Morgunblaðið - 04.10.1970, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 04.10.1970, Blaðsíða 12
12 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. OKTÓBER 1970 FRÁ Katadal að Tjörn á Vatns- mesd er klukfcustuindar gatngur. Á þessari leið er fagurt um áð litast í góðu veðri. En Friðrik Siigurðssan hefur víst hugsað um anmað þegar hann var leiddur á fund sýslumanns vor- ið 1828. Katadalur er enn í byggð. Eftir honum renmur Kata- dalsá. Stór foss er neðst í henni og kemur í veg fyrir laxagöngur. Skammt fyrir neð- am fossinn remour áin í Þor- grímsstaðaá í samnefndum dal nokkru summam við Katadal. Þegar ámar koma saman heita þær Tjamará. Við sitjurn í stofunni að Tjöm og tölum við séra Robert Jack og konu hans um það sem á dagama hefur drifið. Hann er talsvert upptekinn af því, að fyrir tveimur ámm f undust tvær fágætar bækur í kirkj- unni að Tjörn, Nýja testa- mentið frá 1644, gjöf frá Þor- steini nokkrum Eiríkssyni til kirkjumnar 1739 og Biblían frá 1747. Séra Robert minmist á Illuga- staði og Himdisvík, kallar séra Sigurð Norland skáld og sér- kenmilegam gáfumann. Hamm siegir, að þeir hafi setið hér inni í skrifstofumni og þýtt Ólaf liljurós á ensku. Þýðing- in er í kvæðabók séra Sigurð- ar. Séra Robert segir, að það hafi verið skemmtilegt verk að þýða Ólaf liljurós með Sig- urði í Hindisvík: „Olafr rode by mountains dim Dazzles him puzzles him.“ Mér vom þessar linur minm- isstæðar frá því Gurnnar Nor- land las þær fyrir mig skömmu eftir að bókim kom út. Þá var gamam að lifa. Þær kölluðu fram í Gunmari menmtað við- horf hans og græskulausa og sérkennilega glettni. ★ ★ Nú er að segja frá því, sem bar á góma í samtalimu við séra Robert. Hanm kvaðst fyrst hafa komið til íslands með Brúar- fossi frá Leith 1936 til að leið- beina Valsmönnum í knatt- spymu. Þá var hanm aðeins 23ja ára garmall. Hamn ílentist ekki hér á landi í það skipti, en fór aftur utan eftir tvo mánuði „því mér leiddist. Hér ríkti eymd. Allt fimmtíu til humdrað ár á eftir tímamum. Ástandið óeðlilegt, búðimar áberandi tómar, að minnsta kosti miðað við það sem ég vandist í Skotlandi." Hann stóð lengi fyrir utan Soffíubúð í Austurstræti og sá ekkert í glugganum nema tuskur. Anna Valdimarsdóttir frá ísafirði. ung stúlka, rauðhærð og falleg, kom út og horfði stórum aug- um á þeminan uiniga aðkomu- mann. „Hvað er að gerast hér,“ spurði Robert Jack auðvitað á ensku. „Við erum að selja efnd,“ sagði umga búðarstúlkan. „Ha, hvað, efni?“ endurtekur umigi Skotinn undraedi. „Já í kjóla,“ segir búðarstúlkan. Hanm leit þá jmin, en sá aðeins nofckra stranga í hillumum. Það var allt og suimt. En hún talaði gó'ða ensku og það var bót í máli. Hann segir, að þá hafi emginn gjaldeyrir verið til í lamdimu og allir hafi ætlað að rífa af homum þessi fáu pund, sem hamn var með í vasanúm. í Bierings-verzlun voru seldir pottar og pömraur. En til m.arks um það með hve hastarlegum hætti kreppam hafði lagzt á ís- lenzkt bjóðlíf sá hamn ekki nem.a fimm eða sex potta, svo að honum datt í huig að huing- ursraeyð ríkti í lamdinu. Auð- vitað voru ávextir hvergi á bóöstó 1 um. Robert Jack kom með eplakassa. En hann var ekki fyrr kominm til lamdsims en hringt var til hans; það var kaupmaður í bæraum: „Viltu ekki selja kassanm?“ spurði haran. „Það kæmi sér vel að geta látið sjúkliraga fá eplin.