Morgunblaðið - 17.05.1969, Síða 21

MORGUNIBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. MAÍ 1969
21
Friðjón Þórðarson, í útvarpsumrœðunum í gœrkvöldi:
Framkvæmdafé vegasjóðs
hækkar um 67%
— Benzín ódýrara bér en r
nágrannalöndunum
I RÆÐU sinni í útvarpsum-
ræðunum í gærkvöldi ræddi
Friðjón Þórðarson m.a. sam-
göngumálin og benti á, að
skv. fjögurra ára fram-
kvæmdaáætlun vegasjóðs
munu tekjur hans nema um
2.500 milljónum króna, auk
lánsheimilda og verður fram-
kvæmdafé vegasjóðs 67%
hærra árlega, en það hefur
verið síðustu árin.
Friðjón Þórðarson gerði sam
anburð á benzínverði hér-
lendis og í nokkrum ná-
grannalöndum okkar og
sýndi fram á, að þrátt fyrir
þá hækkun benzíns, sem nú
hefði verið ákveðin með
samkomulagi allra flokka á
Alþingi, yrði benzín ódýr-
ara hér en á hinum Norður-
löndunum, Englandi og
Þýzkalandi.
Loks fjallaði Friðjón Þórð-
arsson um raforkumálin og
sagði, að unnið væri af stór-
hug og framsýni að þeim,
þótt enn skorti nokkuð á raf-
væðingu strjálbýlisins.
Hér fer á eftir kafli úr
ræðu Friðjóns Þórðarsonar:
Vega- og samgömguimál eru
einlhver mi'kilvægustiu hagsmuna
mníál allra landsmanna. Við loka-
afgreiðslu fjárlaga fyrir síðustu
áramót voru að venju afgreiddar
tillögur um framlög til flóabáta
og vöruflutniniga. Var í því efni
mjög gengið til móts við óskir
umsækjenda. Þótt reynt væri að
stilla hækkuinum í hóf, var fyrst
og fremist við það miðað, að
halda uppi nauðsynlegri þjómustu
í þágu félags- og athafnalífs í
hirnurn dreifðu byggðarlögum.
Vegalögin frá 1963 marka al-
ger tímamót í sögu vegamála á
Islandi. Samikvæmt ákvæðum
þeirra heíur nú verið samin áæti
un um vegaframkvæmdir fyrir
árin 1969 til 1972. Hærra fjár-
magni er nú veitt til vegamála
en nokkru sinni fyrr. Árið 1958
var allt vegaféð rúmar 80 millj-
óniir króna. Samikvæmt fjögurra
ára framíkvæmdaáætlun þeirri,
sem nú hefur verið gerð, eru
tefcjur vegasjóðs taldar nema um
2.500 milljónum króna, auk láns
heimilda.
Á árunium 1965 til 1968 námu
tekjur vegasjóða 1487 milljómum
króna. Framikvæmdafé vegasjóðs
verður því 67% hærra árlega nú
en það var síðustu árin miðað
við enduirskoðaða áætlun þess
timabils. Frá þeim tíma hefur
vegagerðarvísitala hækkað um
35%. Jafnlhliða því, sem tekjur
vegasjóðs eru nú stórlega aufcn-
ar, hefur ríkissjóður tekið að sér
að greiða vexti og afborganir,
sem falla í gjalddaga á árumum
1970—1972, af lánum þeirn, sem
tekin hafa verið til landbrauta
og þjóðbrauta. Nemiur sú fjáhhæð
67 milljónium króna. Auk þess
losnar vegasjóður við að greiða
santbærilegar greiðslur af lám-
um til hraðbrauta, en þær nema
á árinu 1969 39 milljónium króna.
Óhjáfcvæmilegt þótti að afla
vegasjóði aukinna tekna og varð
samfcomvulag allra flökka um að
hæfcfca benzímgkatt um 1 kr. á
hvem benzímlítra. Segja má, að
benzínverð hafi verið nógu hátt
áður en þessi hækkun varð. Er
því rétt að gera stuttan saman-
burð á benzínverði hér og í ná-
granmalöndumum:
Á íslandi 93 octain kostar lítr-
inn nú 11.00 kr. (á lítra)
í Noregi 90 octain 14,90
f Danimönku 90 octain 14,65
f Svíþjóð 94 octain 15, 15-15,50
f Þýzkalandi 94 octain 13,45
í Englandi 91 octain 12,60-12,80
Með þennan Scimaniburð í huiga
var talið fært að hækka benzín
sfcattinn, enda þótt bifreiðaeig-
- RÆÐA JOHANNS
Framhald af bls. 1
af hálfu allþingismianma og ráð-
herra Sjállífstæðiisifloikfcciins.
