikari kirkj-
unnar leysti úr læðingi hljóma
hins nýja kirkjuorgels með
hinni stórkostlegu Es-Dúr pre-
lúdíu J. S. Bachs. Hófst nú sjálf
messan. Sóknarpresturinn, sr.
Sigurður Pálsson, prédikaði og
annaðist altarisiþjónustu, en við
hana voru honum til aðstoðar
þeir prestarnir sr. Guðmundur
Óli Ólafsson, Skálholti, og sr.
Sveinbjörn Sveinbjörnsson í
Hruna.
Kirkjukór Selfoss annaðist all-
an söng, sem var mikill og fjöl-
breyttur, og stýrði honum nú
söngmálastjóri hinnar íslenzku
þjóðkirkju, dr. Róbert A. Ottós-
son, en organleikari kirkjunnar,
Guðmundur Gilsson, var við
orgelið, og lék einleikslag, þar
sem ljóslega kom í ljós hversu
geysilega fjölbreytni í raddavali
þetta nýja orgel hefur yfir að
ráða. Að messu lokinni bauð
sóknarnefndin til samsætis í
Hótel Selfoss, sem Kvenfélagið
á Selfossi hafði undirbúið, og
var þar margt gesta. M. a. kirkju
þingsfulltrúar, ásamt prestum
öðrum og fyrirmönnum staðar-
ins svo og öðrum sem stuðlað
höfðu sérstaklega að orgelkaup-
unum. Voru þar ræður haldnar
og söfnuðinum færðar árnaðar-
óskir í tilefni þess, að hafa hér
eignast hljóðfæri, sem tvimæla-
laust er eitt hið vandaðasta orgel
á landinu. Það er kostur mikill.
að í þetta orgel eru uppteknar 7
raddir úr Dómkirkjuorgelinu
gamla, þess er síðast var á Isa-
firði, og er það mál manna að
þær beri af um blæfegurð. Alls
eru 29 raddir í þessu orgeli, sem
skiptast á 2 hljómborð og fótspil
eftir sérstökum flokkum, þar
sem gætt er fullkomnasta sam-
ræmis. Orgelsmiðja Steinmeyers
í Suður-Þýzkalandi smiðaðl
þetta orgel, sem er af nokkuð
annarri gerð en Akureyrarorgel-
ið, sem þessi sama orgelsmiðja
smíðaði fyrir tveimur árum. Að
lokum var borið mikið lof á
Kvenfélag Selfoss fyrir rausnar-
legar veitingar, og ekki hvað
sízt fyrir öflugan stuðning við
kirkjuna fyrr og síðar.
Guðmundur G. Ólafsson.
VILHJÁLMUR ÁRNASON hrL
TÓMAS ÁRNASON hdl.
LÖGFRÆÐISKRIFSTOFA
Unrtiiattaiikuíuisiiiu. Síuur 2403S 031030/