Morgunblaðið - 15.11.1966, Qupperneq 19

Þriðjudagur 15. des. 1966
MORGUNBLAÐIÐ
19
Samningar Sóknar
og Sumargjafar
Blaðinu hefur borizt eftir-
farandi frá stjórn Sumar-
gjafar:
AÐ gefnu tilefni vill stjórn
Barnavinafélagsins Sumargjafar
taka fram eftirfarnadi:
Svo sem komið hefur greini-
lega fram áður í útvarpi og dag-
blöðum lauk vinnudeilu Sóknar
- Utan úr heimi
Framhald af bls. 16
Þar liggja menn fyrir, fjög-
ur fet yfir jörðu, og anda að
sér hlýju eyðimerkurloftinu
og hlusta á nýjustu bítlaplöt-
unna eða viðkvæmnislegan
arabískan ástarsöng í trans-
istor útvarpinu, — eða af
ferðaplötuspilararnum, sem
virðist vera í hverjum bíl í
Saudi Arabíu.
Yfirleitt eru karlar á ferð,
en eiginmenn taka fjölskyld-
ur sínar með, konurnar sveip-
aðar miklum slæðum, ef nokk
ur annar karlmaður er sjáan-
legur.
Konurnar í Saudi eyða
mestum tíma sínum heima
fyrir. Úti við eru þær næst-
nm alltaf búnar slæðum. Við
þau sjaldgæfu tækfæri, þegar
þær fara með eiginmönnum
sínum í samkvæmi, eyða þær
kvöldinu í aðskildu 'herbergi
með hinum konunum. Og
þær setjast ekki til borðs fyrr
en menn þeirra hafa lokið
snæðingi.
Arabar boðnir inn á vest-
ræn heimili koma næstum
aldrei með konur sínar með
sér. Og þáð er ekki nóg, að
húsfreyjan má ekki taka þátt
í samkvæminu, hún má ekki
sjást, þegar gestirnir koma.
„Ég verð að undirbúa allt
og koma síðan krökkunum í
rúmið og sjá þeim fyrir öllu,
sem þau kunna að þarfnast
um kvöldið og fara síðan upp
á loft úr sjónmáli,“ sagði
bandarísk húsfreyja. „Að
nokkru leyti stendur mér á
sama. Þetta bjargar manni frá
því að þurfa að vera á þön-
um og hlusla á allt þetta inn-
lantóma kokkteilaskraf, sem
er óhjákvæmilegt á öðrum
stöðum.“
Nokkrir Arabar, sem eru
undir meiri vestrænum áhrif-
um, koma samt með konur
sínar í nokkur hinna smærri,
valdari samkvæmi. En þeir
fara vandlega yfir gestalist-
ann áður til að ganga úr
skugga um, að þeir þekki
ihina Arabana, sem koma, og
hvort þeir koma með konur
sínar eða ekki.
Þá, ef allt er i lagi, fær
tnaður að sjá eina sjaldgæf-
ustu sjón í Arabíu: Slæðu-
lausa arabíska eiginkonu,
klæddda eftir nýjustu París-
artízku, kannski jafnvðl dans
andi nýjasta samkvæmisdans-
inn.
En utanhúss eða opinber-
lega er það talið hámark
sveitamennsku að tala við —
eða jafnvel líta á — arabíska
konu. Hvort maður þekkir
'hana eða ekki skiptir ekki
xnáli, vegna þess að um það
er ekki hægt að segja vegna
Ihinnar þykku blæju, sem um
lykur hana.
Kona frá Saudi Arabiu fór
xneð flugvél frá Jeddah til
Riadh nýlega. Öll sæti við
glugga voru upptekin og hún
jreikaði um ganginn í nokkr-
ar mínútur, imz flugþjónninn
ávarpaði karlmann, sem sat
við glugga og bað hann að
setjast annars staðar. Konan
var ekki sérsstaklega að
sækjast eftir sæti við glugga.
En hún gat ekki sezt við hlið-
ma á ókunnum karlmanni.
og Sumargjafar s.l. föstudags-
morgunn eftir að sáttafundur
með sáttasemjara ríkisins hafði
fjallað um deiluna. Sætir urðu á
þann veg, að Sumargjöf gekk að
eða kom til móts við allar kröfur
Sóknar og myndu margir álíta,
að betur yrði vart gert. Engar
af þeim kröfum, sem nú voru
£#&tar fram, hafa verið í samn-
ingum þessara aðila og því engan
veginn sjálfsagt, að að þeim yrði
gengið.
