Morgunblaðið - 11.02.1969, Síða 11

MORGUNRLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. FEBRÚAR 1969.
11 .
EFTIRFARANDI grein, sem
þýdd er úr World Fishing, des-
ember heftinu 1965 á erindi til
okkar íslendinga. Höfundurinn,
er enginn ómerkingur held-
ur fræðimaður enskur með heila
halarófu af titlum á eftir nafni
sínu. Hann heitir Róbert Morg-
an og vinnur við hafrannsóknar-
stofnun í Portsmouth. Það, sem
fyrst og fremst hlýtur að vekja
athygli okkar er það hversu af-
dróttarlaust hödundurinn fullyrð
ir að ekki sé hætta á eyðingu
stofna þeirra fisktegunda sem
,,bezta“ nýting ákveðins fiskimiðs
eða fiskislóðar. Sumar kenning
anna um þetta efni hafa máski
verið full-einhæfar og sjónarmið
in of þröng.
Það er heldur ekki að leyna
þeirri hættu, að ályktanirnar geti
orðið of stærðfræðilegar og það
vilji þá gleymast að öllum get-
ur skjátlast og fiskveiðar eru
stundaðar af mannlegum verum.
Aðalvandamálið virðist vera
togstreyta milli fiskifræðilegra
sjónarmiða og hagrænna sjónar-
miða. Aðalmarkmiðið með fiski-
koma er líti, eins og hjá hvöl-
um, er auðvitað meiri hætta fyr-
ir hendi, en þó verður að draga
í efa að hvalastofninn sé í hættu
vegna ofveiði.
Sumar þjóðir eru þegar hætt-
ar hvalveiðum í Suðurhöfum og
innan skamms munu sjálfsagt all
ar þjóðir hætta þeim og stofn-
inn fær þá tíma til að endur-
nýja sig, og þegar hann hefur
gert það, byrja veiðarnar vita-
skuld aftur, en ekki fyrr. Með
þessu er ekki átt við, að það sé
A margt er aö líta...
Línan, sem liggur á ská upp til vinstri sýnir í sterlingspundum
verð á tonni við löndun. Tölurnar á lóðrétta strikinu eru tonn
talin í þúsundum á viku. Tölurnar á lárétta strikinu neðst, eru
f jöldi sterlingspundanna og sézt því glöggt, eins og segir í grein-
inni, að verðir fer niður í 9 sterlingspund. Bogna línan hægra
megin að neðan sýnir, hvernig heildaraflamagnið kemst í hápunkt
við 150 skipa sókn en minnkar síðan þrátt fyrir fjölgun skipa.
Skálínan upp sýnir síaukinn kostnað við sóknina og bogna línan
að ofan sýnir hápunkt og síðan lækkun heildarverðmætis. Tölur
nar hægra megin á lóðréttu út-línunni merkja heildarkostnað og
verðmæti á viku mælt í þúsundum stelringspunda.
mikla hafa viðkomu, eins og þær
fisktegundir, sem við byggjum
afkomu okkar á og erum hrædd-
astir um. Hér á landi hefur eng-
inn þorað að kveða uppúr með
það, að allt tal um eyðingu
þorsks eða síldar sé óraunhæft.
Menn hætta, eins og höfundur
sýnir framá löngu fyrr að stunda
veiðarnar af hagsmunalegum
ástæðum en svo er komið að
stofninn endurnýi sig ekki.
Hinsvegar er hægt að fæla
burtu fisk af grunnslóð með of
mikilli sókn eðá skemmdum á
botni. Eins og fram kemur í
greininni verður að athuga,
hvenær sé um hagkvæmustu
sóknina að ræða. Hversu miklu
megum við hrúga af skipum á
tilteki’ð veiðisvæði? Líkast til
hefði fengist talsverð veiði í
Faxaflóa í haust, ef veiðarnar
hefðu verið takmarkaðar við t.d.
