Morgunblaðið - 10.03.1965, Blaðsíða 17

Miðvikudagur 10. marz 1965
MORGUNBLAÐIÐ
17
Sameining hreppa Fram-Eyjafjaröar
myndi efla sveitimar
Rætt við Ketil Guðjónsson, bónda á Finnastöðum
ANNAR fulltrúi Eyfirð-
inga á Búnaðarþingi er
Ketill Guðjónsson, bóndi
á Finnastöðum. Henn hef-
ir setið fjölda Búnaðar-
þinga og verið kunnur fé-
lagsmálamaður í sínu
heimahéraði. Spjallið harst
í upphafi að hinum miklu
framkvæmdum í landbún-
aði, sem átt hafa sér stað
í Eyjafirði.
Þetta hérað mun í dag vera
eitt fremsta mjólkurfram-
leiðsluhérað landsins og allur
búskapur þar er með stökum
myndarbrag. Þar er félags-
heimili í hverjum hreppl og
sum þeirra með eindæmum
glæsileg. Ræktun í héraðinu
er geysimikil og á stórum
svæðum ná tún óslitið saman
á jörðunum. Allur vélakost-
ur mun líklega ekki í nokkru
héraði landsins vera jafn al-
mennur, mikill og góður, sem
í Eyjafirði. Mun það ekki
langt frá sanni, sem ferðalang
ur einn, sem um sveitina fór
fyrir skemmstu sagði: „Á
hverjum bæ í Eyjafirði eru
tveir og þrír traktorar, vöru-
bíll, fólksbíll og jafnvel jeppi
líka.“
Súgþurrkunartæki eru víð-
ast hvar í hlöðum bænda og
talsvert um votheysturna.
— En það sem er brenn-
andi hagsmunamál okkar Ey-
firiðnga í dag, eru skólamál-
in. Sé litið til einstakra
hreppa vantar þá góða barna-
skóla og er m'ér þar efst í
huga minn heimahreppur,
Hrafnagilshreppur. Þá vantar
tilfinnanlega héraðsskóla fyr-
ir allt Eyjafjarðarhérað. Skól
arnir á Akureyri geta nú
ekki lengur tekið við nemend
um úr næstu sveitum bæjar-
ins eins og áður var, segir
Ketill. Og hann heldur áfram:
— Við í Hrafnagilshreppi
höfum að undanförnu leitað
samstarfs við aðra hreppa í
Eyjafirði um byggingu heima
vistarbarnaskóla. Þetta sam-
starf hefur ekki náðst enn
setn komið er, því nágranna-
hrepparnir telja sig enn sem
komið er, sæmilega búna að
skólahúsum. Nú síðast er
einna líklegast samstarf við
Svalbarðsstrandarhrepp en
ekki er frá því gengið, sem
fyrr segir, og við höfum ekki
enn sótt formlega um bygg-
ingu skólans.
— Þrír hreppar utan Ak-
ureyrar, Glæsibæjar-, Öxna-
dæla- og Skriðuhreppar sam-
einuðust um byggingu heima
vistarbarnaskóla að Lauga-
landi á Þelamörk. Það er
myndarlegt skólahús, en
heyrt hef ég, að það væri nú
þegar að verða of lítið. Ekki
er vafi á því, að stór sameig-
inlegur barnaskóli hefur
marga kosti fram yfir hina
minni, einkum þá í sérhæf-
ingu kennaraliðs. Hitt er svo
annað mál, að mörgum í sveit
um þykir handhægara að láta
börn sin ganga í heiman-
gönguskóla. í sveitunum er
víðast hvar mikill vinnuafls-
skortur og stærri krakkar
geta nokkuð hjálpað til við
búverk samfára skólanáminu.
Þannig eru menn ekki alls
staðar á eitt sáttir um bygg-
ingu stærri heimavistarskóla,
sem víðast hvar væri þá fjarri
heimilum barnanna.
— Ég tel sjálfsagt að skóla-
byggingar séu reistar þar sem
jarðhita nýtur við, bætir Ket-
ill við. — Hrafnagilshreppur á
marga hektara lands að
Hrafnagili og þar er jafn-
framt talsverður jarðhiti. Þeg
ar byggt var þar hið stóra
og myndarlega félagsheimili,
var farið með skurðgröfu í
uppsprettulind heita vatnsins
og grafið þar dálítil gjóta eins
og hægt var með skurðgröf-
unni. Við það bæði óx vatns-
magnið og hitastigið hækkaði
um 10 gráður. Þetta vatn næg
ir prýðilega fyrir hið gamla
skólahús, sem stendur á
Hrafnagili, svo og félagsheim
ilið og íbúðirnar, sem þar
eru. Við viljum gjarnan að
skólasetur verði á Hrafnagili,
enda er þar einkar fallegt og
handhægt um byggingu skóla
mannvirkja, sléttar flatir og
hægt um byggingu allskyns
útileikvanga. Það þarf bæði
að bora meira eftir heitu avtni
og kanna hve mikið magn er
þarna fyrir hendi. Ennfrem-
ur þarf að skipuleggja svæð-
ið sem skólasetur.
