Morgunblaðið - 03.01.1965, Blaðsíða 9

Sunnudagur 3. janúar 1965
MORGUNBLADIO
9
I
i

það me'ð yfirburðum, en út-
nefning Goldwaters var þó
þörf áminning um það, hversu
nærri heljarþröm mannkynið
rambar og hvílíkur háski vof-
ir yfir því meðan friðurinn' í
heiminum byggðist á ógnar
jafnvægi (terror balance). —
Stöðugt fjölgar kjarnorku-
veldunum og þar með líkum
fyrir því að einhver Goldwat-
er hefjist til valda í einhverju
þeirra og hleypi af stað tor-
tímingarstyrjöld.
Það er m.a. vegna tilhugsun
arinnar um þessa möguleika,
að minnisstæðust frá árinu
1964 verður mér sú dagstund,
er ég dvaldist í borginni Hiro-
shima, þar sem helsprengjan
þurrkaði út kvartmilljón
manna á brotabroti úr sek-
úndu. Það sem fyrir augu ber
í safnbyggingu þeirri, sem
varðveitir minjar frá þessum
ógnaratburði, er svo óútmálan
lega andskoti hryllilegt, að ég
get enn orðið andvaka af að
hugsa um það. Er ég gekk þar
um og sá skuggana á múrun-
um, sem menn höfðu staðið
upp við er helsprengjan féll,
rifjaði ég upp, mér til fróun-
ar, hinar fögru Ijóðlinur Þor-
steins Valdimarssonar:
Friður er mildi stáls og tungu,
örgrynni sorganna,
móðurhendur rósarinnar
á logakumlum borganna,
hinn regnborni sumarþeyr,
sem strýkur vorri skúr
yfir gleymdan skugga konu og
manns
brenndan í hruninn múr.
Jóhann Hannesson,
prófessor:
MINNISSTÆÐUSTU viðburð
irnir, sem ég lifði á því Herr-
ans ári, sem nú er liðið í
aldanna skaut, voru aldaraf-
mæli lýðháskólanna í Noregi,
sem hátíðlegt var haldið í Elv
erum, og þing framkvæmda-
ráðs Lútherska heimssam-
bandsins (LWF), sem haldið
var hér í Reykjavík á sl.
sumri. Kveðjum frá afmælis-
hátíðinni hef ég áður skilað
með aðstoð blaða, m.a. frá
dönskum vini vorum, Jörgen
Bukdahl rithöfundi, og Bjarna
M. Gíslasyni, sem kynnir
land vort með miklum ágæt-
um. Það er viðeigandi að
minnast þeirra og margra
annarra velgerðarmanna
lands vors einmitt um þessi
áramót.
Eftirminnilegasta hugsjón-
in, sem til umræðu var á þess-
um alþjóðlegu mannamótum,
er hjálp til handa fátækum
þjóðum. Þessi hjálp er eitt af
því, sem gefur von um að
vinátta megi treystast milli
manna víða um heim. Lýð-
háskólamenn eru að sækja
fram í þessari grein, og ræddu
þeir um tvær hjálparleiðir:
Að senda norræna menn til
hinna fátæku þjóða til að
vinna að uppeldismálum,
heilsumálum, húsagerð, rækt-
un o.fl. Hin aðferðin var að
bjóða mönnum námsdvöl í
nþrrænum löndum. Meðal
lýðháskólamanna er hér um
fremur nýlegt mál að ræða,
einnig meðal stjórnmála-
manna — og er þett^ gleðilegt
tímanna tákn. Hjó LWP er
um að ræða stækkun á starfi,
sem kristin kirkja hefir unn-
ið öldum saman með kristni-
boðsstarfinu — en hálfa til
heila öld í sumum þeim lönd-
um, er nú um ræðir og aðrir
vilja nú veita aðstoð. Hér um
bera vitni þrjár „klassiskar“
stofnanir, sem oft má finna í
þéttu nábýli: Kirkjan, skól-
inn og sjúkrahúsið. En margt
er einnig annað að finna: Ald-
ingarðar, prentsmiðjur, sápu-
verksmiðjur, vélsmiðjur, ný-
ræktir o.fl. eru víða beinir
ávextir af kennslu kristniboð-
anna sl. öld í hinum nýju
ríkjum
Þann lærdóm, sem ég tel að
nema mætti af reynslu hinna
norrænu þinga, álít ég í því
fólginn að vér gerðum sem
fyrst róttæka breytingu á
kennslu norrænna mála í skól
um vorum. Kenna þyrfti æsku
lýð vorum að skilja lesmál á
dönskum, sænskum og norsk-
um bókum, skera niður skrif-
legt dönskunám, en kenna
norskt talmál, svo að nem-
endur yrðu viðmælanlegir á
norsku, í stað þess að vera
litt viðmælanlegir á dönsku.
