Morgunblaðið - 11.02.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. FEBRÚAR 1968

Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
í lausasölu: Kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 120.00 á mánuði innanlands.
SORGARSAGAN
ENDURTEKUR SIG
L rúmlega einu ári hafa þrír
■**■ vélbátar með samtals
17 mönnum farizt frá sjáv-
arþorpunum við ísafjarðar-
djúp, nú síðast Heiðrún II.
frá Bolungarvík, er fórst um
síðustu helgi, með sex unga
menn innanborðs.
Þetta er mikið og sárt áfall
fyrir þessi litlu byggðarlög.
íbúar Bolungarvíkur eru
tæplega þúsund manns, í
Hnífsdal rúmlega 300 manns
og Súðavík innan við 200
manns. Þessir mannskaðar
eru þess vegna mikil blóð-
taka fyrir þessi byggðarlög.
Þeir hafa í senn valdið fólk-
inu sárum og djúpum harmi,
og atvinnulífi byggðarlaga
þess miklu og tilfinnanlegu
tjóni.
Vestfirzkar sjávarbyggðir
hafa oft mátt sjá á bak sjó-
mönnum sínum í hafið að
fornu og nýju. Svipuðu máli
gegnir um flest önnur út-
vegsbyggðarlög landsins.
Skipstapar og mannskaðar
hafa orðið í öllum landshlut-
um. íslendingar eru mikil
fiskveiðiþjóð, þess vegna
hafa þetta verið örlög
þeirra.
Segja má að á meðan fiski-
skipin voru lítil og ófullkom-
in hafi frekar mátt gera ráð
fyrir skipstöpum og mann-
sköðum. En sannleikurinn er
þó sá, að ofurveldi náttúru-
aflanna hér á norðurslóðum
er slíkt, að því fer víðsfjarri
að nútímatækni geti skapað
þeim, sem á sjóinn sækja
fyllsta öryggi. Veðurofsinn
við Vestfirði um síðustu
helgi var svo trylltur að jafn
vel stórir togarar urðu að
lúta í lægra haldi.
Heiðrún II. frá Bolungar-
vík var rúmar 150 smálestir
að stærð. Hún var nýlegt,
traust og gott sjóskip.
Stjórnandi hennar í þessari
ferð var reyndur og dugandi
sjómaður. En missir þessa
skips og sjómannanna, sem
með því fórust er enn þá
átakanlegri vegna þess að
það var komið í heimahöfn
og þurfti aðeins að flytja sig
til næsta fjarðar til þess að
komast í öruggari höfn. Milli
BolungarvíkUr og ísafjarð-
arkaupstaðar er innan við
klukkustundar sigling í
venjulegu veðri. En svo
mikill var veðurofsinn og
svo svartur hríðarbylurinn,
að Heiðrúnu tókst ekki að
taka land á ákvörðunarstað,
en varð að halda sjó, eins og
fjöldi brezkra togara gerði
þessa nótt á ísafjarðardjúpi.
Tvö þessara stóru skipa fór-
ust, annað hvarf í hafið en
hitt strandaði. Sú sorgarsaga
er öllum kunn. örlög Heið-
rúnar II. og sjómannanna,
sem með henni fórust, er
ekki aðeins Vestfirðingum
harmsefni heldur allri hinni
íslenzku þjóð.
Morgunblaðið vottar ást-
vinum sjómannanna, útgerð
armönnum skipsins og
byggðarlagi innilega samúð
á sorgarstundu.
VERUM Á VERÐI
Augljóst er af skrifum
■**• stjórnarandstöðublað-
anna, að þau ætla sér að
reyna að hafa þau áhrif á
launþegasamtök, að efnt
verði til verkfalla til að
knýja fram kauphækkanir,
enda þótt öllum séu ljósir
þeir efnahagsörðugleikar,
sem íslenzka þjóðin á við að
búa og hve brýna nauðsyn
ber til að treysta nú athafna-
lífið, svo að unnt verði að
tryggja fulla atvinnu og ör-
ar framfarir.