Talið berst nú að því, hve
einkennilega hreppar Eyja-
fjarðar eru aðskildir, einkum
á sviði félagsmála og annars
er að því lýtur. Þar með að
hver hreppur á sitt myndar-
lega félagsheimili, sem mörg-
um hefur fundizt að gætu ver
ið færri í ekki stærra héraði.
— Það er merkilegt hve
Eyjafjarðará hefur getað skil-
ið sveitir fjarðarins að. Það
verður þó ekki sagt, að geysi
langt sé út á Vaðlabrýrnar
eða fram á Möðruvallabrú eft
ir að hringakstur er nú kom-
inn um fjörðinn. En þetta hef
ur mönnum þó þótt nógu
langt til þess að minni sam-
skipti hafa verið milli hreppa
fjarðarins en ella. Það þyrfti
að koma brú miðsveitis á
ána. T.d. undan Munkaþverá
eins og um alllangt árabil hef
ur verið rætt um. Það er ekki
vafi á því, að þá yrði meira
um félagslíf í héraðinu. Svo
er annað stórmál, sem vel
kæmi til greina, og það er
hreinlega að sameina alla þrjá
hreppa Fram-Eyjafjarðar í
einn. Það mundi í alla staði
heppilegra, bæði til aukins
félagslífs, minni umsvifa fyr-
ir sveitarstjórn og minnka
allan sameiginlegan kostnað,
sem héraðið þarf í að leggja,
segir Ketill.
— Við höfum sameiginlegt
ræktunarsamband í Saurbæj-
ar- og Hrafnagilshreppum.
Við höfum átt skurðgröfu allt
frá 1946. Hún hefur unnið
mikið og gott starf og er verk
efni hennar nú að verða lítið.
Einnig eigum við tvær jarð-
ýtur og hafa þær nú orðið
tæplega fullt verkefni við
ræktun eina saman. Önnur
má heita í samfelldu starfi
við vegagerð. Þá á rætkunar-
sambandið Fordson Major
með tætara., En nú er svo
Ketill Guðjonsson
komið að margir einstakir
bændur eiga sjálfir traktora
og tætara. Það má af þessu
sjá að okkur vantar ekki jarð
vinnsluvélar. Segja má, að
vélakostur og bílakostur í
Eyjafirði sé allgóður. Það tók
fljótt að bera á því að bænd-
ur ættu sína eigin vörubíla.
Flest voru þetta þá bílar
nokkurra ára gamlir, en það
má lengi nota vörubíl til heim
ilisnotkunar einvörðungu, en
mörg verk fyrir hann eru létt,
svo sem heyflutningar og fóð-
urflutningar.
— Ég tel, segir Ketill enn-
fremur, — að margt komi til
þess, að búskapur er jafn góð
ur og raun ber vitni í Eyja- _
firði. Héraðið er gott, veður-
sælt, frjósamt, stór kaupstað-
ur í nágrenninu, sem tekur
við markaðsvörunum og
ekki hvað sízt að öflugur sam
vinnufélagsskapur kemur
snemma til sögunnar í Eyja-
firði. Mjólkursamlagið er
stofnað 1928 og það þýddi þá
þegar búskaparaukningu hjá
nær hverjum bónda. Samlag
það, sem nú er starfrækt, en
það er hið annað í röðinni,
var upphaflega byggt til að
taka við 3 millj. lítra á ári
og gert ráð fyrir nokkurri
aukningu. En nú hefur mjólk
ursamlagið verið margstækk-
að og endurbætt eftir því sem
kostur hefur verið, enda þarf
það í dag að taka á móti ekki
minna en 19 milljónum lítra
á ári. Nú á þessu ári, verður
að líkindum byrjað á bygg-
ingu nýs mjólkursamlags að
Lundi og verður það sjálf-
sagt bæði dýr og glæsileg
stofnun. Það er nú mjög ofar-
lega á baugi í viðræðum
bænda í Eyjafirði, að taká
upp nýtt fyrirkomulag á
mjólkurflutningum, þ.e.a.s.
með tankbílum. Þetta er þó
talsvert mikið fyrirtæki, því
þá er fyrirhugað að tankur
verði á hverjum bæ og mjólk
gjarnan ekki sótt nema ann-
an hvorn dag til hvers bónda.
Talið er, eins og nú háttar
verðlagi, muni það kosta um
hundrað þúsund krónur á
hvert býli að koma slíkum út-
búnaði fyrir heimafyrir. Nú
munu vera á sjötta hundrað
mjólkurinnleggjendur í mjólk
ursamlaginu á Akúreyri og er
því þessi kostnaður a.m.k. 50
milljónir. Auk þess þarf svo
að laga vegi heim á marga
bæi til þess að þungaflutning-
ur geti farið fram allan ársins
hring á þeim trafalaust.
