Morgunblaðið - 17.12.1964, Blaðsíða 8

3
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtuöagur 17. des. 1364

— Söluskatturinn
Framhald af bls. 1
gerður í meginatriðum um ó-
breytt kaup til eins árs, að taka
upp verðtryggingu kauþs Iþannig
að ef vísitala hækkaði, skyldi
kaup einnig hækka. Til Iþess að
reyna að koma kyrrð á þessi
launamál og verðlagsmál, a.m.k;
fyrst um sinn, var ákveðið, að
vísitölu skyldi með auknum nið-
urgreiðslum úr ríkissjóði haldið
óbreyttri fram á haust, iþangað
til þing kæmi saman og ennfrem
ur var því lýst yfir í þeim við-
ræðum, að reynt yrði að halda
vísitölunni óbreyt.tri fram til ára-
móta. Þetta hefur verið gert með
þeim hætti, að frá og m.eð 1. júlí
sl. var aukin niðurgreiðsla á
mjólkurlítra um 40 aura og 1.
september var hún enn aukin
um 1,30 kr. í þriðja lagi voru
svo niðurgreiðslur auknar veru-
lega í septembermánuði, þegar
haustverðlagning landbúnaðar-
vara kom til, en þá hækkaði
verð landbúnaðarvara, sem sVar-
aði 4,8 vísitölustigum. Það var
ákveðið að greiða þessa verð-
hækkun landbúnaðarvara að
öllu leyti niður með auknum nið
urgreiðslum úr ríkissjóði. Þessar
auknu niðurgreiðslur frá því í
júní nema samtals sem næst 7%
vísitölustigi og kostnaður við
þær niðurgreiðslur eru á þessu
ári fram til áramóta um 63 millj.
kr. Um leið og þessar viðbótar-
niðurgreiðslur, sem ekki var
gert ráð fyrir í fjárl. 1364 voru
ákveðnar, var að sjálfsö'gðu geng
ið út frá iþví, að til þeirra yrði
að afla tekna, annað hvort strax,
þegar Alþingi kæmi saman eða í
síðasta lagi um leið og fjárlög
fyrir árið 1965 yrðu afgreidd.
í grg. fjárlagafrv. er rætt um
þessi niðurgreiðslumál og segir
þar svo í aths. um 19. gr. Það
segir svo um það í aths. um 19.
gr. með leyfi hæstv. forseta;
„Niðurgreiðslur vöruverðs inn
anlands eru áætlaðar 336 millj.
kr. Er þá miðað við niðurgreiðsl-
ur, eins og þar voru áætlaðar í
xnaí sl. á ársgrundvelli að við-
bættri áætlaðri söluaukningu
næsta ár. Á hinn bóginn er hér
ekki gerð till. um, hversu skuli
á næsta ári fara um þær niður-
greiðslur, sem siíðar hafa bætzt
við og nauðsynlegar hafa reynzt,
til þess að halda visitölunni ó-
breyttri að sinni, eins og gert var
ráð fyrir, þegar samið var milli
ríklsstj. og Alþýðusambands ís-
lands í júní sl. Verður að telja
eðlilegt, að Allþingi marki þá
frambúðarstefnu, sem fylgt verð-
ur í því máli.*1
Afla verður ríkissjóði tekna
fyrir niðurgreiðslum
Síðan fjárlagafrv. var lagt
fram, hefur þetta mál allt verið
kannað mjög gaumgæfilega af
ríkisstþ, til þess að hún gæti
wndirbúið og lagt sínar till. fyrir
ASþingi um þetta efni. Ef hefði
átt að halda óbreyttri þeirri fjár-
hæð til niðurgreiðslna, sem fjár-
lagafrv. felur í sér, m.ö.o. að
fella niður þessar þrjár viðbótar-
niðurgreiðslur, sem ég nefndi, þá
þýddi það, að vísitalan hefði nú
itm áramót hækkað af þessum
ástæðum vegna minnkaðrar nið-
urgreiðslu um 7% stig, en það
mundi þýða sem næst 5% kaup-
hækkun í landinu. Að athuguðu
máli þótti ekki fært að fara
þessa leið. Það má ennfremur
geta þess til viðbótar, að Hag-
Stofan gerir ráð fyrir því, að
hækkun vísitölu skömmu eftir
áramót af ýmsum ástæðum og
viðkomandi niðurgreiðslum muni
nema tæplega IV2 stigi. Ef hvort
tveggja kæmi þannig til, sú vísi-
tölu- og kaupgjaldshækkun og
ennfremur 5% kauphækkun
vegna minnkaðra niðurgreiðslna,
telur ríkisstj. ekki fært að láta
af þessum ástæðum almennt
kaupgjald í landinu hækka, sem
því nemur. Niðurstaðan hefur
orðið í stuttu máli sú, sem nán-
ari grein er gerð fyrir í aths.
