Morgunblaðið - 14.03.1965, Page 17

Sunnudagur 14. marz 1961
W MORGUNBLAÐIÐ
17

Þessi mynd var tekin af Þjórsá við Búrfell fyrir nokkrum dögum
RÉYKJÁVÍKURBRÉF I
^ ^Laugardagur 13 morz “*
Cunnar Thorodd-
sen gerist
n sendilierra
* I>að þykja að vonum mikil tíð-
indi, að Gunnar Thoroddsen skuli
hafa ákveðið að taka við sendi-
herraembætti íslands í Dan-
mörku. Að þessu sinni skal ekki
íjölyrt um, hver eftirsjá er að
Gunnari úr embætti fjármála-
ráðherra. Afburða hæfileikar
hans eru viðurkenndir af öllum
og fáir íslenzkir stjórnmálamenn
hafa aflað sér meiri vinsælda.
Gunnar hefur nú í rúm 18 ár sam
fleytt gegnt þeim tveim embætt-
um, sem einna vandsömust eru
hér á landi og meiri dagleg á-
nauð fylgir en nokkrum öðrum.
Val hans í sendiherrastarfið í
Kaupmannahöfn sýnir, hversu
ríka áherzlu íslendingar leggja á
nána vináttu við okkar fyrri sam
bandsþjóð, enda höfum við ekki
meiri samskipti við neina aðra
en Dani. Til Danmerkur eða um
Danmörku liggur leið flestra Is-
lendinga, sem fara úr landi. Því
fer svo fjarri sem sumir héldu,
að sambandsslitin yrðu til þess
að rjúfa vináttubönd okkar við
Dani, að þau hafa aldrei verið
fastknýttari af okkar hálfu en nú.
Ágætur erindreki
N.oregs liverfur úr
landi
Johan Cappelen, sendiherra
Noregs á íslandi, lét af störfum
fyrir tæpum tveimur vikum og
hélt heim til Noregs. Þau hjón,
Johan og Elisabet frú hans, höfðu
dvalið hér nokkuð á þriðja ár.
Bæði eru þau óvenju glæsileg
ásýndum og hjá þeim deilir ekki
litur kosti. Þau reyndust frá/bær
ir fulltrúar þjóðar sinnar. Áður
en þau komu hingað höfðu þau
síðast verið suður í Brazilíu, þar
sem Johan Cappelen gegndi
sendiherrastarfi hjá þeirri 20
milljón manna hitabeltisþjóð.
Viðbrigðin að koma hingað hafa
vafalaust verið mikil. En tíman
um þurfti ekki að eyða til að
leysa nein sérstök vandamál í
sambúð Noregs og íslands. Þau
hjón gátu ótrufluð gefið sig að
því að styrkja hina rótgrónu vin
áttu íslendinga og Norðmanna.
Engri þjóð erum við líkari og
hvergi eru ýms viðfangsefni svip
aðri en einmitt í Noregi. Aldrei
hefur staðið á Norðmönnum að
veita okkur hverja þá fyrir-
greiðslu eða leiðbeiningu um til
högun mála, er við höfum óskað
eftir. í þeim efnum áttum við
vissulega góðan talsmann þar
sem Johan Cappelen var og eig
um enn, þyí að hann hefur nú
tekið við mikilvægu starfi í
heimalandi sínu. Þar á hann að
veita forstöðu stofnun, er sér um
aðstoð Noregs til þróunarland-
anna, en í þá aðstoð setja Norð
menn stolt sitt. Áhugi Johans
Cappelen fyrir fslandsmálum
sést bezt af því, að hann hefur
tekið við skipun í stjórn Nor-
ræna hússins í Reykjavík. Með
þvi er tryggt, að tengsl hans við
ísland slitna ekki í bráð, enda
hefur hann lifandi áhuga á því
að Norræna húsið og sú starf-
semi, sem þar fer fram verði að
raunhæfu gagni.
Aldarfjórðun^s
afmæli
Ekki er ýkja algengt, að menn
hafi hér á landi setið óslitið full
an aldarfjórðung í meiriháttar
trúnaðarstöðum í þágu alþjóðar.
