Morgunblaðið - 18.01.1968, Blaðsíða 13

IfcíÓRGÚNBLAÐIÐ, FJMMTUDAGUR 18. JANUAR 1968
13
ERLENT YFIRLIT
Voldug leynilögregla
RÉTTARHÖLDIN í málum
ungu menntamannanna i
Moskvu sýna, hve áhritf leyni-
lögreglunnar eru enn milkil í
Sovétríkjunum. Ólíklegt er, aið
leynilögreglan hafi breytzt milk-
i«, og þótt nokkrar hömlur hafi
verið settar á starfgemi hennair
er þeim ekki al'ltaf beiitt.
Dómarnir sem Ginsburg og
hinir menntamennirnir hlutu
voru næstum því samhljóða krötf
um sækjandans, og telja sumir
að þetta bendi til þess að hið
opinbera viðhorf gagnvart
menntamönnum sé óbreytt.
Margt bendír til þess, að dóm-
arnir hafi verið fyrirfram ákveðn
ir á funidi í æðstu forystu konwn
únistaflokksins, en ekki er hægt
að útiloka þann möguleika að
ágreiningur hafi verið ríkjandi
í málinu.

Galanskov
í»egar ákveðið var að stefna
ritjhöfunduim Sinjavsky og Dan-
iiel fyrir rétt á sínum tíma var
því haldið fram að hópur valda-
manna undir forystu Kosygins
forsætisráðherra hefði verið and
vígur því að réttarhöidin færu
fram.
Eítt það athyglisverðasta sem
fram kom í réttarhöHdunum var
það sem sagt var um ólögleg
blöð, sem ungir menntamenn
gefa út. Þessum „neðanjairðar-
blöðum hefur fjölgað mjög mik-
ið á undanförnum árum og fyr-
insjáanlegt er að þeim haldi
áfram að fjölga nema því aðeins
að slakað verði á ritskoðunimni,
sem er eins ströng og áður.
Hins vegar er fólk í Sovétríkj
unum óhræddara en áður við að
iáta í ljós gkoðanir sinar og
standa við sannfæringu sina
hvað sem á dynur. Afleiðingin
er sú, að þesgi „neðanjarðar-
starfsemi" eykst stöðugt þrátt
fyrir völd leynilögreglunnar og
úr henni dregur því aðeins að
slakað verði á ribskoðun.
Ginsburg, Galanskov og Dob-
rolovsky eru dæmigerðir full-
trúar stórs hóps æskufólks í stór
borgum Sovétríkjanna sem berst
fyrir auknu frelsi og er reiðu-
búið að leggja allt í sölurnar.
Kosningar á Kýpur
ÁKVEÐIÐ hefur verið að for-
setakosningar fari fram á Kýp-
ur 25. febrúar í fynsta skipti síð-
an eyjan hlaut sjálfstæði 1960.
Makarios forseti gefur kost á sér
til endurkjörs og hefur lýst því
yfir að hann vilji fá nýtt uim-
boð frá þjóðinni vegna nýrra
viðho. fa sem hafi skapast í Kýp-
urde lunni. Hann sagði að Kýp-
urdeilan hefði versnað að und-
anförnu þar sem viðræður
Grikkja og Tyrkja um lauisn deil
unnar hefðu farið út um þúfur
og gríska herliðið á eynni hefði
verið flutt burtu og þess vegna
þyrf'.i að taka málið til endur-
skoðunar.
Ark forsetakosninganna verð-
ur efnt t !1 þjóðaratkvæða-
greið ’.u um nýja stjórnarskrá
og r> rnsnnra þingkosninga. Bú-
Makarios
izt er við, að samkvæmt hinni
nýju stjórnariskrá verði völd for
setans aukin og full'trúum Kýp-
ur-Tyrkja í ríkisstjórn og á
þingi verði fækkað. Þannig er
tali'ð að Kýpur-Tyrikir fái aðeins
einn ráðherra í stað þriggja og
9 þingmenn í stáð 15, eins og
kveðið var á um í stjórnar-
skránni frá 1960, sem meirilhluta
Kýpur-Grikkja í stjórninni hetf-
ur lýst ógilda.
Þrátt fyrir þessar fyrirætlan-
'r um að draga úr áhritfum Kýp
ur-Tyrkja hefur Makarios flor-
seti reynt að friðmæl'ast við þá
að undantförnu. Samkvæmt sér-
stakri friðariáætlun hetfur verið
aflétt banni við vörutflutningum,
sem taldir eru hafa hernaðar-
lega þýðingu, til Kýpur-Tynkja
en þó ekki tíl tyrkneska hverf-
isins í Nikosíu og tyrkneska
svæðisins hjá Kyrenia á norður
ströndinni.