Mikið hefur að undan-
förnu verið rætt um atvinnu-
leysi það, sem bryddað hefur
á. Sem betur fer hefur það
þó ekki verið jafn alvarlegt
og sumir vilja vera láta, en
hitt er ljóst, að mun þrengra
er nú um atvinnu en verið
hefur undanfarin ár, og á-
stæður til þess eru ljósar,
þar sem hagur atvinnufyrir-
tækjanna hefur stórlega
versnað, vegna hins errfiða
árferðis, sem við höfum átt
við að búa og verðfallsins á
útflutningsafurðum. Nú ríð-
ur á mjög miklu að unnt
reynist að treysta að nýju
grundvöll atvinnulífsins, svo
að allir hafi nægilega at-
vinnu og framleiðsla og fram
farir verði sem mestar. Þetta
hefur ekki einungis almerina
þýðingu fyrir þjóðarheildina
heldur hefur það og megin-
þýðingu fyrir þá, sem hafa
orðið að búa við óstöðuga
atvinnu.
Hvert mannsbarn skilur,
að til langframa er ekki hægt
að skipta meiru en aflast, og
jafn gífurlegt áfall og að
tapa 2000 milljónum í út-
flutningstekjum á einu ári
hlýtur að koma við hag
hvers einasta þjóðfélags-
þegns.
Hitt er mönnum líka jafn
ljóst, að fyrst þarf að treysta
grundvöll atvinnulífsins, svo
að allir hafi örugga atvinnu,
síðan er hægt að athuga
hvort framleiðsla þjóðar-
heildarinnar, þegar hún er
Baráttan um Khe Sanh
Fjallavirkið sem minnir á Dien Bien Phu
ORRUSTAN um fjallavirkið
KJhe Sanih, sem líkt hefur ver
ið við Dien Pien Phu orrust-
una 1954, er að hefjast. Norð
ur-Viétnamar hafa uimkringt
herstöðina með 40.000 manna
liði. Aðerns 6.000 bandarísk-
ir landgönguliðar og 2.000
suður-vietnamskir hermenn
eru til varnar í herstöðinni
svo að leikurinn virðisf ójafn,
en 40.000 manna bandarískt
herlið er á næstu grösum, bú
ið öflugu stórskotaliði og
fjölda flugvéla, og auðvelt er
að senda þangað liðsauka,
vopn og vistir.
Hestöðin er mikilvægur
hlekkur í varnarkeðju
þeirri, sem Bandaríkjamenn
hafa reynt að koma upp allt
frá sjó til landamæra Laos
sunnnan við hlutlausa belt-
ið á landamærum Norður- og
Suður-Vietnam. Herstöðin
lokar greiðfærstu leiðinni,
sem Norður-Vietnamar hafa
notið til að koma birgðum til
Suður-Vietnam. Ef Norður-
Vietnömum tekst að ná Khe
Sanh á sitt vald, koma þeir
llðsafla Bandaríkjamanna í
tveimur nyrztu héruðum Suð
ur-Vietnam í opna skjöldu
og geta neytt þá til að flýja
í aðra varnarlínu, ef til vill
svo sunnarlega sem við borg
ina Hue. Áróðursgildi slíks
sigurs fyrir Norður-Viet-
nama yrði geysilegt.
Bandarískir herforingjar
eru þó bjartsýnir, og yfirmað
ur 26. herdeildar bandaríska
landgönguliðsins, David E.
Lownds ofursti, sem ver Hhe
Sanlh-herstöðina, sagði ný-
lega: „Ég held, að þeir hafi
ekki nógu fjölmennt herlið
til að ná stöðinni. En hvað
sem því líður erum við á-
kveðnir í að halda henni. Við
drepum þá um leið og þeir
klifra yfir gaddavírsgirðing-
arn«r“.
Lownds ofursti er lágróma,
bláeygður atvinnumaður með
ljóst yfirvaraskegg og hefur
verið yfirmaður herst.ðvar-
innar í Khe Sanh í sex mán-
uði.
Fyrri árásir
Herstöðin er á fallegu
fjallasvæði í miðjum Ann-
amite-fjallgarðinum — um
það bil 1 km. fyrir austan
griðastaði Norður-Vietnam í
Laos og 40 km frá næsta
virki Bandaríkjamanna,
„Rockpile“, en leiðin þangað
nefnist „Þjóðbraut 9“.
f apríl og maí í fyrra gerðu
Norður Vietnamar fyrstu árás
sína á Khe Sanh, og kom hún
ekki á óvart. Hinu fámenna
setuliði í Khe Sanh barst
fljótlega liðsauki, og eftir
harða bardaga náðu land-
gönguliðarnir á sitt vald
nokkrum hæðardrögum, þar
sem fylgjast með með öllum
ferðum til herstöðvarinnar úr
norðvesturátt.