Þetta kemur af hvoru tveggja, að
innlend stjórn með nútima stofn-
unurn í alþjóðarþágu er tiltölu-
lega ung og að menn veljast yfir
leitt ekki til hinna æðsu trúnað-
arstarfa fyrr en nokkuð rosknir
að aldri. Þess vegría var það á
sínum tíma einsdæmi, þegar
Magnús heitinn Sigurðsson hafði
gegnt bankastjórastörfum íLands
bankanum í full 25 ár. Var hon-
um þá, mjög að verðugu, haldið
mikið samsæti að Hótel Borg,
sem þeir, er þar voru, munu ætíð
minnast. Þar flutti Eríkur á
Hæli Magnúsi sitt listavelgerða
kvæði, sem byrjar svo:
„Við ríkmannlegan bæjarbrag
og Borgarþef
sér mjakar allt til Magnúsar,
hve mjúklát skref!
Ég veglyndari valdamann
ei vitað hef,
né svpiað þessu saklaust
hjarta í silfurref.
í Matteusi 10, 16 tjáð er það,
sem teljast mega fræði hans,
ef gáð er að;
þið flettið upp i ritningunni
ráð er það,
og rýnið vel, því gamalskráð
og máð er það“.
Þetta samsæti er nú rifjað upp
vegna þess að gárungar höfðu
orð á því í veizlu Magnúsar, að
þótt allir viðurkenndu yfirburði
hans, væri samt vafasamt, að
hann hefði náð þessu merkisaf-
mæli, ef hann hefði þurft að
sækja kosningu til starfsins á
fárra ára fresti, því að óneitan-
lega var nokkur öldugangur á
vinsældum hans, eins og flestra
annarra.
Forseti Fiski-
félagsins í 25 ár
Utan örfárra starfa, sem menn
veljast til eftir stjórnmálaskoðun
um að mestu, er það alger und-
antekning, að maður sé hérlendis
valinn í meiriháttar stöðu með
kosningu á fárra ára fresti. Svo
er þó um forseta Fiskifélagsins
eða fiskimálastjóra eins og hann
nú er nefndur. En einmitt nú í
vikunni hafði Davíð Ólafsson
gegnt því starfi í aldarfjórðung.
Til starfsins var hann í fyrstu
kjörinn eftir harða kosningabar
áttu á Fiskiþingi. Síðan hefur
hann ætíð verið endurkjörinn og
þykir nú fyrir löngu sjálfkjörinn
til stöðunnar á meðan hann fæst
til að gegna henni. Davíð nýtur
óskoraðs trausts allra þeirra, er
hann þekkja, og mest þeirra, sem
þekkja hann bezt. Hann hefur
ekki" einungis getið sér ágætan
orðstír innánlands heldur og á
ótal mörgum ráðstefnum erletid-
is. Fáum eigum við meira að
þakka en honum sigra okkar í
landhelgismálinu. Þar sem ella
hefur hann sótt mál sitt með
hógværð og rökum á þann veg að
skapa akkur samúð og virðingu.
Davtð lætur aldrei mikið yfir
sér, en á tillögur hans er ætíð
hlustað með athygli, því að þær
mótast af góðvild, vtðsýni og vits
munum.
Tímamót í íslenzk-
norrænni sam-
vinnu
Gaman er að lesa dóma þeirra,
sem bærastir eru, um fund nor-
ræna ráðsins í Reykjavík nú í
febrúar. Sá maður, sem að öðrum
ólöstuðum, þekkir bezt til skipu
lags ráðsins og þess starfs sem
það útheimtir, segir m.a. í bréfi:
„Á sinn veg held ég, að fund
urinn hafi myndað tímamót í ís-
lenzk-norrænni samvinnu. Ágæt
ur hópur fulltrúa þeirra, sem
skapa norrænt almenningsálit,
gerði sér Ijóst, að Island er ekki
einungis land, þar sem menn geta
tekið sér frí að sumri til, heldur
er í rtkum mæli vinnunnar land,
þar sem framfarir eru e.t.v. á
sinn veg hraðari en annars stað-
ar á Norðurlöndum. Sú hugmynd
að hafa venjulegan vinnufund í
Reykjavík reyndist framkvæman
leg og rétt sökum þess mikla
framlags, sem öll islenzk stjórn-
völd inntu af hendi, hvert með
sínum hætti. Sérstaða íslands í
norrænni samvinnu hefur með
þessu móti minnkað og ísland
fengið með eðlilegum hætti og á
þann veg að allir mega sjá sinn
eðlilega sess í hversdagslegri
samvinnu“.
