Morgunblaðið - 22.09.1970, Síða 17

MOR'GUN'BLA.ÐIÐ, ÞRIÐJITDAGUR 22. SEPTEMBER 1970
Við þurfum samúð
með málstað okkar
— en það gerist ekki með villimannlegum flugvélaránum
UNDANFARNA daiga hefur
verið s'taddiuir hérien'dis Daniiel
Issa frá Jórdaníu. Hainin reik-
ur fes'ðlaskrifistofufyrirtæki í
Amiman oig hiefuir að aulkii úti-
bú í Beiríut í Líbanioin og er
m a. uimiboiðisimiaðiur Loftleiða
þar. Hainin sagði blaðiamanni
Mbl. að í bígierð væri að
LUXAIR tæfei upp beint fluig
milli Luxeimboiuirgiar ag Beirut
oig við það imiynidi sala fyrir
Loiftieiðir frá Lu®eimibourg til
B'ainidlairilcijaninia væntanlegia
aufeast mjög miikið.
Hinlgað fcotm Daniiel frá
Amimiain. Hann siagði a’ð þá
hefði verið mjöig miilkil speninia
í boriginini. Herforinigjiastjóm-
in var þá nýtefcin við og
skæruliðiar höfðiu hvaitt til
allsiberjiarverkfiallis. Bardag-
ar voru noiktorir þiemniain siíð-
asta daig, sietm hánn var í
Ammiain oig skathríð heyrðist
víða. Fátt ábreyttrta borgiara
var á giöitium oig eftir kl. tvö
um dagiinin siást varla hræða
á ferli. Hainn hélt tál fluigvaill-
ar kilukfaan 5,30 oig biðu þá
huindruð fariþeigia eftir að toom
asit úr lanidi, aðalieiga útlend-
inigar. Haim sagðd að stjórnin
hefði útvarpað ásikiorumuim til
borgarannia að igærba stillinlgar
og vera eikfei úti við og allan
daigiinin vonu 'hiergönigiulög leik
in í útvarp. Mikill ótti var í
bongimná -að sögn hanis og
reynidi fólk að leita skjóls í
kjöiluruim oig aminiars staðar
þar isiem það taldi sig öruggt.
Ég sp'urði Damieil, hvort
hanin héldi að Husisieiin fean-
unigi tæfeist að sitandia af sér
þá erfiðleikia, sem við væri að
glíma.
— Ég vomia iþað auðvitað.
Hanm hefur miikil völd og iþað
siem vætianilieigia skiptir siköp-
uim er að heriinin lýtur stjórn
hainis í eiiniu ag öllu. Eins og
allir vita er ágreiniinigiuriim
mdlli stjóriniariimniar ag sfoæmu-
liðaniwa fyrst ag freimist sá, að
gkæruiliðarniir viljia eklfei heyra
mininzt á friðsamtlega samn-
iniga. Yasser Arafat er þó að
mínium dómi miaiður hógvær
ag ofstæik'iisdaiuis ag ég held,
að hanin muni viljia ná em-
hvers tooniar samfeomiulaigi. Bn
þar siem sikæru liðafhreyf ingin
viðurkieininiir etaki ísmael geta
þeir í rauminmii eklki fallizt á
að um neitt sé að semja.
Stjómdn í Amman verður a'ð
haifla samvinmiu við stjómir
aininiairra Arabaríkja uim að
brjóta slfeænuliðainta á bak aft-
ur — eimthvem vetgiinin, Ég hef
enigar iaiuismir á tatoteiniuiniuim.
Ef Huisisteim kiomunigiur til dæm
is siæi sálg tikueyddiain að
segjia af sér, er eiktoi viafi á alð
ástainidið miymidi versma enm.
Kanmisfei er eiinia iaiuisniim sú að
aniniar 'aðiiiinm berd sdgiuiPorð
af hiniuim í eitt stoipti fyrir
ÖLI. En það væri mjög átak-
amiagt ef út í sivo hart fseri,
vegina þess að þarma eru ekki
óvimir að berjiast, þarraa ber-
aist bræður á bamiaispjótuim.
