Morgunblaðið - 22.02.1969, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. FEBRÚAR 1969.
15
Enn um skólamálin í Hafnarfirði
Svar við grein Árna Cretars Finnssonar,
hrl., formanns Frœðsluráðs Hatnar-
fjarðar og bœjarfullfrúa
EKKI var ætikin mín að særa
tilfiininiiinigar Árna Grétars Finns-
scmar, formianms fræiðsúiuráðs
Hafnarfjarðar, þegar ég sendi
ritstjóra Morgunblaðsins opið
bréf um fjárveitingar til skóla-
starfs í Hafnarfirði 8. febr. sl.
En saminleiikaimuim verður iwer
sárreiðastur, 'g kemur það ber-
lega fram í svargrein, sem birt-
ist í saima blaði 6 dögium síðar.
Virðist Árni Grétar Finnssom
taka skrif mín til sín persónu-
lega, en aldrei var það ætlun
min, enda lók ég það skýrt
fram, aíð Fræðsiluráð Haifnar-
fjarðar, með fonmamn í forsæti,
ihafi einmitt tekið vel tillmælum
frá kenm'UTum um bætta aðstöðu
í slkóLumuim. En svo virðisit að
bæjarfulltrúinn Árni Grétar
Finnssom hafi orðið formanni
fræðsluráðs yfirsterkari, þegar
á hókninn var komið.
Oft er það svo, þegar menc
komast í mikla geðsihrænirugu, að
þeim verður ekki sjálfrátt og
sainnasit það í sferifum Árma Grét-
ars. Hann gefur í slkyn í
grein sinni, að ég hafi ekki til-
einfeað miér einfaldan bamaskóila-
reikning, en svo mikil geðshrær-
ing virð'ist hafa búið um siig í
huga hans við birtingu bréfs
míms að engu líkara er, en lestr-
argetu hans hafi stórlega hrafeað.
Á annan hátt get ég ekki skilið
þá rangtú'lkun, sem kemur fram
í svargrein hans.
Atlhugum nú fuillyrðimgar hans
ofurlítið nánar. 1 bréfi mínu segi
ég: „Nú í ár áætlar Bæjarsitjóm
Hafmarf,jarðar kr. 7.078.090,00 af
fé bæjarins til reksturs barna-
og gaigmf ræðaskólanmia, sem
er kr. 570.000.00 minna en áætl-
að var 1968.“ Þessa tölu stað-
ftestir greám í Morgunblaðimu dag-
inn eftir, þar sem meðal annars
er vitnað til bæjarstjórans í
Hafnarfirði.
Ég vil enn vekja athygli Ies-
enda á þvi, að í bréfi mínu tala
ég eingöngu um framlag Hafnar
fjarðarbæjar. Þetta geri ég vegna
þess að í mýju skó'lakostnaðarlög
unum er gert ráð fyrir að ríkið
greiði ;öll laun kennara, bæði
fastráðinna og stundakeninara.
Staðir eins og Reykjavík og
Garðarhreppur taka því ekki
launaliði skólanna inn á sína
fjárhagsáætlun eins og Hafnar-
fjörður gerir. Samanburður á
fjárhagsáætlunum þessara staða
er því ekki ra'U'nihæfur, nema
bornair séu samiam þær greiðslur.
sem bæirnir þ’urfa sjálfir að
greiða.
. Tiil að leiða lesen'duir síma af
réttri leið bætir Árni Grétar
framlagi ríkisms við þá upphæð
er ég tiilgreini og bærirun leiggur
fram. Ekki finnst honum þó nóg
komið. 750.000 00 kr. sækir hann
enn ti'l viðbótar á eignabreyt-
ingareikning og fær þannig kr
15.725.000.00 eða 8.060.00 kr. á
hvern nemanda. Sjá nú allir hver
blekkingarleikur hans er, þar er
hann tekur tölur mínar um fram-
lag bæjarins (7,1 millj.) og ber
hana saman við bæjarframlag
-(- ríkisframlag + eignabreyt-
ingu (alls 15,7 millj.). Þetta tel
ég í hæsta máta óheiðarlegan
miálifliutniinig og elkki hæifa hæsta-
réttarlögmanni.