Annars var tiltölulega
kyrrt við Khe Sanh allt árið,
þrátt fyrir aðvaranir um yf-
irvofandi sókn fjandmann-
anna. Jafnvel eftir að Norð-
ur-Vietnamar gerðu hinar
hörðu stórskotaárásir á stöðv
ar Bandaríkjamanna lengra
í austri í fyrra — við Con
Thien, Dong Ha og Cam Lo,
treystu landgönguliðarnir
ekki varnir sínar. Skotgrafir
þeirra veittu Mtið skjól, neð
anjaTðarbyrgi þeirra gnæfðu
hátt upp úr jörðinni og á
þökum þeirra voru aðeins
tvær raðir af sandpokum, og
dvalarstaðir landgöngulið-
anna voru hrörlegir trékof-
ar eða léreftstjöld, sem sand-
pokum var hlaðið upp við.
Varnir herstöðvarinnar voru
ekki miðaðar við það að verj
ast langvarandi stórskotalhríð
úr 140 mm. eldflaugum og
152 mm. fal'lbyssum Norður-
Vietnama.
Mótfallnir skotgrafahernaði.
Ástæðurnar til þess, að
þannig var í pottinn búið
voru aðallega þær, að mörg
neðanjarðaébyrgi hrundu í
monsúnrigningunum Qg skot
grafirnar fylltust af vatni og
að landgönguliðar eru mót-
fallnir skotgrafaihernaði.
Einnig vantaði vinnuafl. í
rigningunum eyðilagðist flug
völlurinn við Khe Sanh og
gera varð nýjan flugvöll.
Yfirmenn landgöngulið-
anna í norðurhéruðum Suð-
ur-Vietnam hafa alltaf verið
mótfallnir kyrrstæðum
virkjahernaði og lagzt gegn
hugmyndunum um myndun
„Maginot-varna“ á þessum
slóðum. Landgönguliðamir
hafa verið þjálfaðir til árása
og vilja ekki hreiðra um sig
í skotgröfum og varnarvirkj-
um.
En þessir hleypidómar
hafa að nokkru orðið að víkja
síðan Norður-Vietnamar
hófu stórsókn sína á dögun-
um og gerðu fyrstu alvar-
legu árásina á Khe Sanh 21.
janúar með fallbyssum og
flugskeytum. Manntjón land
gönguliðanna varð ekki ýkja
mikið. en ein skotfæra-
geymsla þeirra sprakk í loft,
og kofarnir híundu, og tjöM-
in og nokkur óvarin ökutæki
eyðilögðust.
28. janúar komu blaða-
menn til stöðvarinnar í flug
vél frá Saigon og færðu þau
tíðindi að tvö norður-viet-
nömsk herfylki væru í þann
veginn að umkringja Khe
Sanh.
Framh. á bls. 31
Bandarískur landgnguliði n otar smáhvíld á bardögunum
til að skrifa heim.
að nýju orðin í hámarki, geri
kleift að auka tekjur manna.
Áróður stjórnarandstöð-
unnar fyrir því að knýja
fram kauphækkanir, sem
gera mundu atvinnufyrir-
tækjunum ókleift að auka
og efla rekstur sinn, svo að
atvinnuöryggi væri tryggt,
miðar ekki að því að trygja
hag launamanna. Þvert á
móti miðar hann að því að
koma á vandræðum, sam-
drætti og atvinnuleysi.
Stjórnarandstæðingar telja
að undir slíkum kringum-
stæðum mundi ríkisstjórnin
ekki ráða við vandann og þá
væri þeirra tími kominn til
að hrifsa til sín völdin, sem
er þeirra eina keppikefli,
þótt þeir geri engar tilraun-
ir til að segja, hvernig þeir
mundu stjórna, ef þeir fengju
ráðið.
Nauðsynlegt er þess vegna
að allir þjóðhollir menn
gjaldi varhug við þeim
áróðri, sem rekinn er. í hon-
um bryddar ekki á neinni
þjóðhollustu, heldur er mark
mið hans það eitt að skapa
erfiðleika, sem óhjákvæmi-
legu hefðu í för með sér
mikið og alvarlegt atvinnu-
leysi og hina mestu erfið-
leika fyrir landsmenn, og
einkum þó þá, sem verst eru
settir efnahagslega.