Kaniumiguirinm heflur saigt að
hamrn villji etoksi igainlga afð iþeim
daiuðum. Þeir sieigjiast miumiu
berjasit til siðasta miainnis, óg
gæti veil trúað Iþeim til að
igera það, ef efeki verður 'grip-
ið fram fyrir hemdiuimar á
þeim. En aðsboð Sýrlemidiniga
Oig íratoa við stoæruiliða hefur
auðvitað -seitt stórkiostiegt
strdlk í reiikiniinigiinm. Sú hjálp
er sprottin af hatri þeima á
Huissein. Þieir lyftu ©ktoi litla
fimigri til að ihjálpa otktour í
sex daga stríðdniu oig sama
miáli gagniir uim írafea. Nú
hóta þesisiar þjó'ðiir otoikiur öllu
iliu. Það er voðaliegt til þess
að huigsia, hvað getur gerzt
þarna á nœstiu döiguim.
— Heldurðu að stórveldi
grípi til íhlutunar?
— Ef Husisiein biður um að-
stoð fyndist mér eðlileigast
að bamn smieri sér til Nassers.
N'aisser hefiur lýst siig rnijöig
am'dvJgan atferli sfcæruliða,
svo að (hiamn mymdi strax
feomia ofekiur til hjálpar. En
það er aiuðivitað til í dæmdniu,
að Husseiin siniúi sér anmiað.
Við getutm ekki horft
fraimhjá Iþeirri isitaðreynd,
saigðii Daniiel, að svonia er niú
fcomið fyret og fremsit veigrna
þess hvermilg hefur verið far-
ið rneð Faleistíniume'nn. Nú tek
ég friam að ég persónulaga er
stuðniinigsmiaðiuir tooniungsims,
en því er ekfeii að leyina, að
aðisitæ'ður Fatestíin/umianma nú
enu voð'aleiguir. Þedr hafa etok-
©rt Lamid — ©iga hwergi beknia.
Þair sagjiast vilja það sem
ísraelar sögðusit vilja fyrir
júinístyrjöldimia, Lamd — ör-
yggi, eitthvað til að lifa fyrir.
Hugsanieigt væri að þeir gætu
femgið land á vesturbakíka
Jóirdanlár. Hussieiin hefur lýst
sig fylgjiamdi því. Éig hygg það
gæti verið góð iaiusm. Þar
gæitu þeir byiggt upp.sitt sjálf
stæða rífci oig reyrnt að trygigja
öryiggi síns fóltas.
— En varfSainidii afstöðuinia
til Israiel. Nú er það Mt'ið ríki.
Arabarífcim lainlgtum fjölmiemm
ari oig medri. Af hverjiu biðu
Arabarnir þeininan miikla ósig-
ur 1967?
— Einifaldleiga vagma þesis
að Arabarmir vildiu etokii stríð
ag voru eklki umdir íþað búndr.
Þeir höfðu efetoi laigt allt kiapp
á aö hervæðast, eimis oig ísra-
eiar. ísraeiar byggiðu upp
þenman áróðuir um að Arabar
stæðu gréir fyrir jármum við
bæjiairdynniar. Það var ekkieirt
hæft í því. Naisisier vildi eikki
sbríð, Husisiein ekki heldur —
atðeims ísmaelar.
— Ég vii takia það fram,
hélt Daniiel áfram, að ég álít
að ektaert vimniist lenigur mieð
vaildibeitiinigu. En þegar ísra-
elar beita valdi, verða Arabar
iað sjálfbögðu að reyma að
verja henidur símiar. Arabar
vilja elklfei eyða ísrael. Eg
veit að Araibar höfðu uppi
istóryrði á sinium tíma ag það
yar ramigt hjá þeiim, vegna
þess að þa'ð gaf ekfei réttia
rniymd af áistamdimu. Arahar
viijia frið, vagtnia þeiss að þeir
eru í eðlli símu friðelskanidi.
En einlbvenn veginm verður
að má samtoomiulagi við skæru
liðama.
Mór fimnist til dæmis að ef
Jarrinig-viðræðurmar feomiast
aftur í kriinig, eilgi Palestímu-
miemn að fá þar sánm fuUtrúa,
einis oig til dæmiis Víet Conig
rnenn eiiga sinin fulltrúa í
Víeitniamiviðræðuniuim í París.
Einihver vedðíur að glætia hags-
mona Palestímumiammia. Og
reynslan hefur sýrnt að það
geirir eniginn fyrir þá.
— Eru Jórdanir hatursfull-
ir í garð ísraiela?
— Nei. En hitt er amnað mál,
að ég er þeirrar sfeoðunar, að
eru færir um að viimnia sigra.
Þetta litia ríki. Tvær milljóm-
ir gegin hurudrað milljómuim.
