Morgunblaðið - 07.05.1970, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGÚR 7. MAÍ 1970
17
Eftir eina sprenginguna í eldst öðvunum við Skjólkvíar leggfur kolsvartan mökkinn upp í nætur himininn. Myndin er tekin af
hraunrindunum norðan við gíginn í tæplega kílómeters fjarlægð kl. 3,30 í fyrrinótt. (Ljóam. Mbl.: vig)
Næturför í gjallhríð
norður fyrir Heklu sesel,
ÞAÐ VAR ekki laust við
að það minnti okkur á ferð
ir stríðsfréttaritara á orr-
ustusvæði, er við héldum
upp Skeið og Gnúpverja-
hrepp í fyrrinótt. Við vor-
um á tveimur fjallabílum. í
öðrum bílnum var Matthías
Johannessen ritstjóri og ók
honum Magnús Hjartarson
á B.S.R., en í hinum vorum
við Asgeir Jónsson í Kol og
Salt, sem er gamalreynd
fjallageit og ökuþór, sem
þekkir þessar slóðir eins og
lófann á sér.
Það var um klukkuJsitiundu
fyrir m'iðinætti, sem við héldum
atf sitað úr Reyikjavík. Við gerð
um ráð fyrir töfum á leiðinni af
völdiuim umferðar, enda skýrði
útvairpið frá því annað veifið
að mdkil uimferð væri og svo
voru sifelldar aðvaraTiatilkyim
ingar frá lögreglunni.
Við komumist þó án allra tafa
austur að Slkeiðavegamótum.
>ar rædduim við við lögregluna
og voru þeir Matthíais þá farn-
ir fyrir fiimm jrmnútum upp
Skeiðaveg. Við Ásigeir höfðum
orðið lítið eitt siðbúnairi úr bæn
um, enda gerðum við ráð fyrir
að dveljaist nóttina fyrir auistan
og vorum við því búnir að
verða fyrir alls konar tötfum.
Oklkiuæ var góðfúslega bent á
það atf lögreglurnni að það væri
hvorki æiskilegt né hyggilegt að
hallda upp í Gnúpverj afhrepp
einis og á sitóð. Em við vorum
nú einu sinni lagðir af stað og
förinni var heitið á fréttaölóðir
þamigað sem fóllk hafði orðið fyr
ir óþægimdum og j afnval kom
izt í hættu vegna haimfara þess
fomtfrægía „Nedgang til Hel-
vede“, þess eldspúandi Heklu-
fjalls.
Við vegamótin hafði Matthí
iaa hitt ötarfsmann Etfra-Falls,
sem var nýkominn imnan frá
(Þórisvatni og hatfði verið eimn
þeirra, sem þjangaðd þílnum
sínum undain gj allregniniu við
Búrfeil. Það var ekki tatfið til
þess að eiga viðtal við mann-
inn, héldur var harm hreinlega
teikinn herfangi og fór hanm með
þeim Magúsi i þílnum og motaði
Mattihías tirnann til að ræða
við hann á leiðinni inn í svart
nættið. IHamn heitir Garðar Jó
ihannsison og fylgdist með okkur
allt inn á Landmannaleið.
Við Áslgeir náðum þeiim svo
á Skeiðaiveginium í sama mund
og við mættuim framriúðulaus-
um bíl, sem Ólafur Guiðmunds
son, 'annar starfsimaður Efra-
Falls, ók. Það kom því í hlut
okkar Ásgeirs að snúa við og
elta Óliatf og fá frásögn hans.
Var því slegið í Broncoinn nið
ur Skeið og brátt náðum við
Ólafi.
— Jú, mér er orðið andskoti
kalt, sa'gði hann hressilega,
þegar við höfðum lagt fyrir
hann fyrstu spuminguma. Hann
hafði því eklkerf á móti því að
korna inn í hlýjuna til obkar.
Hann saigðist hafa verið einn
þeiirra, sem sátu imni í mötuneyt
imu og horfðu á sjónvairpið er
beljandinn dundi á þökunum,
eins og sjálfur skrattinn riði
þar húsum.
S'íðan hélt hann í hópi ann
arra bílaeigenda undan gjall-
regninu niður yfir sandana hjá
Hjálp Oig niður fyrir Ásólfsstaði.
Það var einmitt á siandinum sem
gjal'lhniuillungur kom fljúgandi
í framrúðuna hjá hcnuim og
slkipti það emguim togum að hún
suindraðist mélinu smærra. Mik
ið var um gjallmola í bílmum
hanis.
Meginimökkurin.n lá upp Þjórs
árdalinn nokkuð ofan við Ás-
óifsstaði og Skriðufell.
Ólafur sagði að þegar komið
vair niður hjá Ásólfsstöðlum,
hefði hann haft í huiga að snúa
við, en þá var sortinn svo mik
ill að hann hafði sig elkki gegn
um hann í rúðulauisum bílnum.
Gjallregn'ið var þá orðið fínna
og var það mieistanparf eins og
salli og a'Ska. Þess vegna tók
hann þá ákvörðun að halda til
Seltfosis.
Við kvöddum nú Ólaf og héld
wm éifram upp Skeið á ný.
Nú blasti Hefkla við okkur
eins og feilknamikill bálköstur
þar sem eldsúlurnar lagði upp
í sortann, sem nú tók að um-
lykja okkur. Annað slagið mætt
uim við stórum hópferðavögn-
um fullum arf fóiki. Þar voru á
ferð björgunarbílarnÍT með kon
ur og börn á leið til Reykjavík
ur.
