Morgunblaðið - 21.02.1967, Side 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. FEBRÚAR 1M7,
Framsækin þjóð á tækni-
öld býr við batnandi hag
Ræða landbúnaðarráðherra við
setningu Búnaðarþings í gær
STJÓRN Búnaðarfélags fslands,
búnaðarmálastjóri, búnaðar-
þingsfulltrúar og aðrir áheyr-
endur.
Þegar að Búnaðarþing kemur
saman til starfa verður mönn-
um efst í huga afkoma landbún-
aðarins og framtíðarhorfur. Bún
aðarþingsfulltrúar gera sér
grein fyrir hvernig málefnum
landbúnaðarins er háttað og
munu hverju sinni hafa hug á
að leggja gott til málanna og
gera tillögur sem til gagns mega
verða.
Tíðarfar og framleiðsla.
Miðað við árferði fyrri tíma,
•ins og því er lýst í skráðum
heimildum, verður að telja að
tíðarfar í seinni tíð hafi verið
landbúnaðinum hagstætt, þótt
talverður mismunur sé á ýms-
wm árum. Þannig er enginn vafi
á, að tíðarfarið 1966 var mun
óhagstæðara heldur en tvö til
þrjú árin næst á undan. Þó verð
nr að telja að árið 1966 hafi ver-
ið í meðallagi þegar heildar-sam
anburður er gerður. Þótt hey-
fengur væri í minna lagi að vöxt
um voru heyin vel verkuð og
notast því betur en ella. Vegna
þess hversu seint voraði var
erfitt með garðrækt og kartöflu-
uppskera brást því að mestu
leyti. Líklegt má telja að rækt-
unarframkvæmdir hafi orðið
minni sl. ár heldur en annars
hefði orðið, vegna þess hversu
seint voraði og erfitt var að
hefja framkvæmdir. Tölur
liggja ekki fyrir um rækt-
unina ennþá, en áætlað hefur
verið að nýræktin verði tals-
vert minni en 1966, en þá var
hún um 6000 ha, auk 1000 ha
1 garðrækt. Eru það mestu rækt-
unarframkvæmdir á einu ári,
sem orðið hafa.
Gróðurhúsarækt mun hafa ver
ið nokkuð meiri á sl. ári heldur
en áður og er sú atvinnugrein
vaxanndi i landinu.
Framleiðslu kindakjöts sl. ár
var nokkru meiri heldur en áð-
ur eða 11.800 tonn á móti 11.360
tonnum 1965. Fallþungi dilka
varð nokkru lægri á sl. ári held-
ur en árið áður og er talið að
það stafi af því m.a. hversu
seint voraði.
Mjólkurframleiðslan varð
nokkru minni 1966 heldur en ár-
ið áður, en eilítið meiri heldur
en 1964. Miólkurframleiðsla 1966
Framleiðsla kindakjöts sl. ár
varð 101 millj. 538 þús. kg., 1965
106 miilj. 515 þús. kg. en 1964
100 millj. 496 þús. kg. Mest
aukning var 1965 enda var það
sérstaklega gott grasár og tíðar-
farið ágætt allt sumarið. Á sl. ári
myndaðist svokallað smjörfjall
og var mikið um það rætt ásamt
©ffframleiðslu á búvörum eins
og bað var kallað. Var fullvrt,
«ð bændur mundi vanta miklar
fjárhæðir til þess að fullt grund-
vallarverð næðist fyrir fram-
leiðslu ársins. Úr þessu rættist
eins og kunnugt er og skal það
ekki rakið í löngu máli. Reikn-
að er með að bændur fái fullt
verð fyrir mjólkina á sl. ári.
Þetta gerðist vegna aukinna
framlaga úr ríkissjóði í formi
niðurgreiðslna og með öðrum
hætti. Eftir að smjörið var lækk-
að í útsölu hefur smiörfjallið
minnkað og smjörbirCTðir mtmu
nú fara að nálgast það, sem eðli-
legt má teljast.
