Morgunblaðið - 18.01.1968, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, F3MMTUDAGUR 18. JANÚAR 1968
23
- BÓKMENNTA-
VERÐLAUN
Framhald af bls. 1
skrifað hjtá sér og er frásaga
Sundman lögð í m<unn honuan.
Njörður P. Njarðvík, lekltor í
Gautaborg áfcti í kvöld samtal
fyrir Morgunblaðið við verð-
launaihafann og fer það hér á
eftir.
— Komu þessi verðlaun yður
mjög á óvart?
— Já, það má nú segja. Ég
vissi að vísu um það á laugar-
daginn að ég myndi fá sænsku
skáldsagnaverðlaunin, en ég
vissi ekkert um verðlaun Norð-
urlandaráðs. Ég vissi ekki einu
sinni, að bók mín hefði yfirleitt
verið tekin til meðferðar af út-
hlutunarnefndinni. Raunar tók
ég vitneskjuna um sænsku verð-
launin sem fullvissu þess að ég
kæmi ekki til greina hjá útJhlut-
unarnefndinni. Sannast að segja
þykir mér þetta nokkuð mikið
af svo góðu. Ég er óvanur því
að taka á móti verðlaunum og
tvö svona mikil verðlaun á ein-
um og sama degi eru eins og
þruma úr heiðiskíru lofti
— En þetta hlýtur að hafa
mikla þýðingu fyrir yður sem
rifchöfund?
— Já, vitanlega. Svo mikil við
urkenning er óneitanlega upp-
örvun, auk þess fylgja þessu
miklir peningar. Þeir munu gera
mér kleift að gefa mig meira að
ritstörfum en ég hef getað hing-
að til og það er ómetanlegt.
— Þér hafið áður skrifað
skáldsöguna „Expeditk>n“ uim
leiðangur um Afríku fyrir um
það bil 100 árum. Hvað er það
sem dregur yður svo að leið-
öngrum?
— Það er líklega bezt að láta
ritskýrendum eftir að svara því.
En ég hef alltaf haft mjög gam-
an af ferðasögum.
— Þér hafið kannski ferðazt
mikið sjálfur?
— Nei, það get ég ekki sagt.
Þvert á móti held ég að ég hafi
ferðazt minna en margir jafn-
aldrar mínir. Annars er það eig-
inlega ekki sjálf ferðin, sem dró
mig að fyrirtæki Andrées held-
ur hitt hvernig á því stóð, að
hann lagði af stað í þetta glæfra
fyrirtæki, þótt hann væri að
heita mætti viss um að það
myndi mistakast. Andrée verk-
fræðingur var mjög jarðbundinn
embættismaður í Stokkhólmi, en
bundnar höfðu verið svo miklar
vonir við ferð hans, að hann
hefur líklegt ekki treyst sér til
að hætta við allt saman á síð-
ustu stundu. Hann reyndi raun-
ar tvisvar að komast af stað.
Hann fór til Spitzbergen árið
1896, en þá voru vindar svo ó-
hagstæðir, að hann komst aldrei
af stað. Þá kom í ljós, að loft-
belgurinn lak töluvert miklu af
lofti og fyrir þá sök hætti reynd
ar einn leiðangursmanna við
þátttöku í ferðinni og þannig
komst Frænkel í tölu leiðangurs
manna, sá sem ég nota til að
semja söguna.
— Mér hefur skilizt að þér
hafið undirbúið þessa skáldsögu
eins og vísindamaður.
■— Já, það er rétt. Að baki
sögunnar liggur þriggja ára
vinna. Ég hef kynnt mér allt,
sem viðkom þessum leiðangri
og raunar miklu fleiri heim-
skautaleiðöngrum, kynnt mér
margt í sambandi við loftbelgi
- ÍÞRÓTTIR
Framhald af bls. 22.
Dobson skoraði fyrsta
markið fyrir Huddersfield í
fyrri hálfleik, en sí'ðan tók
Arsenal öll völd um tíma og
skoraði þriisvar sinnum, Gra-
ham, Radförd og McNa/b voru
að verki. í seinni hálfleik
minnkaði Huddersfield bilið
í 3—2, en Ansenal áfcfcu góða
katfla í seinni hálfleik og
unnu mjög verðskuldað.
