Morgunblaðið - 30.10.1965, Síða 14

14
MOHGU N BLAÐIÐ
/
Laugardagur 30. október 1965
Ötgefandii Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
P'tstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
- Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstrseti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 90.00 á mánuði innanlands.
I lausasölu kr. 5.00 eintakið.
STYRKUR VIÐ
SÆNSKA STJÓRN-
MÁLAMENN
¥Tm nokkurt árabil hafa
sænskir sósíaldemókratar
verið að gæla við þá hugmynd
að taka fé af skattborgurun-
um til að greiða útgáfukostn-
að flokksblaða. Blöð þau, sem
flokkarnir hafa gefið út í Sví-
þjóð hafa gengið illa, þar eins
og annars staðar, enda hefur
folkið fremur viljað kaupa og
lesa frjálslyndari blöð, sem
ekki telja sér skylt að styðja
allt það,sem einstakir stjórn-
málamenn og stjórnmálaflokk
ar gera, heldur reyna að
mynda sér sjálfstæða og heil-
brigða skoðun á viðfangsefn-
unum.
En sænskum sósíaldemó-
krötum hefur sýnilega líkað
það stórilla að hafa ekki ofur-
vald á sviði blaðaútgáfunnar
eins og á svo mörgum svið-
um öðrum. Úr því að fólkið
ekki vildi með góðu kaupa
blöð þeirra, þá skyldu aðrar
leiðir fundnar til að láta það
greiða fyrir þau, og úrræðin
voru nærtæk, bara að taka
féð með sköttum í gegnum
fjárlög ríkisins.
*Þessar fyrirætlanir mættu
að vonum harðri mótstöðu, og
bent var á að það væri ekki
líklegt til að bæta þjóðfélags-
ástandið og treysta lýðræðið,
að mismuna svo flokksblöðum
og frjálsum blöðum.
Eitthvað virðast sænskir
sósíaldemókratar hafa óttazt
knýja fram beinar fjár-
sinn, því að nú hafa þeir
breytt um stefnu, að nafninu
til a.m.k. Nú á ekki lengur að
styrkja beint flokksblöðin, en
hinsvegar er áformað að
að knýja fram beinan fjár-
stuðning ríkisins við stjórn-
nTálaflokkana. Hér er ekki um
neinar smáupphæðir að ræða,
því að gert er ráð fyrir að fé
það, sem heimt verður af
skattborgurunum í þessum
tilgangi nemi á fimmta hundr
að þúsund ísl. kr. á hvern
þingmann, eða í heild nokkuð
á þriðja hundrað milljónir kr.
árlega.
Auðvitað munu flokkarnir
nota fé þetta að verulegu
leyti til blaðaútgáfu, en ann-
ars til almennrar flokksstarf-
semi.
JEf þessar fyrirætlanir ná
fram að ganga, hefur sósíal-
isminn í Svíþjóð komizt á
nýtt stig. Þá eru áhrif ríkis-
valdsins orðin svo rík. að þar
er talið leyfilegt að neyða
borgarana til beinna fjárút-
láta í þágu stjórnmálamanna
og stjórnmálasamtaka, hvað
sem borgararnir sjálfir hugsa
og segja í því efni.
í lýðræðislöndum hefur
stefnan fram að þessu verið
sú, að menn væru frjálsir að
því að stofna stjórnmálasam-
tök og vinna að framgangi
hugðarefna sinna. En þeim
hefur verið gert að leggja á
sig þá fyrirhöfn sem þessu
væri samfara, þar á meðal að
útvega þá fjármuni sem til
þessa þyrfti. Sums staðar hef-
ur meira að segja verið tak-
markað, hve mikið fé flokk-
ar og stjórnmálamenn mættu
ásælast í þessum tilgangi.
En í Svíþjóð á að snúa blað-
inu við. Nú er það ríkið sjálft
og skattþegnarnir sem eiga að
standa undir stjórnmálastarf-
seminni. Þar með telja leið-
togar sósíaldemókrata sjálf-
sagt að áhrif stjórnmálamann
anna séu orðin eins rík eins
og þau eigi að vera, þ.e.a.s.
að þeir geti skammtað sér
framlög af almannafé til þeirr
ar stjórnmálastarfsemi sem
þeim sjálfum sýnist.
Víða um lönd er það að vísu
svo, að flestir eða allir stjórn-
málaflokkar eiga í fjárhags-
erfiðleikum, og starfsemi
þeirra takmarkast af því. Þó
virðast áhrif stjórnmála-
mannanna vera nægilega rík
í þessum löndum og fordæm-
anlegt að reyna að efla þau
á þann hátt sem nú er fyrir-
hugað í Svíþjóð.
