Morgunblaðið - 01.05.1971, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. MAl 1971
Útgefandi hf. Árvekur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraidur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur KonráS Jónsson.
AðstoOarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Ritatjóm og afgreiðsla Aðalstraeti 6, sími 10-100
Augiýsingar Aðaistræti 6, sfmi 22-4-80.
Áskriftargjaid 196,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasöiu 12,00 kr. eintakið.
FYRSTI MAÍ

Borgarmál
eftir Birgi fsl. Gunnarsson
Á MIKLATÚNI, þar sem smám saman
er að mótast stærsti skrúðgarður borg-
arinnar, verður staðsett ein stofnun,
sem nú er langt komin í byggingu. Það
er myndlistarhúsið, sem risið er við
Flókagötu.
í Reykjavík hefur lengi verið nauð-
syn á slíku húsi. Listamannaskálinn
gamli við Kirkjustræti var í notkun
mun lengur en hlutverki hans var sam
boðið og önnur salarkynni hér í borg,
þ.m.t. bogasalur Þjóðminjasafnsins,
hafa alls ekki uppfyllt þá miklu þörf á
sýningaraðstöðu, sem hið ört vaxandi
myndlistarlíf í borginni hefur kallað á.
Árið 1968 hóf Reykjavikurborg að
reisa myndlistarhúsið á Miklatúni í
samvinnu við samtök listamanna og er
nú svo komið, að fyrsti áfangi þess
verður væntanlega tekinn í notkun á
hausti komanda. í húsinu verða tveir
sýningasalir. Öðrum salnum er ætlað
að skapa aðstöðu til að kynna borgar-
búum myndverk, sem eru í eigu
Reykjavíkurborgar og ekki eru þegar
aðgengileg úti við eða í stofnunum borg
arinnar, sérstaklega þó verk eftir Jó-
hannes S. Kjarval, en húsið verður
tengt hinu mikla framlagi hans
til myndlistar á íslandi. Reykjavíkur-
borg á nú þegar verðmætan sjóð lista-
verka, sem ekki er aðstaða til að borg
arbúar fái að njóta eins og eðlilegt
verður að teljast.
f hinum salnum á að verða aðstaða
til listsýninga, og hvers kyns kynningar
á lista- og menningarstarfsemi, sem eðli
legt þykir að þar fari fram. Þá er og
ráðgert að í húsinu verði málverka-
geymsla og í göngum hússins verði að-
staða til að sýna höggmyndir. Veitinga
stofa verður í húsinu og aðstaða til úti
veitinga í tengslum við garðinn. Garð-
yrkja borgarinnar kemur og til með að
hafa bækistöð í húsinu, bæði vegna
skrúðgarðsins á Miklatúni og annarrar
garðyrkjustarfsemi, sem borgin hefur
með höndum í hverfinu.
Samkvæmt framkvæmda- og fjáröfl-
unaráætlun borgarsjóðs er ráðgert, að
í lok þessa árs muni 55 milljónum
króna hafa verið varið til hússins.
Borgarráð hefur nýlega samþykkt
reglur um húsið, sem settar hafa verið
í samráði við stjórn Bandalags íslenzkra
listamanna. Samkvæmt þeim reglum er
rekstur hússins í höndum sérstakrar
hússtjórnar, sem starfar undir yfirstjórn
borgarráðs. Hússtjórnin er svo skipuð,
að í henni eiga sæti borgarstjóri eða
fulltrúi, sem hann skipar í sinn stað
og tveir menn kjörnir af borgarráði til
fjögurra ára í senn.
Hinn almenni sýningarsalur hússina
verður undir stjórn sérstaks sýningar-
ráðs, en í því eiga sæti auk hússtjórn-
ar fjórir fulltrúar, sem Bandalag ísl.
listamanna skipar til fjögurra ára. —
Stjórn sýningarráðs á salnum verður í
því fólgin, að ráðið ákveður, hverjum
skuli heimilað að halda þar listsýning-
ingar og hve lengi. Ennfremur skal sýn
ingarráð ákveða, hvort og hvenær skuli
heimila afnot salarins til annarra nota,
t.d. til tónleikahalds, upplestra eða
annarrar áþekkrar starfsemi.
Eins og fram kemur í þessum reglum
eru það fulltrúar frá samtökum lista-
manna, sem haft geta úrslitaáhrif á
til hvaða nota hinn almenni sýningar-
salur verði og hverjir muni geta sýnt
þar. í reglunum er hins vegar ákvæði
þess efnis, að telji aðili sér ranglega
synjað um að fá salinn til afnota eða
einhver þeirra, sem sýningarráð skipa
telji, að ranglega hafi verið synjað um
afnot og getur þá hlutaðeigandi óskað
þess við borgarráð, að slík ákvörðun
verði endurskoðuð. Ef borgarráð telur
rök fyrir slíkri ósk, skipar það tvo
men.n sérstaklega til að fjalla um þessa
ósk ásamt þeim, sem fyrir eru í sýn
ingarráði. Ef meirihluti sýningarráðs,
þannig skipað telur óskina á rökum
reista, getur það leyft umrædd afnot,
en ef meirihluti er andvígur er ekki
unnt að leyfa afnotin. Þessar reglur um
afnot hins almenna sýningartsalar mið-
ast fyrst og fremst við það, að samtök
listamanna sjálfra geri þær kröfu um
listgildi, sem uppfylla þurfi til að fá
salinn til afnota fyrir sýningar, en
hins vegar gert ráð fyrir ákveðinni
málsmeðferð, ef ágreiningur kemur upp
um einstakar ákvarðanir, sem t.d. gætu
byggzt á kreddubundnum sjónarmið-
um um ágæti ákveðinnar ste-fnu í list-
um.