Fullyrðing mín um áætlaðan
kostnað á hvern nemanda af fé
bæjarins kr. 3.670,00 samkvæmt
fjárhagsáætlun 1969 stendur því
óhögguð. Ríkið endurgreiðir
skólakostnað í Hafnarfirði,
Reykjavik og Garðahreppi sam-
kvæmt sömu reglum. Hlutfalllið
milli sveitarfélaga verður því
það sama, hvort sem borin eru
saman framlög þeirra ein sér,
eða framlög þeirra + endiur-
greiðslur ríkissjóðs.
Tfl gamans vil ég leggja lít-
ið reifeniiings'dæmi fyriir Áma
Grétar. f nágTenni Haínairfj'arðair
er lítið byggðarlag (Garðahrepp-
uir), seim h-eifur verið stjórnað
glæsilega af sjálfstæðismönnum.
Þar áætlaði sveitarfélagið af
eigin fé til reksturs barna og
gagnifræðaskóla kr. 4.995.000,00.
Nemendafjöldi er þar 710. Ég fæ
útkomuna 7.000.00 kr. á hvern
nemanda af fé sveitarfélagsins.
Hvaða útkomu fær formaðurinn
án þess að bæta endurgreiðslum
ríkisins við?
Gagnrýni mín hefur fyrst og
fremst beiirust að því, að á sama
tíma og flestir eru sammála um
að aukin fjárframlög til skól-
amna séu n'auðsyn'lieg, sikuli Hafn-
Það tiltæki lögfræðingsins að
sækja 750.000.00 kr. á eigna-
breytingareikning og bæta því
við fé á rekstrarreikningi til að
finna út skólakostnað á hvern
nemanda hlýtur að vekja athygli
-ail'lra, siem eitthvað til bókfærsilu
kunna, ekki hvað sízt starfs-
bræðra hans í lögfræðingastétt.
Hér er fundiinn upp nýr reifen-
iingsmiáti, sem gamam væri að
vita hvorit stæðist fyrir löigum.
Árni Grétar Finnsson virðist
velta því mjög fyrir sér, að
einhver hafi „neytt“ mig til að
skrifa um skólamál og halda
fram þeim staðreyndum, sem ég
nú hef endurtekið. Ef til vill
iþefefeir hanin efeki rödd siamivizk-
unnar. Getur hann ekki ímyndað
sér að nokkur maður geri eitt-
hvað vegma þess, að hann trúi á
miálstað siinn? Ef til vidil trúir
hanm ekki, að nokkur leggi út
í „slíkar ógöngur" vegna barn-
anna, vegna æskunnar sjálfrar.
Skólastarfið, uppeldi æskunnar,
er svo veigamiikill þáttux í þjóð-
félaiginiu, að hvex og eimin verður
að ieggja sitt að mörfeium, til þess
áð a'llt fari vel.
Kennarar, foreldrar og aðrir
áhugamenn um fræðslu og upp-
eldi verða að sameinast um þessi
mál. Þanmig tryggjum við bezt
fraimtíð komandi kynsdóða.
Ólafur Proppé
arfjarðarbær nú áætla lægrl upp
hæð af eigin fé en árið áður
og mun iiægra en mágrammsiveiit-
arfélögim.
Ég segi hvergi í bréfi mínu,
eins og Árni vill halda fram,
að skólarmir séu vanbúnir af
tækjum. Þvert á móti tek ég
það fram, að ein aðalástæðan
fyrir þvi, að ég réðist að þeim
skóila, er ég starfa nú við, hafi
verið sú, að hann var vel búinn
að tækjum. Það breytir ekki
þeirri staðreynd að tekin hefur
verið upp ný stefnia í þessu máli.
