Morgunblaðið - 12.08.1967, Blaðsíða 10

r 2Q MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. ÁGÚST 1967
vondri málaralist og góðri
Spjallað v/ð Eirík Smith, listmálara, er
nýlega hélt málverkasýningu í London
1 RAUÐU, dálítið sérkennilegu
einbýlishúsi, er stendur við
Keflavikurveginn í Kinnáhverf-
inu í Hafnarfirði, býr Eirikur
Smith listmálari. Og einn góS-
viðrisdag í liðinni viku, er ég
kominn þangað í heimsókn og
listmálarinn býður mér inn í
vinnustofu sína, bjarta og rúm-
gróða. — Ég lagði mikla áherzlu
á að fá vinnustofu þar sem ol-
bogarými og birta væru í sæmi-
leg sagði Eiríkur.
Hálfunnið málverk stendur á
Jtrönum undir loftgluggunum.
Dökkir litir, einkum rauður, er
áberandi og í dýpt málverksins
er eins og maður sjáj brim við
sandfjöru, eins og viða er á
Suðurlandi. — bað getur vel ver
ið að þetta sé brim, segir Eirik-
ur, — ég verð fyrir miklum á-
hrifum af landslagi i málverk-
um minum, þótt þau séu ekki
af neinu ákveðnu landslagi. Mér
gengur oft erfiðlega að finna
nöfn á myndimar og vill svo
verða að þau eru út í bláinn.
Þess vegna hef ég, uppá síð-
kastið, tekið það ráð að hafa
myndimar allar óskýrðar þegar
ég held sýningu.
Fyrir utan heyrðist sfeark í
vinnuvélum ®em eru að leggja
malbik á Ketflavíkurveginn. —
I>að má segja, að rykið hafi
ótft verið mikil plága héma hjá
okkur segir Eiríkur. — En þetta
breytist þegar þeir malbika veg
inn og lækfea hann. Ég kann
mjög vel við mig hér.
Eirík Smith ætti að vera ó-
þartfi að kynna. Nafn hans er
orðið það vel þekkt öllum þeim
sem ánægju hafa af listum, og
hafa fylgst með þeim. Eiríkur
er fæddur 1925 í Hafnarfirði og
hóf si/tt my ndlisttar nám, eins og
flestir yngri listmálarar okkar,
í Handíða- og myndlis tarskólan-
um í Reykjavík, var síðan í tvö
ár í Rostrup Boyesen listskólan-
um í Kaiupmannahöfn og síðan
eitt ár við n(ám í Paris. Hans
fyrsita sýning var í Reykjavík
1955, en síðan hefur hann hald-
ið 4 einkasýningar og verið með
á 11 samsýningum, þar á með-
al í Róm, Moskvu, Danmörku,
Svíþjóð, Noregi, og Hanover. Og
nú síðast hélt svo Eiríkur einka-
sýningu í London.
svo auðvitað heimsfræga mál-
ara. Eg rakst á Alwin Gallery
og leizt vel á þann sitað og fór
að leita eftir því hjá forráða-
mönnum þess að fiá að komast
þar inn. Ég var þá nýlega bú-
inn að sýna í bogasalnum og
gat sýnt þeim litskuggamyndir af
málverkum sem voru á þeirri
sýnmgu. Nú, — í stuttu máli,
þeim leizt það vel á þetta og
buðu mér að sýna.
— Og þá hefiur þú hafizt
handa við undirbúninginn?
— Þeir gáfiu mér ákveðinn
frest og maður stóð lengi vel
alveg á hausnum við að undir-
búa sig við þetta, eða allt fram
í júlí, en þá var sýningin opn-
uð.
— Varst þú ekki viðstaddur
opnunina?
styrjöld Araba og ísraelsmanna
og hjá þessum stórþjóðum kipp-
ist allt við þegar slíkt skeður og
hefur hin ótrúlegustu áhrif, já,
jafnvel að aðsókn og sölu mál-
verkasýninga. Maður á svo erfitf
með að skilja þetta. Stríð er ein
hvem veginn svo fjarlægt okk-
ur, íslendingum.
— Voru málverkin til sölu?
— Þau voru það, en ég hafði
ekki reiknað með neinni sölu.
Verk algjörlegra óþekktra mál-
ara seljast ógjaman. Ég seldi
nokkrar myndir, en eins og ég
sagði áðan var það fyrst og
fremst tilgangurinn með þessu
brölti mínu að sjá myndirnar í
öðm umhverfi en vant var og
sjá náttúrlega að sjá viðbrögð
þeirra er komu að sjá sýninguna
og ef eitthvað væri skrifað um
hana.