Vonandi eflist svo mögnuð
andstaða gegn þessum fyrir-
ætlunum, að þeir sem þær
hafa á prjónunum láti af
þeim, en ef þær verða fram-
kvæmdar, verða þær ekki
einungis til vansæmdar sænsk
um sósíaldemókrötum, heldur
sænsku þjóðinni í heild. Af
þeim getur ekkert gott leitt.
Einstaklingarnir hljóta að
eiga að ráða því sjálfir, hvort
þeir vilja láta fé af hendi
rakna til starfsemi stjórnmála
flokka eða ekki. Ef þessi rétt-
ur borgaranna er af þeim tek-
inn, er lýðræðið alvarlega
skert.
INNFLUTT HÚS
/~|ft hefur verið um það rætt,
^ að verulegar umbætur
yrði að gera í byggingarmáí-
um okkar íslendinga, enda
eru hús hér sannast sagna allt
of dýr og miklu dýrari en
víðast annars staðar.
í þessu sambandi hefur ver-
ið á það bent, að tilraunir
ætti að gera til að flytja inn
verksmiðjubyggð hús frá út-
löndum, og virðist sannarlega
tímabært að gera þá tilraun.
Ætti það að vera verkefni
Á UNDANRÖRNUM mánuð-
um hafa átt sér stað athyglis-
verðar breytingar á alþjóða-
sviðinu, þar sem bæði Banda-
ríkin og Sovétríkin virðast
hafa hagnazt, þó hvorugt á
kostnað hins.
SAMRÆMD SJÓNARMIÐ
i Engum dylst, að Alþýðulýð-
veldið Kína hefur ekki náð
eins langt í valdabaráttu sinni,
og ráðamenn þess munu hafa
gert sér vonir um, fyrr á ár-
inu. Þá gætir upplausnar í
röðum hlutlausra ríkja. Þessir
atburðir eru í raun og veru
nátengdir, því að um leið og
dró úr samstöðu ráðamanna
hlutlausu ríkjanna, dró úr á-
hrifum Pekingstjórnarinnar á
þá.
Segja má, að meginorsök
þessarar þróunar sé stefna
kínversku ráðamannanna
sjálfra, en þó hefur þar ráðið
miklu afstaða Sovétríkjanna
og aukin hervæðing Banda-
ríkjanna í Víetnam. Hún hef-
ur meðal annars leitt í ljós, að
skæruhernaður sá, sem Peking
stjórnin hefur talið óbrigðul-
an, hefur ekki reynzt eins á-
hrifaríkur, og hún hefur vilj-
að vera láta.
Hvarvetna eru kenningar
kínverskra kommúnista á und
( anhaldi. Meginstuðningsmaður
i þeirra á Kúbu, Che Guevara,
( er horfinn af sjónarsviðinu.
í Ben Bella, sem stuðlaði að
? auknum áhrifum Kínverja í
J Alsír, hefur verið vikið frá,
i og Alsírstjórn gætir nú hlut-
l leysis á flestum sviðum utan-
? ríkismála.
I Viðleitni Pekingstjórnarinnar
| til að tryggja sér fótfestu í
i Afríku: Zanzibar, Burundi og
( fyrrum frönsku Kongó, hefur
í ekki borið tilætlaðan árangur.
J Kenya hefur hneigzt til vest-
i rænni stefnu en áður, og í
L Tanganyika gætir ekki sömu
? vinsemdar í garð Kínverja og
: áóur. í Kongó (áður belgísku)
i hefur að mestu verið bæld nið
i ur uppreisnartilraun, sem
[ stjórnað var af útsendurum
! Pekingstjórnarinnar.
Áhrifa hennar gætti víðs-
vegar um Asíu. Reynt var að
vingast við Pakistan, Indland
var niðurlægt, stjórn Norður-
Víetnam studd, N-Kórea kúg-
uð og seilzt til algerra yfir-
ráða í Indónesíu. Vald Kín-
verja, og vísir þeirra að kjarn
orkuvopnabúri, hreif hugi
manna í Asiu.
ÁVINNINGUR
SOVÉTSTJÓRNARINNAR
Nú hefur sá hluti kommún-
istaflokks Indónesíu, sem
hlynntur er Kínverjum, beðið
lægri hlut, og herinn reynir nú
að ganga á milli bols og höf-
uðs á þeim ,sem ætluðu að
tryggja samstöðu Indónesa og
Kínverja. Nú er jafnvel svo
komið, að stjórn N-Kóreu
reynir að treysta vináttubönd-
in við Sovétstjórnina.
Þessi heildarþróun er sum-
part ávinningur fyrir Banda-
ríkin og sumpart fyrir Sovét-
ríkin. Það eru ráðamenn Sov-
étríkjanna, sem njóta nú
meiri vinsælda en áður í N-
Kóreu og á Kúbu. Þá virðast
heildaráhrif Soyétríkjanna
hafa aukizt til muna í herbúð-
um kommúnista, á kostnað
Kína.
