Morgunblaðið - 13.09.1966, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 13. sept. 1966
Eins og mönnum er kunnugt,
er á Keflavíkurflugvelli stað-
sett sveit orrustuþota, 57. or-
ustuflugsveit loftvarnadeilda
Bandaríkjaflughers. Sveit þessi
myndar, ásamt radarstöðvum
varnarliðsins, ioftvarnakerfi is-
lands. Loftvarnakerfið er nú
undir yfirstjórn Colonel Richard
H. Broach, sem nýlega tók við
Þeysireið
því starfi af Colonel Alan G.
Long, sem gegndi því um
tveggja ára skeið.
Fimmtugasta og sjöunda or-
ustuflugsveitin, eða „Svörtu
riddararnir", eins og hún er líka
nefnd, er skipuð um 350 mönn-
um, þar af um 20 flugmönnum.
Sveitin hefur um eins árs skeið
verið undir stjór.n Lieutenant
Colonel Joe H. Joiner, en hann
er þaulreyndur orrustuflugmað-
ur með yfir 8000 flugstundir í
orrustuflugvélum. Flaug hann
m.a. P-51 Mustang orrustuflug-
vélum með hinni frægu 4th
Fighter Group í Evrópustyrjöld-
inni.
Undir stjórn Col. Joiner hefur
57. orrustuflugsveitin á síðast-
liðnu ári náð svo frábærum ár-
angri í flugi og starfsemi sveit-
arinnar, að hún hefur nú verið
valin fulltrúi þeirra flugsveita
sem skipa 1. Flugher loftvatna-
deildanna, en þær eru 21 lalsins.
Mun sveitin keppa við 5 aðrar
úrvalssveitir frá hiniun ýmsu
hlutum Loftvarndeildanna
(Air) Defeose Command) um
titilinn: „Bezta flugsveit Loft-
varnadeildanna 1965-66.'* Talar
þetta beztu máli um hæfni yf-
irmannsins og annarra fiugsveit
armeðlima.
Flugsveitin hefur nú á að
skipa 12 eins sætis Convair
F-102A Delta Dagger, hljóð-
frárri orrustuþotum, 2 TF-102A
Delta Dagger, tveggja sæta or-
rustu- og æfingaþotum, sem eru
nokkru hægfleygari en einset-
urnar, en að flestu öðru leyti
eins, og þrem Lockheed T-33
„Bird“ æfingaþotum, sem nú eru
aðallega notaðar sem ,skotmörk‘
fyrir F-102 þoturnar við æfing-
ar.
Það var fyrir tilstuðlan Col-
onel Broach að greinarhöfundi
gafst fyrir skömmu tækifæri til'
að fljúga í tveggja sæta
TF-102A Delta Dagger í tvær
viðburðaríkar klukkustundir.
Mér þótti mikið við mig haft,
er í ljós kom að Colonel Joiner
hafði sjálfur tekið að sér að
fljúga með mig, enda þótt hann
hafi ef til vill aðallega gert það
til að forða hinum flugmönn-
unum frá þeim örlögum.
Er ég kom út í höfuðstöðvar
57. orrustuflugsveitarinnar um
klukkan ellefu að morgni þriðju
dagsins 9. ágúst sl., tók Col.
Joíner á móti mér og fylgdi
mér í búningsherbergi flug-
manna. Þar tók við mér Serge-
ant Holtz, sem er sérfræðingur
í öryggis- og björgunarbúnaði
flugmannanna. Hann sýndi mér
allan þann öryggisútbúnað, sem
ég myndi bera í þotunni og
skýrði um leið notkun hans.
Allt virðist beinast að því að
tryggja öryggi flugmanna þess-
ara hraðfleygu þota. Hver flug-
vél er búin útskjótanlegu flug-
mannssæti, sem nota má til að
skjóta sér úf úr flugvélinni, ef
þarf að yfirgefa hana á flugi.
Sætin má nota allt frá 225 kíló-
metra hraða á flugbraut og upp
í 1320 km. hraða í meira en
50.000 feta hæð.
Tvær þotur hefja sig á loft á Keflavíkurflugvelli.