Norðmenn hafa sýnt máli
voru meiri sóma en aðrar
þjóðir erlendar, og því skyldi
ekki gleymt — en hitt skyldi
munað að þeirra talmál skilst
bezt hinna norrænu mála þeg
ar litið er til heildarinnar.
Guð gefi lesendum gleðilegt
ár.
Páll V. G. Kolka:
MERKASTUR af innlendum
atburðum liðins árs er að
mínu áliti þinghald Lútherska
heimssambandsins í Reykja-
vik á síðastliðnu sumri. Það
var talandi vottur um vax-
andi skilning á því megin-
atriði, að samvinna — í þess
orðs beztu merkingu — er
ekki aðeins skylda kristinna
manna, heldur og orðin höf-
uðnauðsyn hins hrjáða mann-
kyns, án tiilits til hörundslit-
ar, tungutaks og ólikra erfða.
Engir tveir menn eru að öllu
eins, líffræðilega séð, en krist-
in kirkja hefur alltaf trúað
því og haldið því fram, að
allir menn séu bræður, og
þótt hún hafi stundum sjálf
ekki sýnt þá trú í verki, þá
hefur hún sett sitt varanlega
mót á vestræna menningu.
Það er ekki nema eðlilegt, að
kristin kirkja gegni forustu-
hlutverki í því að eyða alls
konar skoðanaríg og byrji á
því að brjóta niður þær grjój-
girðingar, sem greina að lóð-
arskika einstakra flokka inn-
an hennar sjálfrar, enda er á
þessu vaxandi áhugi innan
flestra eða allra kirkjudeilda.
Fyrir íslendinga, sem eyða
orku sinni í. sífelldar illdeilur
um þau gæði, sem landið okk-
ar lætur í té, og eru tjóðraðir
af kreddufastri og klíkubund-
inni flokkapólitík, er það
lærdómsríkt að sjá í höfuð-
borg sinni safnast saman í
bróðurlegu samstarfi fulltrúa
úr öllum heimsálfum og af
mismunandi litarhætti..
Eitt af því, sem ég dáðist
að á þessu þingi, voru hin fá-
dæmlega góðu vinnubrögð,
undir stjórn forseta heimssam
bandsins, dr. Schiotz. Öll mál
strandferðaskipinu „Esju“ frá
föstudagskvöldi til mánudags-
morguns þ. 5.—8. júní. Þátttak
endur í þeirri ferð voru 170,
eða eins margir og skipið
rúmaði.
Ferðin var farin til að minn
ast aldarafmælis föður míns,
síra Jóns Árnasonar, sem
þjónaði Otradals- og Bíldu-
dalssóknum í, 36 ár. En þar
sem liðin eru 27 ár síðan hann
lét af prestsskap var mér það
mikil ánægja að svo mörg af
hans gömlu sóknarbörnum og
afkomendum þeirra skyldu
vilja heiðra minningu hans
með því að fara þessa ferð.
Móttökur vinanna á Bíldu-
dal gleymast ekki. Annars álít
ég það öllum hollt og enda
nauSsynlegt að heimsækja
æskustöðvar sínar við og við
því „rótarslitinn visnar vísir
þótt vökvist hlýrri morgun-
dögg“. Og hvorki Alpafjöllin
né nokkur önnur heimsfræg
fjöll, sem ég hef séð, varpa
nokkrum fölskva á bláa heið-
rikju fjallanna minna í Arn-
arfirði. Hún fylgir mér til
æviloka.
Birgir Kjaran, hagfræffingur:
ÞAÐ sem mér finnst eftirtekt-
arverðast á alþjóðavettvangi á
þessu ári, er hvarf Krúsjeffs,
— því að ég held, að hann
hafi ekki verið verstur af
vondum.
