Morgunblaðið - 31.03.1966, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 31. marz 1966
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 95.00 á mánuði innanlands.
1 lausasöiu kr, 5.00 eintakið.
STORIÐJUSAMNING-
ARNIR OG GERÐAR-
DÓMUR
'k FUNDI með fréttamönn-'
um í fyrradag vék Em-
anuel R. Meyer, aðalforstjóri
Swiss Aluminium, að gerðar-
dómsákvæði því, sem er í
samningunum milli fyrir-
tækis hans og íslenzku ríkis-
stjórnarinnar, og gat þess, að
slíkur samningur væri ekki á
milli Swiss Aluminium og
norsku ríkisstjórnarinnar.
Á þessu er ofur einföld
skýring. Swiss Aluminium á-
byrgist ekki greiðslur eða
skuldbindingar dótturfyrir-
tækis síns í Noregi, heldur
standa norskar eignir einar
að baki skuldbindinga þess.
Við íslendingar kröfðumst
þess hinsvegar, að Swiss Alu-
minium ábyrgðist allar skuld-
bindingar dótturfyrirtækis
síns hér á landi, bæði gagn-
vart ríkinu og Landsvirkjun,
og höfum þannig miklu meiri
tryggingar en Norðmenn. En
af þessu leiðir, að risið getur
réttarágreiningur milli ís-
lenzkra aðila og aðila í öðru
landi, en í Noregi er einungis
um að ræða aðila, sem hlýta
þarlendri lögsögu.
Af þessum ástæðum kom
ekki til þess, að alþjóðlegan
gerðardóm þyrfti, að því er
Noreg varðar, en hins vegar
ekkert eðlilegra en ágreining-
ur milli aðila í tveimur ríkj-
um sé útkljáður af alþjóðleg-
um gerðardómi.
Gerðardómsákvæðin, sem
hér um ræðir, eru í samræmi
við alþjóðlegan samning, sem
33 ríki, þar á meðal öll Norð-
urlöndin, hafa undirritað. Er
alveg fráleitt að halda því
fram, að það sé á einhvern
hátt niðurlægjandi að hlýta
úrskurði slíks alþjóðlegs gerð
ardóms. Þvert á móti ætti það
að vera kappsmál smáþjóð-
anna, að slíkir óháðir alþjóð-
legir dómstólar gerðu út um
deilumál, a.m.k. ætti það ekki
að vera þyrnir í augum þeirra
manna, sem segja að „auðfé-
lagið“ hafi sterkari aðstöðu í
ágreiningsmálum, sem upp
kynnu að rísa milli okkar og
þess.
HVERS HAGUR?
Ðeynt er að gera veður úr
því, að Svisslendingarnir
hafi viljað semja við okkur
um álframleiðslu, vegna þess
að þeim bauðst lágt raforku-
verð. Um þessa hlið málsins
er það að segja, að íslending-
ar kröfðust 2,5 mill. fyrir raf-
orkuna, og Svisslendingarnir
féllust að lokum á þetta verð.
Það er rétt, og hefur aldrei
verið dulið, að þeir greiða
nokkuð hærra raforkuverð í
Noregi, en hinsvegar erverðið
sumsstaðar lægra. T.d. greiðir
ameríska álfyrirtækið Amax,
sem um tíma hafði áhuga á
samvinnu við Svisslendinga
um álbræðslu hér á landi, að-
eins rúm 2 millj. í álbræðslu á
vesturströnd Bandaríkjanna,
en vegna lægra verðs þar
dvínaði áhugi Amax á þátt-
töku í álbræðslu hér.
En væntanlega skilja það
allir menn, að samningar nást
ekki nema báðir aðilar telji
sér hag að þeim. Hóflegt raf-
orkuverð var það eina, sem
við íslendingar gátum boðið
í samkeppni við aðra, og við
höfum mikinn hag af því að
selja raforkuna á 2,5 mill. —
Svisslendingarnir telja sér
hag í að kaupa hana á því
verði, þótt aðstaðan sé að
ýmsu leyti erfiðari til ál-
vinnslu hér en annars staðar.
