Morgunblaðið - 25.08.1967, Blaðsíða 15

MORGUNBtLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. ÁGÚST 1967
15
Hann keypti flakiö af Lusitania
Bandarískur kafari við björgunarstörf út af írlandsströnd
ÞAÐ er svipaða sögu að segja
um skipsflök á hafsbotni og
fulda fjársjóði, við hvort
tveggja binda menn vonir um
skjótfenginn auð, þótt þær
vonir rætist sjaldan.
Jafnvel flakið af stórskip-
inu Lusitania, sem svo marg
ir minnast með sorg í huga,
á sína vonbiðla. Á frlandi
eru nú menn, er bíða þess
eins að fá að rífa úr flakinu
allt það, sem unnt er að koma
í verð.
Menn þessir bíða við Kin-
sale Harbour, sem er falleg-
ur flói syðst á írlandi, út frá
bænum Kinsale skammt fyr-
ir vestan Cork. Umihverfis
flóann eru hæðardrög og á
hæðunum rústir gamalla kast
ala, en innst við flóann ligg-
ur bærinn Kinsale og teygir
sig upp hlíðarnar,
Krárnar í Kinsale eru orðn
ar virðulegar, hótelin stór og
glæsileg og fullsetin af ensk
um gestum. í höfninni er
fjöldi af snotrum skemmti-
snekkjum og bærinn er orð-
inn miðstöð sjóstangaveiða.
f>essi velmegun í Kinsale er
nýtilkomin, aðeins fimm ára,
en samt virðist gamli fiski-
báturnn frá Aberdeen, sem
notaður er við að kanna flak
Lusitania, alls ekki eiga þar
heima. Eigandi bátsins er
John Light, og gerir hann sér
góðar vonir um að auðgast
af flakinu. Hann var áður
kafari í bandaríska flotanum,
en býr nú um borð í bát sín-
um, Doonie Braes frá Aber-
deen, ásamt fjölskyldu sinni,
öðrum kafara og varð'hundi
til að halda forvitnum gest-
um frá borði. Hann er fámáll
og vill ekert láta uppi um
fyrirætlanir sínar né heldur
um hvernig björgun miðar.
Er hann því lítt vinsæll í
bænum.
LUSITANIA SÖKKT
Hinn 7. maí 1915 var Lusi-
tania á heimleið frá Ameríku.
Hún var, ásamt systurskipi
sínu Mauretania, hraðskreið-
asta skip Cunard-skipafélags-
ins brezka. Þegar skipið var
á leið útaf írlandsströnd,
var dregið úr hraða þess
vegna þoku, og átti skipið að
fara til Liverpool þótt búizt
væri við kafbátaárás á skipa-
lægið þar á flóði. Þangað
komst skipið aldrei, því klukk
an tvö síðdegis varð það fyrir
tundurskeyti frá 'þýzkum kaf-
báti.
Eftir sprenginguna kom
strax mikill halli á skipið, og
ekki var unnt að konxa út
nema örfáum björgunarbátum
og flekum. Fjöldi farþega
lokaðist inni ískipinu og sökk
með því í djúpið. Þeir sem af
komust segja að ekki hafi bor
ið á ótta eða skelfingu meðal
þeirra, sem sukku með skip-
inu, aðeins hafi heyrzt eins
og ein margrödduð og hávær
stuna um leið og 'skipið hvarf.
Alls fórust 1.195 manns með
skipinu, og eru sennilega um
900 lík enn í flakinu. Aðeins
um þriðjungur þeirra, sem
með skipiinu voru, bomust
lífs af.
Eftir að Lusitania sökk
komust margar furðusögur á
kreik. Skiþherra kafbátsins
þýzka, Schweiger að nafni,
skýrði svo frá að mikil spreng
ing hafi orðið inni í skipinu
eftir að tundurskeytð hæfði
það. Var það almenn skoðun
að skipið hafi verið að flytja
vopn og skotfæri. Einnig var
sagt að í skipinu hafi verið
talsvert af gulli, silfri og
demöntum, en John Light
kveðst ekkert þess hát'tar
hafa fundið.
ÁSANDBOTNI
Skipsflakið fannst með
dýptarmælingum í október
193i5, og var kafari sendur
niður að flakinu. Sagði hann
að skipið væri ekki mikið
s'kemmt, en ekkert varð úr
björgunartilraunum í það
skiptið.
