Morgunblaðið - 12.11.1965, Blaðsíða 1

28 síður

62. árgangnr.
259. tbl. — Föstudagnr 12. nóvember 1965
Ftentsmiðja Moi gunblaSsíns.
Smith hefur lýst yfir einhliöa sjálf-
stæði Ródesíu
-í fyrsfa skifti síðan 1776, hefur
stjórn brezkrar nýlendu tekið slíka
ákvörðun — brezka stjórnin segir
yfirlýsinguna jafngilda uppreisn
— (AP-NTB) —
JAN SMITH, forsætisráð-
berra Ródesíu, lýsti í dag yfir
einhliða sjálfstæði landsins.
Brezka stjórnin hafði áður
gert stjórn Ródesíu Ijóst, að
elíkri yfirlýsingu yrði svarað
með ströngum, efnahagsleg-
wm gagnaðgerðum, enda jafn
gilti hún uppreisn, og ætti sér
enga stoð í lögum.
Smith tilkynnti sjálfur
ákvörðun stjórnar sinnar, í
í útvarpsræðu, sem hann hélt
árdegis í dag. Er því lokið
tveggja ára árangurslausum
eamningatilraunum brezku
stjórnarinnar og stjórnar Ród
esíu, um sjálfstæðismál lands
ins.
Hefur brezka stjórnin stað-
ið fast á því, að ekki væri
hægt að veita hvíta þjóðar-
brotinu í Ródesíu sjálfstæði,
nema tryggð væru almenn
borgararéttindi þeldökkra
manna í landinu, sem eru í
miklum meirihluta.
Þetta er í fyrsta skipti síð-
an 1776, að stjórn brezkrar
nýlendu hefir tekið slíka
ákvörðun.
Brezka stjórnin sat á fundi, er
fregnin um yfirlýsingu Smith
barst til London. Wílson, forsæt-
isráðherra boðaði þegar, að hann
myndi ræða málið á fundi neðri
málstofunnar, síðdegis.
• í útvarpsræðu sinni sagði
Ian Smith, að stjórn Ródesíu
myndi framvegis halda tryggð
við brezku krúnuna, og lauk
hann orðum sínum með: „God
save the Queen“.
• Skömmu eftir að Smitih lauk
ræðu sinni, lýsti landsstjóri Breta
í Ródesíu, Sir Humphrey Gibbs,
því yfir, að hann hefði vikið
stjórn landsins frá völdum, skv.
tilskipan Elizabetar Bretadrottn-
ingar.
• í ræðu sinni sagði Smith
m.a., að mannkynssagan hefði
sýnt, að þjóðir þyrftu að losa
um stjórnmáiatengsl sín við aðr-
ar þjóðir, og öðlast sjálfstæði.
Sagði hann það vera óumdeilan
lega staðreynd, að Ródesía hefði
haldið á sínum eigin málum af
festu, allt frá árinu 1923, er
landið fékk sjálfsstjórn. Kváð
hann þær framfarir, sem síðan
hefðu átt sér stað, vera innlend-
um mönnum einum að þakka.
Smith sagðist hafa heitið því |
að haida uppi samningaviðræð-
um, til síðustu stundar. Viðræð-
Framhald á bls. 27.
Bilunin ekki af
mannavöldum
segir forstjóri raforkustofnunarinnar
í Washington
New York, 11. nóvember —
AP — NTB.
R.ANNSÓKN hefur nú farið
f'ram á orsök rafmagnsleysis
þess, er lamaði alla umferð
margra stórborga í norðaustur.
hlula Bandaríkanna, í fyrra-
kvöld. Bilunin náði til svæðis,
þar sem tæpar 36 milljónir
manna búa, og stóð í 10 klukku
stundir.
Formaður raforkustofnunar.
innar í Washington, Joseph C.
Swidler, lýsti því yfir við frétta-
menn í dag, að ekkert hefði kóm
ið fram, sem benti til þess, að
bilunin hefði orsakazt af manna
Framhald á bls. 27
Wilson og Smith, að loknum viðræðum nýverið,
Bretadrottning vék Smith
og stjórn hans írá í gær
— Wilsort boðaði efnahagsfegar gagn-
aðgerðir, í rœðu, sem hann hélt
í neðri málstofunni í gœr
London, 11. nóvember —
AP — NTB.
LANDSTJÓRI Breta í Ród-
esíu, Sir Humhrey Gibbs,
lýsti því í dag yfir, að hann
hefði fengið fyrirmæli frá
hennar hátign, Elizabetu
Bretadrottningu, um að
víkja frá störfum Ian Smith,
forsaetisráðherra Ródesíu,
og ráðherrum hans.
I yfirlýsingu sinni sagði
Sir Humphrey: „Stjórn Ród-
esíu hefur lýst yfir einhliða
sjálfstæði Ródesíu. Ég hef
fengið eftirfarandi tilkynn-
ingu frá samveldisráðherra
hennar hátignar:
,,Mér hefur verið tjáð, af
hennar hátign Elizabetu Breta-
drottningu, að komi til ein-
hliða sjálfstæðisyfirlýsingar
stjórnar lan Smith, þá skuli
honum, og ráðherrum hans, vik-
ið frá störfum“.
Ekki er ljóst, á hvern hátt Sir
Humphrey hefur í hyggju að
hrinda skipan drottningar í
framkvæmd.
Harold Wilson, forsætisráð-
herra Breta, fordæmdi í dag
einhliða sjálfstæðisyfirlýsingu
stjórnar Ródesíu. Sagði hann
stjórnina hafa framið lögbrot,
og hefði yfirlýsingin ekki laga-
legt giidi.
Wiison lýsti yfir ýmsum að-
gerðum, sem brezka stjórnin
myndi nú grípa til:
• Ródesíu verður vikið úr
sterlingsvæðinu.
• Bannaður verður útflutn-
ingur brezkra vara til landsins.
• Forréttindi Ródesíu (sam-
veldislandaréttindi) verða felld
niður.
• Stöðvaðar verða allar vopna
sölur til Ródesíu.
• Stöðvaður verður allur inn-
flutningur til Bretlands á tó-
baki og sykri (aðalútflutnings-
vörum) frá Ródesíu.
• Brezk efnahagsaðstoð við
Ródesíu verður felld niður, svo
og öll önnur aðstoð.
há hefur brezka stjórnin gefið
út tvær tilkynningar. Er önnur
Framhald á bls. 27.
YFIRLYSING SMITH VEKUR HEIMSATHYGLI