— Og var það gert?
— Náttúrlega ekki mikið, en
þó meira en ég hafði fyrirfram
Eiríkur Smith í vinnustofu sinni í Hafnarfirði.
Óskýrt málverk eftir Eirík
Annar tónn utan Norðurland-
anna
Út firá þessu berst talið að
aðstöðu íslenzkna málara til
þess að koma verkum sínum á
framfæri úti í hinum stóra
heimL
— Það hafia sennilega fiáir
verri aðstöðu en við, sagði Eirík
ir. — Við erum svo skolli langt
í burtu firá öllu, þrátt fyrir all-
ar flugvélar og þotur og eld-
flaugaöld. Það er þá helzt ein-
hverjar samsýningar sem koma
Eitt af málverkunum er var á
sýningunni í London.
Sýning í London
Ég hafði frétt að Eiríkur hefði
nýlega verið með sýningu í Lon-
don og lá því beinast við að
spyrja hann urn þá sýningu.
— Mig hafði lengi langað til
að sýna sjálfistætt erlendis sagði
Eiríkur. — f fyrra fór ég svo
utan til að spæja eftir plássi.
Það er yfirleitt mjög erfitt að
komast þar inn í gallery, nema
þá fyrir einhverja ákveðna hópa,
sem eiga þar fastan aðgang og
— Jú, ég brá mér u'tan. Ann-
ars setti ég ekki sýninguna upp
sjálfur þarna. Ég var mjög ó-
nægður með hvemig sýningin
var sett upp. f sýningarsalnum
var hálígert rökkur og notaðir
voru ljóskastarar til að lýsa upp
málverkin, — dálítið svipað og
Menntaskólakrakkaroir voru
með á sýningu þeirra í fyrra.
Veggimir voru alveg svartir og
manni fiannst myndirnar koma
einhvem véginn á móti sér út
úr myrkrinu. Ég sá þær í tölu-
vert öðru Ijósi en áður.
— Er ekki mikið fyrirtæki að
sýna svona erlendis?
— Það er það auðvitað og um
fram allt, — það er mjög kostn-
aðarsamt. Annars léttir það mik
ið að maður getur sent þetta
með flugvélum.
— Hafiðir þú tækitfæri til að
fylgjast með aðsókn og undir-
tektum við sýningu þína?
— Dálítið, já. Annars var ég
kominn heim fyrir löngu þeg-
ar sýningunni lauk. Þann tíma
sem ég fylgdist nieð var að-
sóknin ágæt og mér til mikillar
gleði komu margir íslendingar
til að sjá hana. Aðsóknin var
fremur dræm til að byrja með,
en það átti sér þær orsakir, —
að því að fróðir menn tjáðu mér.
— að um þetta leyti braust út ■
búizt við. Ég var mjög hriíinn
þegar ég sá að hið þekkta tíma-
rit Arts Review and Gallery
Guide varði rúmlega hálfri síðu
handa mér. Þar var hálf síðu
litmynd af einu mátverkinu og
stutt umsögn um þær.
Eiríkur réttir mér blaðið, en
margir hérlenzkir munu þekkja
þetta tímarit. Þar segir m.a. um
sýninguna í Alwin Gallery: Al-
win Gallery heldur sýningu sem
er á m-argan hátt atlhyglisverð,
einkum þó málver-k íslendingsins
Eiríks Smith. f málverkum hans
er mikill fjöldi lóðréttra lita-
samsetninga, — fjöll, fossar, eða
hv-að sem þér annars sýnist það
vera, hefur fleira innan síns sam
aniþjappaða forms og tala í
hreinni litum, heldur en maður
g-erir sér grein fyrir.
— Ertu með nokkur áform um
fleiri sýningar erlendis?
— Ég verð með á sýningu í
þessu Gallerýi sem stendur all-
an ágústmánuð. Þá sýna þeir
verk listamanna firá mörgum
löndum sem þeir hafa haít
samband við. Ég reikna með að
á þeirri samsýningu verði einn
ig sýnd verk eftir Gísla Sig-
urðsson, Svo verð ég einnig með
á samsýningu íslenzkra lista-
manna í Skotlandi í sambandi
við Edinborgarihátíðina.
til greina og þá oftast á Norð-
urlöndunum, eða með Norður-
’landabúum, Annars er ég þeirr-
ar skoðunar að það sé tiltölulega
betra fyrir ofekur að sýna uta-n
Narðurlandanna. Einhvero veg-
inn er það þannig að Norður-
landabúar hafa tilhneigingu til
>að klappa á kollinn á okkur eins
og við séum lítli bróðir. Það
erum við bara alls ekki. Við
höfum staðið þeim fyllilega á
sporði og meira að segja hafia
þeir kvartað yfir því að við vær
Um otf nýtízkulegir.