Derby County, sem leika í
annari deild, sóttu mjög mik-
ið fyrstu 35 mínúturnar þar
sem skot Hectors var bjargað
af línu, en Leeds náði undir-
tökunum og sigraði á víta-
spyrnu í síðari hálfleik, sem
Giles framkvæmdi.
og svo framvegis. Að þessu leyti
hef ég safnað mér þekkingu eins
og vísindamaður, en ég tel mig
ekki hafa skyldur vísindamanns
ins, það er að segja að halda
mig við sannleikann. Reyndar er
kannski við hæfi úr því ég er
að tala við íslending að nefna
að fyrirmynd mín sem rithöf-
undur hefur alla tíð verið
Snorri Sturluson. Ég hef lesið
Heimskringlu oftar en flestar
aðrir bækur og tel mig hafa lært
feiknin öll af Snorra. Á sinn
hátt vann Snorri einnig eins og
vísindamaður, en skrifaði eins
og rithöfundur. Auk þess nota
ég sömu frásagnaraðferð og
Snorri, það er að segja að lýsa
hinu ytra, en aldrei hinu innra;
að láta lesandann skilja af hinu
ytra, hvað inni fyrir býr. Þetta
tel ég aðal allrar frásagnarlist-
ar og þannig er lífið sjálft.
— Hafið þér nýtt verk í smíð-
um?
— Nei, en ég er ekki enn bú-
inn að jafna mig eftir flugið til
Norðurheimsskautsins, en ég hef
uppi ráðagerðir um smásagna-
safn og nýja skáldsögu.
— Má spyrja um efni þessara
verka?
— Bæði já og nei. Ég get sagt
um hvað skáldsagan fjallar. Hún
verður byggð á atvikum úr ævi
vísindamannsins fræga Alfreds
Nobel. _
- TÓNLISTAR-
VERÐLAUN
Framhald af bls. 1
1965, en það var ekki fyrr en á
tímabilinu janúar til ágúst í
fyrra, árið 1967, að ég fékk tíma
til að skrifa hana. Hún var svo
frumflutt í september í fyrra-
haust, rétt áður en ég kom til
íslands. Það var gert á 40 ára
afmælishátíð sinfóníuhljómsveit-
ar finnska ríkisútvarpsins.
— Já, ég held það sé rétt, að
í þessu verki mínu hafi ég fund-
ið nýjan tón, ef til vill gengið
inn á nýja braut. Ég veit ekki
gjörla hvernig bezt er að lýsa
því, ég held, að sinfónían sé
opnari og litríkari en mörg mín
fyrri verk. Sennilega er hún
líka auðskildari, þa'ð er kannski
ekki eins mikil „meditation“ í
henni og fyrri verkum mínum.
— Hvort sinfónían hefði verið
flutt víðar en í Finnlandi?
— Ekki það ég veit, svaraði
Kokkonen, nema þá í útvarpi.
En nú á að flytja hana á tón-
leikum í London í marz nk.
— Verður hún e.t.v. flutt í
Osló í sambandi við úthlutun
verðlaunanna í febrúar?
— Ekki veit ég til þess. Hugs-
anlega verður hún flutt í haust í
Svíþjóð á Norrænu tónlistar-
dögunum, ég veit það ekki enn-
þá.
— Þegar blaðamaður Morg-
unblaðsins ræddi v:0 yður sl.
haust, voruð þér að velta fyrir
yður nýju verki, sem hafði ver-
:ð pantað fyrÍT Helsinkivikuna
í vor — hvernig miðar því
áfram?
— Ég er einmiltt að vinna að
því núna af fullum krafti og
það verður frumflutt í maí.
Þetta verður sinfónískt tónverk,
en þó held ég ekki, að ég kalli
það sinfóníu.
— Við spurðum Kokkonen,
hvað hann ætlaði að gera við
verðlaunapeningana — Hann
hló í símann og svaraði:
— Ég er einmitt núna að gera
nokkuð, sem ísliend'ingar vilta
lí'klega vel hvað er — sem sé
að byggja, — byggja einbýlis-
hús, sem Alvar Aalfco hefur
teiknað; sá hinn sami, sem
teiknaði norræna húsið í Reykja
i/ík. Og ég geri ráð fyrir, að
- AÐALFUNDUR
mál sveitarfélaganna og fleira.
