Morgunblaðið - 24.03.1968, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. MARZ 193»
Það er ekki hlegið að honum lengur
Árangur Eugene McCarthy vekur f urðu og aðdáun
ÞAÐ var hlegið að honum,
menn ypptu öxlum og af-
skrifuðu hann sem daufgerð-
an sérvitring. En eftir próf-
kosningarnar í New Hamps-
hire fyrir skemmstu urðu
menn þrumu lostnir, hann
varð skyndilega hetja- Hinn
óútreiknanlegi Eugene œptu
aðdáendur hans og veif-
uðu stórum fánum «g spjöld-
um honum til hyllingar.
®á't)tt.afea McOartlhys í próí-
tootsininiguim, þar seim rik'jandi for
sefi var aðalkeppinaut'ur hans,
ivar civænt. Það óvæntasta aif
ölliu — o.g það sein koim ónota-
ilegast við kjóeenduir, ifréttaim'enn
og hinn felmitri slegna fors-eta,
iL/yindlon B. Johnson — var fram-
iganga hans á k'osningaidaginn.
iÞegar McCartlhy hætti sér
ifynst inn í N-ew Haimpsíhire spáði
ríkfesbjórinn, Jdhn W. King,
tryggur stuðningisimiaðuir forset-
ans, að fo-rsetinn myndd „ganga
að honum dauðum". Fréttamenn
og aðrir, sem fylgdust m'eð gangi
rdála, spóðu honum milli 10-20
pnóisentum. í þess stað dró hann
sér hivorki rneira né minna en
42,2 prósent af atkvœðum d'emó
ferata á móti 49,4% hjlá Johnson.
Þnártt fyrir þá staðreynd, að
natn McCartlhys væri prentað á
fej'örseðilinn en naifn Jdhnsions
yrðu kjósendur að sikrifa sj'álf-
ir verður að telóa ákaiflega
mjótt á mununum og sigurinn
■var ótviírætt í höndurn McCarrt-
hys. „Ég held að ég nái ú'tnefn-
ingu“, sagði öldu.ngardei'ldar-
þingmað'urinin síðar. ,,Ég er otfan
á núna. Það er engin á'stœða til
annars en ivera bjartsýnn“.
> Fram,kom'a hans bar vott um
bjantsýni og efeki spiilUu hri'f.n-
ingaróp aragrúa stúdtenta, sem
þulstu til New Hampslh ire til að
veita htonuim fulltingi sitt. Úti
tfyrir hiversdagslte-gri sferilfstoifu
hans í New York var sett upp
risastórt spjald: „Vel atf sér vik-
ið, Sigurhetja. McCartlhy 'gtegn
Nixon í nóvemiber". í öldungar-
deil'dinni bar riepúiblikaniain
Marfe Hatfie’ld frá Oregon m.erki
McCartthys — að v'feu innan á
jakkanum en Hatfield hetfur batft
svipaðar efasemidir um styrjöld-
ina í Vietnam og McCartihy.
Og þá kom Boibby Kennedy
tfraim í stviðsljóisið. Mumdi svo
valduguT and)stiæðingur neyða
McCarthy til að draga sig í hlé?
„S'jiáið þið nú til, ihvað þanf ég
að gera til að sannfiæra ýkkur
um, að ég ihetf alfe ekki í hyggju
að draga mig til baka“, hreytti
þrngmaðurinn út úr sér, er biaða
menin beindu til ihans Iþ'eirri
spurmingu. „Ég hef sagt það að
að minnsta kosti 20 sinnum, ég
ætia ekfei að láta traðka á mér“. j
Góður námsimaður
IÞetta atvJk sýndi að það var
rétt, sem marga hafði grunað,
en fáir vitað, að öldiungandleildar
iþinigmaðurinn var gæddur
stá’lvilja. Og árangur siá, sem
ihann náði í New Hampslhire,
•rilfjaði upp fyrir mönnutn það
seim oift héfur vilijað gleymast,
að á 20 ára sitjórnimlálaiferli hef-
onr hann aldrei beðí'ð ósigur í
kkXsningum. En alla sina fyrri
sigra hiefur hann unnið i Minne-
siota, þar sem Ihann á ihekna.
