Morgunblaðið - 01.05.1969, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. MAÍ 19«9
JltttgMlt&Itötfe
tTitg!eJaíi<Ji H.f. Árvafcuir, Reyfcjavík.
Ifcamfcvæmdaatjóri Haraildur Sveinsaon.
■Ritstjóríu* Siigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannesslen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstj ómarfuiltr úi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttaistjóri Björn Jóhannssoia
Auglýsingaatjóri Árni Garðar Kristmsson.
* Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, Sími 22-4-80.
Asifcriftárgjald kr. 160.00 á mánuði innanlands.
I lausasiöiu fcr. 10.00 eintakið.
STÆRSTA HAGSMUNA
MÁL VERKAL ÝÐSINS
egar íslenzkur verkalýður
og launþegar halda í
dag upp á hátíðisdag sinn,
hlýtur sú spurning að vakna,
hvað sé í raun og sannleika
stærsta hagsmunamál þessa
fólks. Svarið við þeirri spurn
ingu hlýtur að verða: At-
vinnuöryggi. Atvinnuleysi er
böl, sem bitnar ekki aðeins
á verkafólkinu heldur á þjóð
félaginu í heild.
En til þess að tryggja at-
vinnuöryggi þarf grundvöll-
ur atvinnulífsins fyrst og
fremst að vera traustur. Ef
atvinnutæki eru rekin með
halla hljóta þau fyrr eða síð-
ar að stöðvast. Þá skapast
atvinnuleysi. Þá heldur
skorturinn innreið sína á
heimili almennings.
Þegar þessarar staðreynd-
ar, sem ekki er hægt að mót
mæla, er gætt, hljóta allir
hugsandi menn að verða
sammála um það, að megin-
máli skipti að grundvöllur
atvinnulífsins sé heilbrigður
» og traustur.
Þeir erfiðleikar, sem sköp
uðu atvinnuleysið á sl. vetri
áttu rætur sínar fyrst og
fremst í miklu verðfalli á i
íslenzkum útflutningsafurð-
um, aflabresti á síldveiðum
og öðrum fiskveiðum. Af
þessu leiddi mikla rekstrar-
örðugleika hjá fjölmörgum
atvinnutækjum um land allt.
Mörg atvinnutæki stöðvuð-
ust.
Ríkisstjórnin gerði víð-
tækar ráðstafanir til þess að
ráða fram úr þessum vand-
kvæðum. Hún beitti sér fyrir
nýrri skráningu krónunnar til
þess að örva útflutningsfram-
leiðsluna. Hún veitti miklu
fjármagni til atvinnulífsins
til þess að koma einstökum
atvinnufyrirtækjum í gang.
Þessi viðleitni hefur borið
mikinn árangur. Atvinnuleysi
stórminnkaði og hvarf jafn-
vel á flestum stöðum. Er
unnið að því áfram af miklu
káppi að veita bjargræðis-
vegunum aukinn stuðning
og tryggja þar með rekstur
atvinnutækjanna og varan-
. lega atvinnu.
En ófriðurinn á vinnu-
markaðnum hefur torveldað
mjög þessa viðleitni til þess
að skapa almenningi örugga
og góða afkomu. Sjómanna-
verkfallið í vetur stöðvaði
róðra í tæpan mánuð. Verk-
föllin og verkbönnin undan-
fárnar vikur hafa svipt
fjölda fólks atvinnu og dreg-
ið úr framleiðslu.
L
Þannig má þetta ekki
ganga til. Þjóðin verður að
sameina krafta sína í barátt
unni gegn utanaðkomandi
vandkvæðum. Hún má ekki
sökkva atvinnufyrirtækjum
sínum á ný í botnlausan
hallarekstur, sem hlyti að
leiða til stórfellds atvinnu-
leysis. Öflugur rekstur fram-
leiðslutækjanna nú og á
komandi sumri getur skapað
öllum landsmönnum næga
og góða atvinnu, ef rétt er á
haldið.
Krafa dagsins í dag hlýtur
að vera þessi:
Ljúkið verkföllunum,
semjið strax. Veitið hinum
lægstlaunuðu raunhæfar
kjarabætur, stöndum vörð
um það félagslega öryggi,
sem unnið hefur verið að að
skapa af dugnaði og bjart-
sýni á undanförnum árum.