Skipið liggur á hliðinni á
92 metra dýpi í rúmlega met-
ersdjúpum sandi um 18 kíló-
metrum suð-austur af Kin-
sale-skaga, eða Head of Kin-
sale, eins og hann nefnist.
Keypti John Light flakið fyr-
ir 1.000 sterlingspund. Hann
sá það fyrst fyrir fjórum ár-
um meðan hann var að vinna
að sjónvarpskvikmynd um
skipið fyrir bandarískt sjón-
varp. Þótt margar sögur
gangi manna á meðal um
starf hans, er skiljanlegt að
hann vilji sem minnst um
björgunina segja. Hann vill
halda Öllum upplýsingum fyr
ir sig, og hyggst væntanlega
koma frásögninni á prent 1
framtíðinni.
Fyrst ætlar John Light að
ná skipsskrúfunum, sem eru
úr kopar, selja þær og draga
þannig úr björgunarkostnað-
inum. Hann vinnur eingöngu
þegar sjór er slét'tur, því
björgunarstarf er erfitt á
svona miklu dýpi þótt Light
noti alla nýjustu tækni við
vinnuna. Þegar hann kemur
að landi er alltaf breitt segl
yfir björgunartækin, og hann
kafar ekki ef forvitnir áhorf-
endur elta hann út að flak-
inu. Hefur öll þessi leynd
mælzt illa fyrir meðal fra, og
eru frásagnir írsku blaðanna
af björguninni vægast sagt lít
ið vinsamlegar.
(Þýtt og endursagt úr
Observer).
„Þegar samtíðin hrækir í andlit
mér - skyrpi ég á möti“
ANDREI Voznesensky, eitt af
beztu ungskáldum Rússa, á
nú í miklu stríði við stjórn
rússneska rithöfundaam-
bandsins. Hann á yfir höfði
sér brottrekstur — örlög, sem
myndu ræna hann réttindum
á að vinna fyrir sér sem rit-
höfundur í Rússlandi.
1 júnímánuði sl. átti Voz-
nesenski að koma fram í New
York við Lincoln Center sum-
arhátíðina. Rithöfundasam-
bandið rússneska kom í veg
fyrir för hans vestur um haf
og gaf þá skýringu, að skáldið
ætti við veikindi a'ð stríða.
í reiði sinni yfir þessari
meðferð skrifaði Voznesenski
ritstjóra Pravda bréf, sem
blaði birti aldrei — en seinna
birtist bréfið í franska blað-
inu Le Monde.
„Hvers vegna reyna þeir að
slá ryki í augu allra með því
að segja ýmist, að ég sé
veikur eða, að ég hafi dregið
það of lengi að biðja um far-
arleyfi? Og hvers vegna segja
þeir nú (bréfið er skrifað
daginn eftir að skáldið átti
að koma fram í New York),
þegar allir vita, að það er
um seinan, að ég sé í þann
veginn að leggja af stað?
Vissulega hljóta stjórnarmenn
rithöfundasambandsins að
vita, hvað þeir eru að gera,
en hvers vegna í ósköpunum
hafa þeir þá ekki tilkynnt
mér, að ég sé veikur?
Ég er sovézkur rithöfundur,
mannleg vera en ekki nein
strengjabrúða. Þessar lygar,
þessar vífillengjur og kúgan-
ir eru venjuleg vinnubrög'ð
þessara manna. Ég skammast
mín fyrir að vera meðlimur
sama þjóðfélags og þessir
menn.“
Pravda birti ekki bréfið og
Voznesensky hélt áfram að
láta gamminn geisa. Við
200ustu sýningu Moscow’s
Taganka Theater á leikriti
hans: Antiworlds gekk Voz-
nesensky fram á sviðið og las
nýjasta ljóð sitt. í þessu
kvæði réðst hann harkalega
að ríkjandi kúgun listamanna
í Sovétríkjunum og um vald-
hafana sagði hann m.a.: Lygin
stendur skrifuð í kvapkennd
um andlitum þeirra, sem
væru betur falin í buxunum.
En ef til vill er skömmin þó
stærst, þegar leiðtoginn hikar
áður en hann fer úr ö'ðrum
skónum á opinberum vett-
vangi og segir ruglaður: Æ,
ég man svo greinilega, að ég
þvoði annan fót minn í gær
Andrei Voznesensky
— en hvorn? Þann hægri eða
þann vinstri?