30 skip eða svo.
Þarna var talsvert hrafl af
síld um tíma sem nýttinst eng-
um vegna of mikils fjölda skipa.
Það ber þó að hafa í huga, ekki
sízt í veiðiskap að í allri skipu-
lagningu er fólgin hætta stöðn-
unar. En hér kemur svo grein
dr. Róberts Morgans.
„Á undanförnum árum hefur
mikið verið rætt um, hver væri
ðminn
FRETTIR frá Erninum hafa
fóar borizt. Skipverjar fóru eins
og kunnugt er héðan 15da eða
16da janúar og fyrstu dagarnir
vestra fóru í vélbi'lun. Þeir fréttu
af síld norður við Nova Scotia
og héldu þangað, en þar reynd-
ist engin síld vera nema inni í
fjarðarbotninum og var þetta
smásíld. Á leiðinni suður aftur
fengu þeir, mest út af Halifax
170 tonn í 7 köstum og lönduðu
því í Cloucester um mánaðamót-
in jan -febr. Síðan hefur ekki
af þeim frétzt. Vonandi er kokk-
urinn góður, en hann er eins og
menn vita aðalmaðurinn um borð
í reiðileysi fjarri fósturjarðar-
ströndum.
Bezta auglýsingablaðið
veiðum er auðvitað hagrænt. Til-
gangurinn með þessari grein er
að ræða um þessi tvennskonar
sjónarmið og skilgreina þau með
línuriti.
Vandasöm
skilgreining
Afrakstur á gefinni fiskislóð
byggist á náttúrlegum og hags-
rhunalegum atriðum. Eftir því
sém sóknin eykst hlutfallslega,
eykst heildaraflinn á fiskisló'ð-
inni og línan á línuritinu
rís skarpt í fyrstu, siðan liggur
hún lárétt um hríð, en loks fell-
ur hún og er þá talið að ofveitt
sé á s'lóðinni.
Það er erfitt að skilgreina hug
takið „ofveiði“. Sú skilgreining
að bezta nýting fiskislóðar sé sú,
sem haldi við og í jafnvægi
mesta fiskimagninu. Orðið „of-
veiði hefur verið notað á marg-
víslegan hátt, meðal annars eins
og hér fer á eftir:
1) Raunveruleg eyðing fiski-
stofnsins.
Það verður þó að teljast ómögu
legt að eyða fiskistofninum með
veiði, nema á fiski í ám og vötn-
um, til þess er viðkoman of mik-
il hjá fiski í höfunum og fisk-
veiðin því löngu hætt að borga
sig fjárhagslega áður en svo
væri komið að stofninn væri í
hættu.
Hjá sjávardýrum, þar sem við-
ráðlegt að ganga svona nærri
stofni.
2) „Ofveiði", er látin tákna
verulega rýrnun á heildarafla-
magni á ákveðinni fiskislóð.
Það er þó ekki alltaf ástæða
til að fárast yfir slíkri aflatregðu
Það þarf að hafa það i huga, að
lífsskilyrðin á tiltekinni fiskislóð
byggjast á ölífrænni næringu og
breytingarstarf náttúrunnar í
svif og önnur lífræn efni bíður
Á síðustu Sjómannasíðu féll
stór hluti framan af frásögninni
af hugmynd Breiðfjörðs um
vörpu, sem gengi fyrir eigin
hreyfiafli og hægt væri að stýra.
í hinum glataða kafla var sagt
frá því, að á siðast liðnu hausti
tókst visindamönnum við banda
ríska fiskveiðistofnun í Massa-
chusetts að veiða í vörpu með
neðansjávarmótor. Það var þessi
fregn sem orsakaði að grafin var
upp hin 13 ára gamla hugmynd
Breiðfjörðs, en hann lagði fram
teikninguna og greinargerð með
henni 17.5-1955. Þessi plögg
lentu á botni einhverrar skúffu
hins opinbera, en þær eru alltof
stórar. — Fyrirsögn grein-
ekki skaða af véiðunum, það er
að segja, ef botngróðurinn er
ekki skemmdur.