Árni Grétar segir réttilega í
grein sinni, að eytt hafi verið
að meðaltaíi á ári kr. 350.000,00
í bóka og kennslutækjakaup. En
framlög til þessara liða 1968 og
1969 eru að ineðaltali 160.000.00
Það er þessi stefnubreyting, sem
ég gagnrýni.
Allir sem nálægt einhverjum
rekstri hafa komið vita vel, að
lágmarks aifdkriftir tæfeja eru 15
—20% á ári. Getur svo hver
og einn reiknað út hvað mikið
fé þarf till að viðhalda tækja-
og bókaikosti upp á kr. 2,2
miillj. Ég veit að formaðiur
fræðs'luráðs gerir sér grein fyrir
þessu, þó að hann hafi litlu
fengið áorkað, samanber tillögur
fræðsiuráðs til bæjarstjórmor
fyrir s'aimninigu síðustu fjárthaigs-
áæt'luiniar.
Árni Grétar segir, að ég hafi
gleymt að geta um skólabygg-
ingar hér á síðasta kjörtímabili.
Ég segi einmitt í bréfi mínu
að ég hafi verið verulega á-
nægður og hreykinn með hlut
bæ j arfulltrúa Sj álf stæðisf lokks-
ins að þessum málum á síðasta
kjörtímabi'li. En má ég spyrja,
hvernig standa þessir hlutir í
dag? í barnaskóluiniuim eru
þrenigsl in svo milkil, að yfir 50%
af stofum skólanna eru þrísettar.
(í Reykjaivfk 5% og í Garða-
hreppi 0%). í gaignfræðaisikól-
anum er ástandið þannig að 9—
10 stofur verða að nægja fyrir
17 deildir. Ég er fyllilega sam-
mália andmælanda mínum um að
„skortur á kennslustofum sé eitt
mesta vandamálið í sambandi við
skólastarf í Hafnarfirði í dag.“
En margir bæjarbúar leyfa sér
að efast uim „góðain hug“ þeirna
manna, sem nota aðeins nokkurn
hluta af 4 mi'llj. kr. fjárveit-
ignu til skólabygginga eins og
gert var á síðasta ári, og ekkert
af 5 millj. kr. fjárveitingu, sem
veitt var á fjárhagsáætlun 1967.
Reykjavík (Nemendafjöldi um 14400)
Barnafræðsla Endurgr. ríkisins - 71,216,000 19,194,000
Framlag Reykj avíkurborgar Gagnfræðastig Endurgr. ríkisins 35,493,000 8,279,000 52.022,000
Framlag Reykjavíkurborgar 27,214,000
Samtals af fé borgarinnar til barna- og gagnfrjst. 79,236,000
Áætlaður kostnaður á nem. kr. 5.500.00
Garðahreppur (Nemendafjöldi um 710)
Barnafræðsla Endurgr. ríkisins 3,170,000 400,000
Framlag Garðahrepps Gagnfræðastig Endurgr. ríkisins 2,745,000 520,000 2,770,000
Framlag Garðahrepps 2,225,000
Samtals af fé hreppsins til barna- og gagnfr.st. 4,995,000
Áætlaður kostnaður á nem. kr. 7.000.00
Hafnarf jörður (Nemendafjöldi um 1930)
Barnafræðsla Endurgr. ríkisins 9,839,000 4,819,000
Framlag Hafnarfjar'ðar Unglingastig Endurgr. ríkisins 1,045,000 925,000 5,020,000
Framlag Hafnarfjarðar Gagnfræðastig Endurgr. ríkisins 4,091,000 2,153.000 120,000
Framlag Hafnarfjarðar 1,938,000
Samtals af fé bæjarins til barna og gagnfr^t. 7,078,000
Áætlaður kostnaður á nem. kr. 3.670.00
Hér geta lesendur séð n.iðurstöðu'tölur ti'l ákólareksturs úr fjáx-
haigsáætlunium Reykjavíkur, Garðahrepps og Hafnarfjarðar érið
1969. Tölurnar lengst til hægri eru framilag sveitarfélagaima.
Kos.tmaðiur á hvenn nemenid'a fininsit sivo með eintfaidri dieilinigu.
