Morgunblaðið - 05.02.1970, Page 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAG-UR 5. FBBRÚAR H970
15
Kosningar móta af -
stöðu Finna til Nordeks
Reyna að stunda flókna jafn-
vægislist vegna Rússa
Einíkia&kieyti tifl Mbl, íirá
Stoklklhólimi frá AP.
V ÆNT ANLEGAR þingikosn-
ingair í Fininliainidli í rraairz róða
hvað rraestu ram að Finnar
haifia sikipt uim dkoðiuin vafið-
airadii fyrirhiugaða efiraaihaigs-
siarraviinirau Norðuirilainidia, að
dómi siérfræðiraga hér og í
HeLsdmíki.
I diesiearaber sll. 3iét firanaka
stjónnáin þaiu boð út gairaga að
hún myradi eklkii talka iþátt í
neimiuim pólitídkum samraimigia-
viðræðum fjmr em að aflokn-
um kiasmimiguraum diagairaa 15.
og 16. marz. Næst ollu Finmiar
miiklliu fjaðinaÆbkii, er þeir til-
kyrantu fyrir tveirraur vilkiuim,
að þeir væru reiðiubúnir að
taka ákvörðun um mál/itö á
furadi Norð'urlaindaráðs í
Reykjiavílk diagama 7.—12.
febrúar. Firaraair siógiu þó eiran
vairraagiia: „Við miurauim draiga
okkur til balka úr viðræðum-
uim ef einhver öraraur Norður-
laradiaþjóð byrjar viðiræðiur
um inragönigu í Efiraahags-
bandiaiagið, áðuir ©n geragið
hefiuir verið firó stofnura Nor-
deks,“ sagði firaraski forsætis-
rá’ðlheirrairan Maurao Koivisto.
Sbokkihólimsib'laðlð Dageras
Nyheiber segir í ritstjórraar-
grein á döguraum, að það
kæimi efclki á óvairi að Firan-
iaraid — seim þymfti að hyggja
að sairrasikiptuim síiraum við
Sovétrikim — viidi ieggja
áherziiu á að það hiefði frjáls-
ar beradur.
Augljóst er að firaraski Mið-
flokkuriran mieð Ahti Karja-
iairaen utamirikisráðherira í
fiairiabroddi, faefiur iagt rairagt
mait á þau áhirif, sem desieim-
bertilllkynmiiiragira kynmi að
hafia á hirauim Norðurlöndum-
um, svo að MiðfUiokfcurinm
neyradi xraeð stuðrainigi komm-
úraiista að fciaista rýrð á sósáal-
damófcriata og Kjoivisto per-
sórauHega,“ saigði í riitsitjórraar-
grein Dageras Nyheter.
„Gagnrýrain færðist eimraig í
aukaraa í Firanliairadi og þær
salkir voru borraair á Miðflokk
iran, að haran reyradi að eyði-
iaggja væraitaniega efraiahaigs-
saimviiraniu Norðuriandanna.
Hiraar Nai'ðurKianidalþjððirmiar
tellja hiiraa nýju stefirau Fiiraraa
breytiiragu tiil fairas betra. Við
stouium voraa að þessi nýja
firarastoa stefiraa verði iairaglíf-
airi em sú fyrri“, bæitti Dagems
Nyheter við.
Guiraraar Lamige, viðstoipta-
máiaróðherra Sviþjóðar,
sagði nýlega að Fiiraniand
iegði bersýmiiietga mikia á-
herziu á að róðagerðimar um
eiirairagu Evrópu raæðu fraim
alð ganiga. „Sj'ónianmiið Firania
þarf þó ekki að verða öðrtuim
Norðuriaradalþj'óðium fj'ötiur
um fót í aukiirani saimvirarau
þeirra og samiediraiiragarvið-
ieitrai þeiirra,11 saigði Larage.