ÁVINNINGUR
BANDARÍKJASTJÓRNAR
Samtímis er það greinilegt,
að Bandaríkjastjórn nýtur nú
meira tillits, bæði á sviði her-
og stjórnmála. Hún hefur
sýnt, að hún styður banda-
menn sína, og getur gert það
á áhrifaríkan hátt.
Þótt ráðamenn Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna hafi
ekki mátt til, eða vilji, ráða
stefnu allra ríkja meginbanda
laganna tveggja, þá njóta
þeir nú meira álits en áður.
Ráðamenn stórveldanna
tveggja tóku höndum saman,
og kröfðust þess, að endi
yrði bundinn á styrjöld Ind-
lands og Pakistan. Það varð
ekki til að styðja málstað
Kína, en tók þess í stað jnátt
Sameinuðu þjóðanna.
Sundurlausn samtaka hlut-
lausu ríkjanna hófst 1964, er
Nehru lézt. Ekki hefur dreg-
ið úr henni síðan. Shastri,
núverandi forsætisráðherra
Indlands, hefur lítið gert til
að breyta þeirri þróun, Ben
Bella er úr sögunni, Sukarno
hefur sett niður og Nasser,
sem sífellt glímir við innan-
landsvandamál, hefir orðið
að beita sér að því að stöðva
átökin í Jemen. Tító, Júgó-
slavíuforseti, er sá eini, sem
enn blæs byrlega fyrir, af
ráðamönnum hlutlausu ríkj-
anna. Hann hefur á undan-
förnum mánuðum lagt á-
herzlu á að treysta böndin
við A-Evrópulöndin, en lítt
sinnt hlutlausum 'þjóðum.
Fundur Afríku- og Asíu-
ríkja, sem halda átti í Algeirs
borg, fyrr á árinu, fór út um
þúfur, vegna byltingarinnar.
Pekingstjórnin hefur nú lýst
því yfir, eftir að henni mis-^
tókst að koma í veg fyrir
aðild Sovétríkjanna að ráð-
stefnunni, að hún muni ekki
senda til hennar fulltrúa.
Þrátt fyrir þróunina und-
anfarið, leikur enginn vafi
á því, að Pekingstjórnin á
eftir að semja sig að breytt-
um aðstæðum, og láta á ný
mikið til sín taka á alþjóða-
sviðinu.
Bandarikin og Sovétríkin
hafa þó hagnazt á þessu ári,
og flestum mun ljóst, að þau
mega sín mest í heiminum í
dag.
HVERS KONAR FRIÐUR?
Þau eru þó ósammála um
flest, að því undanteknu, að
þau telja allt betra en styrj-
öld. Því er það ekki til um-
ræðu, hvort friður skuli ríkja
eða ekki, heldur hvaða skil-
yrði skuli uppfyllt, svo að
hann haldist.
(Stytt úr „The New York
Times").
húsnæðismálastjórnar að i
flytja inn allmörg mismun-
andi hús frá ýmsum löndum,
e.t.v. tíu til tuttugu mismun-
andi gerðir og reisa þau á sinn
kostnað, en selja þau síðan,
eftir að byggingarmönnum
hefði verið gefinn kostur á að
fylgjast með framkvæmdum
og kynna sér hvað helzt kæmi
til greina í þessu efni hér á
landi.
Slíka tilraun ber hiklaust
að gera, þótt fyrirfram megi
gera ráð fyrir að einhver þess
ara húsa yrðu misheppnuð.
Ef aðeins ein gerð þeirra hent
aði svo vel, að unnt væri að
flytja slík hús til landsins í
i stórum stíl, og bæta þannig
í senn úr húsnæðisskortinum
og fá einhverjar úrbætur á
því ástandi sem ríkjandi er á
vinnumarkaðnum í byggingar
iðnaði, hefði mikið og happa-
idrjúgt spor verið stigið. Þess
vegna ber réttum yfirvöldum
að hafa frumkvæðið í þessu
efni og samvinnu við bygg-
ingarmenn og innflutnings-
aðila.
BRÆÐSLUSÍLD
VERÐI VEGIN
Tjhns og kunnugt er hefur
^ ríkisstjórnin lýst því yfir,
að hún muni beita sér fyrir
því að öll bræðslusíld sem
lögð verður inn í síldarverk-
smiðjur á Norður- og Austur-
landi verði vigtuð frá upp-
hafi síldveiða 1966.
Útvegsmenn hafa barizt
fyrir því um árabil að bræðslu
síld verði vegin en ekki mæld,t
og á Alþingi í fyrra fluttu
fjórir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins þingsályktunartil-
lögu um að skipuð yrði nefnd
til að kanna þetta mál og
koma því áleiðis. Nú er þetta
áhugamál útvegsins að kom-
ast í framkvæmd og er það
V'’