Morgunblaðið - 22.04.1970, Side 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGU'R 22. APRÉL 1070
17
N. P. Vazhnov, ambassador So vétríkjanna á íslandi:
LENIN
Vladimir Lenin
hugsuður, leiðtogi
22. APRÍL halda þjóðir Sov-
étríkjanna, fólk í öllum heims-
álr'u.m hátíð í tilefni aldar-
afmælis Vladímírs Iljítsj Len-
íns, stofnanda fyrsta sósíalíst-
íska ríkis í heiminum ■— Sov-
étríkjanna.
Nafn Leníns er þetakt um
heim allan. Áhugi á persónu-
leika hans, heimsökoðiun, hng-
sjónum og starfi fer ekki dvín-
andi, heldur vaxandi. Nýjar
kynslóðir vilja vita um Lenín
ekki minna, 'heldur e.t.v. meira
en samtíðarmenn hans.
Lenlín átti sér ekki persónu-
legan ævisöguritara. Hvorki
hann né kona hans, Nadézda
Krúpskaja, héldu dagbækur.
Annál hinnar sköimmu ævi hans
er að finna í bókum hans,
greinum, 'hraðrituðum ræðum,
athugasemdium á spássíum
bóka, endurminningum hundr-
aða samtíðarmanna. Til að gera
sér heildarmynd af Lenín, en
ekki brotakennda mynd, sem
aðeins sé lýst frá einni eða fá-
um hliðuim, þurfa menn að
rekja sig eftir ævisöguferli
hans af gjörhygli, ár eftir ár,
stundum klulkkustund eftir
kluikkusbund, lesa niður í kjöl-
inn og. gera sér grein fyrir öllu,
sem hann sagði og ritaði, bera
saman minningar manna, sem
lifðu og störfuðu við hlið
hans. Það voru efcki aðeins
samlherjar og skoðanabræður
sem hittu Lenín og skrifuðu
um hann endunminningar,
heldur og menn af mjög ólík-
um félagslegtum uppruna,
menn sam aðlhylltust ólikustu
heimspekikenningar og stjórn-
málaskoðanir.
í samanlögðum annál ævi og
baráttu Leníns mætir lesandan-
um ekki aðeins mikilhæfur
byltingarmaður og snjall hugs-
uður heldur og „fullmótuð ný
manngerð“ eins og Paul-Vaill-
ant Coutourier komst að orði.
„Hann rann fyllilega saman við
hóp félaga sinna, skrifar Klara
Zetkin í endurminningum sín-
um — „var einn af hópnum,
einn af mörgum. Hann vildi
ekki með einu látbragði eða
svipbrigði láta taka tillit til sín
sem „leiðandi persónu“.“
Töikum svo dæmi af vitnis-
burði úr öðrum pólitískum her-
búðum — enska rithöfundar-
ins Arthurs Ransoms: „Hann
er fyrstur mikilla leiðtoga,
sem afneitar roeð öllu þýðingu
eigin persónuleika ....... Auk
þess trúir hann sem marxisti
Sbokkhólmi 20. apríl NTB.-AP.
SPRENGINGIN sem varS í SAS-
flugvélinni „Ámundi víkingur“
á Rómarflugvelli á sunnudags-
morgun varð að öllum líkind-
um vegna þess að blað úr túr-
bínu í þotuhreyfli losnaði og
þeyttist frá með gífurlegum
krafti. Atburðurinn var er vél-
in var að búast til flugtaks en
farþegamir 64 að tölu og áhöfn
in 11 menn komust allir út úr
vélinni áður en hún fuðraði upp.
Nokkrir lilutu minni háttar
meiðsl. Farþegamir hafa lofað
mjög stillingu og hugarró áhafn
arinnar og segja níð snarræði á-
hafnarinnar hafi bjargað því að
ekki varð manntjón.
Aftur á móti er kvartað und-
an því að slökkviliðs- og björg-
á alþýðulhreyfingu, sem muni
sækja fram hvort sem hann er
með eða ekki .... Þess vegna
er hann frjáls með þeim hætti,
sem enginn afburðamaður hef-
ur verið til þessa. Sjálfur tel-
ur hann sig aðeins þátttakanda
en ekki orsök viðburða þeirra,
sem um aldir verða tengdar
nafni hans.“
f sambandi við undirbúning
að aldarafimæli Leníns í Sovét-
ríkjunum og öðrutm löndum
birtast margar bækur, greinar
í blöðum og tímaritum um
Lenín og Lenínisma. Verk Len-
íns eru gefin út í roeira en 50
löndum á 117 tungumálum.
Pjölbreyttur undirbúningux að
hátíðahöldum fer og fram á
veguim UNESCO. Milljónir
manna uro heim allan votta
virðingu sína minningu mikils
byltingarmanns og hrífast af
hugmyndum hans.
Marx-Lenínisminn er engan
veginn neitt samsafn dauðra
kennisetninga heldur sístreyro-
andi lærdómslind. Megnið af
því sem Lenín skrifaði stendur
enn í dag í sínu fulla gildi.