London, Nairobi, 11.
nóv. — AP — NTB.
NOKKRUM klukkustund-
um eftir að kunnugt varð
um yfirlýsingu Ian Smith,
forsætisráðherra Ródesíu,
tilkynntu stjórnir margra
lánda, að þær viðurkenni
ekki stjórn hans.
Leiðtogi afríska þjóðar-
flokksins í Ródesíu, Jam-
es Chikerema, lét þau orð
falla í dag, að ákvörðun
stjórnar Smith „muni vafa
laust leiða til blóðbaðs í
Ródesíu“.
Málgagn sovézku stjóm
arinnar, „Izvestia“, ræddi
í dag sjálfstæðisyfirlýsing
una, og segir hana „mik-
inn glæp“.
Achieng Oneko, upplýs-
ingamálaráðherra Kenya,
sagði ákvörðun stjórnar
Smith myndi hafa mjög
alvarlegar afleiðingar, og
ættu allar þjóðir Afríku,
og frjálsar þjóðir heims,
að rísa upp gegn síðustu
aðgerðum hvíta þjóðar-
brotsins í Ródesíu.
9 Indland, Malaysía, Dan-
mörk, Svíþjóð og Japan eru
meðal þeirra landa, sem lýst
hafa því yfir, að þau viður-
kenni ekki stjóorn Ródesíu. í
tilkynningu sænsku stjómar-
innar segir, að á vettvangi
Sameinuðu þjóðanna hafi hún
alltaf fylgt þeirri steifnu, að
komi til sjálfstæðis Ródesíu,
verði stjórn landsins að setja
fyrir því tryggingu, að al-
menn borgararéttindi allra
íbúanna verði virt. Því geti
sænska stjórnin ekki viður-
kennt stjórn Ian Smi.th.
• Talsmaður frönsku
stjórnarinnar sagði í dag, að
bún hefði málið til athugun-
ar. Enn heifði engin ákvörð-
un verið tekin.
Þegar, er kunnugt varð um
yfirlýsingu Ian Smith, tók
fólk að safnast saman fyrir
utan bústað Wilsons, forsæt-
isráðherra Breta, í Downing-
Street 10. í kauphöllinni í
London tók verðfall að gera
vart við sig.
# Félagsskapur sá í Bret
landi, sem berst gegn aðskiln
aðarstefnu í kynþáttamálum,
ákvað í dag að opna skxán-
Framhald á bis. 27.