Morgunblaðið - 15.10.1967, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. OKT. 1967
9
flöskur af sykurlausu
Valash innihalda jafn-
margar hitaeiningar og
1 venjuleg gosflaskat
Foifelund segir sð tengsl
Svetlönu við þetta þjdðfélags-
fcerfi hafi rofnað smám sam-
an eftir því sem hún eltist og
þroskaðist og telur að þar hafi
ráðið úrslitum þjóðfélagsfræði
nám hennar, námið sem átti að
gera hana að sannfær'ðum og
sönnum marxista. Það er eins
og henni hafi liðið æ verr eft-
ir dauða föður síns er hún gat
sjálf farið frjálsari ferða sinna
en áður og réði meiru um það
hvaða fólk hún umgekkst. Það
er svo að sjá sem hún hafi
lengi vonað að ættland henn-
ar, sem hún lofar margoft í
bréfunum og fer um fögrum
orðum, myndi þróast í átt til
lý*ðræðis þótt hægt færi og nú
er hún hefur yfirgefið Sovét-
ríkin og farið frá börnum sín-
um án þess að vita hvort hún
muni nokkru sinni sjá þau aft-
ur eða ættjörðina heldur,
bendir margt til þess að hún
sé, þrátt fyrir allt, ekki úrkula
vonar um að einhvem tíma
kunni svo að verða. Eftirskrift
hennar í bókarlok bendir ein-
dregið til þess þar sem hún
kveðst vona að senn rísi í
Sovétríkjunum „ný kynslóð,
ung og áhugasöm, sem líta
mun þessa tíma (stjórnarár
Stalíns) svipuðum augum og
valdatíð Ivans grimma, þykja
þau jafn fjarlæg, ókennileg og
allsendis óskiljanleg“.
Horft um öxl til Stalins
DAVID Floyd segir í umsögn
sinni um bók Svetlönu Alli-
luyevu í Daily Telegraph 5.
október að ekki hafi allt til-
standið í kringum útgáfu bók-
arinnar „Tuttugu bréf til vin-
ar“ au’ðveldað mönnum að
gert sér grein fyrir raunveru-
legu gildi hennar. Hann kveðst
að sönnu skilja mætavel hví-
líkt veður hafi verið gert útaf
bókinni, höfundurinn sé dóttir
Stalins, hún hafi afneitað
stjórnmálakerfi því sem hann
hafi skapað og því hljóti hvað-
eina sem hún hafi að segja um
hann og um kerfið að vera
forvitnilegt, en hann telur að
allt hafi umstangið í kringum
útgáfu bókarinnar og fjarg-
viðrið um stjórnmálalegt og
bókmenntalegt gildi hennar
verið höfundi hennar til
óþurftar.
Floyd telur það augljósast-
an kost á bók Svetlönu og
þann er honum þykir líkleg-
astur til að endast bezt, hversu
einlæg og hreinskilin frásögn
Svetlönu sé og kve’ðst hreint
ekki vantrúaður á að „bréf-
in“ hafi ekki upphaflega verið
ætluð til birtingar heldur hafi
þau átt að vera einskonar per-
sónulegar skriftir fyrir einum
vina hennar, sem hún hafi
kynnzt síðar á ævinni, ekki þó
síðasta eiginmanni hennar,
Brijesh Singh, eins og margir
hafi ætlað. Honum þykir það
sæta nokkurri furðu að Svetl-
ana hafi kosið að sleppa úr
enskri þýðingu bókarinnar
meirihluta 16. kafla hennar,
þar sem segir frá manni þeim
er hún kveðst hafa unnað mest
um dagana og hún segir sjálf
að verfð hafi aðalástæða þess-
ara skrifa sinna.
Floyd segir það ekkért undr
unarefni að Svetlana segi fátt
það af stjórnarkerfi Sovétríkj-
anna sem ekki hafi verið á
flestra vitorði áður og bætir
því við að um Stalin segi hún
minna en ætla hefði mátt, bók
hennar veiti ekki svör við
spurningum þeim sem hver
spyrji annan varðandi Stalín.
— Var sjálfsmorð konu hans
upphaf að geðveiki þeirri er
þjáði hann síðar meir? Var
hann í raun og veru eins háð-
ur Beria og Svetlana lætur í
veðri vaka? — Hún er kannski
ekki manna dómbærust um
þetta, segir Floyd.
Hann heldur áfram og seg-
ir: Mynd sú er hún dregur upp
af algerri einangrun og ein-
manaleik Stalins á efri árum
er ógleymanleg. Maðúrinn sem
Churchill kallaði „Drottnara
Rússlands" hafðist síðustu ár
ævinnar við í einu herbergi,
illa búnu húsgögnum, með
slæmum eftirprentunum mál-
veka á veggjum, vissi ekki
verðgildi myntar landsins er
hann réði fyrir, átti ekkert
fémætt í fórum sínum, engar
eignir að kalla — þessi mynd
Svetlönu er brot úr mannkyns
sögunni. Stalin lauk ævinni
jafn valdamikill á ytra borði
og hann var valdalítill hið
innra, segir Floyd.