Þessir tóku til máls, Oddur
Andrésson, Jón M. Guðmunds-
son, Salome Þorkelsdóttir, Páll
Ólafsson, og Helgi Jónsson flutti
kveðju frá félagi ungra Sjálf-
stæðismanna.
Fundur þessi vaT gagnlegUT
og umræður fjörugar og stóð
hann til kl. 1 um nóttina. — T.
allir peningarnir fari í það.
— Verðlaunin hafa þá senni-
lega komið á heppilegum tíma
og létta af ykkur ýmsurn áhyggj
um?
— Já, það er vísrt áre'ðanlegt.
Konan mín var einmitt að segja
núna rétt áðan, að þau kæmu
á allra bezta tíma.
Loks bað Joonas Kokkonen
til kveðjur til vina og kunn-
ingja á íslandi — „ég vona, að
ég komist sem fyrst aftur í heim
sóikn?“ sagði hann.
Kokkonen hefur trvisvar ko<m-
ið til íslands, í fyrxa skiptið
fyrir fimmtán árum og aftur sl.
haust, þegaT Norrænu tónlistar-
dagarnir voru haldnir í Reykja-
vík. Þá lék Sinfóníuihljómsvet
Tslanids eitt af verkum hans,
Sinfónía da Camera.
Jón Þórarirasson tónskáld rit-
að um h'átíðina í Mbl og fór lof-
samlegum orðum um verk
Kokkonen, segÍT m.a.
,,Af öðrum verkum, sem þarna
voru fluitt bar langhæst kammer-
sinfónía eftir finnska tónskáldið
Joonas Kokkonen og raunar var
hún meðal þess allra geðfelld-
asta, sem hátíðn hafði að bjóða.“
....Þar mætast líka gamlar og
nýjar aðferðir með óvenju
smekklegum hætti og verður
verk'ð þannig — í allr hófsemd
sinni og fínleika — stórum að-
gengilegra venjulegum hlust-
anda en ella mundá verða.“
- BARNASKÖLI
Framh. af bls. 24
fyrir hann. Og í sömu samstæðu
er íþróttahús.
Bygging skólahússins er stórt
átak, því hreppurinn er lítill,
telur 250 íbúa alls. Skólalhúsið
er nú komið upp í hiátt á 7.
milljón kr., en ríkið leggur fram
% kostnaðar vegna þess að þetta
er heimavistarskóli.
Nýju kennslustofurnar voru
teknar í notkun með hátíðlegri
afchöfn. Ræður fluttu Davíð
Davíðssö'n, oddviti, Svavar
Júlíusson, skólanefndarformaður
og Þórir H Einarsson. skólastjóri.
Á eftir var efnt til kaffisamsæt-
is í samkomuhúsinu og sá kven
félagið um það. Þarna voru hátt
á annað hundrað manns, þar á
meðal iðnmeistarar þeir sem að
húsinu vinna og nokkrir góðir
gestir, svo sem Matfchías Bjarna
son, alþingismaður, sem rösklega
hefur að því unnið að útvega fé
til skólabygginga-rinnar, að því
er Davíð sagði.
- HERNAÐAR-
ÁSTAND
Framhald af bls. 1
árgerð 1954, sem á að hafa verið
notuð í árásinni, en lögreglu-
menn og hermenn halda áfram
leit sinni að morðingjunum.
F.A.R. hreyfingin (byltingar-
her kommúnista) hefur sent
blöðunum yfirlýsingu í dag, þar
sem segir, að hreyfingin beri
ábyrgð á morðum Bandarikja-
mannanna. Segh þar ennfremur,
að þeir hafi verið drepnilr í hefnd
arskyni fyrir þau fjölmörgu
morð, sem framin hefðu verið
af leyn'iegum afturhaldshreyf-
ingum, sem F.A.R. fully-rðir, að
hafi tekið við skipunum frá
bandarís'ku hernaðarnefndinni.
- Á SIKILEY
Framhald af bls. 1
is frá, segir, að 12 smálestir af
brauði sé í þann veginn að
skemmast, því að fólk er ekki
til staðar til þess að útbýta því
til nauðþurftafólks.
íbúarnir í Palermo, sem úr-
vinda eru af svefnleysi, fylgjast
órólegir að minnstu hreyfingu í
húsum sínum og við minnstu
merki um jarðskjálfta þjóta þeir
á dyr.