Starfsemin í hinu nýja myndlistar-
húsi á að verða lyftistöng listalífi í
borginni og þar á að verða vettvangur
eldri sem yngri listamanna, sem þurfa
að koma list sinni á framfæri við al-
menning. Húsið á að geta stuðlað að
blómlegu menningar- og listalífi í borg
inni.
Þegar myndlistarhúsið á Miklatúni
verður fullgert, bíða fleiri verkefni ó-
leyst. Á sviði menningarmála eru nú
tvö brýn verkefni, sem bíða úrlausnar.
Annað er bygging nýs aðalsafns fyrir
Borgarbókasafnið, en hitt er bygging
Borgarleikhúss í samvinnu við Leikfé-
lag Reykjavíkur.
Iðgjaldatekjur líf-
eyrissjóða 520 millj. kr.
Á 1. maí, hátíðisdegi verka-
lýðsins, er að þessu sinni
rík ástæða til að líta yfir far-
inn veg og athuga, hvernig
launastéttunum hefur vegn-
að á undanfömum misiserum.
Eins og allir vita, var tíma-
' bilið frá 1967—1969, þjóðinni
mjög erfitt, og það kom að
sjálfsögðu fram í skertum
l'ífskjörum alls almennings
og alvarlegu atvinnuleysi
meðal landsmanna í fyrsta
sinn í tvo áratugi.
í ársbyrjun 1969, var
ástandið þamnig, að atvinnu-
leysi var mjög mikið, þúsund-
ir manna um allt land höfðu
ekki atvinnu á fyrstu vikum
þess árs, og gemgisbreyting,
sem framkvæmd hafði verið
í nóvember 1968 leiddi óhjá-
kvæmilega tiil verulegrar
verðhækkunar á nauðsynja-
vörum almennings. Ríkis-
stjómin, Alþýðus'amband ís-
lands og Vinnuveitendasam-
band fslands komu sér sam-
an um ákveðnar aðgerðir til
að vinna bug á atvinnuleys-
tnu og atvinnumálanefndir
voru settar á stofn í öllum
kjördæmum landsins, en At-
vinnumálanefnd ríkisins
veitti á því ári lán að upp-
hæð um 350 milljónir króna,
sem stuðluðu mjög að því að
örva atvinnu og framkvæmd
ir í landinu.
Nú rúmum tveimur árum
síðar er ástandið þannig, að
atvinna er nú næg um allt
land og víða er skortur á
vinnuafli. Launþegar hafa
bætt mjög hag sinn og er tal-
*ið, að kaupmáttur meðal-
kauptaxta verkafólks hafi
aukizt frá 1969 um 16%—
17%, en kaupmáttur atvinnu-
tekna og ráðstöfunartekna
um 20% eða meira. Er þetta
ótrúlega mikil breyting á
svo skömmum tíma og stað-
festir, að stjómarvöldin hafa
brugðizt á réttan hátt við
erfiðleikum fyrri ára.
Þannig eru viðhorfin nú,
þegar launþegar í landinu
halda hátíðlegan 1. maí, há-
tíðisdag verkalýðsins, að lífs-
*kjör alls almennings eru orð-
in mjög svipuð og þau urðu
bezt á árinu 1966 og framan
af ári 1967, áður en áföllin
fóru að marki að segja til
sín. Á síðastliðnu hausti
gerði ríkisstjómin sérstakar
ráðstafanir til þess að koma
í veg fyrir, að ný verðbólgu-
þróun eyddi þeim ávinning,
sem launþegum og lands-
'mönnum í heild hafði tekizt
að ná. Verðstöðvunin hefur
tryggt batnandi lífskjör, og
hún hefur veitt svigrúm til
þess að takast á við þau
vandamál, sjm fylgja þeirri
velmegun, sem nú er í land-
inu.