Hver getur staðizt þalð. Þeir
hafa mieð þesisiu vakið ótta
Veigna veldis síms, Þeir bafa
virlkjað óttann sér í haig. En
það sem ræðuir únsMitum er
máttúrlega það að Bandaríkja-
og Swétmenn vilja áfram-
hialdanidi tilvist ísraels, svo að
Arabalömdim verði éktoi ógn-
un. Em allt er þettia fláránlegt,
byggt á vamþeklkiinigiu oig
hleypidómium. Arahar vilja
etoki lanidviinniiiniga. Þeir vilja
auðvitað emdurheiimjta þaiu
lönd, sem þeir eilga mieð réttu.
Daniel Issa
Rætt við Daniel Issa frá Jórdaníu
stafmun Ísraelsríkis á sírauim
tírua hafi verið fásinina. Ég
held það hafi verið fárán-
iegt miakk stórveldanma. Það
voru So'vétríikiin ag B'aindarík-
im, sem siáu sér ieiik á borði
fyrir tutibugu árum. Þau voru
hrædd við veldi Araiba í þesiS“
uim heimisihluta. Það hiefði
gsta'ð raistoað valdajaf nvæigimiu.
Með því að stofrna Ísraelsiríki
var vitað mál að siífelldur
ófriður yrði á þeBSum slóð-
uim oig Arabairíkin gætu eikki
orð'ið þeiim silík óignun, sem
ella hefði orðið — að þeirtia
dómi. Fyrir nú utiain það að
hver befur heyrt að hætgt sé
að grunidvalla ríki á trúar-
bröigðuim. Það er út í hött. Ég
er róimversk-íkiaþólsíkrar trúar.
Hvernig færi, ef rómvensk-
feaiþóLskir mienn uim allan
heim risu allt í eirnu upp ag
vildu stofnia sérstatot ríki —
oig mieö því að rœnia löindium
frá öðirum, Éig er bræddur um
að það rruæltist etoki vel fyrir.
Gyðinlgar áttu að vera kyrrir,
þar seim þedr voru fæddir.
Flestir ininlflytjendanna, siem
toornia til ísraiel hafa baft sín-
ar rætur í öðrum löndium. Og
tala efeki bebresku, Hvað
eiga þessir mianrn þá siamieigin-
lagt. Jú, þeir sagj'ast eiga
trúna. En trúin er hæpiin for-
senidia fyrir því að hæigt sé a'ð
stofnia sérstafet ritoi, ræna
lönidiuim oig beiita aðra oíbeldi.
Ein niú er eiklki an þetta að
tala. ísraeisirítoi er staðreynd
oig við verðum að taka því.
— Hveriniig liiggur í því að
þínium dómd að ísraelar njóta
mieiri saimúðar en Arabar.
— Það byggist á ýmsiu. Ektoi
hvað sizt á átoafleiga stertoum
áróðri. Gyðimigar hafa Víða
ítök á Vesturlöindium og eiga
hæigt með að baldia fram sín-
uim málsitað. Og í fyrsitu börðu
þeir sér á brjóst, voru varmar-
laus smáþjóð, umkrinigd
bunidrað miUjóiv óviniuirn, stem
alltaf voru að hrella þá. Þeir
fenigu hjálp oig samúð út á
það. Biandiairífejiamiann hafla
sérsibaiklega mikið stutt þá.
Og þeir feuininiu að nota sér
þessa hjálp og saimúð út í
yztu æsar.
— Nú eru þeir ekifei lenig-
uir litlir ag alvarleiga bjiartg-
ariaiusir. Samit njóta þeir enm
siaimúðiair.
— Þeir hafa sýnt að þeir
Em þeiir vilja efefei stríð. Þeir
hafla miangt aniniað við sínia
fjármuni og sitt fólk að gera
en eyða því öllu í styrjöld-
uim. Og almieniniinigsálitið í
beiminium verðiur að breytaist
ag ég hef flundið að það er að
breytast. Memn !eru byrjiaöir
að gera sér ljóst að eiinhliða
stuðniinlgur vi'ð ísraeia — hvað
swo sem þeir gera á ektoi
réitt á sér oig fær efcki stað-
izt. Ef fólk rnietur rruálin rétt
hlýtur álitið að breytast. Það
gerist ektoi með villimianintleig-
um fluglvélariáiniuim, enida
miæla þeim enigir bót, niema
fáeiindr oifstætoismieimn. Þeir
sam slíkit sityðjia vinna mál-
stað Araba meira tj'ón en tár-
um tafci. Við fáum aldrei
siamúð eðia stuðnimg út á slíkt
að láta siaiklaust fólk þjiáist oig
eyðiiieggjia veríðmiæti anoarra
fyrir miilljónir ag aftur millj-
ónir. En á enigu þurfum við
mieiria að halda en sk’ilnd'nigi oig
samiúð miað málstað oktoar.