Þá er ekki síður ánægjulegt að
lesa hið maklega lof, sem í Nord
isk Kontakt er borið á Geir Hall
grtmsson borgarstjóra, fyrir hans
glæsilegu framkomu og frábæru
ræðu í hófi því, sem Reykjavík-
urborg hélt fyrir þingfulltrúana.
Iíversu margar eru
Norðurlanda
Sízt mundu íslendingar hafa
á móti því, sem Færeyingurinn
Dam hreyfði á fundi Norður-
landaráðs, að Færeyingar fengju
með einhverjum hætti aðild að
Norðurlandaráði sem sjötta nor-
ræna þjóðin. Vafalaust eru þó á
því ýmsir lögformlegir annmark
ar, því að Norðurlandaráð er sam
band fullvalda ríkja og enn hafa
Færeyingar sjálfir ekki óskað
eftir því að gerast fullvalda þjóð.
Það er þeirra mál en ekki okk-
ar. Ef hægt er að finna lausn á
þessum vanda, mun sem sagt
ekki standa á okkur. En á það er
að líta hvoft Norðurlandaþjóð-
irnar séu einungis sex. Einar Ol-
geirsson hefur bætt hinni sjöundu
við, því að hann bendir rétti-
lega á, að Grænlendingar eru sér
staks þjóðernis og m.a.s. enn frá
brugðnari öðrum Norðurlanda-
þjóðum en nokkurn tíma Færey
ingar. Og ekki tjáir að takmarka
sig við þessar sjö þjóðir eða þjóða
brot. íbúar Álandseyja hafa um
margt sérstöðu ekki ósvipaða Fær
eyingum. Og ekki má gleyma
þeim, sem nú eru kallaðir Samar,
en áður voru nefndir Lappar, og
búa nyrzt í Noregi, Svíþjóð og
Finnlandi. Norðurlandaráð hef-
ur einmitt látið sig málefni Sama
sérstaklega varða. Víst gæti þáð
orðið gagnlegt og ef til vill öðr-
um til fyrirmyndar, ef tryggð
yrði aðild allra þessara þjóða að
Norðurlandaráði.
Einn liöfuðstaður í
stað þriggja
Dr. Benjamín Eiríksson minnt-
ist á það í spjalli sínu um dag-
inn og veginn nú í vikunni, að
áður fyrri hefði mátt segja að ís-
land hefði átt þrjá höfuðstaði,
þ.e. Þingvelli, Skálholt og Hóla.
Þetta má til sanns vegar færa og
einnig taka undir það með dr.
Benjamin, að sjálfsagt er að gera
veg þessara staða sem mestan,
eftir því, sem við á i nútíma þjóð
félagi. En misskilningur er, ef
nokkur heldur, að þessir staðir
geti á ný orðið einskonar höfuð-
staðir íslands. Reykjavík hefur
fyrir löngu unnið sér þann sess,
sem héðan af verður ekki af
henni tekinn. Einnig er rétt að
muna, að það var Islandi sízt til
gæfu að höfuðstaðirnir voru
þrír. Areiðanlega hgfði betur far
ið, ef landsmenn hefðu sameinazt
um einn raunverulegan höfuð-
stað og eflt hann til forystu, m.a.
sem aðalverzlunarstað landsins,
eins og Skúli fógeti gerði um
Reykjavík á 18. öld. Skorturinn
á slíkum höfuðstað var einn
helzti veikleikinn við okkar
forna þjóðveldi og átti ríkan þátt
í að svo fór sem fór. Skúli Magn
ússon sýndi í verki, að hann
skildi þennan veikleika. Hið sama
gerði Jón Sigurðsson nær þrem-
ur aldarfjórðungum síðar. Eins
og skrif Jóns í Nýjum félagsrit-
um sýna, þá gerði hann sér ljóst,
að efling Reykjavíkur hlaut að
verða ein aðaluppistaða sjálfstæð
is íslands, Ástæðulaust er að ef
ast um góðan vilja þeirra, sem
nú reyna að ónýta verk Jóns Sig
urðssonar og flytja Alþingi til
Þingvalla, en merkileg er blinda
þeirra, ekki einungis á skilyrði
fyrir hagkvæmum starfsháttum
Alþingis heldur og á hin sögu-
legu rök þess, að Alþingi á að
halda í Reykjavík og hvergi ann-
ars staðar.