Hafa þarif í huga, að Haifn'arfjörður setur l'aunia'liði iinin á áætiluniina
oig fær þaranig hærri heiil'dartölur. Niðurstöðutölunnar eru þó
saim'anburðarhæfar, þar sem rífeið greiðir ölium sveitarfélögum
í sama hlutfalli.
ÓLAFUR SIGURÐSSON SKRIFAR UM
KVIKMYNDIR
ÞAÐ er ýmislegt. sem feemst á
tjald fram í kvikmyndahúsum
þessarar ágætu höfuðborgar og
nágrennis. Það er ekki einleikið,
að hafa séð fjórar kvikmyndir á
einni viku, af þeim gæðaflokki,
sem hér er um að ræða. Sú
fyrsta er Eiturormurinn í Bæjar-
bíó, sem ég hef sferifað um sér-
staklega.
í Kópavogsbíó hefur verið
sýnd undanfarið kvikmynd sem
nefnist Uppþot á Sunset Strip.
Segir hún frá því, að fyrir
nokkrum árum byrjuðu ungling-
ar með sítt hár og stutt pils að
venja komur sínar þangað, sem
áður hafði verið ein dýrasta
verzlunar- og sfeemmtigata
Hollywood.
Unglingar þessir voru bítla-
æskan, sém þá var nefnd. Kom
hún á undan hippíum, yippíum,
stúdentabaráttumönnum og öðr-
um slíkum. Var hér fyrst og
fremst um að ræða unglinga sér-
kennilega klædda, sem vantaði
athvarf, alveg eins og í Reykja-
vík, þangað til Æskulýðsráð
bjargaði málinu með ónefnda
staðnum.
Hópur af þessum unglingum
lendir á vilUgötum. Þar á meðal
er, að sjálfsögðu, dóttir yfirlög-
regluþjónsins, sem hefur verið
unglingunum sérlega vinsamleg
ur. Lendir nú allt í klúðri, lög-
reglan lemur unglinga, sem
koma fram hefndum með því að
láta sjá sig í sjónvarpi.
Fyrir utan að vera óbærilega
væmin og illa leikin, missir
myndin marks. Hún fjallar um
dægurmál í einni borg, en ekki
neinn almennan sannleika. Þetta
kynni þó að vera athyglisvert,
ef um væri að ræða nútímamál,
í stað þess erum við að sjá hér
nokkurra ára gamla mynd um
dægurmál, og hvað getur verið
minna spennandi en vandamál
frá í gær.
Eitt af þessum óskiljanlegu
slysum kvikmyndaiðnaðarins var
á ferðinni í Stjörnubíó, undir
nafninu Blái Pardusinn. Þetta er
frönsk mynd og svo herfileg, að
orð fá varla lýst. Hún er ein
enn í langri röð ódýrra og
ómerkilegra mynda frá aðskilj
anlegum EvTÓpulöndum, sem
fjalla um einhverskonar alþjóða-
njósnir, venjulega er um að
ræða vitfirring af einhverju tagi,
sem vili hafa þau völd í höndum
að geta tortímt heiminum.
Vesalings Akim Tamiroff, kunn-
áttusamur og farsæll leikari,
leikur vitfirringinn. AUir aðrir
haga sér eins og klaufalegir
byrjendur. Söguþráðurinn er í
senn fábreyttur og torskilinn.
Það er ekki merkilegt að þegar
er löngu hætt að sýna hana.
Léttlyndir læknar (Carry on
Doctor). Er hún nýjasta myndin
í Háskólabíó er sýnd myndin
í langri röð af „Carry on“
myndum, sem framleiddar eru af
Rank. Það er svipað með þessar
myndir og með t. d. Tarzan
myndir, að þær eru í rauninni
alls ekki til umræðu í gagnrýni.
