Morgunblaðið - 23.03.1968, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. MARZ 1968
Pt0?|iWl#WritSi
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
I lausasölu: Kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 120.00 á mánuði innanlands.
SAMNINGARNIR
Tj’ðlilega er nú, að afloknu
verkfallinu, mikið rætt
um hina nýju samninga, sem
launþegar og vinnuveitendur
hafa gert sín á milli. í þeim
umræðum kennir ýmissa
grasa, og ekki er laust við að
reynt sé að blekkja menn á
ýmsa vegu. Þess vegna verð-
ur meginefni samninganna
ryfjað upp, en það er á þann
veg, að allir launþegar sætta
sig við, að rúm 2% af vísi-
tölunni hverfi og komi ekki
til greiðslu sem álag á laun.
í öðru lagi er hámark
þeirrar vísitölugreiðslu, sem
eftir stendur, miðuð við 10
þúsund króna laun, þannig
að þeir, sem meðaltekjur
hafa, fá sömu krónutölu
greidda eins og þeir, sem
lægst laun hafa.
í þriðja lagi er svo ákveð-
ið, að þeir, sem hafa 17 þús-
und króna laun og meira,
fái engar uppbætur á sín
kjör.
Kröfur verkalýðsfélaganna,
sem fast var haldið við alveg
þangað til verkfall var að
skella yfir, voru á þann veg,
að allir launamenn fengju
það, sem kallað var „fulla
vísitöluuppbót“, þ.e.a.s. að
allir fengju sömu hundraðs-
tölu á laun sín — og þar með
þeir hærra launuðu miklu
hærri krónutölu heldur en
þeir, sem við lakari kjör búa.
Morgunblaðið benti á það
dag eftir dag í nokkrar vik-
ur, áður en verkfallið skall
yfir, að fráleitt væri að halda
slíkri kröfugerð til streitu.
Allir viðurkenndu, að íslend
ingar ættu nú við mikla erf-
iðleika að etja, og allir við-
urkenndu líka, að atvinnu-
vegirnir gætu ekki staðið
undir nýjum, stórfelldum út-
gjöldum. Á hinn bóginn væri
ljóst, að þeir, sem við lök-
ustu kjör búa, ættu erfitt
með að taka á sig auknar
byrðar. Þess vegna yrði að
haga kröfugerð og samnings-
gerð á þann veg, að sérstakt
tillit væri tekið til þarfa
hinna lægstlaunuðu, en þeir,
sem við betri kjör byggju,
yrðu að taka á sig kjara-
skerðinguna, enginn annar
kostur væri fyrir hendi, þeg-
ar slíkir erfiðleikar steðjuðu
að, sem raun ber vitni; þá
þýddi ekkert um það að tala,
að launajöfnuður væri svo
mikill hér, að ekki mætti
raska hlutfallinu milli hinna
ýmsu starfshópa, þeir, sem
betur væru settir, yrðu að
taka á sig meginþunga byrð-
anna.
Svo hörmulega stóð for-
usta verkalýðssamtakanna
sig, að hún fékkst ekki til að
viðurkenna nein frávik í
þessu efni, fyrr en á elleftu
stundu. Sem betur fer varð
raunin síðar sú, að þeir, sem
skynsamlega vildu á málum
taka, náðu yfirhöndinni og
þá var unnt að hefja alvar-
lega samninga, en hefði það
verið gert strax, hefði verið
unnt að komast hjá verk-
falli.
Aðalatriðið er, að verkfall-
ið varð ekki lengra en raun
ber vitni, og niðurstaða samn
inganna varð á þann veg, sem
allir velviljaðir menn ósk-
uðu. þ.e.a.s. að atvinnuvegun
um var íþyngt eins lítið eins
og unnt var til þess að
tryggja hagsmuni hinna lág-
launuðu, en komizt var hjá
því að „full vísitala“ kæmi á
öll laun í þjóðfélaginu og þar
með hleypt af stað óðaverð-
bólgu, sem enginn mannleg-
ur máttur hefði fengið við
ráðifi.
Hinu er auðvitað ekki að
leyna, að erfitt er fyrir at-
vinnuvegina að taka jafnvel
þær hækkanir, sem um var
samið, en hjá þeim varð ekki
komizt. Hljóta allir að vona,
að árferði verði betra en að
undanförnu, þannig að ís-
lenzkir atvinnuvegir fái und-
ir þessu staðið, og þá er líka
skammt að bíða þess, að kjör
geti batnað að nýju og þjóð-
arhagur styrkzt svo, að nýtt
framfaraskeið sé á næsta
leiti.