í hópi þeirra, sem lifað hafa
jarðskjálftana af í Montavago,
eru hin 53 ára gamla Domenica
Giannetta og sex ára gamall
sonarsonur hennar, sem sendur
var til hennar frá Caracas í
Venezuela, sökum þess að faðir
hans óttaðist jarðskjálfta þar.
- UMRÆÐUR
Framhald af bls. 2.
Verkamannaflokkurinn aldrei
ivinsælli síðan 1966
Aldrei frá því í þingkosning-
imurn 1966 hefur brezki Verka-
mannaflokkurinn notið jafn lít-
jlla vinsælda og nú, að því er
fram kemur í skoðainakönnun,
sem Lundúnablaðið „The Even-
ing-Standard“ birti í dag. Sam-
kvæmt skoðanakönnuninni nýt-
ur íhaldsflokkurinn, sem er í
stjórnarandstöðu, 17% meira
fylgiis en Verkamannaflokkuf-
inn, en það myndi þýða stór-
sigur fyrir íhaldsflokkinn, ef
þingkosningar yrðu látnar fara
fram nú. Þessi 'Skoðanakönnun
var gerð, áður en sparnaðaráætl
unin var kunngerð á þriðjudag.
Skoðanakönnunin .leiðir i ljós,
að 51% myndu greiða íha-lds-
flokknum atkvæði en aðeins
34% myndu kj'ósa Verkamanna-
flokkinn. í nóvemíber sl. voru
þessar tölur 47 og 36%. Eiraung-
is 15% þeirra, sem spurðir voru,
kváðust vera ánægðir með
ájsíandið, eins og það væri nú.
Blöðin andvíg stjórninni.
Næstum öll brezku morgun-
blöðin snerust í dag gegn sparn
aðaráformum þeim í herútgjöld-
um, sem Wilson forsætisráðherra
skýrði frá í gær. Aðeins hið
vinstri sinnaða blað „The Daily
Mirror" lýsti yfir stuðningi sín
um við áform stjórnarinnar að
draga úr útgjöldum til hersins
og önnur sparnaðaráform henn-
ar.
Hið hægri sinnaða blað „The
Daily Express" segir, að yfirlýs
ing Wilsons sé ein hið smánar-
legasta, sem heyrzt hafi í Neðri
deild þingsins, því að hún hafi
í för með sér auðmýkjandi tíma-
bil, er Bretland kallar burt her-
lið sitt frá Persaflóa og Austur-
löndum og muni mjög draga úr
áhrifum landsins í heiminum.
Öháða blaðið „The Times“
heldur því fram, að ekki myndu
allar ríkisstjórnir í Evrópu verða
ánægðar með, að Bretar flyttu
herlið sitt frá meginlandi Evr-
ópu á næstu fjórum árum. Rík-
isstjórnir þar myndu örugglega
ekki hafa skýrt það sem til-
hneigingu í átt til Evrópu.
Ástralía, Nýja Sjáland munu
mót.mæla, segir blaðið, en breyt-
ingin hlaut a’ð koma, því að það
var of kostnaðarsamt að hafa
þessar hersveitir þar, sem þær
eru og útvega þeim nauðsynleg
vopn.
Fjármálablaðið „The Finan-
cial Times" segir, að yfirlýsing
Wilsons muni vafalaust valda
þeim vonbrigðum, sem vonazt
höfðu til, að stjórnin hefði loks
fundið skýra stefnu, sem gæti
eflt þann grundvöll, sem skapað-
ur var með gengisfellingunni.
Samveldislöndin óánægð.
— Ástralía getur ekki komið
í stað Bretlands á herfræ'ðilegu
og hernaðarlegu sviði í Suðaust-
ur-Asíu, sagði John Gorton, for-
sætisráðherra Ástralíu í dag, er
hann ræddi um sparnaðarráð-
stafanir brezku stjórnarinnar. —
Við viljum gjarnan taka þátt
í samstarfi svo lengi sem önn-
ur lönd í þessum heimshluta
eiga þátt í því, en það eru tak-
mörk fyrir því, hve land okkar
getur gengið langt, að því er
varðar útgjöld til varnarmála
með tilliti til annarra þátta í
þróun lands okkar, sagði Gorton
forsætisráðherra.
