Morgunblaðið - 17.09.1967, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. SEPT. IE>87
FYRSTU réttir haustsins voru I
austur í Hreppum síðastliðinn |
fimmtudag. Það voru Sfcaftholts-
réttir í Gnúpver jahreppi og
Hrunaréttir í Hrunamanna-
hreppi.
Skömmu eftir klukkan átta
koma framlínumenn rekstrarins
og safnið streymir á eftiir. Hóp-
urinn er ferðlítill og allir eru
þreyttir, menn og skepnur. Þeg-
ar satfnið kemur á vaginn
skamimt frá réttinni, tognar úr
því og féð rennur eins og lk>pi
inn í gerðið. Kindurnar enu eirð
arlausar í fyrstunni eins og fólk
á útisam.komu og rátfa um góða
stund áður en þeiim skilst að
ferðin/ni er liokið. Þá leggjast
þær.
Eftirsóttar ferðir, en erfiðar.
Leitarmenn spretta af kliárun-
um og sdenigja hnökkunum und-
ir réttarvegg. Við tökum einn
þeirra taJld og spyrjum hann um
göngurnar. Hann heitir Jón Ól-
afsson í Geldingaholti.
— Hversu lengi eruð þið í leit-
unum?
— Þeir, sem lenigst faira eru níu
daga. Það eru átta menn, fjórir
úr Gnúpverjaherppi og fjórir úr
Flóa. Þeir smala alilt að Hofs-
jökili, Þjórsárverin og Arnarfeil
Einar Gíslason
í Vorsabæ á Skeiðum
Við komum að Skaftholtsrétt
um sjöfoytið um monguninn.
Veðrið var kyrrt og jörðin dögg-
vot eftir nóttina og féð í gerð-
inu ekki farið að jarma, enda
nývaknað. Frá næsta býli kom
maður akandi dr'áttarvél, en Ijós-
leytur hiundur trí'tlaði í humátt á
eftir. Maðurinn reyndist vera
réttairbóndinn, Valentínus Jóns-
son , RéttarholtL
Hann segir ofckur, að réttin
undir Skaftholtsmúla sé meðal
elztu rétta á landinu og sáðast
endurreist fyrir tóltf árum. Þá
vildu S'umir steypa hana, eins og
þá var mjög farið að tiðkast, en
áíkiveðið var að hlaðla hana úr
grjóti tiil þess að haida gamla
svipnum sem bezt.
Við spyrjium Valentínus hve-
nær sundurdrátturinn hefji'st.
Hann segir okkur þé, að féð, sem
liggur í 'gerðinu, sé úr Aust.ur-
leitinni, fé Flóa- og Skieiðiamanna
Og hafi ikomið fcvöldið áður. Safn
Gnúpverja sjálfpa, sem er bðld-
ur stærrai, væri aftur á móti á
leiðinni.
Unga fólkið virtist í meirihluta í Hrunaréttum. Myndirnar á síðunni tók ljósm. Mbl.: Sv. Þorm.
svo að við urðum að sækja reipi
og skófLur I tjaldstað til þess að
ná hestinium upp.
Tveir fjallkóngar.
Það er faliegt við Skaftlholts-
rétt. Þennan morgun skein sólin
glatt yfir Heklu, sem var hvít
af snjó niður undir rætur. Rétt-
in var grasi vaxin í botni, en
eklki leið á löngu unz þar var
komið svað. Hann var rigningar-
legur í vestrinu.
Fj aillkóngurinn á Gnúpverja-
afrétti heitir Sigurgeir Runólfs-
son og býr í Skiáldabúðum. Núna
var ban.n fjallkóngur í fimmta
sinn. Að sjálfsögðu hefur hamn
í Skáldabúðum, rabba saman.
hið mifcla og aiBt veist-ur til Kerl-
ingarfjalla, svonefnda Kisu-
botna. Ég fór þangað í fyrra, en
þetta er svo eftirsótt, að ekki
er haegt að fá að fara alltaf.
Þremur dögum seinna fara 12
men,n í Norðurleit en 14 fara að
Dalsá og eru fimm daiga.
— Hjvernig var veðrið?
— Það va<r slæmt, aiusandi slag
veðiur og di.mmviðri í þrjá daga.
Annars gekk allt S'æmilega. Það
er helzt tiil tíðindas, að einn leit-
armanna hleypti í samdibleytu,
Helgi Jónsson
á Sóleyjarbakka
— Það hefur aádrei borið neitt
sérstakt fyrir mig í ferðum míh
um, þótt þær séu orðnar marg-
ar, ekkert sem vert er að segja
frá.