Þær hófust fyrra kvöiMið með
ræðum formanna Alþýðubanda-
lags og Framisóknarmianna. Odd-
vitar stjórnarandstöðunnar létu
ljós sitlt Skína. Þá fortmiyrfcvaðiisí
alfl.t úr þróunarsögu síðasta ára-
tugs, dkki sérstaklega tveggja
síðwstu ára, sem verið hafa þau
erfiðuisitu, vegna utanaðkomandi
áfalila, sem yfir íslenzfca þjóð
hafa gengiið. Að haifís hefir lagzt
að landinu, var að vísu ekki
talið Éitjórnarsteifnunni að kenna,
en rrneð sömu sifcarpskyiggni hefði
mátt feðTia „landsins forpa
fjanda“ -sem afkvæmi stjórnar-
stefmunnar og sáldarfeysi, mark-
aðihrun erfendis ag afleiðimgar
bongarastyrjaldar í Afríku hafa
verið talin stafa af rangri stjórn
stefn-u á ísiaindi.
Ponmaður Framisókmairflokks-
ins, Ó'lafur prófessor Jóhannes-
son, segist vorkenna rifcisstjórn-
inni að sirtja sivona lenigi við
völd. Hann vorbennir oikfcur evo
innilega sárt, að hann seigidt vera
reiðubúinn að fórn-a sér og taka
við stjórnartaiuimiunum!
„Bkkert stuðlar jafnmilkið að
því að maigna vantrú almiennings
á stjórnmálaflakkana oig ósiam-
ræmi það milli orða oig aithafna,
sem hvarvetna blatir við. En-g-
inn fliakkur á íslandi hefir gert
þaiu óheiilindi að jafn útsmoginni
liistgrein ag Framisóknarflofclkur-
inn, ag einmitt síðustu vilkurnar
hefur hann unnið ný afrek í þess
ari miður geðslegu íþrótt E)inni“.
Ég bið hlustendur velvirð-
ingar, þetta eru ekki mín orð um
Framisófcnarfiliolkkinn, heldu-r orð
Magnús'ar Kjartanssonar, 6. þing
manns Reykvíkinga, sem tefcið
hefir þátt í þes'sum umræðum.
Þau voru viðhöfð í ÞjóðviHjamuim
nýverið. Svipuð umimæili má
finna frá F rami 'ófcna timö n n um
um heilindi þeirra Alþýðubanda-
lagsroanna. Af hálfiu talsmanna
þessara stjórnarandstöðuflakka
beggja hafa ofclkur ráðherrum og
þingmönnum stjórnarliðisins efcki
verið vandaðar kveðjurnar. En
ber að kippa sér upp við silíkt,
þegar þessiir góðu menn ta’la svo,
sem tilvitnað vair, hverjir um
aðra. Ég iiæt mér ummæ/li þeirra
í ’léttu rúmi liggja.
ÞRJÚ TÍMABIL
Saga þjóðarinnar síðasta ára-
tug 'flelfliur í þrjá þætti: Hinn
fyrsti nær frá 1969 tifl ársloka
1966. Annar er tveggja ára tíma-
billið 11967 og 1968. Á þessu ári
erum við að hefja nýtt tímabil.
Sjö ára tímabiilið 1960—1966
er örasta ag mesta fraimfaraiskeið
ís'lenzku þjóðairinnar í efnahags-
þróun og almennri velmegun.
Um þetta verður ekki deilt. Ibúð-
arhúsán vitna, vólvæðinigin vitn-
ar, vagakerfi ag ræktun landsins
viitna, verksmi-ðjiur og fklkiskipa-
floti vitnar, farisikip ag fillugivélar
vitna, vinnuaifilsskoirtuir, saimifara
uppgripum einstaklinga, heiimila
ag stétta eru óbrotgjarnir minn-
endur hefðu sannarlega ekki far-
ið varhluta af aufcnium álögum
og kostnaði undanfarið.