Á samningafundum með Sókn
kom fljótt í ljós að 33% álags-
krafan milli kl. 17 og 18 var sett
á oddinn. Um alllangt skeið hef-
ur stjórn Sumargjafar rætt um
breyttan starfsdag á barnaheim-
ilum félagsins, og á s.l. vori barst
félaginu bréf írá forstöðukon-
um allra leikskólanna um það
efni'. Jafnframt skipaði stjórnin
nefnd, er kanna skyldi þetta mál
nánar ,og var það álit hennar,
að stytta bæri starfsdag síðdegis
deilda. Þegar það kom í ljós, að
krafa þessi myndi nema u.þ.b.
400 þús. króna hækkun á vinnu-
launum til Sóknarstúlkna á ári,
en lærðar fóstrur fengu ekkert
í sinn hlut, hikaði stjórn Sumar-
gjafar ekki við að gera umrædda
breytingu á starfstíma barnaheim
ilanna.
Vinnutími Sóknarstúlkna verð-
ur því framvegis frá kl. 8—17 en
fóstra frá kl. 8,30—17,30. Reikn-
að er því með, að aðallokunar-
tími sé kl. 17 en vaktir verði
lengur til að sinna þeim börn-
um, seivx foreldrar geta ekki nálg
ast fyrir þann tíma.
Framangreindur vinnutími
Sóknarstúlkna er innan þess
ramma, sem þær fóru fram á í
kröfum sínum, enda sagði for-
maður Sóknar bæði á samninga-
fundum og í blaðaviðtali, að það
væri mál Sumargjafar á hvaða
tíma dagsins væri unnið. Það er
því ekki með öllu ljóst, hvað
veldur reiði þeirri um breyttan
starfstíma, sem fram kemur í
blaðaviðtölum formanns Sóknar
nú undanfarið.
Til þess að forðast allan mis-
skilning skal það tekið fram, að
fóstrur ganga fyrir um öll störf
á barnaheimilum er varða barna-
gæzlu á einn eða annan veg og
á hvaða tíma dagsins sem er.
Um þjónustuhlutverk Sumar-
gjafar skal þetta sagt: Sumar-
gjöf mun eftir sem áður kapp-
kosta að veita góða og trausta
þjónustu á dagheimilum og leik-
skólum félagsins og við teljum,
að þjónustan við borgarbúa
verði ekki lakari með þessari
breytingu. Það ber að hafa í
huga, að morguntíminn frá kl. 8
kemur mörgum að góðum notum
og er að því vissulega aukin
þjónusta án þess þó að dvalar-
tími barna lengist of mikið.
Aðalástæðan fyrir óskum for-
stöðukvenna um styttan dvalar-
tíma eftir hádegi, er umhyggja
fyrir velferð barnanna sjálfra,
en samkvæmt áliti sérfróðra
manna og reynslu starfsfólks um
ára bil, er talið mjög hæpið að
hafa börn lengur en 3—4 tíma
daglega á leikskólum og alls
ekki lengur en 8—9 tíma daglega
á dagheimilum.
En þrátt fyrir það munu
starfsstúlkur verða á vakt eftir
kl. 17, þar sem nauðsynlegt er,
en vonast er til, að foreldrar
hlífi börnum sínum við lengri
dvöl að þarflausu.
f GÆR fékk báturinn Vikingur
RE 240, sem var á veiðum með
rækjutroll, út af Laxavogi í
Hvalfirði, netið í skrúfuna. Var
Slysavarnafélagið beðið um að-
stoð, og þar sem veðurspá var
versnandi, var strax farið á
Magna upp eftir og báturinn
dreginn til Reykjavíkur,
— Grein Þorsreins
Framhald af bls. 17
urinn gengur upp að landinu til
hrygningar. Má segja, að hrygn-
ingarsvæðin séu þvergirt með
netum og fiskurinn komist ekki
inn á hrygningarsvæðin til þess
að hrygna, nema í mjög litl-
um mæli. Afleiðingin hlýtur að
vera augljós. Fiskurinn fær ekki
að hrygna. Ef ekki er sáð, verð
ur ekki upp skorið.