iHann er sonur bónida af ínsfeu
bergi, og móðir hams er aif þýzk-
utm ættum og hann fæddilst fyrir
52 árum í smiálþorpinu Watkins
í Minnesota. Hann flaug í gegn-
um gagn'fnæðaskóla, tók hásfeól-
ann í Co'ilegeville á sex árum í
stað átta og fékk ágætiseinkumn
í ölilum fögum nema þr'ílhyrninga
íræði. Hann var fþróttastjarna
hin mesta og þótti skara fram
úr í ísknattleik og Iflót-
■bol’ta. Einn aí fáum minja-
gripum, sem ihann hefur
ó skriifsbofu sinnd, er feyltfa,
sem hann vann í bas'etball-
keppná innan aMungad'eiMarinn
ar. Auk þess er þar brjóstmynd
aif St. Tth’amas More, sem er hans
milkla fyrinmynd.
McCarthy andaði óspart að
sér frj'álslyndum stjórnmáilalhug
myndum og guðfræði frá Bene-
di'kta»m<unkum við St. Jolhn
klaustrið og síðar gefek hann í
klaustrið, sem nemi. E'ftir að
ihafa d;valið þar í eitt ár for hann
ó braut, gekk að eiga Atoigail
Quigley, laglega og flu.gglálfaða
stúlku frá Wabasiha, s»em hann
feynntist er hann kenndi í gagn-
fræða'sfeóla í Norður-Dakota
'H)ún er háim'enntuð kona og á
sæti í Alkirkjuráðl kvenna með
Á kosningafundi.
McCarthy sneri aftuir til hins
veraMl'ega vatfsturs þegar mifel-
ar pólití’skar æsingar og viðsjár
voru í Minnesota. Hulbert
'H'umprey, Orville Fr'eemian og
■fleiri írj'álslyndir d'emókratar
einbeittu öllum kröftum að þvi
■að sameina demókrata o.g verfea-
manna og bændaflokk róikiisins
og uppræta klomimlúnista í röð-
um þeirra. McCartthy kenndi þá
fé'-^sfræði og hagtfræði við St.
Thomas háskólann, í St. Paul,
og hann sikipaði sér í raðir
þeirra sem- .stiila vild'u til friðar.
Ár'ið 1948 ihiaíði hann vterið
Hump'hrey til styrkt'ar til að
koma í kring sameiningu stríð-
andi atf'la í flyl'kinu, og hann
ák'vað að bjóða sig fram til
(þingis — og sigraði.
Árið 1952 sýndá hann þá
dir'fléku eða fljótfærni að taka
iþfáítt í kappræðuim ivið natfna
sinn, öldungardeildarþingm'ann-
inn Joe McCarthy fró Wisoon-
sin. „Útvairpsstjórinn sagði mér
að ástæðan fyrir þiví að hann bað
ifr.umvarp kom frá h'ans ih'endi.
Þeim sem héldu þvá fram, .að
ihann væri latur, benti hann á,
að súðan árið 1960 hetfði 'hann
ritað fjóra-r bækur og hald'ið 125
ræður utan iþingsins. „Ég flór
efeki á þing til að iðka handa-
lhlaup“, sagði hann. „Ekki held-
ur ti'l a'ð halda þrum'unæðuir einis
'og Wayne Mlor'se. Eða til að
tfly.tja siamis konar .rœður um
sömu m'ál og all'ir aðrir“. Og þó
að all'mi'lkluim áróðri halfli vterið
Ihaldið uppi í Minnesota gtegn
ihonum, láta kjó>sendur efe'kert á
sig bí'tia og halda átfram að kjóisa
iMcCarthy.