- ÓFÆRÐ
Framh. af bls. 24
vík að Geithálsi. Urðu þeir hvað
eftir annað að fara út af vegin-
um til að krækja fyrir bifreið-
ar. sem stóðu þar fastar. Vega-
gerð ríkisins lýsti veginn austur
til Selfoss ófæran um tíu leyt-
ið í gærkvöldi til klukkan átta
nú í morgun. Var síðan lögð á
það aðaláherzla, að bjarga fólki,
sem sat fast í bílum sínum á
leiðinni austur, og maður frá
Vegagerðinni fór ásamt lögregl-
unni upp að Rauðavatni til að
snúa bifreiðum, sem kynnu að
vera á austurleið aftur til bæj-
arins.
Keith Holyoak forsætisrá'ð-
herra Nýja Sjálands gagnrýndi
einnig í dag áform Breta um
brottflutning herliðs síns og
sagði þau valda miklum von-
brigðum. í hvassyrtri yfirlýsingu
sagði hann, að það væri heilt
haf á milli þess að draga úr hern
aðarmætti Bretlands í Austur-
löndum og að kalla allt herlið
þaðan burt.
Svetlnnu fordæm
ir rithöfundn-
dómnnn
New York, 17. jan. — AP
SVETLANA Stalínsdóttir
birti í dag áskorun, þar sem
hún fordæmir réttarhöldin
og dómana yfir sovézku
menntamönnunum á dögunum
og hvetur alla hugsandi menn
til að styðja unga sovézka
listamenn í baráttu sinni fyr-
ir frelsi í Sovétríkjunum.
Svetlana sagði, að með rétt
arhöldunum og dómunum
væri réttlætið fótum troðið.
Hún fór lofsamlegum orðum
um Pavel Litvinov fyrir hug-
rekki hans að fordæma rétt-
arhöldin opinberlega. Hún
sagði, að Litvinov og Larissa
Daniel hefðu ekki skeytt um
þá hættu, sem þau legðu sig
í með skeleggri frammistöðu
sinni og hún dáðist að þeim.
Leit til vinstri
og varð fyrir bíl
UM hádegið í gær varð kona
fyrir bíl við gatnamót Suður-
landsbraiultar og Langholtsvegar,
en meiiðsU hennar vonu taUn
Util. Konan, sem heitir, Sigríður
Helgadóttir, fiásenda 14, var á
leið heim til sín og gekk yfir
Suðurlandsbrautina. Haifði hún
litið til virastri en ekki til hægri
og va.r komin út á götuna. Vissi
hún þá ekki fyrr tál en hún
heyrði fiaut og sá bíUnn, er
hún leit við. Hann var nær
stanzaður er hann lenti á kon-
unni, sem skrámaðist í aradliiti
og kvartaði um eyirasU í hægri
hendi.
Guðbrandur —
ekki Brynjólfur
f FRETT á bls. 2 í Mbl. hinn 16.
janúar er getið rairarasókna Harð-
ar Ágústssonar. í fyrirsögn og
undir mynd af predikunarstól
Guðbrands biskups Þorlákssonar,
var sagt að stólHran væri
„ ... . Brynjólfs biiskups". Hér
átti að sjálfsögðu að stamda Guð-
brands biskups, eins og fréttin
sjálf gefur raunar til kynna.
Leeendur eru beðnir velvirðing-
ar á þessum mis.tökum.
Athugasemd
Blaðinu hefur borizt eftirfar-
andi athugasemd frá Þjóðleik-
húsinu.
í ritdómi í Morgunblaðinu
þann 16. þ.m. um söng- og dans-
flokkinn Frúla, segir Siguhður
A. Magnússon, að leikskráin fyr-
ir þetta verkefni leikhússins,
hafi verið fótæklega og illa úr
garði gerð.
Varðandi þessi ummæli vill
Þjóðleikhúsið taka eftirfarandi
fram. Það reyndist ókleift, þrátt
fyrir marg endurteknar tilraun-
ir Þjóðleikhússins, að fá verk-
efna-skrá og aðrar nauðsynlegar
upplýsingar um það, er flytja
ætti á sýningunum hér.
Nöfnin á sýningaratriðunum
fékk Þjóðleikhúsið símlei'ðis,
með aðstoð ræðismanns Júgó-
slava hér á landi tveimur dögum
fyrir fyrri sýningu.