Morgunblaðið - 22.05.1965, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 22. maí 1965

Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Askriftargjald kr. 90.00
í lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
JAFNVÆGISMÁLIN
Á NÝJU STIGI
í rið 1952 var samþykkt
þingsályktunartillaga á
Alþingi um undirbúning heild
aráætlunar í þeim tilgangi að
skapa.og viðhalda jafnvægi í
byggð landsins. Flutnings-
menn' þessarar tillögu voru
fjórir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins, þeir Sigurður
- Bjarnason, Gísli Jónsson,
Magnús Jónsson og Jón Sig-
urðsson á Reynistað og þrír
þingmenn Framsóknarflokks-
ins, þeir Eiríkur Þorsteinsson,
Halldór Ásgrímsson og Gísli
Guðmundsson.
Tillaga þessi var svohljóð-
andi:
„Alþingi ályktar að fela rík-
isstjórninni að hef ja nú þegar
undirbúning að heildaráætl-
un um- framkvæmdir í þeim
landshlutum, sem við erfið-
asta aðstöðu búa sökum erf-
iðra samgangna og skorts á
raforku og atvinnutækjum.
Að slíkum undirbúningi
loknum skal ríkisstjórnin
leggja fyrir Alþingi tillögur
sínar úm nauðsynlegar fram-
kvænjdir. Skulu þær stefna
að því að skapa og viðhalda
jafnvægi í byggð landsins og
tryggja sem mest framleiðslu-
afköst þjóðarinnar.
Fiskiféiag íslands, Búnað-
arféfag íslands og Landssam-
band iðnaðarmanna skulu
vera.ríkisstjórninni til aðstoð-
ar við starf þetta“.
Síðan þessi tillaga var sam-
þykkt, hefur mikið verið rætt
og ritað um svokallað jafn-
vægi í byggð landsins. Flestir
hafa verið sammála um nauð-
syn þéss, að tryggja þróun
byggðarinnar í öílum lands-
hlutum. Það hefur verið tal-
ið eitt af frumskilyrðum þess,
að þjóðin geti hagnýtt auð-
lindir lands síns og skapað sér
farsæla framtíð. Þær raddir
hafa þó heyrzt, að æskilegt
væri að byggðin færðist sem
mest saman og að þjóðin hefði
naumast efni á því að fram-
kvæma nauðsynlegar um-
bætur til þess að skapa sér
lífsskilyrði og aðstöðu til
framleiðslu og blómlegra
byggða um land allt. Þess
misskilnings hefur einnig orð-
ið vart, að fyrir flutnings-
mönnum fyrrnefndrar tillögu
hafi vakað, að umfram allt
beri að tryggja áframhald-
andi byggð á öllum þeim stöð-
um, þar sem byggð ból hafa
verið á landi hér. En því fer
víðs fjarri að nokkrum hafi
dottið það í hug. Það sem
fyrst og fremst var stefnt að
með fyrrnefndri tillögu var
að góð framleiðsluskilyrði
yrðu hagnýtt í öllum lands-
hlutum og aðstaða þjóðarinn-
ar gerð sem jöfnust, í senn til
þess að framleiða verðmæti í
þjóðarbúið og njóta góðra og
þroskavænlegra lífskjara.
MIKIÐ HEFUR
Á UNNIZT
11/J'argt hefur verið gert síðan
þessi tillaga var sam-
þykkt til þess að stuðla að
eðlilegri þróun byggðarinnar
í hinum ýmsu landshlutum.
Yegir hafa verið lagðir, hafn-
ir og brýr byggðar, raforku-
ver byggð í öllum landshlut-
um og raforku veitt til þús-
unda sveitabýla. Jafnhliða
hefur verið unnið að stórfram
kvæmdum í skóla- og félags-
málum strjálbýlisins, og veru
legt fé veitt til uppbyggingar
atvinnufyrirtækja í hinum
ýmsu landshlutum. í fram-
haldi af þessum ráðstöfunum
setti Viðreisnarstjórnin lög-
gjöf árið 1960 um atvinnubóta
sjóð sem varið hefur 10—15
milljónum króna á ári hverju
til alhliða atvinnulífsupp-
byggingar um land allt.
