Morgunblaðið - 30.09.1970, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. SEPT. 1970
21
Þjóðminjavörður vill
grafa upp rústirnar
í Kúabót
OKKUR laingiaT til að grafa upp
rústiirinar í Kúabót á Mýrdals-
samidi. Og við miutnclum vilja
leggja áherzlu á að þessar rústir
verði rannsakaðar helzt á naestu
áruim, sagði Þór Magnússon,
þjóðiminjarvöirðuir, sem er niýkœm-
inin úr ferð aiustur, ásamt Gísla
Gestssyni, safmverði og Þórði
Tómassynd frá Skógum. Þarna
enu gr'emilegar rústir frá síðimið
öldium, sem virðast, hafa fairið í
eyði í Kötliuigosi. Hefur Þórður
gizkað á að þær séu frá gosinu
1311, sem nefnt hefur 'verið
Stuirluihlaup.
Vestar á sandinum eru likfl
fleiri rústir, líkar þessum, sagði
Þór. Og víðaæ á sanidinum eru
uppblásnar rústir. Það sýnir að
Mýrdalssainduir hefur verið byggð
ur, en byggð eyðst í Kötlugos-
um og síðar í uppblæstri. Rúst-
irniair í Kúabót eru mjög gimi-
legar til fróðleiks, sagði Þór.
Þær eru heillegar, veggir standa,
— Observer
Framhald af hls. 16
SýrlemZki herinin aðhafðist lít
ið sem eklkert, með örfáum
umdantekningum, en í þeim
fáu tilviteum sem hanin lót að
sér teveða blossuðu upp feiki
hiarðir bardaigar á Golamhæð
uim. Hims vegar voru aðal-
bardagairnir háðir á vígstöðv-
um ísrelsmanna og Egypta
við Súez-skurð og á vopma-
hléslímu ísraelsmaninia og Jór
damíumiamma.
Sambúð Sýrlendimga og
Nassers var kuldaleg sem
fyirr, en þegar hópur hertor-
mgja, sem var ihaldinin miminia
ofstæki, tók vóicLn, bötnuðu
samsikiptin lítiláháttar. Sumir
fréttaritarar telja, að þótt sýr
lenzlka sjórnin tæki opimbera
aifstöðu gegn samþytoki Nass-
ers við síðustu friðartillögu
Banidaríkjastjórhiar hefðu Sýr
lemdinigar að lokum fallizt á
iþá lausn, sem þar v»r gert
ráð fyrir, með því steilyrði
að þeir femgju aftur Golan-
hæðirnar.
Meðan þessu fór fram urðu
Baathistarnir í Batgdad aðal-
keppimautar Damaskus-stjórn
arimnar, og Baatihistarnir í
Bagdad héldu á loft hörðiuistu
gagmrýmimni á stefniu Nassers.
Þar sem írakar hafa fjöl-
mennara herlið í Jórdaníu
en Sýrlen’dimg-ar, er ógernánig-
ur að segja hvað íhlutun Sýr
lendimga hefuæ get-að falið í
sér. Því ótal margt kemur til
greina. Og þetta er aðeins
ein af ástæðunum til þess, að
semmilegt virðist, e-f slík í-
hlutun hefur átt sér stað, að
líklegt sé að hún hatfi í eðli
sínu aðeins verið táknræn og
þjónað ár'óðurstilgaingi. Þar
við bætist, að verul-eg sýr-
lenzk ihlutun til stuðnimgs
palegtínskiuim skæruliðum
hemtar Rússum afar illa, því
að þeir hafa skul'dbuimdið sig
til þess að styðja saimþykki
Nassars við ályktun Öryggis-
ráðsins og friðartillö-gur
Bamdaríkjastjórma'r og skæru-
liðar berjast gegn hvoiru
tveggja, Rússum til vand-
ræða.
(OFNS. Einkaréttur Mbl.)
því hús hafa fyllzt aif saimdi, og
virðist aðeins vanta þakið.
Þarma vir'ðist því mega fá góða
mymd af bæ á miðöldum. Þyrfti
því að graifa þarma, emda alltiaf
hætta á að rústirmar eyðilegg-
ist við Kötlugos.
RÚSTIR Á STÓRU BORG
í þessri ferð var fyrst farið að
Núpsstað, til að athuga um bæna
húsið þar, sem þarf að lagfæra
og kvaðst Þór reymdar ek'ki hafa
séð það fyrr.