Minnkandi afli vegna mikillar
sóknar með skaðlausum veiðar-
færum hefur það í för með sér,
að lífsskilyrðin batna fyrir þann
fisk sem eftir er, og hann nær að
vaxa hraðar og ná fyrr hæfilegri
stærð en annars hefði orðið.
3) Enn ein er sú merkingin í
„ofveiði“, að þá er átt við snögga
arinnar „Margt er það í koti
karls“, sem kóngs er ekki í
ranni,“ höfðar til þess, að fs-
lendingi í kotríkinu hafði dottið
möguleikinn í hug og framkvæmt
að verulegu leyti þrettán árum
á undan vísindamönnum í stór-
ríkinu.
Það þarf einnig að bæta þús-
und tonnum við Stellu frænku,
sem sagt var frá á sömu Sjó-
mannasíðu. Talan 1 féll framan
af brúttótölunni, en á því hafa
nú sjálfsagt allir sjómenn áttað
sig, að skip sem er 760 tonn
nettó, hlyti að vera meira en 834
tonn brúttó.
aflarýrnun á veiðieiningu, og er
þetta mælt á ýmsa vegu eins og
til dæmis í dagafla á smálest
þeirra skipa, sem miðin sækja:
klukkustundartog með ákveðinni
stærð nets eða veiðarfæris, oííu-
eyðslu við veiðarnar og fleira
þess háttar og stundum er slík-
um formúlum slegið saman. Hér
er ekki rúm til að ræða ýtar-
lega þessar reikningsaðferðir, og
því látið nægja að segja, að við-
miðun þarf helzt að vera sem
einföldust og taka þó tillit til
hinna verstu aðstæðna, sem um
gæti verið að ræða.
4) Enn er sú merking í orð-
inu „ofveiði“, að þá er átt við
að heildar fjárfestingin í fisk-
veiðunum og kostnaðurinn við
rekstur skipanna til veiða á gef-
inni fiskislóð sé farinn að fara
framúr heildarverðmæti aflans.
Þetta er kannski haldbeztj
mælikvarðinn á það hvort um
ofveiði sé að ræða á tilteknu
veiðisvæði eða ekki, að minnsta
kosti er það svo af sjónarhóli
þeirra, sem líta fyrst og fremst
á fiskveiðar sem atvinnuveg.
Auðvitað gildir þessi regla ekki
alltaf, því stundum finnst mönn-
Framhald á bls. 20
Þnð ei víða
Gnð en í
görðum
Við vitnum gjarnan í Norð-
manninn, þegar við ræðurn^
sjávarútvegsmál, enda okk-
ur það nærtækast. en það fer
nú margt aflaga hjá Norð-
manninum líka, og ætli það sé
ekki svo víðast hvar. í grein
í Lófotsposten, þar sem fisk-
framleiðandi einn ræðir þörf-
ina á því að Lófotbúar vinni
fisk sinn meir en þéir nú
gera nefnir hann dæmi um
ástandið:
Hann sykursaltaði hrogn
og seldi þau norskuútflutn-
ingsfirma. Það firma seldi
Abba-fyrirtækinu sænska sem
aftur seldi þau Margarinsent
ralen í Noregi sem kavíar.
Fiskframleiðandinn hafði tunn
una af hrognunum upphaf-
lega á 325 krónur norskar,
en þegar hrognin komu aftur
úr leiðangrinum til útlanda
sem kavíar kostaði tunnan
4—5000 norskar krónur. .Það
er engin fjarstæða, að halda
því fram, að við eigum ekki
að skilja við vöruna fyrr en
í neytendapakkningum — það
er að segja, ef það kostar
ekki alltof mikið að vinna
hana hér. . .
Framhlutann
vantaði...