þessa frv., en það er — hún er á
þá leið að halda áfram þeim nið-
urgreiðslum, sem nú hafa verið
síðustu mánuði, en til þess að
svo megi verða, þarf um 207
millj. kr. á næsta ári. Til þess
að afla tekna til að standa undir
þessum niðurgreiðslum, bæði
þeim, sem ákveðnar hafa verið
og koma til framkvæmda á þessu
ári og ekki var ætlað fé til á
fjárl. þessa árs og til þess að
halda áfram niðurgreiðslum ó-
breyttum á næsta ári, er gert ráð
fyrir í fyrsta lagi að hækka hinn
almenna söluskatt um 2 %% úr
5M>% upp í 8%. Þessi söluskatts-
hækkun mundi hækka eða mun
hækka vísitöluna um 3 stig og
þegar til viðbótar kemur það
tæplega 1% stig, sem ég gat um
áðan af ýmsum ástæðum, þá er
gert ráð fyrir því, að um ára-
mótin þrátt fyrir þessar óbreyttu
niðurgreiðslur áfram, muni vísi-
talan hækka skjótlega um um
það bil 4% stig, sem svarar til
3% kauphækkunar.
Til viðbótar þessum tveim
fjárhæðum, sem ég hef nefnt, 68
millj, og 207 millj. vegna niður-
greiðslna, þarf að afla fjár vegna
þeirra hækkana, sem fjárl. taka,
í meðförum Alþingis og er .gert
ráð fyrir að þær till., sem annars
vegar fjhn. hefur flutt og hafa
verið samþykktar á þingi í gær
og þær, sem eftir urðu við 3.
umr, muni nema í kringum 55
millj. kr. Þá er í fjórða lagi, að
þessi 3% kauphækkun, sem gert
er ráð fyrir, að komi þá snemma
á næsta ári, muni valda ríkis-
sjóði auknum útgjöldum, sem
nemi um það bil 42 millj. kr.
Þar eru aðallega tveir liðir, ann-
ars vegar sú hækkun, sem verð-
ur á launagreiðslum til opin-
berra starfsmanna og hins vegar
hækkun á almannatryggingum,
sem að sjálfsögðu fylgja hinni
almennu kauphækkun í iandinu.
Til þess að mæta þessum út-
gjöldum, sem ég hér hef rakið
og nema 372 millj. kr., er gert
ráð fyrir þessari söluskattshækk-
un, sem frv. felur í sér og er
gert ráð fyrir, að skili um 307
millj. kr. á ári. Þá er gengið út
frá sömu áætlun, eins og fjár-
lagafrv. sjálft byggir á, en þar
er hver prósenta söluskatts á-
ætluð á 123 millj. í öðru lagi er
gert ráð fyrir að hækka gjöld af
innfluttum bifreiðum og bif-
hjólum um 25% og svo loks, að
hnika til áætlun fjárl. um aðal-
flutningsgjöld um 34 millj. til
hækkunar og hluta umboðsþókn-
unar á gengismun gjaldeyris-
bankanna um 3 millj.
Tekjur ríkissjóðs
af aðflutningsgjöldum
í sambandi við þetta frv.,
kemur sú spurning að sjálfsögðu
upp í huga manns, hvort ekki sé
hægt að sleppa þessum hækkun-
um tekna með því móti að áætla
tekjur ríkissjóðs árið 1965 hærra
heldur en gert er í fjárl. Það
hefur verið gerð rækileg athugun
á Iþví og niðurstaðan er sú, að
ekki þykir fært að hækka tekju-
áætlunina að öðru leyti en ég hef
áður greint um þessar 37 millj.