Tlvfe'vair hefur það kcrnið fyrir
ó síðustu árum, að augu landa
ihanis hatfa beinizt ótvirætt að
tionurn.
í fyrra sikiptið var það á þingi
diemóikriata í Lois Angelles 1960.
mig g'era það, hefð'i verið sú að
enginn annar var fáanltegur“,
sagði McCartihy sáð'ar. Þegar 1-eið
að kosningum reyndu andistæð-
in.gar hans að kl'ekkja á (honum
m'eð því að kalla hann kcmmiún-
ista. Engu að síður signaði hann
irmeð 37 þúsund atkvæða meirr-
itoluita.
Daiufgerður' Iháðfugl
í dei'Minni brey'ttist viðimót
McCartlhyis ek'ki hætklhiót. Hann
var á'fram eins og hann virtist
eiga að sér, daufgerður, fjiönlaus,
ih'áðlskur cg siðdágaður fram í
tfingurg'cma. „Hann lætur eins
og við séum efefei til. Bann kem-
ur fram við ok'kur einis o.g við
ættum að vera“, sagði einn þing
manna. Hann beind'i orku
'séum e'kiki eins snjal'lir og við
isinni og a'thygli að skiattamláluim,
landlbúnaði og startfsiemi leyni-
liögreglunnar — en ekkert stórt
Sumir höfðu hann grunaðan um
að vilja sjállfuir hljóta úitntefn-
ingu, þó að hann nteibaði því
einarðlega. Ha-ft var etftir hon-
um að hann ætti útnefninguna
is>kilið vegna þesis „að ég er htelm
ingi frjálsilyndari en Huimphrey,
ih'elmingi kaiþóls'kari en Kenne-
dy og helmdngi snjalliairi en
dögum steinna lauk 37 daga hléi
sem gert hafð.i verið og er kbm
tfram á mitt árið 1966 var Mc
Cartihy tvímiælalailst orðinn yf-
irlýstur andistæðingur styrjald-
arinnar.
í ágúis't s.l., þegar Nicholas
Katzentoacih sagði opiniberliega
að Jclhnison þyrfti hreint eikki
stuðning þingsins til að h&lda
áfram s'tyrjöMinni í Vietnam,
Sitrunzaði McCarth.y ú't úr dieild-
Eugene McCarthy ásamt fjölskyldu sinni.
fíympington“. McCartlhy var e,ng
inn að'dáandi Kennediyts, sem
hann safeaði uim óhióí, eyðislu og
ótfyrirleitni í pró'ffeasningunum,
né heM'ur Lyndlons Johns'ons. Á
tflokksiþingi demólkrata 1960 reis
Ihann úr ®æti til að ú'tnefna
m.ann, sem hafði ékiki minnstu
mögul'eika á að hljóta útnefn-
dngu: Adlai Steivtemsion. „Hatfnið
ekki þessum spiámanni“, hróp-
aði hiann. „Þeim manni stem hef-
ur gert oklkur alla stolta atf því
að vera demókratar". Ræðanvar
miagniþrungin — og fuilktemin
fjarstæð'a.
í annað sinn v&kti hann at-
ihygili árið 1904 þegar J'ohnson
vteifaði varatfoirstetaemtoættinu
folíði'.iegia fyrir framan netfið á
toonurn og öÍdun,gadteiMarlþing-
imanninum Tbomas Dodd f'rá
Oonnecticut, áður em hann út-
deildii |því náðansam'legast til
iHumfoerbs Huimiplhreys. Lyndon
ihæl'di McCartfhiy á h'vert rieipi
og sagði um ,han.n: „Hann er siá
maður sem ivið bœndurnir í
Texas vitum að ber hag ofefear
fyrir brjósti". McCartlhy studdi
Jcfhnson — og h'on.um va>r sparfe.
að.
Gegn Vietmamsitefniunnl.