Hjálmar Sveinsson:
um. í þotum þessum er sér-
stakt leiðsögutæki, svonefnt
TACAN, og sýndi það hve hratt
fjarlægðin frá flugvellinum óx.
Innan stundar vorum við 50 kíló
metra fyrir utan Garðskaga og
Col. Joiner tilkynnti radarstöð-
inni að þotur okkar væru komn-
ar á svæðið.
Var okkur tilkynnt að T-33
þotan væri um 50 km. frá okkur
og stefndi þvert á flugstefnu okk
ar á norðurleið. Síðan fengum
við stöðugt leiðbeiningar um
stefnu, flughæð og hraða svo
við næðum „skotmarkinu“ eins
og til var ætlast í þetta sinn,
þ.e. aftan frá. Er við vorum í
u.þ.b. 20 kílómetra fjarlægð frá
T-33 þotunni kom hún fram á
radartækjum okkar þotu. Allar
F-12 orrustuþotur eru búnar
mjög fullkomnu radarmiðunar-
gerfi til að geta grandað öðrum
flugvélum í hvernig veðri sem
er.
meö „svörtu riddurunum"
Öryggisútbúnaður flugmanna
er mjög margbrotinn en hagan-
lega fyrir komið. Þeir klæðast
tvöföldum fhigbúningum, sér-
sérstaklega hlýjum nærfötum
innst klæða vatnsþéttum, rauð-
um samfestingi tvtan yfir. A
höfði bera menn öryggishjálm
og við hann er fest súrefnis-
gríma, sem spennt er fyrir vit
manns á flugi. í hjálminum eru
heyrnartæki og í grímunni hljóð
nemi, en þetta gerir flugmönn-
unum kleift að ræða við flug-
menn annarra þota, svo og stjórn
stöðvar á jörðu niðri.
Á bakinu ber flugmaðurinn
falihlíf, en hún opnast sjálf-
krafa, eftir að útskjótanlega sæt
ið hefur fallið sjálfkrafa frá
honum einni sekúndu eftir að
hann hefur orðið að yfirgefa
þotuna. Sjálfvirkt neyðarsúrefn
iskerfi sér flugmanninum svo
fyrir nægilegu súrefni á niður-
leið. Um leið og fallhlífin opn-
ast, fer sjálfvirkur radíósendir
í gang, svo strax er unnt að miða
út stöðu flugmannsins úr mik-
illi fjarlægð.
Falli hann í sjó niður, er við
hann fest útblásanlegt björgun-
arvesti, sem er sérstaklega gert
til að halda höfði flugmanns-
ins upp úr vatninu. Þá er sér-
stakur björgunarpákki festur
við fallhlífarólarnar, og er set-
ið á honum í þotunni. f þessum
pakka er margvíslegur björgun-
arútbúnaður, sem getur að sögn
haldið lífi í manni á sjó éða landi
við erfiðustu skilyrði. Þar eru
m.a. björgunarbátur, sem blæs
sig út sjálfkrafa í vatni, sveín-
poki, lítið sendi- og móttöku-
tæki, prímus, merkjablys, mat-
væli, sjúkrakassi, áttaviti, hníf-
ur, íssög, net, önglar og línur,
snjógleraugu, ullarhetta og sokk
ar, eldspýtur o.fl. A brjóstinu
ber flugmaðurinn svo mjög
skært merkjaljós, sem sést úr
mikilli fjarlægð.
Eftir allar útskýringarnar og
leiðbeiningarnar um öryggistæk
in vonaði ég aðeins að ég hefði
rænu á að gera svo sem fyrir
mig var lagt, ef til þyrfti að
taka.
Nú var kominn tími til að bú-
ast til flugs, en ætlunin var að
okkar vél færi ásamt þrem ein-
sætis þotum til varnaæfinga í
samvinnu við radarstöðina á
Miðnesi. Átti að fara út fyrir
minni Faxaflóa, en þar mundi
ein T-33 þota leika „skotmark“
fyrir okkur. Tvísetan okkar átti
að hefja flugtak ásamt einni ein
setu, og var kallmerki okkar
„gulur einn“ og „gulur tveir“.