Á 19. landsfundi Sjálfstæð-
isflokksins, sem nýlega er
lokið, var fjallað um viðhorf-
in á vinnumarkaðnum og í
stjórnmálayfirlýsingu lands-
fundar segir m.a.: „Efla ber
skilning á því með aðilum
vinnumarkaðarins að raun-
hæfar kjarabætur verði bezt
tryggðar með aukinni fram-
leiðslu, framleiðni og bætt-
um viðskiptakjörum og jafn-
framt stöðugu verðlagi. Til
þess að jákvæður árangur
náist á þessu sviði, er vinnu-
friður grundvallarnauðsyn.“
Ennfremur segir í stjómmála
yfirlýsingu landsfundar:
„Stuðlað verði að því, að að-
ilar þessir komi á með sér
rammasamningum um sam-
starfsnefndir með aukið at-
vinnulýðræði í huga. Áfram
verði unnið að vinnurann-
sóknum, hagræðingu og hag-
kvæmni í rekstri fyrirtækja
auk hvetjandi launakerfa,
sem mun, ásamt frjálsum
samningum þessara aðila,
stuðla að réttlátri skiptingu
þjóðartekna.“
Fengin reynsla hefur kennt
okkur að ganga hægt um gleð
innar dyr. Þessari þjóð mun
vegna vel í framtíðinni, ef
og þegar hinir ýmsu hags-
munahópar í þjóðfélaginu
gera sér grein fyrir því, að
við erum öll í einum bát, að
hagur launþega er undir því
kominn, að hagur atvinnu-
fyrirtækjanna sé góður og
að það eru hagsmunir at-
vinnufyrirtækjanna, að fólk-
ið í landinu búi við góð og
lífvænleg kjör. Beggja hagur
og þjóðarbúsins alls, er, að
kjarabætur haldist í hendur
við eðlilega framleiðniaukn-
ingu atvinnuveganna.
Nú er stundum spurt, hvað
við muni taka að loknu verð-
stöðvunartímabilinu 1. sept.
n.k. Það er að sjálfsögðu
þeirrar ríkisstjórnar, sem við
tekur að loknum kosningun-
um í júní að marka stefn-
una að verðstöðvunartímabil-
inu loknu. Hitt er ljóst, að
framvinda mála verður mjög
undir því komin, hvernig
verkalýðssamtökin bregðast
við, Ef ábyrgð og heilbrigð
skynsemi ráða ferðinni þarf
þjóðin ekkert að óttast.
AÐALFUNDUR Landssambands
lífeyrissjóða var haldinn að Hót-
el Sögu föstudaginn 23. þ.m., en
aðalfundir sambandsins eru
haldnir annað hvert ár. Fundinn
sóttu fulltrúar 26 lífeyrissjóða,
en aðildarsjóðir sambandsins eru
nú 49 sjóðir.
Formaður landssambandsins
Bjarni Þórðarson, trygginga-
fræðingur, flutti skýrslu stjórn-
ar. Kom þar fram, að áætlaðar
iðgjaldatekjur allra lífeyrissjóða
landsins hefðu numið um 520
millj. kr. árið 1970 og saman-
lagður höfuðstóll hefði í lok þess
árs numið um 3.600 millj. kr.
Þá var gerð grein fyrir baráttu
landssambandsins gegn lögfest-
ingu skyldukaupa lífeyrissjóða á
skuldabréfum veðdeiMar Lands-
banka Islands til fjáröflunar
hiins opimbera húsnæðislána-
kerfis og samkomulagi því, sem
lifeyrissjóðirnir gerðu við rikis-
stjórnina. Samkvæmt samkomu-
lagi þessu samþykkti 31 lífeyr-
issjóður innan sambandsins og
allmargir sjóðir aðrir, að kaupa
skuldabréf veðdeildarinnar fyrir
um 90 millj. kr. á tímabilinu frá
1. maí 1970 til 30. apríl 1971, enda
lýsti ríkisstjórnin því yfir, að
hún mundi fella niður ákvæðið
um skyldukaupin og að sjóðfé-
lagar þeirra sjóða, sem sam-
þykktu kaupin mundu njóta ó-
skertra lána úr hinu opinbera
húsnæðislánakerfi.
Á fundinum flutti Guðjón
Hansen, tryggingafræðingur, er-
indi um þróun eftirlaunamála og
reglugerðir hinna nýju lífeyris-
sjóða. Skýrði hann ítarlega reglu
gerðir þeirra lífeyrissjóða, sem
hafa verið stofnaðir samkv. sam-
komulagi því, sem gert var milli
Alþýðusambandsins og vinnu-
veitenda í maí 1969. Einnig gerðí
hann grein fyrir löggjöf um eft-
irlaun til aldraðra launþega.
Ingólfur Finnbogason, húsa-
smiðameistari, sem átt hefur
sæti í stjórn sambandsins frá
stofnun þess, baðst undan endur-
kjöri, en kjörnir voru til næstu
tveggja ára:
Aðalstjórn: Birgir Isl. Gunn-
arsson, hrl., Bjarni Þórðarson,
tryggingafræðingur, Gunnar Zo-
ega, lögg. endurskoðandi, Gunn-
laugur J. Briem, deildarstjóri,
Hermann Þorsteinsson, fulltrúi.
Varastjórn: Eyþór Þórðarson,
vélstjóri, Tómas Guðjónsson, vél-
stjóri.
Endurskoðendur: Einar Th.
Magnússon, fulltrúi, Þórður Ág.
Þórðarson, fulltrúi.