Mörg verka hans koma enn
þann dag í dag svo hekn og
saman við líf okkar, að það er
— maður,
N. P. Vazhnov
líkast sem þau væru skrifuð í
gær en ekki fyrir hálfri öld.
Þegar enski heimspekingurinn
unarsveitir af flugvellinum hafi
verið svifaseinar og hafi liðið
átján mínútur frá því bilunar-
innar varð vart þar til slökkvi-
liðið var komið á staðinn, en
mikill eldur gaus fljótlega upp
í vélinni og brann í henni allt
sem brunnið gat á skömmum
tíma. Vélin var á leiðinnd frá
Tókíó og hafði millillent í Teher
an og Zúrioh, en síðan átti hún
að halda áfram til Frankfurt og
Kaupmannahafnar. Farþegarnir
misstu allar sínar föggur. Þeir
segja að hefði viðbraigðsflýtir
ítölsku slökkviliðsmann-ainna ver
ið meiri hefði sjáifsagt mátt
bjariga ýmsu. SAS hefur látið
þau boð út ganga að það muni
bæta farþegunium að fulllu tjón
þeipra.
B. Russel sagði: „I mannkyns-
sögunni verður öld vor nefnd
öld Leníns og Einsteins", þá var
hann að lýsa gildi afstæðis-
kenningarinnar fyrir atómvis-
indauppgötvanir og byltingar-
hugmyndum sósíalismans í
þágu þeirrar aldar, sem um-
bylti samfélaginu og vakti upp
þj óðfrelsishreyfingar, kenning-
unni, sem Lenín mótaði í anda
Marx og á grundvelli kenninga
hans um þróunarlögmál þjóð-
félagsins.
Þess vegna er það mikils
virði að geta leitað á náðir
þeirra skoðana og hugmynda,
sem V. Lenín setti fram á sögu-
lega mikilvægum augnablikum.
Hugmyndir, sem ekki einasta
voru stefnumótandi um stjórn-
mál hins unga sovétlýðveldis
heldur mörkuðu einnig djúp
spor á vettvangi alþjóðamála.
V. Lenín var fyrsti leiðtogi
Sovétríkjanna og mótaði sov-
ézka utanríkispólitík. Fyrstu
skref Leníns á þeirri braut
sýna að hann grundvallaði ut-
anríkiss-tefnuna á raunveru-
legu lýðræði og einbeittum
vilja til að vernda hag verka-
manna innan Sovétríkjanna og
utan — og til varðveizlu frið-
ar í heiminum. Fyrsta verk
Leníns sem leiðtoga Sovétrílkj-
anna var undirritun friðar-
sáttmála roeð áskorun til allra
stríðandi aðila um að semja
réttlátan og lýðræðislegan
frið.
Þegar leið að lokum borgara-
styrjaldarin-nar og friðsam-leg
uppbyg-ging var að hefjast átti
Lenín um 20 viðtöl við frétta-
menn vestrænna og japansfcra
blaða. „Ég sé enga ástæðu til
þess, að sósíalískt ríki eins og
öklkar geti ekki átt ótakimörk-
uð viðskipti við kapítmlísk
ríki“ (viðtal við fréttaritara
bandaríska blaðsin-s ,,World“
í febrúar 1920). „Sérhvert
status quo í pólitík þýðir hreyf-
ingu frá því garnla til hins
nýja. Það óbreytt ástand sem
nú ríkir, þýðir að mörgu leyti
þróun frá styrjöld til friðar.
Við teljum slífca þróun æski-
lega ....... Eins og áður var
sagt er markmið okkar frið-
samleg efnalh-agsleg uppbygg-
inig,“ (svör við spurningum
fréttamanns ensfca blaðsins
„Daily Express“, febr. 1920).
Á helztu alþjóðaráðlstefnu
þeirra tíma, Genúaráðstefn-
unni, sem haldin var í apríl-
maí 1922, gerði sovétstjórnin
tilraun til að koma í eðlilegt
horf samsfciptum við kapítal-
ísk ríki.
Um öll skjöl — greinar, bréf,
athugasemdir, skeyti Leníns,
fara rauðum þræði einkar sfcýr
verkefni og markmið: að verja
jafnrétti Sovétríkjanna, knýj-a
fram frið, friðsamlega sam-
búð og efnahagslegt samstarf
milli hinna tveggja andstæðu
þjóðfélagskerfa. Eitt helzta
atriðið í þeirri áætlun, sem
Lenín mótaði og sovézka sendi-
nefndi-n bar fram í Genúa, var
tillaga um tafcmörfcun vígbún-
aðar og bann við eiturgasi og
öðrum tæfcjum til fjöldamorða.