Á hitt ber að líta, hversu risa
vaxið verkefni bíður vegasjóðs
á komandi árum að byggja upp
varanlegt samgöngukerfi um allt
land, sem tengir saman þéttbýli
ag dreifbýli og þjónar hagsmun
um fólksins í félags- og atvinnu-
lífL
Með þeirri breytingu, sem gerð
var á vegalögunium á þessu þimigi
voru nofcfcrir vegarkaflar teknir
úr tölu landsbrauta og flokkað-
ir undir sýsluvegi. Er hér um
að ræða hliðarvegi að kirkju-
stöðum, félagsheimilum, opinber
um skólum o.fl., Skv. 12. gr. vega
isvarðar þessa tíma. Jafnvel
s'kólafóClkið sinnti einaitt etoki
siumaraitviinniu. Jafnfraimlt var
safnað varaisjóðum till miögru ár-
anna. Stóriðja hófsit með stó-r-
virkjun í sitærsta fallvatni lands
ins.
Eftir að þjóðin missti helltming
útflutningstekna voru varasjóðir
notaðir till að milda áihrilf áfall-
anna. Stórframkvæmdirnar í
Straumcivík og við BúrfleLl hafa
veitt þúsu.ndum atviinniu hundr-
uðir mJMjóna í ertenduim gjald-
eyri, og til þeirra tekin erlend
llán, sem etoki aufea greiðlsiubyrð
in-a á kom-andi árum, þar -sem ál
bræðsilan -greiðir riafim-aign og
sikattigj.aJid í doilurum, sean greiða
ölll erlend Ján fyrstu stórvi-rkj-
unar á íslandi.
Vin-nuil'au-nagreiðslur í Straums
vik og Búrfeili nemia 800 mifllljón
um króna á viðkomandi vinnu-
stöðum, aufc margháttaðra vinnu
lau-na fyrir verk unnin uitan
vinniustöðva og annarra marg-
feMiisáhrilfa slíkra stórfram-
kvæmda, sem aft hefur verið
vafcin athygli á. Nefna mætti
stóra-ufcinn vörulfiutninig til
landsins með íslenzkuim ekipuim
ag fjölþætt önniur þjómustustörf.
Enn talar s-amit Magmús Kjart-
anason í þessum. -umræðum um
það, að þessar framkvæmdir séu
orsök atvinmuleysis nú, vegna
þesis að ekki hafi verið hirt um
hina „þjóðlegu“ atvinnuivegi,
eins og það er orðað. Vilji roenn
reisa sjállfum sér níðatörug til háð
unigar flá aðrir ekki við ráðið.
Það er sanhieikur að uppgangur
í sjávarútvegi var aMrei mieiri
en þau ár, sem undirþúnimgur
samnimgsgerðar um 'áflbræðsilu
fór fram. Með vísuin til þessa
viMi Framcókn fresta samninga-
gerð 1-en.gst af. Smerist svo í lofc-
in á sveif m-eð lániteysingjutnum
ag úrföliul'iðinu.
Ragnar Arn-alds, hinin nýd leið-
togi Álþýðuibandalagsims færðist
mikið í famg, að segja florsætis-
ráðherra fara roeið ósannin-di uim
afstöðu stjórn-aramdstæðiniga til
áibræðslunnar. í lögiunum um
Lamdsvirkju-n var einumgis iheim
ildarákvæði uim Búrfells'vi.rkj un,
sem ekk,i var hægt að mota fyrr
en álsamimi-mguri-n-n var gerður.
Stjórmarands-tæði-mgar smenust
ihins vegair gegm álsaminingn-um,
sjvo að fiorsætisráðherra fór með
r-étt mál.
Að öðriu leyti vil ég minna á,
þegar þin.gm-enn tefllja stóriðju
einakis vi-rði, að álbræðsla-n í
Stra-umsvík mun sfcila hreinum
gjatt-deyris-tekjuim til okkar ístend
imga, sem sennitega eru ekki
fjarri því að sams-vara hreinum
gj al deyr ís-tekjum -af 20 toguTium.
En öfllun hreinnra gjaflideyris-
tekna er einn -helzti grundvöll-
ur aukinna þjóðartekna og verk-
ar sem hvati eða nýr aflgjafi á
allt hagfcer-fi þjóðarbúsins.
NÝIR TÍMAR FRAMUNDAN
Okkar ís-lendinga bíður fram-
tiðin. Nýtt tím-abil er að hefjast.
Það mun væntanlega ekki ein-
laga, 393, að tölu, um 223 km.
að lengd alls. Þótti rétt miðað |
við eðli þessara vega og hins
mikla fjölda þeirra, að flofcka þá I
kennast af hraðfara hagvexti ár
anna 1960—1966. En það stefnir
uppávið. Við getum margfallldað
þjóðartakjurnar með þvi að
beizla orkuna í auðlinduim iands
inis. By-ggingu álbræðsiunnar
verður flrýtt uim þrjú ár ag hún
verður j-afnframt notoku-ð stætok-
u@. Ja-fnframt stækkar Búrfelfls-
virfcj-un ag hefir auki-nn haig af.