í yfirlýsiingu þeirri er Mafca-
: ios gaf út þegar hann gaf kost
á sér til endurkjörs hét hann
því að tryggja rétti'ndi Kýpur-
Tyrkja í sérstöku lagafrumvarpi
sem lagt yrði fram í næsta mán-
uði. Líkiagt er talið að stjórnin
leggi til að gæzlulið SÞ verði
haft til frambúðar á eynni tii
þess að sjá um að lögin um
réttindi Kýpur-Tyrkja séu höfð
í heiðri.
Rússar, Víetnam og
„dómínókenningin"
BANDARÍSKA stjórnin hefur
löngum varið stefnu sína í Ví-
etnamdeilunni með „dómínó-
kenningunni“ svoköl'luðu, sem
er á þá lund að bíði Bandarikja-
rnenn ósgur. í Víetnam komi röð-
j in næst að nágrannalöndunum.
j Nú virðist þess; kenning hatfa
hlobið stuðning í sovézku blaði,
J Li'beraturnaya Gazeta. í grein
j eftir kunnan sovézkan frétta-
skýranda, Semjon Rostovsky,
sem birtist í blaðinu eru Kín-
valda stefni Kínverjar að því
að stofna ríki sem nái yfir alla
Ausbur- og Mið-Asíu. í greininni
segir að þetta kínverska ríki eigi
að ná yfir Kína, Kóreu, Ytri-
Mongólíu, Víetnam, Kambódíu,
Laos, Indónesíu, Malaysíu og
nokkur önnur lönd.
Þegar þetta hefur heppnazt,
segir greinarhöfundur, ætla
Kínverjar samkvæmt þessari
áætlun að snúa sér að Indlandi
og Mið-Asíuhéruðum og austur-
héruðum Sovétríkjanna. A
þriðja stigi áætlunarinnar ætla
Kínverjar að tryggja sér yfir-
ráð yfir Afríku, Suður-Ameríku
og jafnvel Evrópu, segir Rostov-
sky.
Hann segir, að Mao telji að
framkvæma megi áætlunina ef
þriðja heimsstyrjöldin brjótist
út, enda séu Kinverjar svo marg
ir að stór hluti þeirra muni lifa
af kjarnorkustyrjöld, en saima
verði ekki sagt um íbúa annarra
landa, sem verði lögð í rúst Þess
vegn, segir greinarhöfundur,
reynir Mao alls staðar að koma
af stað óeirðum. Rosbovsky segir
að kínverskir herforingjar styðji
áætlunina, enda séu þeir ein-
dregnustu stuðningsmenn núver
andi stj'órnar í Peking og geti
Mao ekki komizt atf án þeiirra.
Vestrænir diplómatar telja
greinina mikilvæga vegna þess j
að samkvæmt henni virðast
vtússar styðja „dómínókenning- J
reua,“ Greinin er e'nnig talin ;
bera vott um að Rússar vilji I
koma í veg fyrir að Víetnam-
styrjöldin breiðist út. Einni'g
er talið að fram komi í grein-
inni svör þau sem gefin séu af
pinberri hálfu í Moskvu við
spurningum menntamanna um
hvers vagna sovézka stjórnin
vilji halda Víetnamstyrjöldinni
í skefjum. Ýmsir kommúnistar
hafa gagnrýnt sovétstjórnina
harðlega fyrir að veita ekki
niorður-víetnömsku stjórninni
eindregnari stuðning.
Fiskrækt er upprenn
andi stórmál okkar
Morgunblaðinu hefur borizt Ár
bók Félags áhugamanna um
fiskrækt 1967, sem er fyrsta ár-
bók þessa félags. í ávarpsorð-
um, sem form. félagsins Bragi
Eiríksson, ritar, segir. að í lögum
félagsins sé ákveðið um að gefa
út árbók, þar sem satfnað sé
saman upplýsingum og fróðleik
um nýjungar í fiskræktarmálum
og skýrt frá framkvæmdum og
fyrirætlunum á þessu sviði.
Þessi fyrsta árbók félagsins
flytur þetta efni:
Ávarp, Bragi Eiriksson, Fisk-
rækt er upprennandi stórmál í
atvinnumálum Islendinga. Gísli
Indriðason. Um mokkra ertfan-
lega eiginleika í'slenzka laxa-
stofnsins og hagnýtingu þeirra,
Ðr. Björn Jóhannesson. Laxveið-
ar og laxrækt á íslandi, Krist-
inn Zimsen, Tillaga til þings-
ályktunar una fiskeldisstöðvar.