Einseturnar tvær, „grænn einn“
og „grænn tveir“ áttu að fara
á undan okkur.
Þá var komið að mesta erfiði
dagsins, en það var að komast
réttur í flugbúninginn. Fyrst
fór ég í hin sérstaka undirfatn-
að og fór síðan að troðast í vatns
þétta samfestinginn. Gekk ágæt
lega að komast í skálmarnar, en
þegar kom að því að troðast í
ermarnar og koma höfðinu upp
í gegnum hálsmálið, tók heldur
að kárna gamanið. Búningur-
inn opnast með rennilás frá
vinstri öxl og niður í klof. Þarf
því að troða höfðinu inn í efri
hluta búningsins í örvæntingar-
fullri leit að hálsmálinu.
En nú stóð allt fast. Ég kom
höndunum ekki fram úr ermun-
um og höfuðið var á villigöt-
um. Brást nú Sergeant Holtz
vel við og með hans hjálp féllu
allir limir á réttan stað að lok-
um. En ég skil ekki enn hvernig
flugmennirnir geta framkvæmt
athöfn þessa á 30 sekúndum án
hjálpar.
Næst var mátuð á mig fall-
hlífin og ólarnar styttar hæfi-
lega. Fallhlífin er því aðeins
spennt á mann, að ógerningur
sé að standa uppréttur með
hana á sér. Er þetta gert til að
tryggja að maður kippist ekki
úr hryggjarlið við hið snögga
átak er fallhlífin opnast. Má
geta nærri að þessar upplýsing-
ar stóð ég eins álútur og bún-
ingurinn leyfði, meðan hert var
á ólunum.
Loks var hjálmurinn settur á
mig, og súrefnisgríman og tal-
sambandið reynt til öryggis, en
allt reyndist í stakasta lagi.
Colonel Joiner var á meðan
kominn í sinn búning og geng-
um við nú af stað með allt
hafurtaskið utan á okkur. Utan
við bygginguna stóðu sex orr-
ustuþotur, þar á meðal ein tví-
seta, en það var farkosturinn
okkar. Ég klöngraðist nú upp
í stjórnklefann hægra megin og
tróð mér þar niður. Hófst nú
mikið basl við að spenna fall-
hlífina fasta á sig, festa björg-
unarpakkann við sig og loks
að spenna sig tryggilega í út-
skjótanlegt sætið. Þá tróð ég
hjálminum yfir höfuð mér og
tengdi súrefnisgrímuna og tal-
sambandið.
Col. Joiner var nú tilbúinn í
vinstra sætinu og hóf undirbún-
ing gagnsetningar. í samvinnu
við aðstoðarmenn á jörðu fór
hann yfir verkun stjórntækja
þotunnar og athugaði mæiaborð
ið. Því næst lét hann hina vold-
ugu glerhlíf síga niður yfir
stjórnklefann og læsti henni. Nú
vorum við einir í okkar litla
heimi, stjórnklefa orrustuþotunn
ar. Þá setti Col. Joiner hinn
öfluga þrýstiloftshreyfil i gang,
en þar sem hreyfillinn er fyrir
aftan og neðan flugmannsklef-
ann, svo og vegr.a hjálmsins,
heyrði ég aðeins dauft nljóð
þaðan.
Klukkan var nú 12,50 . Gulur
tveir“ kallaði okkur upp í tal-
stöðina og kvíðst tiibúinn til
aksturs. Við vorum einr.ig til-
búnir, og ókum við þ\í af stað
á eftir „græn einu'n“ og „græn
tveimur“. ið fylgdum þi irn fast
eftir út að flugbrautarendanum,
en biðum svo utan braurarinnar
á meðan þær hófu sig til ílugs.
Er þær voru tilbúnar, runnu
þær af stað með vaxandi tnaða.
Skyndilega stóðu eldblossar aft-
ur úr báðum vélunum og virtust
þær taka stökk niður eftir flug-
brautinni og hurfu upp í ioftið
eins og snæljós. Þarna höfðu
flugmennirnir sett „afturbrenn-
arana“ á, en þá er elds'neyti dælt
inn í útblástursrör, en sakir
mikillar eldsneytiseyðslu er
þetta aðeins notað við flugtak,
hratt klifur og í loftorrustum.