Það er því ekki of djúpt
tekið í árinni, að verulegt á-
tak hafi verið gert til þess að
stuðla að hagnýtingu góðra
framleiðsluskilyrða um land
allt og eðlilegri þróun byggð-
arinnar í hinum ýmsu lands-
hlutum. Engu að síður hafa
þessar ráðstafanir ekki verið
nægilega markvissar eða
framkvæmdar af þeirri yfir-
sýn sem nauðsyn ber til.
En nú hefur núverandi rík-
isstjórn lýst því yfir að hún
hyggist á næsta þingi beita
sér fyrir stofnun fram-
kvæmdasjóðs strjálbýlisins,
sem hafi yfir miklu f jármagni
að ráða, er varið verði til at-
vinnulífsuppbyggingar og
hvers konar ráðstafana í þágu
strjálbýlisins. Er hér um að
ræða mjög viturlega og gagn-
lega ráðstöfun, sem mun í
framtíðinni eiga ríkan þátt í
að gera landið betra og byggi-
legra, auka framleiðslu og
arðsköpun í hinu íslenzka
þjóðfélagi.
Með stofnun framkvæmda-
sjóðs strjálbýlisins komast
jafnvægismálin á nýtt stig.
Nú er verið að hrinda í fram-
kvæmd þeirri tillögu, sem
Sjálfstæðismenn höfðu for-
göngu um og samþykkt var
árið 1952, eins og getið var
hér að framan.
Onnur kjarnorku-
tilraun Kínverja
Standa þeir stórvelduntim á
sporði innan 10 ára
— ummæli ráðamanna vestra
ÞAÐ dylst fáum lengur, hver
stefna kínverskra kommúnista
er, nú, er þeir hafa gert aðra
tilraun með kjarnarkuvopn.
Tiiraunaspreng’ingin, sem
fram fór 14. maí, hefur vakið
talsvert umtal, sprengingin,
sem fram fór 14. maí, hefur
vakið talsvert umtal, ekki að-
eins um stefnu Pekingstjóm
arinnar, heldur einnig um af-
stöðu stórveldanna, og hugsan
legar gagnráðstafanir, sem
ýmsir hafa vakið máls á.
Hér fer á eftir stutt yfirlit,
sem birtist í sföasta hefti
bandaríska tímaritsins „U.S.
News & World Report“:
Síðari kjarnorkutilraun Kín
verja, 14- maí, heíur orðið um
ræðuefni stjórnmálaleiðtoga
og hernaðarsérfræðinga. 1.
Kjarnorkufeervæðing Kín-
verja gengur eftir áætlun,
þrátt fyrir vangetu þeirra á
efnahagssviðinu, og þær
byrðar, sem hún hlýtur að
leggja á þjóðina í því efni
Varnarmálaráðherra Banda-
ríkjanna, McNamara, hefur
lýst því yfir, að gera m.egi ráð
fyrir, að hervæðingin gangi
það hratt fyrir sig, a’ð Kín-
verjar verði í aðstöðu til að
gera kjarnorkuárás á Banda
ríkin innan 10 ára. 2. Tilraun
in, sem nú var gerð, er ekki
talinn hafa sérstaka hernað-
arþýðingu — en enginn dreg
ur í efa áhrif hennar á þjóðir
heims, sérstaklega Asíuþjóð-
irnar, og þátt Bandaríkjanna
þar.
McNamara skýrði frá því
við þingnefnd, sama dag og
sprengingin átti sér stað, hver
áhrif gera mætti ráð fyrir, að
hún hefði: „Stjórnir sjálf-
stæðra Asíuríkia eru ótta-
slegnar . . .“
Fer Pekingstjórnin sér
hægar?