Á leiðinnd til haka vaæ komið
að mer'kilegum rústum, að Stóru
Bong, þar sem Anna bjó, sem
þjóðsagan e-r um og síðan var
gerð skáldsaga eftir. Þarna er
stór bæjarhóll, sem er aið eyð-
ast af sjó og vihidi, en Þórður
Tómasson hefur verið iðinn við
að tína sa.man þá smiá.hluti, sem
fundizt hafa, að þvi er Þór sagði.
Nú síðaist hefur teomið í Ijós
kÍT'kjugarður í bæjarhólnum á
Stóru Bong. Og í sumar fanm
Þórðu'r ljómandi fallegt innsigli
úr bronsi.
Þór sagði, að ekiki væru tök
á að rannsaika neitt þarna, sem
heitið gæti, því aö það er orðið
mjög eytt og skemmt. Aðeins
hægt að tína til, það sem kemur
í ljós.
Loks var litið við í mokk'ruro
kirkjuim. til að líta eftir kirkju-
gripurn, því Þjóðminjaisafninu er
falið að hafa eftirlit með kirkju
gripum. — Við erum að taka
svolítið upp það sem Matthía^
Þórðarson gerði, sagði Þór.
Hann skráði alla kirkjugripi á
árunurn 1910—1920. Og nú er-
um við að lít-a eftir og athuiga
hvort eitthvað vantar og hefur
gengið úr sér. Og reynum að
hafa upp á því sem merkilegt
er og hefur skemmst af vanig'á
eða slysnii.
— Afmæli
Framhald af bls. 17
í iþas'su sambanidi, að stöðuigt er
verið að tala um haig Auist-
fjiarða, málefni Veistfjarða eðia
sénstöðu Narðurlanidis í himum
ýmisu átthaigaifélöiguim oig raiumar
aniraar's 'staðar líkia, þeigar rætt er
uim niauiðisyn hiimna ýmisu fram-
kvæmida. Þá hafur mér stundum
kornið í hiuig, hversu menn eru
óigjarm.ir á að tala uim miáiefni ís-
lanidis eðia hag íis'ieindiiiniga. Þalð er
eiirus og meinn iglieymi því, að við
eirum aillir fyrst og fremst ís-
lenidiimgar.
— Stumdium, þagar vel hefur
iegið á 'þér, hefur þú kounið frarn
metð nýsrtiárlegar hiuiglniyndir í
bamlkamiálum, sean þú telur að
geti failiið í sér varanlaga lauisin í
paninigamiáiumiuim.
— Mér ar emgim lauimumg á því,
að á síðiari árum hefur verið að
þróasit mieð mér sú isíkioðun, að
við ættuim að láta fara fram
mjöig nátovsamia athuigun á þvi,
bvort ekki væri möigu.ieiki é því
að gera ísland að alþjóð'legum
gjialdieyrismiarkaði eins og t.d.
Sviise.
Ég er akkii atð fara þa-TOia með
tómt miá;l. Á ferðuim miíniuim er-
lanidis hef ég hitt miarga merka
oig milkiihæifla fjármáiamieinin, siam
hafa bent mér á, að vagna lagu
lanidlsims væ-ri íslanid rmjög heppd-
lletgt tiil slíkra alþjóðleigra petn-
iimgaviðskipta. En tsiand og ts-
iamdiimgair nijótia mdklu meira
traiusts oig álits á alþjóðlegum
vattvanigi fyrir manntun, ihteil-
brigt stj'ómiarfar og áreiðanleik
í viðlsikiptum en menn gera sér
almiaranit gneiin fyrir.
En til þass áð slífcir hlutir sem
iþasisdr séu miöguilagir, vei'ðum
við að <afniema aliar hömlur,
ihrverju ruaánii sam niefmaist, um
kauip og sölu eriemds gjiailideyriis
hiér í þessu iaindi. Menm edigá að
geta komdð og farið mieð hvaföia
laglagan gjialdieyri sam er eða
átt hainin inini án -allra takmiank-
aima um uipphæð. T.d. ef einlhver
útlenidáinigiur vóll iaggljia hér inn
$10 millj., þá á haimn að geta átt
þamin reikminig hér og tiafcið út úr
homiuim hiveiraær sem er, án sikrif-
fimnis'bu eða umisékraa til eiiras eða
raeinis. Sama á að gilda um lands-
mienn sjiáifia. Við eigum að geta
farið og komið með eiras máikiinin
gjaldeyri og víð viljium. Þetta
þýðir, að ísianzka króniain verður
aigjörlega frjáls (bcinvertible).
Enn fremur tel ég, að þagnair-
skylda bankanna eigi að ver'a
miklu betur tryggð með laga-
ákvæðum en nú er.