Þess vegna hefur svo happa-
samlega til tekizt, að samn-
ingar hafa náðst, en að sjálf-
sögðu hefði engin von verið
til þess, ef við hefðum krafizt
þess hagkvæmasta úr öllum
samningum um álvinnslu
LEIÐARI FENG-
INN AÐ LÁNI
Tll'argir- eru haldnir þeirri
skynvillu, að það sé okk
ur í öllum tilvikum hættulegt
að fá erlent fjármagn til að
koma hér á fót stóriðju. Eink-
um og sér í lagi óttast menn
þetta, ef veita þarf einhver
fríðindi til að fá þetta fjár-
magn. Þær leiðir eru þó fyrir
hendi sem betur fer, sem gera
þennan ótta algjörlega á-
stæðulausan. Okkur ber að
varast að taka að láni erlent
fjármagn til að gera það að
eyðslueyri. Og okkur ber að
varast að taka erlent fjár-
magn að láni til annarra fram
kvæmda en þeirra, sem skila
okkur gjaldeyristekjum í
framtíðinni eða minnka gjald
eyrisþarfir okkar á einhverju
sviði. Okkur ber þó einkum
og sér í lagi að varast að veita
þeim ríkjum, sem seilast vilja
til áhrifa í landi okkar, fríð-
indi fyrir fjármagn eða leyfi
til atvinnurekstrar hér í svo
ríkum mæli, að það gæti kæft
okkar eigið atvinnulíf og þjóð
líf.
En okkur þarf engin hætta
að stafa af því að veita aflögu
færum smáþjóðum ákveðin
hlunnindi í ákveðinn tíma til
að fá frá þeim fjármagn til
stóriðju, sem reist væri með
Hershöföinginn, sem
er líklegasti eftir-
maður Mao Tshe-tung
ÞAÐ hefur jafnan hvílt mikil
leynd yfir ráðamönnum Kína-
veldis. Meðan landið var keis-
aradæmi, var litið á keisarann
sem nokkurskonar guð, er var
falinn almenningssjónum bak
við háreista múra. Mao Tse-
tung, leiðtogi kommúnista,
hefur viðhaldið þessari venju.
Hann sést sjaldan opinber-
lega, og þá einungis við hátíð-
legustu tækifæri.
En enginn af núverandi
leiðtogum Kína lætur minna á
sér bera en lágvaxinn hers-
höfðingi, er ber nafnið Lin
Piao, annar valdamesti maður
landsins, sem ekki er ólíklegt
að taki við völdum af Mao
þegar þar að kemur.
Lin Piao verður 58 ára, og
því tíu til fimmtán árum
yngri en flestir þeirra, sem
koma til greina þegar nýr leið
togi verður valinn. Og nafn
Lins er eina nafnið, sem fær
að standa með nafni Maos
undir meiriháttar yfirlýsing-
um. I september sl. kom út
merkilegt ritverk í Kína, sem
nefndist „Lengi lifi sigurinn í
styrjöld þjóðarinnar", og var
það verk Lins. Hann er einnig
sjálfsagður tengiliður milli
tveggja sterkustu aflanna í
Kína, hersins og flokksins.
Lin gekk í kommúnjstaflokk-
inn 1925, og var einn af stofn-
endum rauða hersins 192:8.
Lin var einn af tíu mar-
skálkum rauða hersins þar til
í fyrra, þegar allar foringja-
nafnbætur voru afnumdar.
Hann er fyrsti aðstoðar for-
sætisráðherra Kína og jafn-
framt varnarmálaráðherra.
Hann er varaforseti byltingar
ráðsins (Mao forseti), og á
sæti í bæði framkvæmdaráði
og stjórnmálanefnd miðstjórn
ar kommúnistaflokksins. Lin
er einn af þremur varaforset-
um miðstjórnarinnar, en hin-
ir eru Liu Shao-chi, forseti,
og Chou En-lai, forsætisráð-
herra, sem taldir eru helztu
keppinautar Lins um völd
Maös. Báðir eru mi'klu eldri
en Lin.
Erfitt er að útskýra ástæð-
una fyrir hlédrægni Lins.
Hann kemur mjög sjaldan
fram opinberlega, og mætir
• svo til aldrei í opinberum
móttökum. Þessa hlédrægni
hefur Lins sýnt allt frá því
hann særðist i bardögum við
Ping-hsing fjallaskarðið 1937.
En ]?á var hann sendur til Sov
étríkjanna til lækninga.
Ábyrgðarstöður þær, sem Lin
skipar, sýna þó að hann er
enginn sjúklingpr. Svo draga
verður þá ályktun að hflé-
drægnin stafi af eigin ósk og
ef til vill að einhverju leyti í
þeim tilgangi að skapa um
Lin sama leyndardómsfulla
hjúpinn og hefur hulið aðra
leiðtoga Kína.