— Allt er þetta enn á rann-
sóknarstigi, en þetta er áreið-
anlega mál framtiðarinnar,
sem við vonum að hægt verði
að hrinda í framkvæmd hið
allra fyrsta, sagði Ketill Guð-
jónsson að lokum.
— vig.
Vilja friða varplönd við
Rvik og Hafnarfjörð
Frá aðalfundi Fuglaverndunar-
félagsins
AÐALFLTNDUR Fuglaverndarfé-
lagsins var haldinn i I. kennslu-
atofu Háskólans laugardaginn 6.
marz. Formaður félagsins. dr.
phil. Þórður Þorbjarnarson, setti
íundinn og nefndi fundarstjóra
Pétur Gunnarsson tilraunastjóra,
fundarritara Björn Þorsteinsson
eagnfræðing. Áður en aðalfund-
«r hófst, flutti dr. Finnur Guð-
xnundsson, forstöðumaður Nátt-
úrugripasafnsins, fyrirlestur um
rjúpnarannsóknir og sýndi lit-
skuggamyndir. Var fyrirlestur-
inn hinn merkasti, skýrði dr.
Finnur frá rannsóknum sínum á
rjúpunni og háttum hennar í
Hrísey, og duldist engum sem á
hlustaði, að hér er um stór-
merkilegar vísindalegar rann-
sóknir að ræða, vafalaust einstæð-
ar í sinni röð. Hann sýndi margar
mjög fagrar myndir af rjúpunni
í Hrísey. Að loknu erindi dr.
Finns, var gengið til aðalfundar.
Formaðurinn dr. Þórður Þor-
bjarnarson flutti árssikýrsluna.
Á árinu höfðu verið haldnir
nokkrir fræðslufundir og sýndar
kvikmyndir, ein skozk kvikmynd,
Highland birds of Scotland og
einnig kvikmynd Pethngills um
íslenzka fugla, við mjög góða að-
sókn. Aðalstarf félagsins á þessu
síðasta ári var eftirlit með varp-
stöðvum arna á landinu, og fékk
félaigið Agnar Ingólfsson, nátt-
úrufræðing til þess að fara um
varpsvæðin og athuga og telja
verpandi erni. Fór sú talning
fram síðast í júlí og byrjun ágúst.
Einnig hefur stjórn félagsins og
meðlimir í félaginu haft samband
við alla eða marga arnarbændur
og hefur sú samvinna verið mjög
ánægjuleg. Það virðist vera al-
mennt vaxandi áhugi meðal
manna að taka höndum saman
um að forða erninum frá útrým-
ingu. Á síðastliðnu sumri, urpu
7 arnarhjón á landinu og komust
upp 11 ungar. Næsta sumar munu
verða talið eða athugaðar varp-
stöðvar við Isafjarðardjúp, en
náttúrufræðingar telja að taln-
ing á arnarhreiðrum þurfa að fara
fram á 5 ■ ára fresti.
Þessu næst ræddi formaður-
inn um varðveizlu staða, sem
auðugir eru af fuglalífi í né-
grenni við þéttbýli, þá fyrst
og fremst í Reykjavík. Bar for-
maður fram tillögu sem sam-
þykkt var þess efnis að athuga
möguleika á að friða Suðurnes á
Seltjarnarnesi frá umferð og
Ástjörn við Hafnarfjörð. Var
stjórninni falið að athuga þetta
mál. Þá lagði formaður fram til-
lögu um að Jón Jónsson bóndi í
Purkey og Sveinn Guðmundsson,
bóndi í Miðhúsum, Reykhólasveit
A. Barð., yrðu gerðir að heiðurs-
meðlimum félagsins, þar eð báð-
ir þessir menn hafa stuðlað ár-
um saman að varðveizlu arna í
sínu landi. Var það samþykkt
með öllum greiddum atkvæðum.
Stjórin vs»- endurkosin, en hana
skipa: rður Þorbjarnarson
form., Þorsteinsson, sagn-
fræðingur, ritari og Svavar Páls-
son, endurskoðandi, gjaldkerL
— Utan úr heimi ,
Framh. af bls. 15
að Rússar hafi gert myndap-
legar tilraunir til að verja
sendiráðið á fimmtudag, hafi
þó sýnt sig að þær voru ekki
nægilegar og betur megi eí
duga skal.
Nýlega var undirritað sam-
komulag milli stjórnanna í
Moskvu og Washington um að
koma á fót bandarískum
ræðismannsskrifstofum í Sov-
étríkjunum. Sú fyrirætlua
hefur ekki komizt í fram-
kvæmd enn og síðustu at-
burðir verða þess valdandi, að
því er segir í fréttum frá
Washington, að Bandaríkja-
menn muni hugsa sig tvisvar
um, áður en þeir láta verða
af þessu. Einnig er talið, að
frestað verði frekari viðræð-
um um að koma á beinum
flugsamgöngum milli Sovét-
ríkjanna og Bandaríkjanna.