Morgunblaðið - 18.12.1969, Side 16

16
MORGUNBiLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 18. DESEMBBR 1989
•v*
JHtttiititfrJflfeft
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulitrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald kr. 165.00
I lausasölu
H.f. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. S:mi 10-100.
Aðalstraeti 6. Simi 22-4-80.
á mánuði innanlands.
kr. .10.00 eintakið.
ALÞINGI - VANRÆKT STOFNUN
A lþingi er tvímælalaust
valdamesta stofnun þjóð-
tarinnar, en um leið er Al-
þingi einnig vanrækt stofn-
un. Starfsaðstaða þingmanna
og starfsfólks þingsins hefur
um langt árabil verið lé-
leg, þótt nokkuð hafi úr
rætzt að undanfömu vegna
leigu á Þórshamri en þar
hefur nú verið komið fyrir
fundaherbergjum fyrir þing-
nefndir og skrifstofum fyrir
helztu forystumenn stjómar-
andstöðunnar. Engu að síður
er starfsaðstaða þingsins
harla bágborin og starfskraft-
ar mjög takmarkaðir.
En það er ekki aðeins starfs
aðstöðu þingsins, sem er
ábótavant. Alþingi hefur ekki
hirt nægilega mikið um sína
eigin sögu. í sölum Alþingis
er t.d. alltof lítið af listaverk-
um, sem minna á merka at-
burði úr sögu þings og þjóðar.
Forsetar Alþingis fluttu breyt
ingartillögu við fjárlögin 1970
þess efnis, að ráðinn yrði
listamaður til þess að mála
málverk af lýðveldisstofmm-
inni á ÞingvöHum 17. júní
1944. Þegar tillaga þessi kom
til umræðu flutti Sigurður
Bjarnason, forseti Neðri
deildar, stutta ræðu, þar sem
hann sagði m.a.:
„Alþingi hefur oft vanrækt
sjálft sig að því er varðar
starfsaðstöðu og rækt við
sögu sína og tákn þeirra
miklu minninga, sem tengdar
eru við störf þess og baráttu.
Nefna má, að það er ekki
vanzalaust, að þingið skuli
ekki eiga eitt einasta málverk
frá Þingvöllum, þar sem
fundir þess voru haldnir í
tæp 900 ár. Úr því verður að
bæta. Málverkið af Þjóðfund-
inum verður að marka þátta-
skil í þessum efnum. Næst
kemur málverk frá Lögbergi
17. júní 1944. En vel færi á
því, að kristnitakan árið eitt
þúsund yrði fest í liti og
minningunni um speki og
framsýni Þorgeirs Ljósvetn-
ingagoða þar með sýndur
verðugur sómi.
Sögulleg málverk af Alþingi
1904, þegar heimastjóm var
fengin og sambandslagaþing-
inu 1918, eru einnig sjálfsögð.
Einhverjir kunna að segja,
að í þessu gamla og þrönga
þinghúsi sé lítið rúm fyrir
listaverk. En því er þar til að
svara, að bygging nýs þing-
húss hlýtur að vera á næsta
leiti. Ákvörðun um stað-
setningu þess verður ekki
slegið á frest öHu lengur.
Kjami málsins er, að þótt
Alþingi hafi verið og sé önn-
um kafið við efnahagslega og
menningarlega uppbyggingu
hins íslenzka þjóðfélags getur
það ekki lengur látið undan
fallast, að sýna aukna rækt
við elztu og sögufrægustu
stofnun þjóðarinnar.“
Sjómannafrádráttur
IT'jórir þingmenn Sjálfstæð-
*• isflokksins, þeir Pétur
Sigurðsson, Matthías Bjama-
son, Sverrir Júlíusson og
Matthías Á. Mathiesen, hafa
flutt á Alþingi frv. þess efnis,
að sjómannafrádráttur til
skatts verði háður breyting-
um þeim er verða á skatt-
vísitölunni.
Samkvæmt gildandi lögum
er sj ómannafrádrætti til
skatts nú nagað þannig, að
sjómenn fá í fyrsta lagi svo-
nefndan hlífðarfatafrádrátt,
sem nemur 500 krónum á
mánuði og miðast frádráttur-
inn við þann vikufjölda, sem
þeir em háðir greiðslu slysa-
tryggingaiðgjalda. í öðm
lagi fá sjómenn einnig sér-
stakan frádrátt eða 3000 krón
ur fyrir hvem mánuð, reikn-
að á sama hátt, enda hafi
þeir verið skipverjar á ís-
lenzkum skipum ekki skemur
en sex mánuði af skattárinu.
í greinargerð flutnings-
manna er bent á, að með
þessum lagaákvæðum hefur
ALþingi viðurkennt sérstöðu
sjómianna meðal þegna þjóð-
félagsius. Hins vegar er ljóst,
að gildi þessara fríðinda hef-
ur rýmað en frv. er flutt til
þess að tryggja, að þessi
hlunnindi sjómönnum til
handa haldi sínu gildi.