Sydsverastoa Dagb'lad'et gaf
í skyn að Kakkoraen Fimn-
iamidsfioerseti faefði gripið í
taiuimiainia tii að haiida fimmsiku
kosrairagiuirauim aðsikiildumi fró
Nordekimáiuraum. „FinnJaind
kæirir sig eklki uim aið dragast
afitur úr í þeirri þróum er
stefnir að efiraahaigsiiegri ein-
iragu Vestur-Evrópu, en jafn-
firamt villl Fiiraniamd standa við
efraahagsiiegar Skuldbindimigar
við Sovétríkin og halda vin-
samiliagum samiskiptuta við
Hin skrítna hegðun
Finna og NORDEK
Hvað liggur raunverulega
að baki?
Fyrir síðustu helgi birti
brezka blaðið „The Times“
eftirfarandi grein um Finn-
land og Efnahagsbandalag
Norðurlanda, Nordek. Grein-
in er rituð af Geoffrey Smith.
„Hvernig stendur á því að
Finnland, sem ei landa lík-
legast til þess að hafa hag af
Nordiek, hafiuir hagað sér fflkt
og feimin brúður í samninga-
viðræðum um málið? Að sjálf
sögðu eru það lítil undur
þótt áætlunin um Efraahags-
bandalag Norðurlanda vefj-
ist nú fyriir möranum. Hug-
myndin varð til áður en de
Gaulle fór frá völdum og mál
hafa skipazt svo á annan veg
í Evrópu síðan, að vera má
að Nordek sýnist ekki leng-
ur hið æskilegasta fyrir Dan
mörku og Noreg. Þessi tvö
lönd líta nú enn einu sirani
vonaraugum til Efnahags-
bandalags Evrópu (EEC) og
það eir því aðeins, að þeim
verði meinaður aðgangur að
þeim samtökum, að líklegt er
að Nordek verði að veru-
leika. En þetba er hinsvegar
engin ástæða til þess að
Firaraar sýni af sér vandræði.
Sökum þess að þátttaka í
EEC er útilokuð fyrir Finn-
land mætti ætla að landið
hefði mestan áhuga fjnrir
framgangi Nordek. Hinar
hlutlausu þjóðir, í norðri ótt
ast jafnan að einangrast og
Nordek mundi vissulega
tryggja félagsskapinn.
Þrátt fyrir þetta afboðaði
Koivisto, forsætisráðherra
Firaraa, sameiginlegan fund
Iforsætisráðharra Norður-
landa sem halda átti í Turku
um miðjan desember. Fundur
sá mundi hafa verið hinn
þriðji í röðinni til þess að
iræða um samningsuppkast
sem embættismannanefnd
lagði fram í júlí al.
Viðbrögðin á Norðurlönd-
um við þessu voru svo óhag-
stæð að stuttur fundur for-
sætisráðherranna var hald-
inn í Helsinki dagana 12. og
13. desembar til þess að ræða
ástandið. Þar ákváðu þeir,
að embættismannafundiirnir
skyldu halda áfram, en í
raun og veru var öllum frek
ari stjórramálalegum bollalegg
ingum frestað þar til eftir
kosningarnar í Finnlandi í
marz.
Síðan gerðist það 12. jan-
Kekkonen forseti
úar sl. að finnska stjórnin til
kynnti skyndilega að hún
væri, þegar öllu væri á botn
inn hvolft reiðubúin að
halda áfnam viðræðum, en
með þeim fyrirvara þó að
laindið hefði rétt til þess að
hætta öllum samningaviðræð-
um ef eitthvert hinraa Norð-
urlandanna stigi sk.ref í átt-
ina til aðildar að EEC. Finn-
ar héldu því einnig fram að
í Nordeksáttmálanum yrði að
vera greiira, sem leyfði sér-
hverju aðildariríkjanna að
Mauno Koivisto
þau — án iþess þó að Miut-
lieytsi þesis sé í voða stefirat,“
sagði Sydsverastoa Dagbladet í
lieiðaira.