Persónulega er mér minn-
isstæðust sú þrekraun að
halda á dótturdóttir minni árs
Biskupinn, herra Sigurhjörn
Einarsson:
E F É G ætti að taka atburð,
sem að mínu áliti er sérstak-
lega minnisstæður og mikils-
verður fyrir mig persónulega
og mína kirkju, þá er það
fundur stjórnarnefndar Lút-
erska heimssambandsins, sem
haldinn var hér í Reykjavík
um mánaðamótin ágúst—sept-
ember. Sá atburður var ein-
stæður viðburður í sögu ís-
lenzku kirkjunnar og ég tel
einnig, að hann hafi verið
mjög þýðingarmikill fyrir
hana.
Um heimsögulega viðburði
er alltaf vandi að dæma. Það
verður jafnan að líða einhver
tími, áður en tíðindi birtast í
fullu Ijósi og áður en fram
kemur gildi þeirra í sögunni.
Maður getur aðeins sagt, hver
þeirra viðburða, sem tíðind-
um hafa þótt sæta, hefur haft
mest áhrif á mann sjálfan og
spurningunni um það á ég
auðvelt með að svara. Engin
frétt liðins árs hafði þvílík á-
hrif á mig sem fregnin um
kjarnorkusprengju Kínverja.
Auðvitað bjóst maður alltaf
við þessu og það þurfti ekki
að koma á óvart, en það er
annað að standa frammi fyrir
staðreyndinni en að vænta at-
burðarins.
Þessi viðburður er hin alvar
legasta áminning, fyrst og
fremst til hvítra manna, sem
hingað til hafa gengið út frá
því sem gefnu, að þeir gætu
haft hnöttinn í sínu taumhaldi,
og einnig mjög alvarleg á-
minning til mannkynsins í
heild. Annað hvort verða þjóð
irnar að leggja niður vopn
eða bálið, surtarloginn brýzt
út fyrr eða síðar.
Sigurður Þórarinsson,
jarfffræffingur:
ENN ER of fljótt að skera úr
því, hver hafi raunverulega
verið merkasti atburður árs-
ins 1964. Tíminn mun síðar
leiða það í ljós. Ég get aðeins
sagt það, að sá atburður, sem
mér fannst umhugsunarverð-
astur á því ári, var kjör Barry
Goldwaters sem forsetaefnis
repúblikana. Það fór hrollur
um gjörvalla heimsbyggðina
við þá fregn að flokkur, sem
ræður að hálfu voldugasta riki
veraldar, væri reiðubúinn til
þess að lyfta í æðsta valdasess
manni, sem tjáð hefði sig
reiðubúinn til að Ieggja út í
kjarnorkustyrjöld, ef svo bæri
undir. Sem betur fer sigruðu
skynsamari menn í forseta-
kosningunum þar vestra, og
komu ágætlega undirbúin frá H
milliþinganefndum, umræður |i|
voru mjög stuttar og lausarli|
við allt orðskrúð og tilfinn- Ji
ingahjal, ekki aukatekið orð
fram yfir þær nauðsynlegustu !
skýringar á mismunandi af-
stöðu. Að því leyti var þetta
þinghald líka óvenjulegur við
burður í höfuðborg íslands.
gamalli upp í flugvél í henn-
ar fyrstu reisu til Kóngsins
Kaupmannahafnar.
Ragnheiffur Jónsdóttir,
rithöfunaur:
FRIÐARHORFUR í heiminum
hljóta að liggja öllum hugs-
andi mönnum þyngst á hjarta
og kýs ég að svara báðum
spurningunum í einu lagi.
Undirskrift mannréttinda-
laganna og sigur frjálslyndari
afla við forsetakjör Banda-
ríkjanna tel ég hiklaust merk-
ustu atburði ársins. Einnig
vildi ég nefna friðarverðlauna
veitingu til blökkumannsins
Framh. á bls. 12
Sigríffur Jónsdóttir
Magnússon:
SÁ atburður, er gladdi mig
mest á síðastliðnu ári var for-
setakosningin í Bandaríkjun-
um. Það er því miður ekki
alltaf, sem ,róleg íhugun og
skynsemi ræður úrslitum í
gangi heimsmálanna.
Annan atburð langar mig að
minna á, en það er Nóbels-
verðlaunaveitingin til Martin
Luther King, og þær móttök-
ur, sem hann fékk þegar hann
kom heim aftur til Bandaríkj-
anna.
Sú endurminning, sem mér
er persónulega minnisstæðust,
og hugljúfust er ferð með