Andsfætt ýmisum stariflsbnæðr-
um í utanrífeismáladieiM öld-
ungardeildaTÍmnar iva.r Mc-
Cartlhy aldrei opin'slkfár né
miælskur tverjandi Vietmam-
styrjaldarinnar. Bkkert gerðis,t
fyrr en í jamúar 1966. Þá tók
■hann þáft í að senda beiðni +il
flonsetans ásamt 14 öðrum þing-
mönnum til að stöðva flotftfáráis-
ir á Norður-Vietnam. Fjórum
Leikarinn Robert Ryan
Tony Randall
Paul Newman
inni. „Þetta er siá viMfimannleg-
las'ti v'itniislburð’ur, sem ág hetf
mctkkurn tíma heyrt“, sagði hann,
við blaðamann í ganginuen. „Það
er aðteins uim eitt að ve'lje, kceoa
ihonurn áleiðis til þj'óðarinnar“.
TlveimuT miánuðum síðar, þeg-
ar Dean Rusk utanríikitsnáðherra
sagði að stefna Bandartíkjanna í
Vitetmm vœri s'var við ógnun frá
K'ína, flordœmdi McCartlhy hann
tfyrir að reyna að koima ,,gulu
hœbtu'tnni" inn í umnæðurmar.
„Þegar þetta gerðist sfeildi ég
að mú var tímalbært að einfoivter
sfeoiraði stjórnina á bálm“, sagði
ihann. Enginn virtilst álfjláður í
að takaist á við það verk.
Ðk’ki er hægt að segja, að fé-
lagar toans hafi að braigði fylfet
siér unidir merki hans. Af 247
demó'krötuim í öldungardleildinni
vaT það aðeins einn, Don Ed-
warid's frá Kalitflornáu, sem lýsti
þegatr í stað yfi'r stuðningi .við
hann. Þnátt fyrir vaxandi a.nd-
stöðu gegn Vie t n am -stief n un n i
innan þingisin's, vildi enginn
veita honum opinberlega fylgi
sítt: McCartlhy stóð einn á víg-
vtelliinum. Kannsfei hetfur honum
þlá verið .hugsað til prótfriibgierð-
ar Midhael sonar síras, er fjalil-
aði uim pyndingaT á hinum
fyrstu kristnu mönnum frá sjón
ailhorni ljónanna á Koknsiseuim.
„Hviað fláum við í mart“, spurði
fyrsta ljónið. „Kristna miann“,
isvaraði næsta ljón. ,,Jæja,“ sagði
tfyrra ljónið hlaklkandi. „Ég dá-
ist að ihugT!ekki þeirra en ég er
fe'gin.n að ég er lljón“.
Fifldjairfiir1 eða. hugrakkiur?
Eftir að McCarthy hafði tó'tið
sfeiriá sig til p ró flkias n i n,g a n.n a
vÍTitiistf hann frtemuT fffldjartfur
en .hugto'raustur. Þurrar og fnæði
legair ræður hans s,nertu áheyr-
endur ekki, hann var ótþalinmóð-
ur oig vil'di ekki laga sig að
fonmis’atr iðum kots n ingaibaráttu
í Bandar'íkj'unum.
ÞegaT toann var í m'iðjum klíð-
um að þrýsta hendur kjóisienda,
sagði h'ann s'kyindiliega: „Þetta
finnstf mér dkrýtinn siður“.
Fresta varð allimörguim m*>rgun-
samlk'undum sem árttu að hbfjaist
kl. 6, vegna þess að h'ann sagði:
„Bg er svo aflsikiaplega morgiun-
svæfuT“.
Þegar fyrrverandi ræðusemj-
ari Hvlíta bússiras, (Ihann var
m.a. í þj'cinuistfu Kennedys og
Jdhnisons) gefefe í Hð mieð honurn
varð hann þe®s vísari að hvPilki
Voru iflyrir hendi ræðudrög, einka
ritarar né ritvél. McCar.thy gaf
Framh. á bls. 12