“ Hamin seldi kassamin fyrir stór- fé, að homum fanmst. Homum leið eims og m.iUjómamærimgi — mitt í kreppunmi. Fyrsti ís.lemdinigurinn, sem Robert Jack sá, var Matthild- ur Matthíasdóttir. Þau hittust á miðdlsfundi í Glasgow. Það var samstarfsmaður föður hams, sem hélt þeranan fumd. Faðir ha.ns komst í álnir. Harnm var byggingameisitari, en missti mest af au'ðæfum sdnum vegna .sérkeranilegs og afar sjaldgæfs eiginleika, þegar Skotar eiga í hlut: honum hélzt ekki á pen- inguim. Þeir hripuðu um greipar haras, em fyrir því mun hafa verið sú ástæða, að hann féfck sraert af heilablóð- falli, sem átti eftir að koma niður á erfimigjuraum með þeim hætti að haran var næstum eigraalaus, þagar hanm dó. Móðir séra Roberts Jacks hefur búið hjá prestshjómuiraum að Tjörn umdamfarim tvö ár. Þegar við hittuim han.a var ekki araraað að sjá en húm yndi sér vel. Hún eir létt koma í fasti, sýnist ákve'ðim, hlý umdir sikelinni. Það lifnaði heldur betur yfir hemmi, þegar húm frétti, að ég hefði talað við Heath, forsæitisráðherra Breta, ég tala mú ekki um þegar hemmi hafði verið skýrt frá því, að Morguinblaðið berðist gegm sósí- ali.sim,a, telur þó að sú árátta sé fremur lítils virðá, þar sem þjó’ðmýting blasi alls staðar við og eimstaiklinigslhyggja eigi í vök að verjast. „Hún er af gamla skólamum," segir soraur henniar. „Hún er 87 ára, sam- tíðamaður Viktoríu drottnimig- ar og Forsytheanraa." Mary Jatík hefuir leragst af setið í kvemraade'ild miðlstjómiar skozka Ihaldsflofcksins, en það hefur þó efcki spillt umburðarlymdi henmar: „Wilson gerði allt, sem hamm ga.t fyrir Bre'tland," segir hún. „En hanm átti í vöfc að verjast, tímamiir voru honum andsmúnir.“ í amda þessiara orða gömlu koraunnar hefur séra Ro'bert Jack unmið og vel farraazt. Af- staða móður hairas hefur orðið horauim til gó'ðs og blesisuniar. ★ ★ Þeigar hanm kom um borð í Brúarfoss í Leith 1936 sá hann eran Mattlhildi Mattihí.asdóttur. Hún var sjóveik eins og flestir aðrir íslendingar. Það vakti athygli hams, að fólk af vík- inigaættum skyldi vera svo sjó- vei'kt. Víkinigamir lágu eins og hráviðd um allt skip. Honum þótti ísleradimgar lokaðir, jafn- vel fráhriindandi og óblíðir á manminn hver við anmam, þamig- að til gíðasta kvöldið: þá slógu þeir upp veizlu og urðu fyrir tilstilli Bakkusar að einmi fjöl- s'kyldu. Þetta kom Robert Jack á óvart; hamm hélt að þsi*r mumdiu drekka einir sér. En það var sfður en svo. í miðri dryfckjur.ni sá harnn karl- menn kyssast í fyrsta sinn. Það þóttt honum eimkerandleg sjón. „Nú kanm ég því vel eins og mörgu öðru, seirn ég hef vanizt á Islandi. Við sókraar- niefradarfoiTnaðurinn hér kyss- uimist alltiaf þegar við hittumist.“ Robert Jack bjó hjá Guð- rúnu, ekkju Eggertis P. Briems í Tjarraargötu 28, þar sem Gunnlaugur ráðumieytisstjóri á nú heirraa. E.itt kvöldið þegar hann var nýkoimiinin hieim komu nokkrir strákar úr Val, börak- uðu upp á hjá horauim og spurðu Prestshjónin á Tjorn ásamt dóttur sinns. eftir horaum. Það var ekki sdður í Skiotlan/di að bjólða mön'ruuim iran eftir klufckan tíu á kvöld- iin. Þá sögðuþeir: „Erfcu kamnski rraeð stelpu hjá þér?