Fiskeldis- og fiskhaldsstöðin í
Látravík, Jón Sveinsson. Löggjötf
um fiskræktun og fiskeldi. Jakob
V. Hafstein. Tildrög að stotfnun
„Félags áhugamanna um fisk-
rækt“. Sjóeldisstöðvar, Gísli
Indriðason. Fiskeldi og fiskirækt,
Steingrímur Hermannsson.
Ritnefnd árbókarinnar skipa:
Gísli Indriðason. Jósef Reynis og
Kolbeinn Grímsson.
Fyrirsjáanleg endalok Mafi-
Mao
verjar sakaðir um að stefna að
því að laggja undir sig nágranna
lönd í Asíu.
I gre ninni segir að samfcvæmt
áætl'un sem Mao Tse-tung og
stuðningsmenn hatfi gert
skömmu sftir að þeir komust til
unnar a
BARÁTTAN, sem háð hefur ver
ið um langa hríð milli ítalskra
yfirvalda annarsvegar og hinnar
illræmdu Mafiu á Sikiley hins
vegar virðast nú óðum ná há-
marki. Og öllum til undrunar,
bæði stjórnmálamönnum og al-
menningi er að verða ljóst, að
verðir laganna hafa náð yfir-
höndinni.
Enn er þó ekki hægt að segja
með vissu um, að fyrirsjáanleg
séu endalok „heiðursmanna sam
félagsins“ eins og Mafian kiallar
sig. fyrir fullt og allt. Síkiley-
ingar munu segja yngstu kyn-
slóðinni, að Mafian hatfi lifað
atf fjölda opinberra rannsókna á
þeim hundrað árum, sem liðin
eru síðan Ítalía sameinaðist í
eibt ríki. Hún lifir lífca af þess-
ar síðustu ofsóknir, segja þeir,
eins og hún lifði atf hrottalegar
kúgunaraðferðir á stjórnartíma
Mussólínis.
En hvað sem því líður hetfur
hryðjuverkum Matfiunnar fækk-
að svo mjög. að tala þeirra er
nú lægri en í stríðslok, og jafn-
framt því hafa nú um 500 hátt-
settir Mafiumenn verið fluttir úr
fengelsum á Sikiley í útlegð til
meginlandsins og um 200 eiga
nú yfir höfði sér mikil réttar-
höld og væntanlega þunga dóma,
í hópi þeirra sem fluttir hafa
verið frá borginni Catanzaro, en
þar athöfnuðu sig margir hinna
atkvæðamestu Mafiumanna, eru
Rosario Mancino. ákærður fyrir
að smygla eiturlyfjum í stórum
sbíl frá Austurlöndum, Angelo
La Barbera, braskari og æsinga-
seggur og Luciano. sem sagður
er grimmastur allra glæpafor-
ingja á síðasta áratug. Þeir verða
nú allir leiddir fyrir rétt ásamt
150 mönnum öðrum. Ekki er á-
kveðið nákvæmlega, hvenær rétt
arhöldin hefjast, en sjálfsagt
verður það einhvern tíma með
vorinu. Meðan þau standa ytfir
verða hinir ákærðu iátnir sitja
í risastórum stálbúrum og gæzla
verður strangari en áður hefur
þekkzt.
Á Vestur-Sikiley verða aðrir
37 Mafiutforingjar leiddir fyrir
rétt og ákærðir fyrir margskonar
glæpi- þjófnaði, fjiárkúgun, morð.
Þeir eru allir félagar glæpafé-
lags Don Mariono Licari, sem
kallaður hefur verið „konungur
Mar3hala“, og með sanni má
segja. að yfir þeirri borg drottn-
aði hann með ógnarveldi um
mörg ár.
Italíu
Þriðju réttarhíldin verða í
Lecce, sem er á meginlandi
Ítalíu, og verður þar fjallað um
eitt frægasta Mafiumorð seinni
ára. Sikileyskur lögreglustjóri
Cataldo Tandoy var myrtur og
samtökin komu morðinu á alsak-
lausa eiginkonu hans og var hún
handtekin og sett í fangelsi. Það
er ekki fyrr en núna, sex árum
síðar, að hið rétta er að koma
fram í dagsljósið.
Árangurinn. sem náðzt hefur í
baráttunni gegn Mafiunni má
þakka startfi, sem unnið hefur
verið, að miklu leyti að tjalda-
baki. Hefur þar verið að rann-
sóknarnefnd. sem ítalska þingið
skipaði og mun nú innan fárra
vikna leggja fram 600 blað-
siðna skýrslu um rannsóknina,
sem staðið hefur yfir í fjögur
og Iháltft áir.