Um þessa kröfu ættu allir
að geta sameinazt. Klíkuhátt
ur og pólitísk togstreita og
tillitsleysi við þjóðarhags-
muni má ekki eyðileggja
þann mikla árangur, sem
náðst hefur í baráttunni fyr-
ir bættum lífskjörum og
batnandi þjóðarhag á ís-
í landi síðustu árin.
Morgunblaðið óskar öllum
launþegum heilla á hátíðis-
degi þeirra, um leið og það
lætur þá von í ljós, að þroski
og heilbrigð dómgreind
fólksins megi bera sigur af
hólmi yfir skammsýnni og
ábyrgðarlausri hentistefnu.
„ATGERVIS-
FLÓTTINN"
Djörn Friðfinnsson, bæjar-
** stjóri á Húsavík, ritaði
í gær mjög athyglisverða
grein hér í blaðið, er hann
nefndi: „Atgervisflóttinn og
dreifbýlið.“ í grein þessari
bendir bæjarstjórinn á, að
með fólksflutningum síðustu
áratuga hafi dreifbýlið orðið
að sjá á eftir til höfuðborg-
arinnar flestum þeim ein-
staklingum sínum, sem aflað
hafa sér framhaldsmenntun
ar eða búa yfir óvenjulega
mikilli verkkunnáttu eða
framtaki. Þetta hafi orsakað
stærri vandamál fyrir byggð
arlög strjálbýlisins en sveifl
ur í atvinnulífi og fjár-
magnsforða.
Um lausn þessa vanda-
máls segir greinarhöfundur,
að um það gildí engar al-
gildar reglur. En byggðar-
lögin verði sjálf að finna
fleiri verkefni fyrir þá ein-
azYMsm

>yWCWW«.)r

Aswan stíflan fullgerð
Observer/Irene Beeson.
ASWAN stíflan verður full-
gerð í næsta mánuði. Vatns-
flóðið sem hún heldur í
skefjum er þegar farið að
breyta ánni Níl í hið 300 mílna
langa Nasservatn. Þegar hún
er farin að gera fullt gagn,
verða 164 þúsund milljón
kúbikmetrar af vatni fyrir
loks er að rætast, draumur
sem á að bæta verulega af-
komu þjóðarinnar. Þegar
byrjað var að hugsa fyrir
stóru stíflunmi, till að lótta
undir með gömlu Aswan
stíflunni sem Bretar bygigðu
nokkru norðar, hugleiddu
Vesturdönd að veita egyptum
268 milljón dallara lán. 200
Skyggðu svæðin sýna útlínur Nasser vatns, sem stíflan er
að mynda. Staðanöfnin eiga aðallega við musteri eða minnis-
merki, sem flutt hafa verið á öruggan stað.
ofan hana, hún breytir tveim
milljónum ekra auðnar í rækt
arland, og sér borgum sem eru
jafn langt í burtu og Kairó,
fyrir rafmagni. Þar að auki
bæt.ir hún um 235 milljónum
dollara við þjóðartekjumar
áriega.
Síðasta verkið við stífkuna
hefur verið að útbúa gríðar-
stóran „skjöld“ úr grófu mjöli,
á 225 metra dýpi fyrir neðan
árfarveginn, til að hindira að
vatn leki undir hama.
Fyrir egyptum er þessi
stífla eins og draumur sem
milljónir áttu að koma frá
Alþjóðabankanum, 54 milljón-
ir frá Bandaríkjunm og 14
milljónir frá Bretlandi.
En árið 1956 ákvað Nasser
að viðurkenina Kínverska Al-
þýðulýðveldið, og gaf jafn-
framt í skyn að Rússar væru
fáanlegir til að leggja fram
fiármagn til stíflunnar, ef
Vesturveldin fen.gju>st ekki til
þess.
Joh,n Foster Dulles, sem þá
var uitanrífcisráðherra Banda-
ríkjanma, brást reiður við og
afturkallaði lánsloforðið. Al-
þjóðafoamkinn og Bretland
gerðu slíklt hið sama,
Svar Nassers kom skjótt og
var draimatiakt. Hanin áfcvað
að þjóðnýta félagið sem raik
Suez skurðinn, og lýsti því
yfir að gjöldum þeim sem
skipin greiddu, yrði varið til
stíflugerðarininax. Það voru
brezkir og franskir aðilar
sem áttu flest hlutaibréfin.