Fyrir tveimiur vitouta saigði
Mauno Koivisto, fiortsætisnóð-
herra, efitir að hafia tiilkyirant
uim síðuistu átavörðun ríkis-
stjórnar sinnar aið Firaraland
„villdi birta stefrau síraa og
sýraa að við erum sjálfium okik
ur samtovæimiir." Koivisto vís-
aði algeríLega á bug þeim
stalðhæfiragum, að Firaraar
vildu firra sig ábyrgð iraeð
því að Siá fyrmefirada vair-
raagla, ef Nordetomálið sigldi í
strarad.
Nils Meiraander, 'þekktur
finnstour baigfiræðinigur, telur
að þunigamiðjan sé vorair Dan
mertour og Noriegis að fiá sem
fyrst iraragömgu í Efiniahags-
bamidaHagið. Sairrakivæmt skoð-
unium haras miun Fríverzilun-
arbairadalag Evrópu spfamdr-
ast ef Svíþjóð og Finniamd
gieta ektoi fýlgt é efitir Dan-
mörtou og Noregi iran í Efina-
hagisbairadalaigiið. „Ef Dairam'örk
og Nonegur fiá aðiiM að Efiraa-
hagsbairadalagirau er sá mögu-
ieiki fyrir heradi að toilllmúr-
um þedm, sem Svíþjóð og
Firanliairad halda uppi gagn-
vaint öðrum aðiildariiöndum
Efn'atoagsbandaHaigsiiras verði
að breyta til að trygigja
firjáisa verziun miM Norður-
iairadaþjóðanna," setgir Mein-
ander.
„Ef á himn bóginn eraginn
gruiradvöiiur er fyrir viðriæð-
um um sditoar bneytimigar í af-
stöðu Sviþ'jóðar og FinmHamds
tiil þessara toillimiúra er Ijóst,
að Danmiörk og Noregiur,
með tilrauraum sdnium til að fiá
innigönigu í Bfraabagsbanida-
fiagið, setja hiiraum NorBiur-
iöraduraum stóliiran fyrir dym-
ar, sivo að þau haifi aðeinis um
tvo kosti að veíl'ja — araraað
hvort verður aftur toomið á
samraorrserauim tolimiúrum,
en að öðrum kosti raeyðast
Svíþjóð og FimmJiarad til þess
að ieggja miiiður hluitaieysis-
sbefirau sína. Og þetta er óhuigis
aradi firá sjóraarhóLi Firan-
land's," segir Mednarader.
draga sig í hlé ef eitthvert
hinraa skrifaði undir Rómar-
sáttmálann.
Hvemig stendur á því, að
Finnar hafa tvístigið svo?
Vera má að einfaldlega sé
um að ræða vilja til þess að
slá öllu málinu á frest, því
þessi mikilsverða ákvörðun
getur haft úrslitaþýðingu fyr
ir samsteypustjámina í land
inu, verði ákvörðun tekin fyr
ir kosraingar.
En vissulega hefði nægt að
segja hinum samningslöndun
CJm frá því. Þeim var frá upp
hafi kunnugt um að Finn-
land vildi fara hægt í sak-
irnar af ótta við að skelfa
Rússa, og hafa alltaf lagt á
það ríka áherzlu að Nordek
ætti ekki að verða að veru-
leitoa fyrr en 1972.
Vera má, að Rússar hafi
haft svo mikinn ímugust á
málinu að þeir hafi beitt póli
tískum þvingunum, sem nálg
ast neitunarvald. Ef Sovét-
menn væru ákveðnir í að
hræða Firana fró aðild, gætu
þeir vissulega gert það, en
fremur sýnist ólíklegt að
Rússar hafi gengið svo langt
á þessu stigi málsins.
Vena má, að finnska stjórn
in sé svo klofin í málinu að
hún geti ekki sætzt á neina
lausn nú er tími ákvörðunar
innar nálgast. Ýmsir ráðherr-
ar hafa verið með mismun-
andi skýringar á því, 'hversu
á því standi að samningavið-
ræðuninair hafi hætt. Það er
einnig eftirbektarvert, að
Kekkonen, forseti, hefur forð
ast að nefna málið opinber-
lega á nafn, og það þrábt fyr
ir þá staðreynd að einmitt í
málum sem þessum, er það af
staða hans sem ræður.