Sú skoðun hefur komið
fram, að Kínverjar muni nú
fara sér hægar, er þeir eiga
yfir kjarnorkuvopnum að
ráða. Ástæðan: Ofbeidishneigð
nú gæti valdið því, að kjarn-
orkuvopn þeirra yrðu þurrk
uð út, áður en tekizt hefur
að fulikomna þau. Baudanski,
hermálasérfræðingur skýrir
málin þannig: Sovétríkjunum
líkar ekki betur hervæðingar
stefna Kína en okkur. Bæði
Sol/étríkin óg Bandarjkin
geta seinkað viðbúnaði Kín-
verja um ófyrirsjáanlegan
tíma með loftárásum, Bæði
stórveldin vonast vafalaust til
hvort um sig, að hitt grípi
þannig í taumana. Blandi
Kína sér opinberlega í styrj-
öldina í V-Vietnam, þá hafá
Bandaríkin fengið afsökun til
gagnaðgerða á kínverskri
grund, á sama hátt og í
N-Vietnam. Komi til þess, er
kjarnorkulhervæðingu Kín-
verja lokið.
Tilraunasprengingin.
Hvað er vitað um síðari til
raun Kínverja? Einn sérfræð
ingur hefur lýsf því á eftir-
farandi hátt:
Sprengjan var álíka afl-
mikil og bandaríska leyni-
þjónustan gerði ráð fyrir, og
sagði fyrir um, nokkrum vik-
um áður en tilraunin var
gerð.
Allt bendir til, að hér hafi
verið um plútóníumsprengju
að ræða — fullkomnari
sprengju, en þá, sem sprengd
var í fyrra, þó ekki vatnsefnis
sprengju.
Sprengjan var nokkru
stærri en sú, sem varpað var
á Hiroshima 1945, en hún
svaraði að afli til 20 000 tonna
af TNT.
Sprengjuflugvél varpaði
sprengjunni til jarðar nærri
landamærum Sovétríkjanna í
vestuiihluta Kína, en þar var
fyrsta tilraun Kínverja gerð
í október í fyrra.
Horfur nú.
Úm framtíðarstefnumál Kín
verja á sviði hernaðar, sagði
McNamara eftirfarandi á þing
nefndarfundinum:
„Að Kínverjum skuli hafa
tekizt að vinna eftir áætlun,
þrátt fyrir fátækt þjóðarinn-
ar, ber þess merki, hve ákveð
ið þeir stefna að því að koma
sér upp kjarnorkuther.
Þótt árangurinn komi ekki
strax í Ijós, þá er engin á-
stæða til að ætla annað en
Kínverjum takist að fram-
leiða méðalstóra og langdræg
ar eldflaugar, sem borið geta
k j arnorkuihleðslu.H
Bandaríkin lýstu strax eft-
ir sprenginguna nú yfir stuðn
ingi sínum við smáþjóðir, sem
eru í náibýli við Kína Talsmað
ur bandaríska utanríkisráðu-
neytisins lagði áherzlu á yfir
lýsingu Johnsons, forseta, 18.
október Sl. Þá sagði forsetinn:
„Þær þjóðir, sem ekki sækjast
kjarnorkuher, geta verið þess
fullvissar, að verði þeim ógn-
að með kjarnorkuárásum, þá
muni þær verða aðnjótandi
okkar fyllsta stuðnings.“
Talsmaður ráðuneytisins
sagði, að því mætti ekki
gleyma, að Kínverjar hefðu
engan þátt viljað eiga að
samningunum um hann við
tilraunum með kjarnorku
orkuvopn, sem rúmlega
þjóðir hefðu nú undirritað.
Ef sfðasta tilraunáspreng-
ing Kínverja er talin með, er
heildartala tilraunasprenginga
nú 496, og allar hafa þær ver-
ið sprengdar á siðustu 20 ár-
um-

-xv/wwjw

m&ív's 'í&vfó v.
Þota af nýrri gerð, BAC 1-11 er væntanleg til tslands næstu daga á leið sinni til Bandarikj-
anna, en þar er fyrsta flugvélin af sjö, sem flugfélagið Mohawk-Airlines, stærsta flugfélag
Bandaríkjanna, er annast innanlandsflug. Þotan tekur 6» farþega. Hreyflarnir tveir eru að aft-
an. Þessar þotur verða teknar í notkun í sumar i flugi milli 14 stærstu borga Bandaríkjanna-
Þær eru framleiddar af British Aircraft Corporation, og ætlaðar til nota á styttri lciðum, en það
eru þotur yfirleitt ekki.