Hissa á því, að
menn segi skoðnn
sína
Tíminn reynir að klóra sig út
úr sínum furðulegum skrifum um
það, að menn geti átt heima i
Framsóknarflokknum án tillits
til þess hvaða skoðanir þeir hafa,
einungis ef þeir vilja sameinast
í baráttu til að ná völdum- Eng-
inn skyldi halda, að þessar skoð
anir væru settar fram að ótat-
huguðu máli. Þátttaka Framsókn
armanna í samstarfi svokallaðra
„frjálslyndra flokka" víðs vegar
sannar, að þeim stendur vissu-
lega á sama í hvorri Keflavíkinni
þeir róa. í Ítalíu og Þýzkalandi
eru hinir svokölluðu frjálslyndu
flokkar, sem Framsókn segist
vera í bræðralagi við, yzt til
hægri. Þetta er þeim sízt til á-
fellis, því að þeir fara alls ekki
leynt með skoðanir sínar eins og
Framsókn hér. í öðru orðinu þyk
ist hún svo vera „vinstri flokk
ur“ og hefur þess vegna sérstakt
dálæti á Vinstri flokknum í Dan-
mörku. Erik Eriksen, formaður
hans er tvímælalaust á meðal
allra fremstu stjórnmálamánna
á Norðurlöndum, en hann fer
ekki dult með að hann telur sig
höfuðandstæðing sósíalista í Dan
mörku jafnt sosialdemokrata sem
kommúnista. Hér á landi biðlar
Framsókn ákaft til þeirra, sem
kalla sig vinstri menn og eru
einkanlega róttækir sósíalistar og
kommúnistar. Svo einkennilegur
sem allur þessi hringsnúningur
Tímans er, þá var þó ræða eins
Framsóknarþingmanns á Alþingi
nú í vikunni enn furðulegri. Meg
inefni orða hans var að lýsa undr
un sinn yfir, að andstæðingar
hans í tilteknu máli skyldu láta
uppi skoðanir sínar. Það fannst
honum með öllu óeðlilegt að þeir
gerðu. Slík hreinskilni um æslci
leg yfirdrepsskaparins er óneit-
anlega nýstárleg. Þessi talsmaður
hreinskilninnar var Kristján
Thorlacius.
Ekki rénar lieiftin
í Þjóðviljanum
I Þjóðviljanum mátti hinn 10.
rtiarz m.a. lesa þetta:
„Það hefur löngum þótt við
brenna að ýmsir íslenzkir em-
bættismenn ættu erfitt með að
temja sér það velsæmi í hátterni
sem talið er fyrsta boðorð því-
líkra sýslunarmanna í öðrum
löndum. Hér er það altítt, að
menn sem gegna trúnaðarstörf-
um fyrir þjóð sína' láti þær skyld
ur sitja á hakanum fyrir hvers-
kins eiginhagsmunasnatti og mis-
noti raunar oft þann trúnað sem
þeim er sýndur til persónulegs
ábata. Einnig er það regla að ýms
ar stöður, sem rækja þarf af rétt
sýni og óhlutdrægni, séu skip-
aðar stjórnmálaleiðtogum sem
hagnýta sér það vald sem þeim
er léð leynt og Ijóst í þágu flokka
sinna. Nægir að minna á þá að-
ferð að láta forystumenn stjórn
málaflokka gegna bankastjóra-
störfum í lánastofnunum almenn
ings“.
Ekki er um að villast, hvert
þessu skeyti er stefnt. Á vinstri
stjórnarárunum útvegaði Alþýðu
bandalagið sér eina bankastjóra-
stöðu. í hana var valinn einn af
forustumönnum flokksins, þáver
andi þingmaður. Sá er nú að vísu
horfinn af þingi, en ekki vegna
þess að flokkurinn vildi ekki hafa
hann, heldur af því að hann undi
sér ekki lengur í hinum mislita
þingmannahópi flokksins. Nú, fær
hann þessa kveðju frá sínum
fyrri félögum. Trúlega er hún
ekki útilátin af minni ánægju,
vegna þess að þar með er einnig
nærri höggvið sjálfum formanni
A Iþýðubandalagsins I