Úrtöluimenn segja stopp, en hald
ið verður áfiraim. Það hiflilir undir
byggingu oflíuvers á íslandi. Um
þessi tvö mlálef-ni faefi ég lagt
fram sikýrs-l-ur á þinginu í dag.
Rannsöknium tsjóefnavin.nslu mið
ar vel fram. Efnaiðnaður sigil'ir
í kj-öfllfiarið. Leit-að v-erðuT verð-
mœta í batni land-gruinnisi-ns, at-
hugað, hvort líklegt sé, að borun
eftir olíu beri árangux. Mláflm-
leiit á Isilandi verður hafin. M-args
konar nýiðjuimögullteJkar freista
þeirra, sem treysta á framtíðina
ag trúa á landið. Skipasmíði inn
lend er í stöðugri efllinigu. Það
er óiiaitt, sem sagt hefir verið, að
við he-fðuim getað byiggt hinn
glæsi'liega síldveiðiflota á árun-
um 1960—1966 'hérlendis. Engi-nn
reis-ti stálskipasmí-ðastöðvar hér
í tiíð vinstri stjórnar. Þær t'il-
heyra viðreisnartímanum, en
voru ekki tilbúnar á þeim tírna,
sem nú er vitnað till. En-gin fis'ki-
skip h-afa verið keypt erlendis
frá tvö, þrjú síðustu ár.
Landh-ellgislöggjöf þessa þings,
ef ég mlá svo kalla, þ.e. aulknar
veiðfliheimildir, af vísindamönn
um metnar réttar, er einstætt alf-
rók í þingiögunni Eiga þar þing
m-enn ail-ra fllo’kika hluit að máli.
Framtovæmd 3-aganna verður tii
eflimgar fiskiðnaði í landinu. Rétt
argæzlan í 1-andhelginni kamist á
þann gr-undvöflll, sem siðuðuim
mönnuim sæmir. Landheigisgæzl
an er vel búin tækjium til þess
að fyligj-a fast eftir framtovæmd
þess-ara l'ag-a. Dómsimálaráðuneyt
ið mun isjá til þess, að svo verði.
AUKIÐ FÉ TIL HEILBRIGÐIS-
MÁLA
Heiflbrigðismálin eru stórmál,
sagði Magnús Kjartansson, 6.
þingmaður Reýkvíkiniga. Því
„pól-iitís'ka" skeyti var st-efnt að
mér, enda ég nefndur vegma van-
hirðu á þessu sviði. Sé lirtið á
heiflbrigðiiimlálin frá póli-tísku
sjónarmiði, þalir núverandi rík-
isstjórn ákaflega vel samanburð.
Ég hefi áður sýnt fram á, að
til h-elztu þátta heMbrilgðiismáila
uim aillt lan-d hafi í tíð núverandi
ríkisstjórnar verið varið meira
en he-l'mimgi meira fé en nokkru
sinni -áður, -um 1130% -a-ufcning. Er
þá allt 'verðlag fært til sam-a árs,
þannig að sam-anburður sé rétt-
ur.
Varðandi fjárveitingar tifl. bygg
inga á Landsspífcala-lóð, enn með
s-am-a verðia-gi, allt tiilfært með
verðlagi ársins 1968, ffitur saman-
burður þannig út:
Á 10 ára 'tíimia-billi 1953—1962,
var að raeðaltalli veitf árlega til
þessara framtovæmd-a 16,5 mi-ilj.
kr. Á árun-uim 1-967 ag 1968, þess
um mikl-u erfiðleikaáruim í efna-
hagsmá'lum akkar var til fr-am-
undir sýsluvegi. Til þess að rýra
ekki fjárhags-grundvöll sýslu-
vegasjóðanna af þessum sök-
um mun fra-mlag ríkising til
þeirra verða aukið skv. 28. gr.
vegalaga á næsru árum.
Á þessu ári verða ný þátta-
skil í vegagerð, er hafizt verður
handa um gerð hraðbrauta með
varanlegu slitlagi Þar koma fyrst
til greina fjölförnustu vegimir
út frá höfuðstaðnum ag þarf emg
an að undra það, enda í fullu
samræmi við uppbyggingu vega
lagamna, sem allsherjarsamkamu
lag náðist um á þingi fyrir 6
árum. Jafnframt verður þó að
sjálfsögðu að gæta þess, að sam-
göngukerfið um hinar dreifðu
byggðir landsins sé a-ukið og end
urbætt svo faratt sem kostur er.