“ Þetta sám aði Robert Jack og hamm átþi erfitt mieð aið fyrirgefa það. Telpu í Tjamargötummi kiom þessi útlemdingur eimíkeninilega fyrir sjónir. Hún skildi ekki hvers vegraa hann væri Skoti. Það orð hafði hún aldrei heyrt á 'göturani. Svo húm segir við föður siinm í barnslagri ein- lægrai: „Pabbi, hvers vegna er Robert Jack skoti, en ekki and- 3kioti.“ Presturinn að Tjöm hlær, þegar hann rifjar upp þe»si orð. Svoraa húrnor líkar hon- um. Og víst er að íslemzk fymdrai er horaum ©kki fram- aindi. Nú hefiur hainn gengi'ð í lið geign aradsikotanium. „Og stundum hef ég staðið amid- spæmis homum. Það giera allir eim/hvem tíma á ævionirai. Það eru til góðir amdiar og vomdir. Ég kanm betur við miig hjá þeám góðu — em er óhræddur við bimia. Það er mikið af vomd- um öradum í Suður-Amieríkiu. Ég var ekkiert hiissa á þyí, hvernig þeir ætluðu að fara með Bobby Moore, ég hafði kyranzt þeiim. Menmingin í Suð- ur-Am©ríku er á lágu stigi. Óttinm skapar hatur, Ef eiinihver á betri hatt em airaniar, þó ekki sé meira, verður hann sikpt- spómn hatuirsfullrar öfundar. Allir eru bræddir við kirkjuma og vald henmar. Þó hitti ég eragam, sem er hræddur við guð. Til að brjóta vald kirkjumraar á bak aftur, hafa þeir gerzt skæruliðar og/eðla kammún- istar. Aðigerð'ir þessara skæru- liöa kalla svo á nýj'am ótta. Það er ekki betri ótti en himm. Hér kvarta allir urndain sköttum og dýrtíð, en samt er hver maður frjáls og rauraar koraumgur í sírau ríki, bvað seirn méðir min seigiir. Það var frelsið, siem dró mig til íslands, ekiká konur,“ segir séra Robert Jack. Haran segist ekki hafa haft raeiran ábuga á komum, þegar hamm kom hiinigað fyrst. En nú er komu hams raóg boðið. Hún skýtur iran í saimtalið þesisari lævísu setniinigu: „Haran hefiur samt efcki látið sér næigja eiraa ísilemzfca fconu, heldur tvær.“ Þar rraeð fékk klerkur um aninað að hugsa. Aúðvitað er haran varaastur því að hafa síð- asta orðið í stólraum, em svo varð ekki í þctta skipti. ★ ★ Séra Robert víkur að öðru. Hanm setgir að haran hafi lært grísku og latínu í Skotlandi og það hafi hjálpað sér ttl að læra íslenzfcu. Þó kveðst bamn sturnd- uim bafa átt í erfiðleikium fyrst í stað, til að mynda í veizlu hiá hefðarfr i einrai í Reykja- vík. Heimia í Skotlaindi var hann vanur að fara úr veizl- uim kl. 10—10.30. Haran stóð því upp uim það leyti og vildi ©kki haldia vöfcu fyrir fólkinu. Hamn sae>ir því við konuma á íslenzku: ,,Ef ég fer seimraa, kemist ég ekkii iimn i húsiið til Briemis. Þá verð ég að sof'a mieð þér í nótt!“ Komiam broisiti. Líkleigia hefur húin haft sjötta sikilninigarvit- ið. Kanraski að hún hafi kumm- að erasiku nóigu vel til að láta sér hvergi breg'ða, a.m.k. var hún veraldiairvöm, því a@ Roibert Jaok fór eimiri heiim í það skipti — og enigimm móðigiaðist. Á þessuim árum fór barnrn oft á Hótel Borg eftir kmiattspymu- æfini'rar. Sat með bók oig hlust- aði á ensika dairaslagahljómsveit Jack Quierarast — alltaf tómt hús. Aðeins eiran O'g eimm mað- ur strjálaðiist iran eftir níu- bíó, t.a.m. Guðjón Eiinarsis'an í Víkirag. „Mig furðaði á því, að haran bauð alltaf nýrri oig nýrri d.ömiu í kaffi á Borginni. Bg var fariran að velta því fyrir mér, hvort ég hefði hafraað á Thaiti!“ Jóhiainnieis á Borg kom eitt s'inn til Robetrtis Jacks og siaigöi: „Þú ert alltaf eimm.“ Svo talaði haran oft og lenigi við hann, sagði homiuim frá tuskirau við Rússa og glímufcepprai í Evrópu og Arraerífcu. „Jóbamm-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.