„H/Ð OPNA
VIÐHORF"
C|anntrúaðasti kommúnisti á
^ íslandi, Magnús Kjart-
ansson, hældi Eysteini Jóns-
syni formanni þingflokks
Framsóknarflokksins mjög á
þingi í fyrradag fyrir afstöðu
hans til „herstöðvamálsins"
svonefnda. Talaði hann um
„hið opna viðhorf“ Eysteins
Jónssonar í þessu efni og
sagði, að ræða hans á þingi
hefði verið „mjög athyglis-
verð“.
Ætli þeir Framsóknarmenn
séu ekki býsna margir, sem
velta því fyrir sér, hvort
ekki sé eitthvað bogið við
afstöðu leiðtoga Framsóknar
flokksins, þegar maður á borð
við Magnús Kjartansson við-
hefur slík lofsyrði um
frammistöðu Framsóknarfor-
ingjanna?
MEÐ EÐA MÓTI
SPARNAÐI
rpíminn reynir að gera lítið
úr sparnaðartillögum rík
isstjórnarinnar og segir að
VŒJ
UTAN ÚR HEIMI
Kumenar sitia viö sinn keip
RUMENAR hafa staðið í
ströngu að undanförnu, en
sýnt mikla stillingu og gætni.
Seint í síðasta mánuði gengu
þeir af alþjóðaráðstefnu
bommúnista í Búdapest, en
á ráð'gjatfafundi Varsjár-
bandalagsins, sem haldinn
var í Sofia viku síðar. sátu
þeir sem fastast án þess að
víkja frá sjónarmiðum sin-
um, en án þess að koma af
stað illdeilum. Enn verður
þess langt að bíða, að Rúmen
ar taki þá áhættu að rjúfa
að fullu og öllu tengslin við
Sovétríkin og bandalagsríki
þeirra-
í viðræðunum í Sofia voru
tekin fyrir mál, sem öll að-
ildarríkin gátu verið sam-
mála um — til dæmis Viet-
nam-málið — og önnur mál,
sem hefðu getað valdið há-
værum deilurn. Sumir þeir,
sem bezt fylgjast með gangi
mála, eins og Júgóslavar,
telja að Rússar hafi af ásettu
ráði reitt Rúmena til reiði á
Rúdapest-ifundinum til þess
að „einangrun“ þeirra kæm,
greinilega í ljós. Hvort sem
eitthvað er hæft í þessu eða
ekki. þá svöruðu Rúmenar
ekki í sömu mynt ef þeim
hefur verið sýnd ókurte;si.
Erfiðustu umræðurnar
fjölluðu um samninginn um
bann við útbreiðslu kjarn-
orkuvopna. Sovétríkin og
Bandaríkin hafa nú náð sam
komulagi um uppkast að slík
um samningi og lagt það fyr
ir Sameinuðu þjóðirnar. En
Rúmenar eru í hópi þeirra,
sem gagnrýna þetta samn-
ingsuppkast. Líkt og Vestur-
Þjóðverjar telja þeir samn-
inginn ganga í berhögg v;ð
sjálfstæði sitt.
Líkir Frökkum
Rúmenar ráða ekki yfir
kjarnorkuvopnum, en burt-
séð frá því ber framkoma
þeirra innan Varsjárbanda-
lagsins æ meiri keim af
framkomu Frakka innan
NATO. Báðum grems't, að
risastórveldin tvö skuli
ganga að því vísu að þeim
sé í lófa lagið að knýja
bandalagisríki sín til að víg
Ceusescu.
búast eða afvopnast og þurfi
aðeins að gefa þeim fyrir-
mæli þar að lútandi. Báðar
þjóðirnar hafa ímugust á
hernaðarbandalögum og sam
eigilegum vörnum.. Andstaða
Rúmena er ekki eins áber-
andi, þar sem þeir eru ekki
eins voldugir og Frakkar.
Á fundinum í Sofia er lík
legt að Rúmenar hafi endur-
tekið helztu mótbárur sínar
gegn samningsuppkastinu, en
þær eru, að samkvæmt upp-
kastinu sé ekki gert ráð fyr-
ir, að eftirliti verði komið á
með kjarnorkuvígbúnaði í
þeim löndum, sem hafa um-
ráð yfir kjarnorkuvopnum,
en slíkt sé „hróplegt mis-
rétti“, og að á ótal vegu losni
kjarnorkuiveldin við þá fjötra
sem smærri rí'kjum verði
sett. Hér sneiða Rúmenar að
Rússum, en þeir bafa einir
þeirra þjóða. sem ráða yfir
kjarnorkuvopnum (að Frökk
um og Kínverjum, undan-
skiildum en þeir hafa
hvort sem er engan áhuga
á saiminiingum) ,neitað að
fallast á að kjarnorkuiðn-
aður þeirra verði settur und-
ir alþjóðlegt eftirlit.