Eiinifaldlega vegna þess að
hamn er sanimgjiarn ag réttur.
— Viljia israeiar aðra styrj-
öld til að flá meira lanid?
— Ég treysti mér ekfei til
að segja um það. Þeir eru í
erfiðri aðstlöðu um miargt.
Emda eru Arabaríkin efetoi eins
gnandialaiuis oig áðlur. Ég býst
við að báðir aðiter skilji afð
Stríð er efelfci lausnám lemgtur.
Bn hver veit hvað israeiar
viljia. Þeir hættu þátttötou í
J arrmgviðræðiuinium, vegna
þesis þeár voru hræddir við að
biera Sfearðian hiut frá barði
í þeiim,
— Gætu ísraielar iaigt undir
siig Jórdaniíu nú?
— Kanimsfci gætu þeir það.
En sú styrjöld sam þá bryt-
iist út, væri af öðrum taga
spunmin en siex daga strfði'ð
ag þeir mynidu eiga erfiðara
mieð að vinna fulinaðarsigiur.
En toaimnisltoi gætu þeir það og
feannisltoi gætu þeir sigrað. Það
mundi tooista þá æigiiegar fóm
ir. En þeir virðast vera reiðu-
búndr að fórnia miikiu fyrir
lamdvinninlga.
— Þú ert f æddur ag uppal-
inin í Jerú'salem. Hvaða auig-
um lítur þú á að ísraelar hafa
borgina nú á síruu valdii?
— Það sagir sig sjálft að
mér feliur það emgan vagimn,
vegna þess alð Jórdanir eiga
rétt 'til þess hiuta borgarimin-
ar, seim um ræðir. Jerúisalem
hefur þó motokra sérstöðu af
hemiumdu svæðunum, þar
hafa Arabar allan rétt á við
Israela. En akfeur þyfeir bart
að lifa við hernám þó svo að
ekfeiert sé út á stjóm israela
þar að setja oig fraimkama
þeirra við Araiba sé um margt
góð.
— Nú sikilst mér að ísrael-
ar vilji gjiarnan aið Jórdanir
táki meiri þátt í stjórmun borg
arinniar. Er það af ótta við
befnidaraíðlgerðir að þeir hafa
lítt v'erið fláamlegir til þess.
— Já, við hefnidaraðigerðum
miætti að sjálfsöigðu búast, eft
ir - að Jórdanir hafa erudur-
heimrt sinm hluta taorgarinnar
aftur. Það gera þeir auðvitað.
ísraeiar siegja að Jerúsalem sé
þeim mifcilvætg af trúarlegum
ástæðum. En gleymia því að
hún er helgiur staður ekfci
Sfðiur í aiuigum Jórdama. Það
er efeltoi minimsta ástæðia til að
ísraielar toomist upp rneð það
að hafa alla borgina. Þeir
geta fenigið þá stað'i, aem þeim
fimnsf svona sérsitakleiga mik-
ilvæigi-r. En hitt eiga þeir að
iáta Jórdöinum eftir.
Damiel sagði að lotoum:
— Arabaríkin hafa um
marigt farið ramgt að ráði
síniu. Við tókum milkið upp í
ototouir og vestræniar þj ó'ð'ir
flemgu af atotour alraniga mynd
— að við væirum stríðsþyrst-
ir viUimieimn', sem erugu vildum
þyrma. Ég held að við höfum
sýmt að það er eklki rétt. Við
vilj'U'm frið. Við höflum gert
atotour ljásit að ísraielsrílkii mun
standa. Við virðum þá etoki,
en geruim olkitour Ijóst að þei-r
hafla isfýnit klókiindi ag duigmað.
Þeir hafla fórna'ð mikiu . ag
leggja Ihart að sér. Kanmski
hefur skart á þetta hjá atotour
og þvi er svoma toornið. En
eims og ég siagði, beld ég að
v alm'enininlgS'álitið sé að breyt-
asit. Hirnu er ©kltoi að leyna
að molklkiurrair bedzikju gœtir í
Jórdaníu að minnista kasti í
garð Vesturveldiannia. Það er
ákafliega eðlilegt ag áhrif
þeirra, sem vilja halla 9ér í
auisturátt hafa verið vaxandi
eimmitt fyrir þá sök, að Vest-
urveldin hafa svo eindregið
sýrut anidúB sírna á Arabarikj-
unium með einíhliða stuðningi
við ísraiel.
h. k.