I kvæðinu beindi Voznes-
sky þessu skeyti að Sholok-
hov. Ó, þú fremsti rithöfund-
ur okkar klassískur —
skammastu þín.
Þessi ádrepa var tilvitnun
í þann orðróm, sem nú gengur
í Moskvu, að Mikhail Sholok-
hov hafi ekki sjálfur skrifað
Nóbelsverðlaunasögu sína,
Lygn streymir Don. Þessi orð-
rómur styðst við þá stað-
reynd, að nýjasta bók Sholok-
hovs: Þeir bör’ðust fyrir ætt-
jörðina, hefur verið 25 ár í
smíðum og er enn ólokið.
En nú fannst rithöfunda-
sambandinu mælirinn fullur.
Tveim dögum síðar, hinn .
júlí, kallaði það Voznesensky
á sinn fund og krafðist þess,
að hann bæði afsökunar og
tæki aftur bæði ljóð og bréf.
Voznesensky neitaði.
Ekkert hefur frétzt af refsi-
aðgerðum gegn Voznesensky
ennþá. Engu að sfður á hann
það á hættu, að andstaðan
komi honum illa í koll. Brott-
rekstur úr sovézka rithöfunda
sambandinu hefði það í för
með sér, að bækur hans, sem
nú seljast í allt að 500.000
eintökum, yrðu bannaðar og
hann sviptur réttinum til að
lesa úr verkum sínum opin-
berlega.
í versta falli bíður hans
fangaklefinn fyrir að bera út
óhróður um ástandið í Sovét-
ríkjunum og yrðu örlög hans
þá þau sömu og rússnesku
rithöfundanna Yuli Damel og
Andrei Sinyavsky, sem nú
þjást í rússneskum fanga-
bú'ðum.
Iceland ’66 komiö út
NÝLEGA kom á markaðinn
handbókin ICELAND 1966. Út-
gefandi er Seðlabanki íslands
og ritstjórar þeir Jóhannes
Nordal, bankastjóri, og Valdi-
mar Kristinsson, viðskiptafræð-
ingur. í bókinni er fjallað um
fsland nútímans, menningu þess
og sögu. Þá eru í bókinni þætt-
ir um atvinnulíf, stjómmál og
löggjöf. Aftast í bókinni eru
skrár yfir þing, stjórn, og ýms-
ar ríkisstofnanir. Einnig er þar
að finna skrá um bækur yfir
íslenzk málefni, sem skrifaðar
eru á erlendum málum. Og að
lokum er svo skrá yfir atriðs-
orð.
í formála fyrir bókinni siegir,
að hún sé framhald á handbóka-
útgáfu þeirri, sem Landsbanki
íslands hóf árið 1926. Höfundar
efnis eru allir landskunnir fyrir
störf sín á hinum ýmsu sviðum
þjóðlífsins. Nokkrar litmyndir
prýða bókina.
HÓTEL Höfn, Hornafirði opnaði
síðastliðið vor. í fyrradag voru
síðustu hótelherbergin tekin í
notkun og eru þau þá 20 að
tölu með alls 34 rúmum. Her-
bergin, sem síðast voru tekin í
notkun, eru í kjallara hótelsins,
sem i alla staði er hið vistleg-
Bókin er prentuð í ísafoldar-
prentsmiðju og myndskreyting
unnin af Litbrá.
asta og glæsilegasta.
Hótelstjórar eru tveir, Árni
Stefánsson og Þórhallur Dan
Kristjánsson. Árni tjáði Mbl. að
reksturinn hefði gengið mjög vel
í sumar og hefði nær alltaf ver-
ið fullbókað í vistaverur húss-
ins, nema nú síðustu vikuna,. er
svolítið hlé hefði orðið.
uðust til að fólk kæmi og dveld
ist hjá þeim í vetur — hvíldi
Árni sagði að þeir félagar von
sig frá ys stórborgarinnar um
stund. Þá sagði hann að ýmis
félagssamtök hefðu áætlað að
halda fundi sína í hótelinu og
mikið lægi fyrir af pöntunum í
sambandi við vígslu brúarinnar
á Jökulsá á Breiðamerkursandi
hinn 2. september næstkomandi
Sagði hann að þei rfélagar væru
bjartsýnir á rekstur þessa glæsi
lega hótels.
Hótel Höfn tekið til starfa