Framleiðnisióður.
Framleiðsluráð lan'iRi'inaðar-
ins hefir gert sér gre>'n fyrir því,
að nauðsvn beri til að baoq fram
leiðslunni hverju sinni í sam-
ræmi við markaðsaðstæður inn-
anlands og erlendis.
Þar sem innflutningsbann er
á landbúnaðarvörum er skylt að
stuðla að fjölbreytni í famleiðsl-
unni, auk þess sem það gefur
landbúnaðinum betri afkomu,
þegar til lengdar lætur.
Fyrir þinghlé í vetur voru af-
greidd lög um Framleiðnisjóð
landbúnaðarins. Stofnframlag
sjóðsins er 50 milljónir króna.
20 millj. króna voru greiddar
fyrir áramót til vinnslustöðva
landbúnaðarins vegna hagræð-
ingar og framkvæmda á árinu
1966. Verkefni sjóðsins er marg-
þætt og getur orðið mikilsvert,
sérstaklega ef sjóðurinn verður
efldur eins og líklegt má telja,
þegar reynsla er komin á starf-
semi hans.
Ólíkar meðaltekjur bænda.
Undanfarin ár hefir leiðbein-
ingaþjónusta verið talsverð fyr-
ir landbúnaðinn. Eigi að síður
kemur það í ljós að tekjur
bænda verða mjög misjafnar
miðað við kúgildi og arðurinn
af búinu geysilega mismunandi
eftir því hvernig bændur haga
búrekstrinum og hvernig farið
er með búpeninginn.
f erindi sem Pálmi Einarsson,
landnámsstj. flutti nýlega í fél.
íslenzkra búfræðikandidata kem
ur það fram, hversu tekjur eru
misjafnar hjá nýbýlabændum
1964, að hæstar meðal tekjur af
hverju kúgildi í einni sýslu er
kr. 14.234,— en það er fneðaltal
tuttugu aðila. Lægstu tekjur í
annarri sýslu eru kr. 6.452.00 af
kúgildi.
í 14 sýslum eru meðaltekjur
af kúgildi yfir kr. 11.000.—.
Lægstar meðaltekjur af búi mið-
að við sýslu-meðaltal er kr.
89.044.— en hæstar tekjur að
meðaltali kr. 247.688.— Meðal-
töl þau sem hér eru gefin eru
reiknuð af 308 aðilum, sem virt-
ust gefa nákvæmlega upp land-
búnaðartekjur, vinnutekjur og
nettótekjur sínar.
Hér er átt við nýbýlinga, en
verður myndin ekki svipuð, ef
talað er um bændur almennt?
Tekjumunur af jafnstóru búi er
geysimikill.
Af þessu má sjá að þörf er á
aukinni leiðbeiningastarfsemi og
aukinni framleiðni. Verkefnin
eru óteljandi í því að vinna að
meiri hagkvæmni og ná því sem
bezt má verða í arði búanna.
Framleiðni og f jármuna-
myndun.
Enda þótt aðstaða sé misjöfn
hjá ýmaum bændum, verður þó
að viðurkenna að framleiðni-
aukning hefur orðið geysileg hjá
landbúnaðinum í heild. Fram-
leiðsluaukningin síðari árin er
mjög mikil vegna aukinnar fram
leiðni. Fjármunnamyndun í land
b'únaðinum hefur einnig orðið
geysimikil og stórstígar fram-
farir átt sér stað. Fjármuna-
myndun í vélum og tækjum
landbúnaðarins hefir á árunum
1962—1965 orðið 100% meiri
heldur en hún var á árunum
1956—1959. Er þá reiknað með
samræmdu verðlagi bæði tíma-
bilin. Fjármunamyndun í land-
búnaði á árunum 196?—1965 hef
ur numið kr. 1680 millj. Er það
vottur um hinar geysilegu fram-
kvæmdir sem orðið hafa í öllum
þáttum landbúnaðarins.