Þá hafa þrír þingmenn
Sjálfstæðisflokksins, þeir
Matthías Bjarnason, Sverrir
Júlíuisson og Pétur Sigurðs-
son, flutt fmmvarp á Alþingi
þess efnis, að hluti af fæðis-
kostnaði sjómanna á bátum
undir 12 rúmlestum verði
greiddur úr Aflatrygginga-
sjóði, með sama hætti og
saimið var um fyrr á þessu
ári fyrir sjómenn á bátum
yfir 12 rúmlestum. Þessi
kostnaður er greiddur með
því að 1% almennt útflutn-
ingsgjald er lagt á fob-verð-
mæti fiskafurða og greiða all
ir framleiðendur fisikafurða
þetta gjald. Virðist því hér
um réttlætismál að ræða.
BÓKASPJALL
__________(o
EFTIR
STEINAR J. LÚÐVÍKSSON
Ósfcar A'ðailstteijrm. Guðjónisisian vair að-
eiins tvítugur að aidri, er fyrsitia bófc
banis — sfclálidsiagan Ljósáð í kiotiniu, tam
út. Bók siú ber þess ijósiiega merfci, að
höfiundiurinin haíði efcki niáð fluiiiuim
þroslkia né peraóniuleigum stáL Sterk sósí-
al'ísik viðhortf tama íram í bótoiinmi, þar
sem verikiamammsisofnuriinin umigi, sem sag-
an fjaiiiaæ um, verður gagnitekimm af
þeiriri stjóirnmáiaistefniu oig heWur hemmi
mijög á ioÆt. Tveimur áæum síðar, 1941,
senidii Óstoar Aðatsteinm á niý frá sér
Skáidisögu, Grjót og gróður, sem er að
því ieyti tímiamótaverk í íslemakum bók-
mienmituim, að sagam er fyrsta vertoa-
miaminiaisagam, sem borið getur það niafn
irueð fuilllum sanmindum. „Hún lýsir
ekfci Mfii verkiafólikisinis eimis og þáð virð-
ist mainni úr anmiainri stétt, miarnni, sem
hefir vakizt til gremju eða hraerzt til
mieðaumikiumiar yfiir fflífi verkialýðisiiins,
heldiuir lýsir hún því einis og það iítur
út í au/gum þess maminis, sem er sjálfiur
uppalinm á verfcamiammislhedimiíii og genig-
ur enigra an'niama erimdia en þedrtria, að
sýmia iíif verkafólfcsims einis og það lifir
í honum sjiálfium, í hverri æð hians og
tauig og í hvetrri hræringu huigianis“,
segir Guðmiuimdiuir Gístoson Haigaliín í
formáisiorðum mieð bótoi.nni.
Einmig þessi bók ber startoan kiekn atf
Stjórnmiálalegum viðlharÆum höfumdiar-
ins, sívo og næistu bætour, þar sem höf-
uindiuæimin sætoir oft efmi sdtit í hið ertfiða
líf kireppuáranmia. Þó fier fHijótlieigia að
toomia í Ijós, að trú hamis á óstoeikuiiieika
sósíafliismamis fer alð dvínia og viðboatf
hans til mianmfllífisims aflmemmt fier að
verða jlátovæðara og skilinimigsríkiara.
1950 sendi Óstoar Aðaiisiteinm firá sér
sína fyrstu bamabók, Högmia vitasvein,
sem er tvímœiatouist eiitt af iþví bezta,
sem hanm hefiur storifað, enidia naiut sú
bók það mdtoiliiar vimsæildia, að húm hef-
ur verið endiurútgefin fyrir fáum ánum.
í>ær skiáfldsögur Óskiars Aðalstiedns,
sem út hiafla komið eftir mdðjam sjötta
áratuigúnn, eriu aflll sundiurflieitar, bæði að
efini og rgerð. Þamniig sfliaer höÆumdiurinn
á gaimiamsamia strengi i bókimni Kosm-
iingatöfiriar, þar siem hamrr lýsir otft ágeet-
iega ytfirþorðamienmstou stj órmmálanna
og atk'vælðaiveiðium fyrdr kosningar. Við
sama dúr toveðiur í bókimmi Vomgliaðir
veiðimenn, sem iesin var sem frammhalds-
saga í útrvarpinu og fjaMiar um sóton
spar’tveiðiimanmia á hin fjiarflsegiustu mið.
í bótoiwni Bmeystear ástir, er út kom
1905, tetour höÆuindiurinn enn nýtt við-
fangiseÆni til meðferðar. Er sú saga
niokikiuið lauis í neipunum og á tíðum erf-
itt að fininia út úr toenni, hvað vakir
fyirir höfiumdiiniuna. Hanm viirðiist veria að
þreifia fyriir sér, en fiinmiur ekíki það, siem
hann lieitar áð.