Þar sem um 70 prósenit af
allri olíu sem fór til Vestur-
landa frá Austurlömdum, fór
gegnium Suez skurðinn, voru
menn sem steini lostnir. Sir
Anthony Eden, forsætisráð-
herra, lýsti því yfir að ef þjóð-
nýtingin tækist, væru þeir á
valdi eins manns, hvað smerti
öflun nauðsynja sem allir
þjöfnuðust.
Og til að brjóta Nasser á
bak aftur, fóru Bretlamd og
Frakkland í stríð við Egypta-
land. ásamt ísrael. Það tókist
mið'ur vel, og þegar vopnahlé
var samið og viðiskiptabanti
sett á Egyptaland, sneri
Nasser sér til Rússlands.
Rússar samíþyklktu að hjálpa
til við stífl'Uigerðina með lán-
veitinigum, efnivið og mann-
afla, sem samtals var 554
milljón dolara virði, meira en
tvisvar sinnuim það sem Vest-
ur'lönd höfðu boðið.
Brezk og frönsk áhrif í
Egyptalandi voru þar með úr
sögunni, og Rússar fengu
haslað sér völl í Miðaustur-
löndum, sem þeir höfðu lengi
reymt að ná.
Stífluibyggimgin hefur haft
geysilegar breytingar í för
með sér fyrir íbúa í næsta ná-
grenni. Fólk var flutt burt úr
mörguim þorpurn. sem vitað
var að fænu á kaf, og forn-
leifafræðingar allsstaðar að
úr heiminum, þyrptust þangað
til að hjá'lpa til við björgun
fornra minja, eins og t. d.
'grafhýsa.
Ábu.rður sem áin hefur
borið fram, og leðjan sem hús
voru byggð úr, eru nú úr sög-
unni. Bændur verða því að
fá tilbúimn áburð og tiltoúið
byggingarefni, og það er nýtt
verkefni fyrir iðmað í landinu.
Rafstöð nýju stífluimnar mwi
bæta 10 þúsund milljón kíló-
vattssbunduim á ári, við
rafork'uframleiðslu þeirrar
göm'l'U. Sex risatúrtoínur eru
þegar famar að framleiða
Framhald á hls. 17
staklinga, sem aflað hafa
sér framhaldsmenntunar.
Hann bendir einnig á, að at-
vinnufyrirtæki úti um land
hafi furðanlega fáa háskóla-
menntaða menn í þjónustu
sinni. Hann ræðir nauðsyn
þess að dreifa eftir föngum
stofnunum ríkisins milli
helztu þéttbýlissvæða lands
ins. Margar stofnanir ríkis-
ins, sem aðsetur hafi í höf-
uðborginni, séu reyndar ekk
ert sérstaklega við hana
tengdar og starfsemi þeirra
fari að mestu leyti fram ut-
an Reykjavíkur.
Þessar ábendingar hins
unga bæjarstjóra eru fylli-
lega þess virði að þeim sé
gaumur gefinn. Það er síður
en svo höfuðborginni til hags
bóta að fólkið haldi áfram að
streyma hingað. Slíkir fólks-
flutningar hafa raunar skap
að Reykjavík fjölþætt vand-
kvæði og erfiðleika. Hér hef
ur á skömmum tíma þurft
að byggja upp t.d. íbúðar-
og skólahúsnæði, sem krefst
meira fjármagns en viðráð-
anlegt hefur verið að tryggja
á örskömmum tíma. Þegar
harðnar í ári og dregur úr
frámkvæmdum verður svo
atvinnuleysið tilfinnanlegast
í höfuðborginni.
Þegar þessa er gætt verð-
ur það augljóst, að það er
mikið hagsmunamál Reykja-
víkur, að fólk geti unað í
framleiðslubyggðarlögunum
úti um land. Þess vegna
verður að leggja vaxandi
áherzlu á uppbygginguna
þar, ekki aðeins á sviði at-
vinnumála, heldur einnig á
sviði menningar- og félags-
mála. Fólkið unir ekki þar
til lengdar, sem það ekki get
ur komið börnum sínum til
mennta með svipuðum
hætti og hægt er í hinu
mesta þéttbýli. Framleiðslu-
byggðarlögin þarfnast starf-
hæfra og dugandi manna.
Þau mega ekki við því að
missa áratug eftir áratug
blómann úr æsku sinni til
höfuðborgarinnar. Það er al-
þjóðar-hagsmunamál að
á þessu verði skapaður auk-
inn skilningur.