Aukin lán úr Stofnlánadeild
landbúnaðarins hafa m.a. gert
framkvæmdirnar mögulegar. Ar
ið 1966 var ráðstafað lánsfé úr
Stofnlá;nadeildinni 154.1 millj.
króna. Er það langhæsta fjár-
hæð, sem veitt hefir verið á
einu ári úr þeirri stofnun.
Ræktunin íiefur stóraukizt
eins og kunnugt er, húsabygg-
ingar, vélakaup og bústofnsaukn
ing vitnar um framfarahug og
dugnað bændastéttarinnar, sem
verður henni til mikillar sæmd-
ar og þjóðarheildinni til gagns
og uppbyggingar.
Bændur hafa margir hverjir
búið vel í haginn fyrir framtíð-
ina og mun öll þjóðin njóta góðs
af því. Þannig er það einnig
með aðra atvinnuvegi, þótt þeir
kunni nú að eiga við nokkra
erfiðleika að etja.
Sjávarútvegurinn á við erf-
iðleika að búa, ef þorskveiðarnar
dragast saman, eins og hefur ver
ið undanfarið og verðfall verð-
ur á afurðunum. Iðnaðurinn
getur einnig átt við erfiðleika að
etja í samkeppni við innfluttar
iðnaðarvörur og landbúnaðurinn
ætti vissulega við alvarlega
erfiðleika að etja ef grasspretta
minnkaði og harðinda-tímar
kæmu líkt því sem var fyrr á
öldum.
Frjáls innflutningur á
fóðurvörum.
Að undanförnu hafa atvinnu-
vegirnir þróast og styrkt að-
stöðu sína, með því að tileinka
sér tækni og aukna framleiðni.
Það eru verðmæti sem þjóðin
hefur eignazt undanfarin ár á-
samt talsverðri upphæð í er-
lendum gjaldeyri, sem er vara-
sjóður þjóðarinnar. Þrátt fyrir
verðfall útflutningsafurðanna
rýrnaði gjaldeyrisvarasjóðurinn
ekki sl. ár og var við síðustu
áramót nærri tvö þús. milljón-
ir króna. Þetta tryggingarfé
þarf þjóðin að hafa til þess að
geta á hverjum tíma staðið í
skilurn út á við og flutt til lands
ins þær vörur sem þjóðin þarfn-
ast.
Arið 1957 var ákveðið að
kaupa fóðurbæti frá Banda-
ríkjunum samkvæmt sérstökum
greiðslusamningi. Hefir það yf-
irleitt verið gert síðan. Þetta
þótti henta vegna þess að gjald-
eyrisstaðan var ekki nægilega
góð til þess að hafa frjálsan inn-
flutning. Við siðustu áramót
var ákveðið að gefa innflutning
á fóðurbæti frjálsan. Leiðir það
til þess, að hann lækkar nokk-
uð I verði frá því sem var. Þetta
var hægt að gera vegna þess að
gjaldeyrisstaðan er sæmilega
traust. Talað hefir verið um að
eðlilegt væri að taka upp frek-
ari verðjöfnun í áburðarverzlun
inni en verið hefur, þótt ekki
hafi verið bent á nokkra
leið I því efni sem auðveld er
í framkvæmd. Ýmsir bændur
hafa einnig rætt um nauðsyn
þess að hafa verðjöfnun 1 fóð-
urbætisverzluninni, og annarri
þungavöru til þess að jafna að-
stöðu manna eftir því hvar þeir
búa. Að sjálfsögðu hlýtur það
að verða erfitt í framkvæmd og
að margra dómi ómögulegt.
Framleiðsluráðslög
og verðlagning
Á sl. hausti varð samkomulag
um verðlagningu búvara og má
ætla að bændur uni því sam-
komulagi sæmilega, enda hefur
ekki heyrzt annað en svo væri,
sérstaklega eftir að fullar líkur
eru á að grundvallarverðið ná-
ist.