Svo eru sýningar á listaverk-
um Norðurlandabú-a alltaf dá-
lítið einhæfar. Síðasta Norður-
landasýnin-g fékk t.d. heldur leið
inlega dóma og þá fyrst og
'firemst hvað hún var lítið spenn
andi. Heildarsvipur sýningarinn
ar væri fLatur og myndirnar lík-
'ar ihverja-r anniari. Nei, — það
er einhvern veginn frjálsara fyr
ir okkur fslendinga að sýna ut-
an Norðurland-anna og þar fá-
um við líka yfirleitt betri blaða
dóma. Það er alltof dýrt fyrir
einstaklinga að vera að brjótast
’í þessu. Málarar hafa yfirleitt
'ekki alltotf mikla peninga.
Aðstaðan hérlendis
— En hvað er um sýningarað-
stöðu hérlendis að segja?
— Sem minnst. Það er hægt
að sýna í Bogasalnum, en hann
er alls ekki ætlaður fyrir mynd-
listarsýningar og sumum virð-
'ist svo sem boginn verki illa á
sum málverk. Listamian.naskál-
inn er orðinn alveg ónothætf-
ur og það er satt að segja háif-
gerð móðgun við augað að vera
að hengja þar upp faUegar mynd
'ir. Þetta stendur náttúrlega til
bóta með mýjum sýningarskála
sem verið er að tala um að
byggja eigL
1 Erfitt fyrir rómantískan málara
— Getur þú gefið þig ein-
göngu að því að mála Eiríkur?
— Það er langt frá því að
maður lifi á þessu, og ég verð
því að vinna að öðru. Stundum
er það dálítið slæmt. Þó fer
það náttúrlega eftir manngerð-
um. Ég get ímyndað mér að það
sé hreint djöfiullegt fyrir mál-
ara sem er mikill -rómantíker og
háttstemdur að vinna einhverja
aðra vinnu. Ég held að hann yrði
fljótlega bókstaflega vitl-aus og
mundi vesl-ast upp. Gegnum-
sneitt eru nútím-amálarar ekki
þa-nnig stemmdir, og þar af leið
andi geta það boðið sér að
vinna eitthvert annað starf með.
Það þarf í sumum tilfiellum ekki
að vera svo slæmt. Það skapar
manni t.d. visst aðhald og þol-
inmæði. Málarar eru lengi að
sfeapa sér úthald. Það er nauð-
synlegt -að geta einbeitt sér að
einhverju ákv-eðnu. Ef málverk
er unnið og afiskrifiað í einum
hvelli er alltaf hætta á að það
sé g-runnt og risti ekki djú.pt.
Sala og skilningur
— Heldur þú Eiríkur, að það
séu rétt hluföll hérlendis milli
sölu málverka og skilning fólks
á þeim?
— Þessu er erfitt að svara. Ég
mundi segj-a að hérlendis væri
m-eiri áhugi almennings á mynd-
list heldur en gengur og ger
ist meðal ann-arra þjóða. Það er
alltaf ákveðinn hópur manna
sem er býzn-a klókur og fylgist
vel með því sem er að gerast
í málaralistinni og hefur mjög
góðan ski-lning á henni. Sumir
hatfa ef til vill ekki svo ýkja
miki-nn skilning, en vilja skr-eyta
hýbýli sín með „a-ktivum“ lista-
verkum. Það er ekki síður góðra
gjalda vert og við listmál-ararn-
ir eigum því fólki mi-kið að
þakk-a. Svo skapast einnig við
það þeir möguleikar, að fólk sem
h-efur ekki mikinn áhuga á mynd
list fái h-ann við að eignast góð
v-erk. En nú komum við að öðru:
Mér finnst ekk'i nægilegur grei-n
armunur gerður á góðr-i og
vondri málaralis-t hérlendis. Ég
á við, alvarlegri myndlist og
myndlist allskonar fó-l-ks sem
hleypur til og fer að sýna. Það
er s-agt, að hér hal-di önnur hver
vinnukona sý-ningu. Það þyrfti
einhvern veginn að undirstrika
þennan mun betur -en gert er, því
að þetta fólk ru-glar mjög mikið
og getur haft alvarleg á'hrif á
smekk þess.
Skreytin-g bygginga
— Hvað finnst þér að hægt sé
að ger-a til þess að bæta aðstöðu
íslenzkra málara?
Fram-hald á bls. 19.
Ekki gerður greinarmunur á