Afstaða sovézku sendinefnd-
arinnar fékk góðar undirtektir,
ekki aðeins á ráðstefnumni,
heldur um heim allan. Á al-
þjóðlegum vettvangi hljómuðu
í fyrsta sinn Skýrar og ákveðn-
ar tillögur Sovétmanna um
efnahagslega viðreisn og þró-
un allxa landa á grundvelli við
skiptasarostarfs, jafnréttis og
gagnkvæm-s hagnaðar. Lögð
var áherzla á að samskipti
Sovét-Rússlands og kapítal-
ískra ríkja sfcyldi byggja á af-
sikiptaleysi af inn-anlandsmál-
um, griðasaminingum, fullu
jafnrétti, friðsamlegri lausn
deilumála, efnahagslegri sam-
búð, þróun verzlunarsam-
skipta. Áætlun sovézku sendi-
nefndarinnar var í samræmi
við hagsmuni þjóða allra landa
og stef-ndi að eflingu allsherjar
friðar. Hún setti í formúlur
þýðingar-mestu hugmy-ndir Len-
íns, en það gaf blaðinu „New
York Times“ tilefni til að
nefna grein um upþhaf ráð-
stefnunnar: „Lenín í Genúa“.
Á vorum tima hefur hugtak-
ið „friðsamleg sambúð" fest
rætur í alþjóðlegri sambúð. En
Lenín varaði reyndar við því,
að á bafc við orðaglamur um
frið geti ósjaldan falizt tilraun-
ir til að gera friðsamleg-a sam-
búð ríkja og þjóða ómögulega.
„Menn verða að hafa það hug-
fast,“ sagði Lenín, „að um all-
an heim heyrast einistafclega
mikið af friðarsinnafrösum,
umræðu og jafnvel heitstreng-
ingum gegn stríði, en einstak-
lega fáir reynast reiðubúnir
til að stíga raunihæf skref, jafn-
vel hin einföldustu, til að
tryggja frið — og er þá ástand-
ið einna la-kast í siðmenntuðum
ríkjum samtímans. En í þess-
um málum, sem og öðrum
Skyldum, vildum við heyra
sem minnst af almennum yfir-
lýsingum, hátíðlegum loforð-
um og glæsilegum formúlum
og sem mest af hinum einföld-
ustu og skýrustu ákvörðunum
og ráðstöfunum, sem leiddu í
raun og veru til friðar — svo
ekki sé talað um algjöra út-
rýming-u styrjalda.“
Saga þróunar samskipta
milli Sovétríkjanna og íslamds
er ljóst dsemi um framkvæmd
utanrí-kisstefnu Lenínis, en ein
grundvallarregla hennar er
friðsamleg sambúð ríkja sem
búa við mismunandi þjóð-
skipulag. Samskipti landa
vorra eru í stöðugri þróun.
Samsfcipti á sviði efnahagis- og
menninganmála þróast með
góðuim árangri. Þegar árið
1927 var lagður grundvöllur að
sovézfc-íslenzfcum verzlunar-
viðskiptum. Nú flytja Sovét-
ríkin til fslands vörur eims og
olíur, járn, bifreiðar, dráttar-
vélar, timbur o.fl. Með því að
kaupa sovézkar vörur skapar
ísland forsendur fyrir útflutn-
ingi sinna vara til Sovétmanna,
sem hafa reynzt umsvifamikill
og traustur kaupandi sjávar-
afurða, sem vaskir sjómenn
íslenzkir hafa aflað og unnar
hafa verið í íslenzkum fyrir-
tækjum, svo og ullarvörur
ýmiss kona-r. Bniginn vafi er á
því, að verzlunarviðsfcipti
landa vorra, hagkvæm báðum
aðilum, munu og hljóta að
halda áfram að þróast. Nefna
mætti rnörg dæmi um sam-
vinnu milli landa vorra. í
fyrra gisti Sovétríkin í boði
Æðsta ráðsins sendin-efnd .Al-
þingis undir forystu Birgis
Finnssonar þingforseta. f febr-
úar hélt organleikarinn Ragn-
ar Björnsson tónleika í höfuð-
borgum fjögurra sovétlýðvelda
við ágætar undirtektir. Verka-
lýðssamband Soyétrífcjanna
hefur boðið sendinef-nd Al-
þýðusa-mbands íslands heirn og
verður hún viðs-tödd hátíða-
höld í tilefni aldarafmælis
Leníns og fyrsta maí. Blaða-
mannafélag íslands og ýmis
önnur samtök hafa á þessu ári
fengið boð frá hliðstæðum sov-
ézkum samtökum.
Hlýhugur þjóðar vorrar til
Leníns er takmarkalaus. í
hugum og hjörtum milljóna
man-na uim allan heirn lifir
mynd Leníns og mun lifa eilíf-
lega, mynd leiðtoga og kenm-
ara, manns sem hafði til að
bera siðferðilegan hrei-nlei’ka,
fágæta hógværð, strangan trún-
að við grundvallarhugsjónir,
tafcmarkalausa fórnfýsi og
djúpstæða ást á alþýðufólki.
Nafn Leníns er ódauðlegt
sem og hugsjónir hans, það
starf sem hann vann.
Sprenging
í SAS-f lugvél
Farþegar og áhöfn björguðust