Menn munu e.t.v. vitna í það, að
bæði árin, 1962 og 1963, hafi tekj
ur orðið verulega hærri heldur
en fjárlög áætluðu. Þau ár bæði
er skýringin sú fyrst og fremst,
að innflutningurinn jókst mjög
mikið Iþessi ár bæði frá því sem
verið hafði árið áður. En eins
og kunnugt er, eru aðflutnings-
gjöldin um það bil helmingur af
tekjum ríkissjóðs og skipta því
hér mestu máli. Þegar tekju-
áætlunin var samin fyrir fjárL
bæði 1962 og 1963, var innflutn-
ingsáætlunin og þar með tolla-
áætlunin byggð á þeim upplýs-
ingum, sem lágu þá fyrir og á-
ætlunum frá Seðlabanka íslands
og Efnahagsstofnuninni. Bæði ár
in reyndist innflutningsaukning-
in eða aukning innflutningsverð-
mætis miklu meiri heldur en
gert hafði verið ráð fyrir, þannig
að 1962 varð þessi aukning nærri
28% frá því árinu á undan. Þessi
þróun innflutnings hefur ekki
haldið áfram á árinu 1964 og það
liggur nú fyrir í megindráttum
hversu 'mikill innflutningurinn
verður á bessú ári Otf bendir bað
til þess, að aukningin frá fyrra
ári verði níiklu minni heldur en
2 undanfarin ár og svipuð eins
og gert var ráð fyrir eða ekki
meiri en gert var ráð fyrir í
fjárl. 1963. Þetta þýðir það, að
tekjur ríkissjóðs af aðflutnings-
gjöldum í ár verða eftir því, sem
nánast liggur fyrir nú, sáralitlu
hærri nú heldur en áætlað var í
fjárl. Það er ekki heldur talið
varlegt að gera ráð fyrir því, að
á næsta ári taki innflutningurinn
stökk og aukist svo stórlega eins
og árin 1962 og 1963.
..Hallalaus f járlög
Varðandi afkomu ríkissjóðs á
árinu 1964 og þá spurningu,
hvort mætti taka þessar 68 millj.
vegna niðurgreiðslna í ár um-
fram áætlun fjárl. á ríkissjóð, án
þess að afla tekna til þess, þá
er því til að svara, að ef svo
ætti að — ef það ætti að gera,
þá mundi ríkissjóður vafalaust
koma með tekjuhalla á þessu
ári og stafar það fyrst og fremst
af því, að tekjur ríkissjóðs í heild
munu verða mjög nálægt áætlun
fjárlaga í ár, væntanlega fara
sáralítið fram úr, en hins vegar
vitað um- nokkra útgjaldaliði,
sem verða töluvert hærri á þessu
ári heldur en áætlað er í fjárl.
f FYRRADAG lauk 2. umræðu
um fjárlagafrumvarpið, með at-
kvæðagreiðslu um breytingartil-
lögur, sem fram höfðu komið
við frumvarpið. Ýmsar mikil-
vægar breytingar hafa verið
gerðar á frumvarpinu frá því, að
það kom upphaflega fram.
Morgunblaðið innti formann
fjárveitinganefndar, Jón Árna-
son eftir þessum breytingum og
fer hér á eftir frásögn hans um
þær breytingar á frumvarpinu
sem mestu máli skipta:
Rúmlega 50 millj. kr. hækkun.
Samkvæmt tillögum fjárveit-
inganefndar voru ýmsir liðir
fjárlagafrumvarpsins, hækkaðir
um rúmlega 48.5 millj. króna,
við aðra umræðu, sem fram fór
á mánudag og þriðjudag sl. Auk
þess voru samþykktar tillögur um
styrki til flóabáta og vöruflutn-
inga á landi um hækkun kr.
1.632 þús eða samtals rúmlega
50 millj. kr.
Stjórnarfrumvörp til hafnarfram-
kvæmda.
Samkvæmt tillögu nefndarinn-
ar voru breytingar til hækkunar
til hafnarmála. ferjubryggja og
lendingarbóta 2 465.000.00. — í
árslok 1964, er skuld ríkissjóðs
samkvæmt lögboðnu framlagi til
hafnarframkvæmda, þegar frá er
dregið fyrirframgreiðslur og
geymslufé, kr. 16.625.000.—. í
fjárlagafrumvarpinu nú eru
fjárveitingarnar: 4 millj. til
hafnarbótasjóðs, 8 millj. sem er
sérstaklega ætlað til greiðslu á
framlagi ríkisins vegna eldri
framkvæmda — þá er fjárveiting
til hafnarframkvæmda 1965 kr.
19.500.000.— eða samtals kr.
31.500.000.— á móti vangreiddu
framlagi ríkissjóðs. Fjárlaga-
frumvarpið gerir því ráð fyrir
um 20 millj. kr. fjárveitingu
umfram að greiða upp allar
skuldir ríkissjóðs við hafnirnar.
Ég Hygg að hlutur ríkissjóðs
hafi ekki um langan tíma, staðið
jafnvel gagnvart höfnum oig nú,
— það er sérstaklega eftirtektar-
vert, að þetta á sér stað þegar
hafnarframkvæmdir í landinu,
eins og á síðastliðnu ári voru
það miklar, að með mesta móti
má telja, samtals var unnið fyrir
81.460.000.— auk landshafna-
framkvæmda og framkvæmda í
Þorlákshöfn, sem voru mjög
miklar.