Ef þetta yrði framkvæmt,
hyigig ég, að hér yrði erlemt fé
ávaxtað svo skipti millj arðatug-
um, íslenzkir bankar þyrftu að
greiða litla sem enga vexti af
þessu fé, sem hægt yrði síðan
að ávaxta á innlendum og ertend
um lánamörkuðum. Tekjunum
af þessari starfsemi mætti svo
verja til þess að útvega mjög
ódýrt rekstrarfjármagn til þarfa
atvinnuveganina og til fram-
kvæmda þjóðarinnar.
Ég er viss um það, að hér sé
um svo stórkostlegt hagsmuna-
mál að ræða fyrir þjóðina, að ef
vel tekst til og rétt að farið um
framkvæmdiraa, mundi þetta
gefa þjóðinni tekjur sem myndu
fyllilega jafnast á við tekjur af
útflutningsgreinum, sem nú eru
taildar mjög veigamiklar hjá
þjóðiinmi.
— En svona um þjóðmálin al-
rnennt, Jón?
— Ég vil aðeins segja það, að
það hefur einkennt of mikið
störf Alþingi-s að mínum dómi,
að andstæðingurinn hafi alltaf
rangt fyrir sér, Ég tel það mik-
inn galla í landinu, sem telur sig
vöggu þinigræðisins, að það skuli
teljast til algjörra undantekn-
iragia ef frumvarp eðia tillögur aind
stöðuflokka ríkisstjórna á hverj-
um tíma ná samþykki, Ég held,
að það væri öllum hollt, ef slí’k
afstaða væri tekin til gagngerrar
enduns'koðunar og menn sneru
sér heldur að því, að leysa vanda
mál þjóðarinnar með samistilltu
átaki og komá sér saman um far-
sælia laiuisn, í stað þess að láta
það ráðb. úrslitum, hver eigi
hugmyndina.
Þá vil ég gjarnan benda á, að
hjá mér ríkir nokkur uggur sem
fer vaxandi, að við gerum of
mikið af því, að láta ýmis konar
ráð og nefndir stjórna málefn-
um þjóðarinnar. Slíkri tilhögun
fylgir ofboðsleg skriffinraska og
skýrsl'Uigerð, sem virkar sem hem
ill á athafnaþrá og starfsgetu
ein®taklingsin8 og getur endað
með einhverju allsherjar lands-
föðurlegu skrifstofuaLræði. —
Hamingjan forði oss frá slíku.
Líf og velferð þessarar þjóðar
liggur að minum dómi í því, að
hvetj-a, og efla einstaklinginn til
dáða og athafna — ekki boð og
bönm — heldur frelsi og skyn-
samleg fyrirgreiðsla.
— Og að lokum, Jón?
Það gengur mikið á hjá
æskufólki um þessar mundir —
sumiir eru í uppreisnarhug og
hafa mikinn hávaða og læti í
frammi og sjást lítt fyrir. Ekki
ætla ég að mæla bót lögbrjót-
um og yfirgangsmönnum hvort
heldur þeir eru ungir eða gaml-
ir. En ég held nú samt að margt
af þessu brölti ungs fólks nú á
tímum megi flokka undir það,
sem kallað var þegar ég var
ungur — ærsM og prakkaraskap-
ur — og slíkt eldist af flestum
þegar þeh’ eru komnir sem kall-
að er til vits og ára.
Persónulega hefi ég mikla trú
á æsku landsins, hún er frjáls-
lynd, tápmikil og hjá herani rík-
ir mibil réttlætiskennd — við
skulum ekki ganga fram hjá
þeirri staðreynd.
í starfi mínu hefi ég haft
miikil samiskipti við ungt fólk og
hefur það oft vakið aðdáun mína
hin ötula og dugmikla barátta
ungu kvennanna — hve mikinn
þátt þær eiga í því, með ósér-
plægni, sjálfsafneitun og dugn-
aði að hjálpa til að vinna fyrir
og byggja upp heimilin, sjá fyr-
ir börniuinium t.d, meðain eigin-
menn þeirra Stunda nám og geta
lítið sem ekkert siininit tefcjuöfl-
uninni. Hlutur þessa kvenraa
verður aldrei oftalinn eða of-
metiran.
Það þarf því áreiðanlega ekki
að hafa neinar áhyggjur af því,
að æska þjóðarinnar sé ekki vax-
in þeim vanda að taka við stjórn
þjóðarbúsins þegar þar að keni-
ur. Halldór Blöndal.
FYRSTU tónleikar Sinfóníu-
hljómsveitarinnar á starfsárinu
1970—71 verða haldnir í Há-
skólabíói fimmtudaginn 1. októ
ber og hefjast klukkan 21.00.