Þó að vitnað sé í gömul þrek-
virki í vegagerð, er það þó eigi
að síður staðreynd, að aldrei hef
ur jafnmiklu fé verið veitt til
vegaframfcvæmda og nú, þrátt
fyrir slæmar horfur í þjóðmál-
um.
hvæmda þe^sara heilbriigðismála
varið riúmllega þrisivar sinnum
meira .fé hvort árið, eða 100 millllj.
kr. basði árin. Meðaltall fjiárveilt-
inga næsfcu 4 ár þar á uindan er
30 mil-lj. kr.
Mjög merk Höggjöf á sviði heil-
-þrigðisimiála hefir verið sett í tíð
n-úvera-ndi ríkisstjóm-ar Má þar
m.a. nefna ný sjúkraihiúsa'lög, ný
læ'knasfcipiunarQlög, og é þessni
þingi Dög um l'æknaimiðstöðvar
og lög um hellbrigðiiseiftirlit og
hei'lsugæZlu.
Ekki sé ég í lagas-afni neina
löggjöf, sem mlálli s-kipti-r, fr-á
síðustu sitjórnartíð þessara herra
stjómaranidstöðun-nar sem nú
vandlætas-t. Eigi h-afa þeir hettid-
-ur síðan verið fyrirferðainmitolir
í tillögulgerð um -heilbriigðisimál.
S-egja mætti því um þá hið florn-
kveðna: „Þei-r segja mest af Ól-
afi kón-gi, sem hvorki h-afa heyrt
hann né séð“.
Að öðru leyti vitna ég til þeirra
áforma heilbrigðiístjórnar um
stækkun Fæðingardeildar Lands-
spí-tall'ans með nýrri kvensjúk-
dóm-a-deiflld ag geislatiætonin-gum,
sem ég hefi gert háttivirtu Al-
þingi grein fyrir nýiega og frá-
sagnir faafa birzt af í biöðluim.
IÐNAÐUR Á VEGAMÓTUM
ísltenzbur iiðn-aður er á vega-
miótum. Stefnan er framlávið.
Tækifæri ag mögufeikar eru til
útfllutni-nigs. Herja ber á stóra
markaði Tallað var uim úttfllutn-
in-g -á Skinnavöru og ullarfram-
- leiðtiilu í þessurn uimræðuim. Það
gera nú þeir -menn, sem voru á
móti breytingu á genigissfkrán-
imgu. Nýtt uppbótakerfi með þús
und mi'Hjóna skattlagninigu á al
menni-ng ag óverjandi miismun
við ísfenzkan iðnað hefði veitt
þessari atvinnugrein nábjargim-
ar Ta-lismenn slíks þykjaist geta
tallað uim stefn-umótun í i-ðnaði.
Sýndarti-llögur stjórnarandsitiæð-
inga snerta útkan-ta þess, sem
unnið hefiir verið að ag er unnið
að, ti'l eflingar iðnaðL en meigin-
ste-fn-a þeirra og úrræðateysi eða
nelkvæð aflctaða, m.a. tifl stór-
iðju ag stórvimkjana, heifði með
öllu heflt iðnþróun á íslandi uim
ófyriirsj'áantega framitíð.
Fái ekki iðnþróun að blómgast
á í-slandi, gagna engar atvinnu-
máianefndir, tiH þess að veita
komandi kynslóðum vi-ðífa-nigsefni
ag atvinnu. Það verðu-r öðru
fremur verkefni iðnaðarins, sam
hli’ða eMri atvinnugreinum, s<yn
þó mu-n-u Mtt eða ekki autoa isiitt
vinnuaifll, þrátt fyrir aufcna fram
lei'ðni og fram-lieiðsliu, veigna
tæikiniþróunar, sem fólik hér á
landi kann fuill s-kill á að mieta
og hagnýtir sér jaifnan með
áræði.
Herra forseti! Góðir áheyrend-
ur!
Afllið streymir óbeizla® til
sjávar. Aðrar a-uðlindir bíða. Bkk
erit tækilfæri miá missa. í bjart-
sýnum frairataiksmönnum, vax-
andi vísindum og ranneófcnuim
ag þreki till úrræðá er von og
frarmtíð þjóðarinnar flólgin.