Þetta má m.a. þakka ákvörð-
un ríkisstjórnar á síðasta ári, en
hún ákvað að verja 15 millj. af
greiðsluafgangi ársins 1962 til
greiðslu á skuldahala ríkissjóðs
frá fyrri árum.
Skólar
Mesta hækkun er á 14 sx. A.
Má þar einkum nefna útflutnings
uppbætur á landbúnaðaráfurðir,
sem talið er nú, að fari marga
milljónatugi fram úr því, sem
fjárlög gerðu ráð fyrir.
Að öllu þessu athuguðu hefur
það orðið niðurstaðan hjá ríkis-
stjórninni, að þessi hækkun
gjalda, sem hér er gert ráð fyrir
í frv., sé óhjákvæmileg, því að
níkisstj. telur það ekki koma til
mála að afgreiða fjárlög fyrir
næsta ár með greiðsluhalla. Ég
legg til, að frv. þessu verði vísað
til 2. umr. og hv. fjhn.
INGÖLFtJR Jónsson, landbúnað-
arráðherra, gerði í gær í Neðri
deild Alþingis grein fyrir stjórn-
arfrumvarpi um landgræðslu.
Þar kom m.a. fram, að fjárveit-
ingar til landgræðslu hafa stór-
aukizt á undanförnum árum eða
um 376% frá árinu 1958 og þær
eru ráðgerðar um 7 millj. kr. á
næsta ári. Þá var einnig í Neðri
deild rætt um ríkisreikninginn
1962 og um frumvarp til ferða-
mála.
LANDGRÆÐSLA
I Ingólfur Jónsson, landbúnaðar-
þar er um hækkun að ræða, sem
nemur 19.433.588.— Eftir að
fjárlagafrumvarpið var samið,
var lokið við endurskoðun á
byggingarkostnaði skóla, sem
voru í byggingu.
Fyrir nokkrum árum var á-
kveðið að greiða ríkissjóðsfram
lagið á 5 árum. Kom sú ákvörð-
un mjög til bóta frá því sem
áður átti sér stað, þegar ríkið var
stundum í meira en áratug að
greiða sinn hlut til framkvæmd
anna.
Enn er þó eftir að ganga frá
tillögum um ný skólahús, en það
verður gert fyrir 3. umr.
Ménningarstarfsemi
14. gr. B. fjallar um fjárveit-
ingar til opinberra safna, bóka
útgáfu og listastarfsemi.
Mörg erindi lágu fyrir nefnd-
inni varðandi beiðni um fjárveit
ingar samkv. þessari grein.
Til viðbótar kir. 30,129.642,00
sem í frumvarpinu er ætlað til
þessara mála, leggur nefndin til
að gerðar verði breytingar til
hækkunar um kr. 2.393.460,00.
Kirkjumál
Til kirkjumála eru tillögur
nefndarinnar um hækkun sem
nemur kr. 3.235.580,00. kjest af
þeirri hækkun er til nýbygginga
íbúðarhúsa á prestsetrum. Kr.
ein milljón og til viðhalds og
endurbóta á eldri íbúðarhúsum
á prestsetrum 1,5 millj. kr.
-- XXX ----
Ýmsar tillögur voru gerðar um
hækkuð framlög til atvinnuveg
anna, eða samtals um 5 millj.
kr.
Skiptist upphæðin milli hinna
ýmsu atvinnugreina, og rann-
sóknarstofnana í þeirra þágu.
Félagsmál.
Til félagsmála námu hækkan
irnar um 3.515.000 kr. er þar
m.a. fjárveiting til Vestmanna-
eyja 1 millj. kr. til vatnsöflun-
ar, en þar var á síðasta ári ráð
ist í mjög fjárfrekar borunar-
framkvæpidir eftir neyzluvatni
og verður á næsta ári haldið á-
fram með þetta mikla nauð-
synjamál þeirra Vestmannaey-
inga.
-- XXX -----
Þá er enn eftir sá liður fjár
lagafrumvarpsins, sem væntan-
lega verða mestu breytingar á
til hækkunar. Eru það fjárveit
ingar til niðurgreiðslu á vöru-
verði innanlands. Ríkisstjórnin
hefur haft það mál til athugun
ar og hefur nú lagt tillögur sín
ar fyrir Alþingi.