Hvernig er hægt að halda því
fram, að fiskþurrðin við ísland
sé að kenna um það bil 30 ís-
lenzkum togurum, sem hafa
stundað veiðar hér við land á
undanförnum árum, og þá að-
eins nokkurn hluta ársins?
í áðurnefndu sjónvarpsvið-
tali síðastliðinn föstudag taldi
Andrés Finnbogason, að ekkert
rúm væri fyrir togarana innan
landhelginnar, því að þar væri
þegar orðið þröngt fyrir bát-
ana. Gætum við þá ekki alveg
eins snúið þessu við og sagt:
Það er ekkert rúm fyrir bát-
ana innan landhelginnar, því að
togararnir þurfa að hafa þar
sitt athafnasvæði? Eru þeir
menn eitthvað rétthærri í þjóð-
félaginu, sem hafa lagt fé sitt
í og byggt afkomu sína á báta-
útvegi en hinir, sem lagt hafa
fé í togaraútgerð? Ekki getur
orsökin fyrir því, að bátarnir
eigi að ganga fyrir, verið sú,
að þeir komi með betri fisk að
landi, því að það er staðreynd,
sem jafnvel Andrés Finnboga-
son viðurkenndi í framan-
EINN af soldátum Margrétar
Auðunsdóttur ritar svo í dagblað
12. þ. m. „Eins og skýrt var frá
í blaðinu í gær sigraði Starfs-
stúlknafélagið Sókn í deilu sinni
við Sumargjöf, en deilan snerist
um það hvort starfsstúlkur á
leikskólum og barnaheimilum
skyldu búa við þau kjör, sem
Sókn samdi um. í sumar. Megin-
atriði samninganna eru þau að
greiða á 33% vakta álag á vinnu
eftir kl. 5, en þar var um að
ræða einn klukkutíma á dag hjá
hluta stúlknanna; einnig var
samið um að starfsstúlkur sem
fara með umsjón á deild fái 4%
álag á kaup sitt.“
Svo mörg eru orð soldátans.
En eins og hent hefur margan
soldát, fyrr og síðar, fer hann
hér mjög villur vega.
Um það hefur aldrei verið
deilt, hvort starfsstúlkur Sóknar
hjá Sumargjöf ættu að búa við
þau kjör, sem Sókn samdi um
við aðra atvinnurekendur í
sumar, þau kjör hefur hver ein-
asta Sóknarstúlka haft hjá Sum-
argjöf síðan nema 33% enda
byrjar starfsdagur hjá Sumar-
gjöf ekki fyrr en kl. 9 og 44 st.
vinnuvika næst ekki á tímanum
frá 9—5. Það var því deilt um
fjögur ný atriði, sem aldrei hafa
verið í samningum milli Sóknar
og Sumargjafar, en Margrét
vildi nú fá inn í samningana,
þessi atriði voru:
1. öllum matráðskonum skyldi
greitt eftir hámarkstaxta Verka-
kvennafélagsins Framsóknar, —
hvort sem um lítil eða stór heim-
ili væri að ræða.
Samningur Verkakvennafélags
ins við atvinnurekendur er allt
öðruvísi upp byggður svo hér er
mjög misjöfnu saman að jafna.
Margrét hyggst hér grípa það
sem Sókn er hagkvæmast úr
báðum samningunum og láta það
gilda fyrir Sumargjöf.
2. Stúlkur, sem fara með um-
sjón á deild, skyldu hafa hærra
kaup. Um þetta atriði var engin
deila, þó það hafi aldrei fyrr
verið í samningi milli Sóknar og
Sumargjafar.
3. 7% álag fyrir hálfsdags
stúlkur, hefur aldrei verið í
samningi milli Sóknar og Sumar-
gjafar. Samningsaðilar hafa hing-
að til litið svo á að þetta atriði
þjónaði ekki hagsmunum Sókn-
arstúlkna. Sumargjöf rekur eng-
greindu sjónvarpsviðtali, að
hvert kíló af fiski, sem aflast
á togara, er verðmætara en það,
sem bátarnir afla. Á togurun-
um er gert að fiskinum strax,
og hann geymdur í ís í kældum
lestum. Hins vegar er oftast
ekki gert að bátafiskinum, fyir
en báturinn kemur að landi, og
hefur þá bátafiskurinn oft leg-
ið dauður í netunum allt að
3—4 daga. Sami fiskurinn verð-
ur ekki veiddur nema einu sinni,
og gefur það því auga leið, að
hagkvæmara er, að fiskurinn sé
veiddur af togara.