Stjórnandi er Uri Segal, einn af
fremstu hljómsveitarstjórum af
yngri kynslóðinni, sem vakti
mikla hrifningu fyrir stjórn
hljómsveitarinnar á Listahátíð í
sumar. Einleikari er einnig ísra-
elskur, Joseph Kalichstein,
píanóleikari. Hann hélt sína
fyrstu tónleika í New York 21
árs að aldri og hlaut frábæra
dóma gagnrýnenda, sem töldu
hann fæddan „músíkant“ og
líktu honum við Horowitz. Héð
an fer Kalichstcin til London,
þar sem hann leikur á laugar-
dag með Sinfóníuhljómsveit
Lundúna. Á efnisskrá tónleik-
anna eru sinfóníur eftir Mozart
og Sibelius og píanókonsert eft-
ir Mendelssohn.
Á þessari mynd sést Uri Se-
gai á æfingu með hljómsveit-
inni í Háskólabíói, en myndina
tók Sveinn Þornióðsson.
— Túristar
Framhald af bls. 12
hefur tekið á móti þessum við
dvalarhópum og öðrum er-
lendum ferðamannahópum,
sem panta mat fyrirfram, und
an farin þrjú sumur. Á borð-
um var lúða og hangikjöt og
ekki annað að sjá en ferða-
fólkinu fél'li maturinn hið
bezta í geð.
— Þegar heimsborgarinn
úr milljónaborginni er kom-
inn upp í sveit á Islandi,
sagði Ingólfur — vill hann
finna einhvern mun á þvi og
heima hjá sér. Hann væntir
þess, að hér sé flest öðru-
vísi, og hann vill það. Ferða
menn sem koma til Islands
hafa áhuga á sérkennum
landsins, og þeir láta í ljós
áhuga á að bragða íslenzkan
mat. Þvi væri annað hrein-
ustu svik.
Ingólfur sagði að það væri
sín reynsla, að bezta ráðið
til að afla tekna og viðskipta
væri að stilla verðinu í hóf.
Þessi veitingarekstur á
Flúðum hefur ekki síður ver-
ið hreppnum í hag, þvi að
þjónusta við ferðamenn sfcap-
ar atvinnu og enda hafa
ferðamenn fært sveitinni
býsna góðar tekjur. Ingólfur
kvaðst muna umferðina mesta,
er 405 máltíðir voru afgreidd
ar á rúmri klukkustund. Þó
hefur staðurinn sem slíkur
aldrei verið auglýstur upp,
heldur miðast við hópferðir
eingöngu.
Framleiðslustúlkurnar
ganga þarna um beina í ís-
lenzkum búningum og vöktu
almenna aðdáun gesta. Líkast
til eru þær mest mynduðu
stúlkur á íslandi.
Vert er að geta þess
að byggingaframkvæmdir
standa yfir á Flúðum til að
bæta enn aðstöðuna til að
taka á móti ferðamönnum. Til
þeirra framkvæmda safnaðist
hlutafé innan hreppsins og
koma þær framkvæmdir því
til með að skila hreppsbúum
nokkrum hagnaði, þegar allt
er komið í kring.
Erfitt er að segja til um,
hvað ferðamönnunum þótti
mest til um. Sennilega hvera
svæðið við Geysi, — eða Gull
foss eða jafnvel Skálholts-
kirkja. Hrifningin var ósvik-
in yfir öllu sem fyrir augu
bar og ákaflega þótti mér
ólíkt því, að fara þessa ferð
með útlendingum, samanbor
ið við landa mina. Við tök-
um alla þessa fegurð sem
ósköp sjálfsagðan hlut, ök-
um eins greitt og vegirnir
leyfa, brosum umburðarlynd
og eilítið ánægð við Gullfoss,
eða förum til Þingvalla af þvi
það er svo mátulega langt.
Einhvern tíma í ferðinni
hafði ég spurt frú Eckman,
hvað henni þætti einna mest
til um. Hún kvaðst ekki
treysta sér til að kveða upp
úr með það. Rétt í ferðalok
bankaði hún i öxlina á mér.
— Það er ekki það, að ég
sé búin að átta mig á því,
sagði hún. — En þó veit ég
hvað mér finnst stórkostleg-
ast af öllu. Að þið skuluð
hafa getað hagnýtt ykkur
svona feiknarlega erfitt land.
Að geta byggt upp menningar
þjóðfélag — jafnvel velferð-
arþjóðfélag — það finnst mér
mikið afrek, eftir að hafa far
ið þessa ferð og séð við
hversu ótrúlega erfiðleika þið
hljótið að eiga við að glíma
um margt.
H.K.
^
7 „ENGINN
I VERÐUR
I LENS"
MEÐ
I