Til hækkunar á fjárveitingu í
20. gr. fjárlagafrumvarpsins eru
tillögur um hækkun að upphæð
kr. 1.825.000,00.
★
Umræðurnar um söluskatts-
frumvarpið drógust mjög á lang-
inn og var þeim ekki lokið, er
blaðið fór í prentun í gærkvöldL
Lögðust stjórnarandstæðingar á-
kaft gegn frumvarpinu. Þá höfðu
talað af hálfu ríkisstjórnarinnaé
auk Gunnars Thoroddsen Bjarni
Benediktsson forsætisráðherra,-
en af hálfu stjórnarandstöðunn-
ar Ólafur Jóhannesson (F),-
Björn Jónsson (Aliþbl.), Gils Guð
mundsson (Alþbl.) og Páii
Þorsteinsson, (F).
ráðherra, gat þess í upphafi ræðu
sinnar, að fyrstu lög um sand-
græðslu hefðu verið sett árið
1907, en áður höfðu samt veriS
sett lög árið 1895 um heimild til
sýslunefnda varðandi 'heftingu
sandfoks.
Það fé, sem sandgræðslan
lengi hefði haft úr að spila, var
mjög lítið, en fyrsti sandgræðslu-
stjórinn, Gunnlaugur E. Kristins-
son, var hagsýnn maður og varð
mikið úr þvi fé, sem hann hafði
til umráða.
Ráðherrann rakti síðan fjár-
veitingar frá upphafi til þessara
mála, en þær
voru í fyrstu
mjög smáar en
hefðu þó farið
smáhækkandi.
— Einnig rakti
hann f rumvarp,
sem fram kom
1958 um 1 kr.
gjald á hverja
sauðkind og 10
kr. á hvern stórgrip í landinu,
sem renna skyldi til þessara
mála. Frumvarpið dagaði uppi,
og þau lög, sem sandgræðslan
starfaði nú eftir væru frá 1941.
Þau lög hefðu í sjálfu sér ekki
reynzt illa, en þörf væri á nýrri
löggjöf um þetta efni, með því að
margt hefði breytzt frá því að
áðurnefnd lög voru sett.
Á síðustu árum hefðu fjárveit-
ingar til landgræðslu verið stór-
auknar og næmi aukningin nú
376% frá 1958, og á næsta ári
væri ráðgert að verja 7 millj. kr.
til þessara mála. Ekki væri unnt
að segja annað, en að rétt væri
stefnt með því og öruggast og
bezt væri fyrir landgræðsluna,
að fjárveitingar til hennar væru
hafðar á fjárlögum.
Ýmsar nýtízku aðferðir hefðu
nú verið teknar upp við upp-
græðslu lands, m.a. notkun flug-
véla. Þrátt fyrir það að eyðilegg-
ingaröflin væru máttug, þá mætti
nú sjá þann árangur, að gróður-
öflin væru að vinna á. Sá árang-
ur, sem náðst hefði, væri mjög
að þakka hinum ágætu mönnum,
sem stjórnað hefðu sandgræðsi-
urini frá upphafi.
Rakti ráðherrann síðan efni
frumvarpsins, en tiigangur þess
er í fyrsta lagi að koma í veg
fyrir eyðingu gróðurs og jarð-
vegs og í öðru lagi að græða upp
eydd og vangróin lönd, eins og
segir í 1. gr. frumvarpsins, en það
er samið af nefnd, sem skipuít
var Pálma Einarssyni, landnáms-
stjóra, sem var formaður nefnd-
arinnar, Páli Sveinssyni, sand-
græðslustjóra, Pétri Gunnars-
syni, tilraunastjóra, og Ingva
Þorsteinssyni, magister.
í umræðum um frumvarpið i
gær tóku til máls auk landbún-
aðarráðherra, þeir Ágúst Þor-
valdsson og Björn Fr. Björnsson
og voru báðir fylgjandi frum-
varpinu. Umræðum um það var
lokið, en atkvæðagreiðslu frestað.
RÍ KISREIKNIN GURINN 1963
Frumvarp um ríkisreikning
1963 var í gær afgreitt til Efri
deildar. Fóru þá fram 2. og 3. um
ræða í Neðri deild og var breyt-
ingartillaga, sem fram hafði
komið frá minni hluta fjárhags-
nefndar, felld.
FERÐAMÁL
Þá var frumvarp um ferðamál
einnig tekið til 2, og 3. umræðu
í gær og síðan samþykkt og þana
ig afgreitt sem lög frá AlþingL
Mikiivægar breytingar
á fjárlagafrumvarpinu
Landgræðsla