í FORGARÐI EDENS
Nú fyrir jóiin kom út hý Skáflidisaiga
eftir Óstoar Aðalisteím. Netfniist sú Epl-
in í Edien og er 1'5. bótoim, siem út kem-
ur eftir hötfumdiinm. Hyigg ég að þar sé
að finma að verulegu ieyti svör við
þeim spuirminguim, sem höfumdurimn hieí-
ur verið að ieita etftir mieð bótomni
Brieystoar áatár. Eplin í Edem er ástar-
saga, og gerisit hiún í lli'tdiu iþorpi úiti
á lamdi. Refcin er að notokru iítfssaiga
samlhentrar fjöistoyiidu, en sögumiaðurimm
er uinigur piltur. Reyndar er áliduir hainis
noklkiuð óljós, en hann er á því aLdiuirs-
skieiði, sem bermstoan er að krveðja og
alrvana iífisiins og ævimtýri þesis að tatoa
vJð.
Drenguiriinm fýtligist mieð haminigju
bræðra siinna, er þeir staðfesta ráð sitt
og það kveitoir í brjósti hams nýjar
kenindir og þrár, sem hanm byngir iimmi
mieð sjáifium sér. BrétfsmiÆsd, sem iaumað
er tiill banis í fcemmsfluistumd, veirður hom-
uim duflanfiudfllt ævintýri og hjólireiða-
fierðir kriimgum hús eitt í þorpdmu toatfa
í vituind hanis stertoan tifligamg.
Höfiumdur'inm befiur næmia táifinninigu
fyrir etfnd þessiu, og fjaiiiar um það á
varfærnisliegan hátt. Ti'llfinnimigar diremgs
ins og ómótað hvatalíf harns er tú'lkiað atf
eimfaidLeitoa og einiliægni, sivo sem bezt
hæfir. Drengurinm freistast otft til þess
að búa sér tiil þá veröQid, sem hanm fýs-
ir mest til að iitfa í, og í þesisari veröld
eru stúÍkuTnar, jiafnöfldrur hanis, siem
toomuim finnaist í sernn duiiairtfuiilar og
hnífiandi. Hilð idtla samiféiaig þorpsdns
hvetur Mtoa huiga dremgsdms till þetss að
ieita iengra, og að eimhverju öðru, en
þar er að sijiá í hveirsdagsfleifaainum. Þess
vegna veirða sögur bróður hainis, Þóris,
honiuim minniisstæðar.
Lýsiimgar höfumdarims á samskiptum
drengsins við fiuilflorðma fófltoið eru einmdig
mij'ög trúverðuigar, og margar persónur
enu eiinnig himar Skemmtiiieigustu og
eilga sírna iíflsdraiuma og miankmdð, sem
oft er llýst í stuttum en vefl. orðuðum
setninigum, t.d. eims og þessari: — Ekki
má glieyma sorigianmai'sinuim, sem ég iék
við aiiar jar'ðarÆarir um áinaibdi. Það
þótitii braigðdaiutf jiarðairfiör, etf Kitti mál-
ari kom eklki rneð sorganmarsimn. En fior-
iögdin ráða. Binn strenguæ'imn hrökk í
suimdiur. Ég gait sairnt haidið átfnam að
spilia siorgina á þá striengi, sem efitir
voru. Svo hiijóp giigtin í mig. Þar með
var búið mieð tónMistimia.
Nókkrar aiutoapersóniur bótoarimnar eiru
hins vegar eikki eims sanntfaeriandii og
þjónia suimar óijósuim tillgamigi, einis og
t.d. Dóra í Królki, sem á miargt skylt
við þá þeklktu, en helduir ieiðigjömu
persónu í ísienztoum skálldstoap — Gróu
á Leiti.
Athyglisvert er, að Óskar Aðaisteimm
fier nokkuð atftur í tírmamm, eæ hann
veflur þesaari sögu sinmd tímasetnijnigu.
Þalð gerir homium efinið öruiggiega iétt-
ara viðfiamgs. Sagan gerist á þeim tím-
uim, er höfiumdurinn var sjállfiur að aiast
upp á ísatfiröi, og baksvið sögunmar er
eimmitt þorp, sem Ísafjörðuir var á þeiim
tímia, Margt ireifiur breytzt firá þessium
tíma, en uimdirtómin mannlifisiins er errn
hirnn saimiL
Gjafir og áheit til
Langholtskir k j u
LANGHOLTSKIRKJU hafa bor
izt eftirtaldar gjafir og áheit á
þessu ári:
Til minningar um hjónin Krist
jámskru Bjarnadóttur og Krist-
lei'f Jónsson, sem bjuggu í Borg
arfhotfti við Engjaveg í Reyfcjavík
frá systkinum KristfleiÆs kr.
10.000; G.G. Stóklkseyri 100; Úr
sparibaiulk 1.945; Áheit I.iH. 500;
Áheit A.Þ. 500; Vifllhj. Jómsson,
Álfheimum 28 1.000; Áheit Helgi
Ólafsson 100; Vigfús Vigtfújsson,
Njörvasundi 17 5.000; Til minn-
ingar uim (Haulk Edrilkisison 1.000;
Kristín Sveinsdóttiir 1.000; Guð-
rún og Biergsveinn Jómssion 1.000;
Magnús Magnússon 100; Salome
Kriistjánsdóttir 500; Saimiúel Sig.
í minningu Inga S. 5.000.