Oft hefur verið á það bent,
að íslenzku togararnir séu út-
hafsveiðiskip. Að vissu leyti er
þetta rétt og þar koma ein-
mitt fram yfirburðir tog-
aranna fram yfir bátana.
Ef aflabrestur verður á
fiskimiðunum við ísland, geta
togararnir sótt á fjarlægari fiski
mið og þannig tryggt stöðugan
afla til hraðfrystihúsanna, sem
bátarnir geta ekki. Ekki er hægt
að ætla bátunum að sækja afla
sinn á fjarlæg mið. Raunin hef-
ur þó orðið sú, að þessi fjarlægu
fiskimið hafa ekki reynzt tog-
urunum nægileg til langframa.
Ef þau hefðu verið það, væri tog
araflotinn ekki í þeim vanda
staddur, sem hann er nú. Aug-
ljóst er og, hversu gífurlega út-
gjaldaaukningu það hlýtur að
hafa í för með sér, auk styUri
veiðitíma, að þurfa að sækja
aflann allt upp í 12—'1300 mílur
frá íslandi.
Nýsköpun togaraflotans hófst
eftir lok síðari heimsstyrjaldar.
in nauð til að hafa hálfsdags-
stúlkur, ákvæðið er því aðeins
til að útiloka þær stúlkur, sem
vilja og geta unnið hálfan dag-
inn, nema ákvæði hefði fylgt að
Sumargjöf væri skyíd að hafa
jafn margar hálfsdagsstúlkur og
hún hefur nú, en það ákvæði
fylgdi ekki kröfunum,
Þó að samninganefnd Sumar-
gjafar findist ákvæðið í hæsta
máta bjánalegt var þó fljótlega
gengið að því.
Vilji verkalýðsforingi vinna á
móti hagsmunum umbjóðenda
sinna, nú þá hann um það.
4. Þá er það að lokum 33%
álagið milli 17—18. Þarna stóð
loks hnífurinn í kúnni, og hér
er það fyrst sem Margrét bregð-
ur á leik.
Henni var bent á að fjölda
margar stéttir hefðu fastan vinnu
tíma frá kl. 9—18 án álags en
allt kom fyrir ekki. Henni var
líka margbent á að ef til vill
yrði vinnutíminn færður frá
9—18 og í 8—17 en hún svaraði
jafnan:
Það er ykkar mál. Þið ráðið
að sjálfsögðu ykkar vinnutíma
og þó henni væri margbent á
hættuna, sem hún væri að leiða
stúlkurnar út í með verkfalli út
af þessu atriði barði hún jafnan
höfðinu við steininn. Margrét
virðist, sem sé, orðin svo föst í
vaktavinnufyrirkomulagi spítal-
anna að hún hefur ekki hugmynd
um hvar hún stendur utan
þeirra stofnanna.
Þáttur Margrétar í þessari deilu
er sannarlega umhugsunarefni
fyrir Sóknarstúlkurnar á kom-
andi dögum.
Það er búið að vera til um-
ræðu hjá Sumargjög í lengri
tíma að breyta starfstíma á
barnaheimilunum.
Á síðastliðnu sumri skrifuðu
allar leikskólaforstöðukonur hjá
Sumargjöf félaginu bréf um mál-
ið.
Fyrst Soldát Margrétar er svo
óvarkár að nefna tölu í sambandi
við þessa deilu — litla tölu, sem
lætur lítið yfir sér, aðeins kr.
16,13 á tímann, við getum látið
liggja milli hluta að hverju þessi
litla tala getur orðið. Ætla ég í
staðinn að nefna aðra tölu, sem
að vísu er ekki mjög stór á þeim
tímum sem spurt er. Hvað er
milljón?