Rúmienar hafa ekki f hyggju
að segja siig úr Varsjárbanda
laginu. í opinberum yfirlýs-
ingum segir, að Rúmenar séu
ánægðir með aðild sína að
bandalaginu. Sameiginlegar
heræfingar fara til dæmis
ennþá fram.
En framlög til hermála
segja sína sögu. Þegar aðild-
arríkin voru nýlega hvött til
að auka framlög sín til varn-
armála juku Austur-Þjóðverj
ar þau um 60%, Ungverjar
um 18%, Pólverjar um 10%
og Rúmenar um aðems 3%.
Ceusescu segir sem svo, að
ef ásta ndið í heimsmálunum
hafi versnað. þá sé bezta leið-
in til að draga úr hættumni
ekki sú að auka varnarvið-
búnað helduir sú að herða á
ti’lraununum til að finna
lausn á vandamálum Evrópu.
— (OFNS) —

Þó talið ótrúlegt að þeir segi sig úr Varsjár-bandalaginu
Sonja og Haraldur
unnu hylli blaðamanna
Osió, 21. marz — NTB
HARALDtlR, rikisarfi í Nor-
egi, og unnusta hans, Sonja
Haraldsen, ræddu við blaða-
menn í Osló í dag og megi
dæma af viðmóti blaðamanna
og andrúmsloftinu á fundin-
um, liafa þau og trúlofun
þeirra unnið heilshugar stuðn
ing þeirra. Fundurinn stóð
yfir í hálftíma og var mjög
óformlegur. Tekið var fram
í upphafi að ekki væri óskað
eftir því, að krónprinsinn
væri ávarpaður „yðar kon-
unglega tign“ og sagt, að
blaðamönnum væri frjálst
að leggja spumingar fyrir
þau bæði að vild.
Haraldur sagði aðspurður
um áhrif trúlofunar hans á
framtíð konungsdæmisins
norska. að það væri ekki
hans að segja neit.t um það,
hvort kon-ungdæmi skyldi
áfram vera í Noregi, úr því
faðir hans hafi samþykkt trú-
lofun hans og Sonju Harald-
sen. Hann kvaðst reiðubúinn
að taka við konungstigninni,
ef þjóðin óskaði eftir því og
færi svo, kvaðst hann von-a,
að hann og Sonja væru fær
um að gegna þeim kröfu-
hörðu hlutverkum sem þeim
yrði þá lögð á herðatr.
Beðið hafði verið eftir
blaðamannatfundinum með
mikilli eftirvæntingu, því að
sl'íkur fundur heifur aðeinis
einu sinni áður verið haldinn
í norsku konungshöllinni, —
það var árið 1945, þegar Ólaf
ur þáverandi krónprins, kom
heim úr útlegðinni eftir
heimsstyrjöldina síðari.
Sonja Haraldsen svaraði
spurningum blaðamanna
flrjálslega og greiðlega og við
urkenndi, að sér fyndist það
nokkuð erfitt að vera allt í
einu komin svo mjög fram í
sviðsljósið, — en hún bætti
við, að allir hefðu verið sér
einstaklega elskulegir og það
hefði verið sér hjálp, Að-
spurð um fyrirætlanir hennar
um frekara nám — sem nú
hefur eðlilega orðið fyrir
truflunum — svaraði hún, að
hún mund: ekki gangast und-
ir háskólapróf fynr en hún
teldi sig reiðubúna til þess.
Hún les listasögu og kveðst
ætla að einbeita sér að sögu
norskrar miálaralistar á tíma-
bilinu 1860—1900.
Krónprinsinn tjáði frétta-
mönnum, að hann hetfði kann
að rækilega viðbrögð blað-
anna við trúlotfun þeirra og
kvaðst þeim mjög þakklátur
fyrir hina jákvæðu atfstöðu,
sem þau hefðu tekið. Einn
Framhald á bls. 20
þær muni hafa sáralitla þýð-
ingu. Vissulega skal það ját-
að, að erfitt er um vik að
koma við sparnaði, því að
flest það, sem fjármunum er
varið til, hefur verulega þýð-
ingu, og þeir, sem fyrir sparn
aðinum verða, eru fæstir
ánægðir með slíkar ákvarð-
anir.
En athyglisvert verður að
fylgjast með því, hvort Fram
sóknarmenn leggja fram til-
lögur um frekari sparnað
eða hvort þeir standa með
þeim sparnaðartillögum, sem
ríkisstjórnin hefur flutt. Sú
afstaða sker úr um það hvort
þeir raunverulega vilja
sparnað eða ekki.