Annaðhvort tekur maður þeim
eða ekki.
Þessi mynd hefur það fram
yfir hinar, sem hér hefur verið
rætt um, að mannj leiðist ekki.
Sumt af gríninu er yfirdrifið og
misheppnað, en það er nóg af
því heppnað, til þess að maður
getur hlegið. Stærsti styrkur
þessarar myndar, eins og ann-
arra úr þessari seríu, er sá, að
leikararnir eru sélega skemmti-
legir. Frankie Howerd, Sidney
James, Kenneth Williams,
Charles Hawtrey, Jim Dale,
Hattie Jaques og Joan Sims, eru
frábær hópur. Ég efast um að
hægt væri að ná saman svona
jöfnum hópi „karakterleikara" í
öðru landi en Englandi.
Nú kann einhver að spyrja
hvers vegna ég sé að elta uppi
þessar ómerkilegu myndir. Mér
hljóti að vera ljóst áður en ég
fer af stað, að hér sé ekki um
að ræða svo merkilegar myndir,
að ástæða sé tU að eyða á þær
púðri. Að öllu jöfnu myndi ég
líta svo á. En eins og þessu hefur
verið háttað undanfarið, get ég
ekki lengur orða bundizt. Það er
orðið mikið af svona myndum.
f vetur hefur stundum verið
meira en helmingur mynda í
kvikmyndahúsunum. sem verða
að flokkas’t með þessum.
Þetta nær engri átt. Ég fæ
ekki séð að það sé hægt að
halda áhorfendum með þessu
móti. Hér á Reykjavíkursvæðinu
er „sjónvarpssjokkið" gengið yf-
ir og aðsókn gæti orðið talsverð.
Fólk er að byrja að verða leitt
á sjónvarpinu, sem varla er hægt
að lé því. Það ætti að vera hægt
að ná því út úr húsi, en ekki
nema með góðum myndum.
Það þarf eitthvað að fara að
ske, þegar mynd eins og Létt-
lyndir læknar verður minnisstæð
fyrir ágæti sitt. Það er augljóst
mál, að kvikmyndahúsin eiga I
einhverjum erfiðleikum þessa
dagana. Tii dæmis fer ekki hjá
því að gengislækkunin síðasta
hafi verið þeim til mikils kostn-
aðarauka.
Hilmar Garðars í Gamla bíó
segir í viðtali í Tímanum að
hlutur ríkisins af hverjum að-
göngumiða sé um 43 prósent.
Ekki get ég að því gert, að
finnast þetta ofrausn. í sömu
grein segir hann að kvikmynda-
húsagestir hafi verið tæp milljón
í Reykjavík árið 1968. Ef við
segjum að hver miði hafi kostað
um sextíu krónur. sem mun
nærri lagi. fær ríkið í sinn hlut
tæpar tuttugu og sex milljónir.
Þessi upphæð nægir þó ekki til
að borga rekstrarhaUann á Þjóð-
leikhúsinu einu.
Þjóðleikhúsið tel't menning og
því réttmætt að styrkja það.
Hins vegar virðast kvikmyndir
ekki teljast menning hér á lafldi.
Það er að vísu rétt að sumar
kvikmyndir eru harla léttvægar,
sem menningarverðmæti. Sama
má segja um ýmis leikrit og ekki
má gleyma sjónvarpinu, sem að
jafnaði sýnir lélegra efni en
nokkurt kvikmyndahús myndi
þora að bjóða.
Það þarf að létta eitthvað á
kvikmyndahúsunum, en þau
verða líka sjálf að sýna meira
lifsmark en þau hafa gert fram
að þessu. Kvikmyndahúsin hér
geta þó verið þakklát fyrir það,
að þurfa ekki að keppa við BBC.
Ég er hræddur um að sú sam-
keppnj yrði erfiðari.
6S.