Rétt er að vekja athygli á
sögulegu gildi tveggja annarra
atriða sem hún skýrir frá í
bókinni, segir Floyd. Annað er
frásögn hennar af því að hún
hafi talfð föður sinn á að gera
sér greiða í desembermánuði
1943 og það hafi tekizt vegna
þess að hann hafi þá verið
nýkomin heim að lokinni Te-
heran-ráðstefnunni og verið
einkar blíður á manninn (ekki
kannski að ólíkindum, þar sem
harm hafði þar hlotið mála-
myndasamþykki Bandamanna
fyrir því að Sovétríkin héldu
austurhéruðum Póllands). Hitt
atriðið er staðfesting Svetlönu
á því áð þótt Molotov hafi
verið áfram einn helzti leið-
togi og valdamaður í Svotríkj-
unum var kona hans send í
fangabúðir og ekki látin laus
þaðan fyrr en að Stalin gengn
um.
Floyd segir bókina sanna
að Svetlana sé sendibréfsfær í
bezta lagi, en lætur sér fáítt
um finnast bókmenntagildi
„Bréfanna“ og telur enda að
Svetlana hafi ekki ætlað þeim
eða sér meiri hlut að sinni.
— En, segir hann að lokum,
— hún skrifar svo blótt áfram,
segir svo hreint frá og einarð-
lega og einlæglega að lyftir
bók hennar langt upp yfir all-
ar venjulegar „stjórnmálaupp-
ljóstranir“.
Heillandi bók
SAUL Maloff skrifar ritdóm
um bók Svetlönu í bandaríska
tímaritið Newsweek (2. októ-
ber), og segir þar m.a. að frá-
sögn hennar beri að taka á
svipaðan hátt og þvældu bók-
felli með óþekktum rúnum,
sem gætu falið í sér lausnina
á ifeyndardómum tilverunnar.
Grípandi töfrar bókarinnar
felast frekar í lýsingu hennar
á foreldrum og dóttur, en 1
u<*pljóstrun- mikilla „leyndar-
dóma“, sem flestir voru annað
hvort fullltunnir eða á ftéktra
vitorði, bæði fyrir og efUr
skýrslu Krúsjeffs til tuttugasta
flokksþings sovézka kommún-
istaflokksins, segir Maloff.
Heillandi kostir bókarinnar
koma fram í hugarangri barns
ins og ringulreið og óhjá-
kvæmilega ruglaðri skynjun
þess á dularfullum atburðum
í heimi hinna fullorðnu í kring
um hana; í tilraunum konunn-
ar til að finna skýringu á at-
burðum liðinnar ævi, og til
að vakna í dag úr martröð
sinni.
Frá sjónarhóli Maloffs birt-
ist Saiín sem nokkurs konar
fjölskyldufaðir frá Viktoriutím
unum í bók Svetlönu, til skipt-
is fjarlægur og kaldur e'ða ein-
lægur og hlýr, grófur og frum-
stæður sveitamaður, gæddur
miklum persónuleika, haldinn
bæði þögulli viðkvæmni og
hryllilegri grimmd. Hann
hæddist að veiklunduðum, dug
lausum syni sínum, sem tókst
ekki einu sinni að fremja
sjálfsmorð, og þvoði hendur
sínar af hinum syni sínum for-
hertum drykkjumanni; hann
neitaði að kynnast tengdasyni
sínum, sem var Gyðingur, og
vissi varla af dótturbömum
sínum......
Það er í þessu, sem líf bók-
arinnar felst, og það fer áreið-
anlega framhjá þeim, sem
ganga að henni í leit áð æs-
andi pólitískum opinberunum.
Kosygin getur til dæmis verið
rólegur. Það var ekki CIA
(bandaríska leyniþjónustan),
sem skrifaði þessi bréf í nafni
Svetlönu. Enginn opinber skrif
finnur býr yfir hóflausri hrein
skilni frú Alliluyevu, siðferði-
legu hugrekki hennar, átakan-
legu sakleysi — tæru falsleysi
eða niðurbældri angist ....
Framhald á bls. 10
sukurlaust
Sana h.f. á Akureyri hefur nú hafið framleiðslu á gosdrykknum: „SUKKERFRI
VALASH" frá Valash Fabriken A.S. f Danmörku. Sykurlaus gosdrykkur er
þvi ioks kominn á markaðinn hérlendis.
SYKURLAUST VALASH er svalandi og bragðgóður appelsindrykkur.
SYKURLAUST VALASH hefur auk þess þann kost að í innihaldi hverrar
flösku eru einungis 2 hitaeiningar. í hverri venjulegri gosdrykkjaflösku eru
hins vegar um 100 hitaeiningar. Venjulegur gosdrykkur fitar þvi um 50
sinnum meira en SYKURLAUST VALASH!
Sykurmagnið f venjulegum gosdrykkjum er líka mikill skaðvaldur á tennur.
Sá skaðvaldur er auðvitað ekki í SYKURLAUSU VALASH.
Þess vegna: Slökkvið þorstanrí — njótið bragðsins — drekkið SYKURLAUST
VALASH og hafið ekki áhyggjur af fitu og tannskemmdum.