Við ókum nú út á brautina
og „gulur tveir“ fylgdi fast á
eftir. Hann tók sér stöðu hægra
megin við okkur og nokkru aft
ar. Colonel Joiner fór yfir stjórn
tæki vélarinnar og fékk síðan
flugtaksheimild frá flugturnin-
um. Samkvæmt ósk Col. Joiner
kinkaði ég höfði til ,guls tveggja*
og um leið runnu báðar vélarn-
ar af stað. Aftur bað Col. Join-
er mig að kinka kolli og skellti

Eftir skamma stund „læsti“
Joiner radar okkar á „skotmark
ið“ og hélt radarkerfið því þá
stöðugt í sjónsviði sínu. Miðun-
arkerfið reiknaði síðan út og
sýndi með táknum hvernig
fljúga bæri til að granda „skot-
markinu".
Við vorunt nú í 300 feta hæð
á 570 kílómetra hraða. Skyndi-
lega þutum við út úr skýja-
þykkni, og blasti þá T-33 þotan
við okkur, beint fyrir framan
og um mílu í burtu. Við þutum
nær henni og hefðum nú skot-
ið að henni eldflaugum hefði
átt að granda henni í raun og
veru. Hefði hún þá varla átt
sér undankomu auðið. Nú þeytt-
umst við fram úr henni vinstra
megin og Col. Joiner beygði
snöggt til vinstri frá T-33 vél-
inni.
Skyndilega virtist mér sjón-
Greinarhöfundur til vinstri ásamt stjórnanda fararinnar.
afturbrennaranum á um leið.
Það var eins og sparkað hefði
verið í afturendann á manni,
svo snögg var hröðunin þegar
afturbrennarinn var settur á.
Vélin þaut niður brautina og
eftir nokkrar sekúndur var hrað
inn orðinn 310 kílómetrar á
klukkustund. Vélin lyftist frá
jörðu og um leið tók Col. Join-
er upp hjólin. Nú kinkaði ég
enn kolli til „guls tveggja" að
ósk Joiner og afturbrennarinn
var tekinn af. Var nú eins og
við hefðum rekizt á þéttan loft-
vegg, því hröðunin minnkaði
greinilega.
Nú vorum við komnir á rúm-
lega 400 km. hraða og í 2000
feta hæð. Ég fór nú að svipast
um eftir ,gul tveim“, og viti
menn, þarna var hann *.enn í
sömu afstöðu til okkar og þegar
flugtak hófst. Alltaf hélt hann
sömu afstöðu til okkar þótt Col.
Joiner hallaði vélinni og beygði.
Var ótrúlegt að sjá hve nákvæm
lega flugmenn tveggja véla
geta unnið saman.
Við stefndum á æfingasvæð-
ið með 450 km. hraða í 5000 fet-
deildarhringurinn standa upp á
endan og um leið þrýstist ég
niður í sætið, hjálmurinn og
súrefnisgríman urðu þung sem
blý og ég gat varla hreyft legg
eða lið. Þarna gætti þegar áhrifa
miðflóttaaflsins í beygjunni, en
á slíkum hraða gætir þeirra
fljótt og greinilega. Col. Joiner
virtist hins vegar ekki finna fyr
ir áhrifunum og flaug sem ekk-
ert væri.
Við flugum nú um stund og
biðum eftir nýjum fyrirmæl-
um frá radarstöðinni. Á meðan
benti Col. Joiner mér á hina
ýmsu mæla vélarinnar. Hreyf-
illinn gekk með 85% hámarks-
snúningshraða, hitinn í útblást-
ursrörinu var 350 stig á Faren-
heit, eldsneytiseyðslan um 1,55
tonn af steinolíu á klst., elds-
neytisforðinn 2,6 tonn. Athyglis
vert var að sjá hve fljótt hitinn
á útblæstri hreyfilsins breytt-
ist, þegar breytt var afli hreyf-
ilsins.
Ég fékk nú að taka við stjórn
þotunnar um stund. Undraðist
ég hve létt hún lét að stjórri, og
Framhald a bla. 25