Rannsóknarnefndin er skipuð
mönnum úr öllum stjórnmála-
flokkum, og formaður hennar er
fyrrverandi dómari. 79 ára gam-
all, vingjarnlegur að sögn með
skarpa greind, Hann heitir Don-
ato Pafundi. Aðalstöðvar netfnd-
arinnar hafa verið fimm drunga
leg herbergi á neðstu hæð í gam
alli villu í Róm. Þar verður að
kveikja ljós um hábjartan dag
og otfnarnir eru kappkynntir all
an veturinn.
Pafundi sagði við fréttamenn
Observers, að þeir væru nú loks
að komast að leiðarlokum. Hann
kvaðst vera ánægður með þann
árangur, sem náðzt hefur. Hið
jákvæðasta sé þó, hve hryðju-
verkum Matfiunnar hatfi stórlega
fækkað. Hann bendir á. að á síð
asta ári hafi engin götumorð ver
ið framin, og aðeins eitt Matfiu-
morð. Fyrir árið 1963 voru fram-
in milli 40—50 morð á hverju
ári í Palmero og nágrenni.
Það var hinn 6. júlí 1963, að
rannsóknarnefndin hóf störtf. At
hugun á glæþastarfsemi Mafiunn
ar hafi verið mjög til umræðu
næstu ár á undan. en það var
ekki fyrr en fjórum árum seinna
að lög þess efnis voru staðfest.
Jafnvel þá var ekki að gert.
Kosningar sem fram fóru um
það leyti, komu í veg fyrir að
nefndin gæti hafizt handa og for
maður hennar var færður í aðra
stöðu. Matfian færðist enn í auk
ana og hámarkinu var náð, þeg
ar sjö lögreglumenn voru hrein-
lega barðir í klessu skammt fyr-
ir utan Palermo. Þá helltist reiði
og tformælingaralda yfir allt
landið og stjórnmálamenn voru
gagnrýndir heiftarlega fyrir
tregðu sína að gera einhverjar
róttækar aðgerðir gegn glæpa-
samtökunum.
Þá var Patfundi skipaður for-
maður rannsóknarnefndarinnar
og þótt hann færðist undan að
taka verkið að sér. samlþykkti
hann það að lokum. Frumvarp
var lagt fram á þinginu. setn
gerði kleift að flytja marga Maf
iuforingja til meginlands ítalíu
frá Sikiley, þar sem þeir voru
hatfðir í strangri lögreglugæzlu.
En tvö ár liðu unz frumvarpið
varð að lögum. Og þessi furðu-
lega böf varð til þess að magnað
ur orðrómur komst á kreik um.
að margir valdamestu menn í
kristilega demókrataflokknum
væru flæktir inn í starfsemi Ma
fiunnar og héldu hlífiskildi ytfir
henni.
En löks þegar nefndin gat
byrjað fyrir alvöru gekk allt
næsta vel og rösklega fyrir sig.
Reynt var að vekja ekki of
mikla abhygli á henni, þar eð
ella óttaðist Patfundi. að þeim
yrði ekkert ágengt.
Allir stjórnmálamenn á Sikil-
ey voru yfirheyrðir, allir lög-
reglustjórar, og héraðsstjórar.
Nefndin kynnti sér rekstur
verzlana. skóla, fylgdist með
byggingariðnaðinum. og tollin-
um og reyndi sérstaklega að
fylgjast með eiturlyfja- og tó-
bakssmygli. Dómarax voru yfir
heyrðir um það, hvers vegna yf-
irlýstir Mafiumenn voru hvað etft
ir annað sýknaði vegna „ófull-
nægjandi sönnunargagna". Hvað
eftir annað höfðu lögreglumenn
pyntað fanga. en voru síðan
sýknaðir um allar slí'kar mis-
þyrmingar. Allir. sem hlut áttu
að máli fóru frjálsir ferða sinna,
eins og áður og ekkert var að-
hafzt.
Pafundi hefur nú safnað í eina
skýrslu þeim miklu gögnum, sem
hann hefur aflað. Næst er svo
stjórnarinnar að ákveða til
hvaða ráða á að grípa og menn
eru ekki sammála um, að stjórn-
in kæri sig um að gera nokkuð
í málinu. En hvað sem því líð-
ur hefur nefndin tfært fram í
dagsljósið margt, sem áður hef-
ur verið pukrað með. En menn
gera sér vonir um, að störf
nefndarinnar verði til þess að
Mafian verði loks að fullu og
j öllu upprætt.
(Þýtt og endursagt úr OB-
I S6RVER, öll réttindi áskilin)