16 ára í sínum fynstu leitum.
HaBa G'uðmundsdóttir frá As-
um í Gnúpverj alhreppi fór núna
í gönigur í fyrsta. sinn.. Hún er
verið leita'rmaðuir mikl'U lengur.
Hann segir, að göngurnar hafi
aldrei verið eins vætusiamar og
núna síðain 1941. Hann telur að
í safni Gnúpverja séu átta ’tiil níu
þúsund fj'ár.
Einar Gíslaison í Yorsabæ á
Skeiðum er fjallkóngur Austur-
leitar í tfjórbanda sinin. Núna er
liðin. hálf öld frá fy.rstu göngum
hans. Við segjum, að hann. hljóti
að hafa lemt í mörgu í fjallferð-
um á svo langri ævi. Hann lætur
lítið yfir því.
Komið í Hrunaréittir.
Þegar við fórum tfrá Skatft-
holtsréttum komum við í Hruna
réttilr. Þar var dr'átt'Ur langt kioim
inn og dilkar þéttskipaðir kyrr-
látu fé. Fátt var sauðki'nda í al-
mennin.gnum, en fólíkið var
margt.
Þairna sáum við mann draga
föngulegan og hvatl'egan sauð,
sem hafði bjöllu á horni sér til
ágætis. Fátt er nú eftiir slílkra
foryst'usauða, en fyrr á tiirmim
voru þeir ómissandi, þegar stað-
ið var yfir fé á vetrum og von
a.Llra' veðra. Margar sögur ecu ibifl.
af ratvísi og dugnaði forystu-
sauða, en nú á tímum er minni
þörf þessara eiiginileifca og fáir
halda þeim sið að hatfa forystu
sauði. Einn þeirra manna er
Magnús Sigiurðsson í Bryðju-
holhl'ti. Hann á sa'Uðinm, sem við
sáuim og maðurinn, sem dró
hann í dilkinn er ten'gdasomiU'r
Magnúsar, Eyjólfur Guðmiunds-
son.
Fj.allkóngur Hrunamanina er
unguir maður, Helgi Jónsson á
Sóleyjarhakka, Þetta er þó í
þriðja- sinn, sem hann igegnir því
s'tamfi.
— Smialamennskan gekk nokk
uð vel, segir Helgi'. Veðrið var
got't fyrsta daginn, en síðain var
rok og ri'gming. Við vorum í tjöld
um, isvo að vistin var heldur sóða
leg og 'hráslagaileg. Við notuð-
um dráttarvélair tiil þess að flytja-
dótið ofckar, svo að við þuirftium
eklki að reiða á hestum.
Réttadagur í
Hreppunum
„Hundurinn hennar heitir Tryggur og liggur á réttarvegg,
úrvinda af þr|eytu“.
aðeins sextán ára og við spyrj-
um hverniig henni ha.fi Hkað.
— Þetta var ægilega garnain.
Ég ætla aftur næsta ár, segir
HalUa. Það er að segja, mig lang
ar t'i'l þess, en ég veit e'kki hvort
þeir leyfa mér það.
— Fengu þeir siæma reynslu
atf þér?
— Það veit ég ekki. Þeir
myndu aldrei segja mér það.
Humduiri'nn hennar heitiir
Tryggur og liggur á réttanve'gg,
úrvinda atf þreytu. Við fáum að
taka af þeim mynd.
— Varstu eina stúlkan í igöng
uinium?
— Nei, við vorum fjórar; Hin-
a*r 'hafa aflar farið áðtur. Ég fór
í stytztu leitina, inn að Dalsá, en
hinar fóru í Austurleitina.
— Hivar er afréttarland ykk-
air?
— Hrunaimannaafriétituir er milíli
Hvíbár og Stóru-Laxár inn að
Kofsjökli. Sá hópur sem fer
lengst leitar í Kerlingarfjöl'lum
og er 6 daga í ferði'nni, en aWs
leita héðan 35 menn.
— Hvernig lízt þór á féð?
— Ég foýst við að það sé heM-
ur vænna en í fyrra.
Og fólkið heldur átfram að
draga. Oklfeur grunar, að ein-
hverjir lumi á lögg í rassivasan-
um, enda er það sjiálfsaigt og
gama.ll íslenzfcur siður tf réttun-
um þegar veðraðiir gangnaimenn
eiga í Wiut. Og ,svo er réttar-
ball'ið. En ekki fara neinar sög
ur atf því hér.