Fréttir útvarpsins herrndu að
verið væri að flytja fólllkið á
brott. Hugrenningar okkar
smeruist um hvort við myndum
komaisf inn að Búrfelli, hvort
við kæmumst á sjálfar „víg-
stöðvamar" þa.r sem fólkið
hafði orðið fyrir mestum á-
ganigi af völduim gossims. Þar
var frétta að leita og þamgað
vildum við um fram allt kom-
ast. Ég þusaði um að við þyrft
um að koirmast sem næst eldin-
um og hafði ég þá mymdaivélinia
í huga.
Á Þjóirisárdalssöndunum fyrir
ofan Ásólfsistaði þéttiisf gjall-
regnið, þessi 'kolsvarta hagl-
hríð. Skyldi bíliinm nú verða
fyrir áföllum þar sem harnn óð
gegnum gja'illrastirnar á vegin
um? Við voruim koimnir svo
nærri markinu. Enn gekk allt
vel. Lamgeldairnir í suðvestur-
■öxílinni stigu upp í sortanm eins
og logar úr risamikilli gaspípu.
Bjarm.a sló af mekkinuim fyrir
ofam eldana og naulðglóandi
Ihraunistraumar beljuðu niður
híllíðarnar.
Gjaillregnið, sem lagði inn
Þjórsárdalinn minniti okíbur á
hvernig þessi fornfræga og
fagra byggð hafði á sínum tíma
lagzt í auðm eftir að Gautour
bjó á Stömg. Þannig hefir IHekla
gsimla lagt heljarhjúp vi.kurs
og gjalls yfir dailimn, aðeins í
miltolu hrikalegri mæli en nú.
Þá voru engir hópferðabílar til
að flytja burtu konur og börn.
Þá hatfa beljandi nautgripir stað
ið á básumuim í stóra nautatfjós-
inu á Stöng og öskrað framan
í dauðann, en sauðféð veslast
upp í haganum af hungri. Gjail
Heklu eir þurrt undir tönn og
vitourhraninirnar meinuðu að-
gang að vatninu í Fossá.
Við gátuim auðveldlega gert
dkkuir í hugarlund hvernig kon
ur og böm hafa barizt gegnum
gjallhríðina með höfuðið vafið
í ullarsjöl — burt, burt frá
dauðaregni Heklu.
Jeppimn hans Magnúsar Stóð
á hlaðinu við símstöðina í Búr
felli, þegair við komium að henmi
umdir Sámstaðamúlanum.
Inni á slímstöðinni sat Matthí
as imeð simamn við eyrað og
þuldi frásagnir af förinni og
saimtöl við fólkið. — Eiginlega
er Mattfhías ekki fuliklæddur,
neima hann sé kominn með síma
tól við eyrað.
Héðarn var nú haldið upp að
'Stíflu. Þar var fynst eittihvaö
að sjá. Við áttuim þá að vera
lausir úr gjalftiríðinni, en henni
var nú telkið að slota nokkuð.
Við sltífluna var Gísli stöðvar
stjóri með liði sínu og þar var
eininig Eiríkur Briem or'ku-
miálastjóri koroinn.
Þótt niður Þjórsár sé þungur
og beljandimn mikill við stifl-
una var það etolke.rt hjá trölla
drunum Helklu. Skömimu eftir
að við toomum að Stíflunni um
þrjúleytið kvað við heljar-
'spremigimg og titrimgur fór um
jörðina eins og í deyjandi stór
grip.
— Nær eldunum, sagði frétta
maðurimn í okbur. Myndavélin
vill fá sitt. Hún vill sjá þefcta
skýriar og befcur. Næir — nær.
Og við kvöddum Búrfells-
menn, héldum út á stífiuna og
yfir brúna, síðan austur garð
inn, sem liggur að jaðri Sölva-
hrauns en þá er snúið niður
með Þjórtsá.
Nú toom leiðaþelklkimg Ás-
geirs í góðar þairfir. Hann
þræddi öruggur slóðiinmar, sem
að mestu voru huldar vikur
haugum, svo þungt var fyrir
hjóluim.
Nú blöstu eldarnir við frá
öðrurn sjónarhóli. Það mátti
glöggt sjá að langeflldamár voru
vestast í suðvestuiröxl Hetolu,
en fjailið sjálft breint.
Aðrar eldstöðva.r voru langt
austan og norðan við sjátft
fjaillið. Þar beitir í Stojólkvíum
og þaðan komu sprenginigamar
og þar voru eldsúlurmar mestar
og hrikalegastar. Megin'eflidur-
inn va;r. við Rauðaslkál, motokurn
vegimn í beinni línu austur frá
Búrfellinu og yfir Sauðfefll.
Við tocimuimist á veginn inn að
Landmiannaíhelli og eldarnir
hurfu handan Sauð'afelisins og
brátt voruim við á hraunflálk-
um og igirómum rindum við
Klofniniga. Nú vorum við komn
ir í návígi við eldstöðvarnar.
Hér blasti hritoaflieikimn við okk
ur í öllu sinu veldi.
Maittihicis sagðist verða að
tooma frásögn af þessu í blaðið,
ef þeir vaeru ekki búnir með
það. Það varð að Siamkomulagi
að þeir Magn-ús og Garðiar
héldu mieð honum niðiur eftir,
en við Ásgeir reyndum enn að
málgaist eld'stöðvamar. Það yxði
þó fylgzt m-eð okkur. Það stóð
heiima að þegar þeir héldu frá
stífluinni og niður að vihkjunar-
Framhald á bls. ÍS