Á síðasta þingi voru fram-
leiðsluráðslögin endurskoðuð
með fullu samkomukomulagi
við bændasamtökin. Voru for-
svarsmenn bænda yfirleitt sam-
mála um að þær breytingar sem
gerðar voru á lögunum væru tll
mikilla bóta frá því, sem áður
var.
Búreikningsskrifstofan hefur
Ingólfur Jónsson, landbúnaðatráðherra, ávarpar Búnaðarþing.
verið efld og aukið framlag til
hennar á fjárlögum. Flutt verður
á þessu þingi írumvarp til laga
um búreikninga, sem ætti að auð
velda alla framkvæmd búreikn-
inga skrifstofunnar, þannig að
hægara verði að fá nægilega þátt
töku bænda í því reikningshaldi,
sem nauðsynlegt er að liggi fyr-
ir þegar verðlagning búvana fer
fram.
Bændur munu vera sammála
um að þeir hafi fengið talsverða
leiðréttingu sinna mála á undan-
förnum árum, með verðlagningu
búvörunnar og ýmiskonar lög-
gjöf sem snertir landbúnaðinn.
Kauphækkun til bóndans og aðr-
ar leiðréttingar í verðgrundvell-
inum liggja fyrir í Árbók land-
búnaðarins 1966 og nægir að vísa
til þeirrar greinargerðar í þessu
efni.
Þótt kaupgjaldsliður bóndans
hafi hækkað meira heldur en
hjá öðrum stéttum og verðgrund
völlurinn á annan hátt leiðrétt-
ur leiðir það tæplega til þess að
bændur búi nú við betri kjör en
þær stéttir sem kjör bænda hafa
verið miðuð við. Það má hins
vegar fullyrða, að nú eftir að
bændur hafa fengið þær leiðrétt
ingar sem opinberar skýrslur
sýna, að séu þeir nær því að
þessu sinni en nokkru sinni fyr
að búa við sambærileg kjör og
aðrar stéttir.
Jarðeignasjóður.
Fyrir Alþingi liggur frum-
varp til laga um Jarðeignasjóð
ríkisins. Var þetta frumvarp sam
ið af nefnd sl. sumar. Fulltrúar
bænda í Sexmanna nefnd lögðu
áherzlu á að þetta mál væri lög-
fest á þessu þingi og telja að það
hafi mikilvæga þyðingu fyrir
landbúnaðinn.
Hefur oft verið um það rætt
meðal bænda að nauðsyn bæri
til að gera því fólki sem hættir
búskap á afskekktum jörðum,
sem ekki seljast sæmilega, fært
að koma þeim í verð. Jarðeigna-
sjóði ríkisins er ætlað það hlut-
verk að kaupa þær jarðir, sem
af þjóðhagslegum ástæðum er
eðlilegt að fari úr byggð. Land-
búnaðarráðuneytið, jarðeigna-
deild. mun fara með fram-
kvæmd laga um jarðeignasjóð.
Talað hefur verið um að bænd
um hafi fækkað undanfarin ár.
Sannleikurinn er sá að bændum
hefur fækkað síðustu áratugina
og ekki meira síðustu árin en
áður. Út af fyrir sig er það eðli-
legt og æskilegt að litlar jarðir
séu sameinaðar og einstaka jarð-
ir falli úr byggð. Það sem máli
skiptir er afkoma landbúnaðar-
ins í heild, uppbygging hans og
framleiðsla, sem hefur verið ört
vaxandi síðustu árin eins og
kunnugt er.
Rafvæðing og samgöngur.