Talan er 150 þúsund, en það
er sá herkostnaður, sem Margrét
Var tilhögun og bygging togar-
anna miðuð við aðstæður til
veiða við ísland, eins og þær
voru þá. Komu togarar þessir til
landsins á árunum 1947—1951.
Hins vegar hófst útfærsla land-
helginnar ekki fyrr en árið
1952, og með þeirri útfærslu
ásamt þeirri, sem síðar varð,
misstu togararnir 60—v30% af
veiðisvæðum þeim, er - þeir
höfðu stundað. Liggur því í aug
um uppi, að skipin voru byggð
fyrstog fremst með það fyrir
augum að sækja þau veiðisvæði,
sem af þeim voru tekin og nú
eru innan landhelginnar.
Tillögur hafa komið fram um
það að breyta íslenzkum togur-
um þannig, að þeir gætu veitt
síld eins og bátaflotinn og til-
raunir verið gerðar í þá átt.
Virðist hér um mikla öfugþró-
un að ræða, ef breyta á skipum,
sem byggð eru til þorskveiða, í
síldveiðiskip, en hins vegar að
skipin, sem byggð eru fyrst og
fremst til síldveiða, fái forgangs
rétt til þorskveiða við ísland.
Svo virðist sem örlög íslenzkr
ar togaraútgerðar verði senn
ráðin. Vonandi munu þeir menn,
sem kynnu að eiga hlut að því
að leggja íslenzka togaraútgerð
að velli, gera sér grein fyrir
þeirri ábyrgð, sem þeir þá tækju
á herðar sínar. Þeir verða að
gera sér ljóst, að einhvern tíma
mun spurt verða: Áttir þú hlut
að því að leggja að velli íslenzka
togaraútgerð?
Þorstelnn Arnalds.
lætur fátækar Sóknarstúlkur
greiða þeim sjálfum til hagsbóta,
að sjálfsögðu! En virðist frá
sjónarhóli leikmannsins aðeins
vera greidd til að svala metnað-
arþrá M. A.
Tilgangur Margrétar með verk
fallinu virðist sá einn, að geta
sagt við aðra verkalýðsleiðtoga
„Komið til mín og lærið af mér“.
Svona á að taka helvítis at-
vinnurekendurna.
Vonandi til góðs fyrir verka-
lýðssamtökin snerust vopnin í
höndum Margrétar og hún stend
ur strípuð eftir. Þetta frumhlaup
Margrétar er gott dæmi þess,
hvernig ekki á að heyja verka-
lýðsbaráttu.
En hörmulegast af öllu fyrir
verkalýðsstéttina, er þó það að
sumir, sem Margrét þóttist vera
að slást fyrir sitja uppi með lægra
kaup , en þegar deilan hófst.
Hér á ég við hálfsdags stúlk-
urnar.
Þeim 150 þúsundum sem
Margrét hrifsar úr höndum
Sóknarstúlkna til að leika sér
að er því alveg á glæ kastað,
og meira en það, því eins og áður
er sagt, stúlkurnar sitja eftir
með verri kjör en boðin voru
fyrir verkfallið.
Það er því næsta kaldrana-
leg kveðja þegar Soldát Margrét-
ar talar um sigur í þessari deilu.
Annars hélt ég nú satt að
segja, að soldátar Margrétar
fylgdust það vel með, að þeir
þekktu þá alkunnu staðreynd að
í verkfalli sigrar enginn, þar
tapa allir.
Hjá Sumargjöf hefur jafnan
ríkt eindrægni og samheldni á
vinnustöðum. Lærðar og ólærðar
hafa unnið í eindrægni, hlið við
hlið og ekki dottið í hug að ein
væri annari meiri.
En allt í einu brýzt M.A. fram
á sjónarsviðið með slagorðið ___
Annars flokks vinnuafl. ___
Ég vona að á barnaheimilum
Sumargjafar ríki hér eftir, sem
hingað til eining og eindrægni,
þrátt fyrir tilburði M. A. að
skapa þar úlfúð og illindi, og
M. A. tekst vonandi aldrei að
stimpla neina starfsstúlku hjá
Sumargjöf sem annars flokks
vinnukraft. Og vonandi ber ekki
að skilja slagorð hennar — Ann
ars flokks vinnukraftur — sem
skilgreiningum á faglærðum og
Framhald á bls. 23
Herkostnaður Margrétar