Ef Kekkonen forseti væri
algjörlega andsnúinra Nor-
dek mundi Finnland aldrei
hafa hafið samningaviðræður
og ég er persónulega sann-
færður um að Finnar gengu
til samniniga fullir áhuga og
af heilum hug. Líklegra er,
að enda þótt kommúnistar
séu í minnihluta í stjóminni,
og séu gegn Nordek, sé hin
raunverulega sundrung inn-
an stjórnarinnar í málinu
vegraa skilyrða þeirra, sem
yrðu að vera svo landið gæti
tekið þátt í Nordek.
Þetta mundi skýra það
hvers vegna Finnland sýnist
nú vera að knýja Dani og
Norðmenn til þess að velja á
milli Nordek og Efnahags-
bandalags E vrópu. Þetta
gæti haft tvennan tilgang.
Finnar myndu vona að þetta
hefði áhrif á sbefnu Dana og
Norðmanraa — jafnvel Svía,
ef slíkt er nauðsynlegt. í
öllu falli ætti þetta að sýna
Rússum svart á hvítu að
Finnland hafi alls ekki í
hyggj u að nota Nordek til
þess að koma sér í mjúkinn
hjá Efnahagsbandalagi Ev-
rópu og verða aukaaðili þar
á sama hátt og landið er nú
aiUJkaiaðiilá að Fóverzliuinar-
bandalagi Evrópu, EFTA. Af
þessum ástæðum gæti hin
skrítna hegðun Finna nú gert
laradinu auðveldara að ganga
í Nordek síðar rneir, ef áætl-
animar um Efnahagsbanda-
lag Norðurlanda verða þá
nokkru sinni að veruleika."
Japan með banni við
dreifingu kjarnavopna
95. aðildarríkið að samningnum japansTwS^on^g'Lendon
undirrituðu samninginn í dag.
Yrði Japan þannig 95. ríki
Mlc.ikivu, 3. fiebirúair AP. | ir hönd lands síns samninginn um
SENDIHERRA Japans í Mosikvu, ' bann við dreifingu kjarnorku-
Toru Nakagawa, undircitaði fyr- ! vopna í dag. Þá var einnig svo
heims, sem undirritaði þennan
samning. Til þess að samningur-
inn taki Jgildi, verður þjóðþing
landsins að staðfesta hann, en
ekki hefur verið greint frá því,
hvenær það kunni að verða.
Fyrr í dag igiaif japaniElka stj'óm
in út yfiitrlýsiniglu, þar siem hiún
lýsti yfir þeirri 'eiradregirau vora,
að Fralklkiairad og Kína myradu
eiraraiig uiradlirrilba aaimininigiinin. um
bairan vtið úttaneiðslu tojlairiraorlku-
Vöip'nia birláðieiga, ©n það ieru einiu
kijlairraorlkluivieM'm, seim elkkii Ihafia
uiradirritalð Iharan. Biaradiarílkin,
Bretiiartd og Sovélbríkin Ihafla álð-
uir uinidirriibað saimtraingiin o|g þinig
þesisara larada sbaðlfleat hairan.
Til þessia hafla þing 25 larada
staðtet saiminiinigiinin^ raú síðasit í
RúmianÆu ó miáiniudag og stað-
flastinigar þjó'ðþiinigia laraniarra
þeirra laradla, slam samirainigiran
toafia uinldirribað, eru væinlbanllag-
ar ibróðlega.
V'esituir-Þýzkallanld umidliriribaði
siaimirainlginn 28. raóvember ®1.,
fjórum döguim eftiir arð samtrairag-
uriran var endianlllagia sitaðflesltluir
í ÍBaradarílkjiuinium og Sovétríkij-
'Uniumi. í Bretfllanid hafiðli siamniing
uirinn verið sitaðlfiesbur áðuir.