Rafvæðing landsins er langt
komin og er unnið að því á
hverju ári að koma rafmagni
inn á sem flest heimili. Er
eðlilegt að allir landsmenn vilji
njóta þeirra þæginda sem raf-
magrtið veitir. Rafmagnið útilok
ar skammdegismyrkrið og kuld-
ann, sem þjóðin varð að búa við
I aldaraðir. Stórvirkjanir í fall-
vötnum landsins gefa vonir um
aukin iðnað og nægilega raforku
með sanngjörnu verði fyrir
landsmenn alla.
Mikilvægt er að vegasamband
sé um landsbyggðina en þótt oft
sé talað um lélega vegi, má þó
segja að flestir bæir hafi vega-
samband, sem er batnandi síð-
ustu árin. Með vegalögunum
1963 var aðstaða til þess að bæta
héraðavegina sérstaklega aukin.
Þannig hefir framlag til sýslu-
vega verið þrefaldað frá þvi,
sem var áður en vegalögin tóku
gildi. En með aukinni umferð og
kröfum um aukin þægindi er
æskilegt að héraðavegir og þjóð-
vegir fái enn meira fjármagn. Að
því hefur verið stefnt með nýju
vegalögunum að ná því marki,
sem æskilegt má telja í þessum
málum og þannig mun verða
að unnið eftirleiðis.
Lýðhjálpin og sveitirnar.
Þjóðin hefir lifað mikið fram-
faratímabil hin síðari ár. Von-
andi getur svo haldið áfram, að
atvinnuvegirnir verði byggðir
upp með æskilegum hætti og a<-
köst þeirra megi aukast í krafti
tækninnar.
Lífskjör manna hafa stórum
batnað og eru jafnari hér á landi
en nokkurs staðar annars staðar.
j Fer vel á því að okkar litla þjóð-
félag, sem lengst af hefur búið
| við kröpp kjör, hefir nú þegar
tækifæri gafst, búið þannig að
landsins þegnum að allir, hvar I
stétt sem þeir eru, njóta þess
hagnaðar sem þjóðarbúið gefur
af sér. Viljinn til þess að tryggja
alla gegn skorti, kemur bezt
fram í Almannatryggingalöggjöf
inni, sem í seinni tíð hefur verið
aukin og endurbætt. Eins og nú
er búið um hnútana, nýtur
gamla fólkið meiri réttinda en
áður, sjúkir njóta læknishjálpar
án tillits til efnahags og fjöl-
skyldubætur tryggja þá, sem
erfiða aðstöðu hafa til þess að
afla sjálfir brýnustu nauðsynja.
Tryggingarbæturnar mega
teljast til kjarabóta, ekki síður,
heldur jafnvel miklu fremur, en
kauphækkanir.
Ríkissjóður mun greiða á
þessu ári allt að 1000 milljónir
króna til Almannatrygging-
anna.
Það eru miklar fjárhæðir, sem
Almannatryggingarnar greiða til
hvers sveitarfélags umfram það
sem greitt er til Almannatrygg-
inganna frá viðkomandi héruð-
um. Sem dæmi mætti nefna eitt
sýslufélag, sem greiddi til Al-
mannatrygginganna á árinu 1965
4,8 millj. króna en fékk í trygg-
ingarbætur 14,8 milljónir. Þetta
sýnir hlutfallið milli þess fjár
sem greitt er af sveitar- og sýslu
félögum og þess fjármagns sem
inn kemur frá Almannatrygg-
ingunum.
Á árinu 1963 var tryggingar-
löggj. breytt þannig að landið
var gert að einu verðlagssvæði,
en áður höfðu kaupstaðirnir ver
ið flokkaðir undir 1. verðlags-
svæði en sveitir og kauptún
voru á öðru verðlagssvæði.
Trygingariðgjöldin voru lægri
á öðru verðlagssvæði, en mestu
munaði um tryggingarbæturnar,
sem voru allt aðrar og minni til
sveita og kauptúna, heldur en til
kaupstaða. Það er vissulega gott
þegar að misrétti er leiðrétt.
íslendingar geta verið þakklát
Framh. á bls. 13