Fersónuleg framkoma Lins
hefur alltaf verið frábrugðin
því, sem tíðkast hjá keppi-
■^iutign hans. Má þar til dæm
is benda á að hann einn hélt
vináttu við Chang Kou-tao,
eftir að Chang tapaði í valda-
baráttunni fyrir Mao Tse-
tung. En aðrir leiðtogar
kommúnista slitu vináttunni
við Chang af ótta við ofsóknir
og hræðslu við að verða sett-
ir til hliðar. En svo virðist
sem Lin hafi ekkert haft að
ót'tast, því völd hans hafa
aldrei verið meiri en nú.
Lin Piao
Schröder heimsækir
Spán og Portágal
Madrid og Lissabon, 28. marz
— NTB
GERHARD Schröder, utanríkis-
ráðherra V-Þýzkalands, hefur uú
lokið hinni opinberu heimsókn
sinni til Portúgal og er nú kom-
inn til Spánar í opinbera heim-
sókn. Á sunnudagskvöldið gáfu
þeir Schröder og Alberto Franco
Nogueira, utanríkisráðherra
Portúgal, út sameiginlega til-
kynningu þar sem segir að utan-
ríkisráðherrarnir hafi verið sam-
mála um að varnarsamtökin við
Atlantshaf yrðu að halda áfram
að vera til.
í tilkynningunni sagði að ráð-
herrarnir hafi verið sammála um
útflutning fyrir augum. Má
þar nefna Norðurlöndin,
Sviss og jafnvel Frakkland,
Vestur-Þýzkaland og Bret-
land. Það er meira að segja
vafasamt að við fáum komið
efnahagslífi okkar á þann
kjöl, sem okkur er nauðsyn
til þess að verða ekki Banda-
ríkjunum að bráð, nema við
grípum til þeirra ráða“.
Þessi ágæta ritstjórnar-
grein er fengin að láni úr blað
inu „Frjáls þjóð“, mánudag-
inn 16. febrúar 1953.
að Atlantshafssáttmálinn hafi
náð þeim tilgangi, sem til var
ætilast, og að framtíð NATO sé
háð kerfi hernaðarsamvinnu.
f tilkynningunni var einnig
hvatt til friðsamlegrar samein-
ingar Þýzkalands, og því er jafn
framt lýst yfir að stjórn V-
Þýzkalands sé sú eina stjórn,
sem rétt hafi til þess að tala
fyrir munn Þýzkalands allg þar
til sameining hefur átt sér stað.
í dag hófst fimm daga opinber
heimsókn Söhroders til Spánar,
en þar mun hann ræða evrópskt
viðskipta- og hernaðarmál við
Franco hershöfðingja og aðra
spánska leiðtoga. Vandamál er
varða hina 200.000 spönsku
verkamenn, sem nú eru í V-
Þýzkalandi, munu einnig verða á
dagskrá að því að talið er.
Kundurinn
heiöraður
— en eigandinn
gleymdur
„PICKLES“ hundurinn sem
á dögunum fann hina frægu
Jules Rimet styttu, sem keppt
er um á heimsmeistaramóti
knattspyrnumanina, verður
sæmdur ágrafinni silfur-
medalíu frá Hundaverndar-
sambandinu brezka. Samtím-
is tilkynnti firma eitt er fram
leiðir dýramat að „Picfcles"
myndi fá semdan ársforða af
gómsætri hundafæðu til minn
ingar um sína „frábæru dáð
í þágu heimsknattspyrnunn-
ar“.
En hinn 26 ára gamla David
Corhett, sem var úti að viðra
hundinn, þegar hann fann
hinn dýrmæta grip, mimnist
enginn á. Búið var að heita
6.100 pundum — 732 þús. ísl.
kr. — ef styttan fyndist. En
Corbett hefur ekki heyrt auka
tekið orð frá þeim er því iof-
uðu, hvað þá heldur séð tú-
skilding af fjárupphæðinni,
sem hann telur að sér
beri.
Styttan er nú í öruggri
geymslu á lögreglustöð í
Lunidúnum. Og í vörzlu lög-
reglunnar er einnig 47 ára
hafnarverkamaður Edward
Bletehley, sem grunaður er
um stuld á styttunni. Hann
situr fyrst um sinn í varð-
haldi tU 4. apríl.