Morgunblaðið - 11.07.1971, Side 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. JOLÍ 1971
LANDSBANKI Islands hélt í
gær hátífflegrt 85 ára starfsaf
mæli sitt og tók jafnframt í
notkun hin nýju húsakynni,
sem bankinn hefur veriff aff
láta reisa á horni Fósthússtræt
is og Hafnarstrætis. Einnig
var við hátíðlega athöfn í gær
afhjúpaff listaverk eftir Nínu
Tryggvadóttur — mósaíkmynd
á vegg í aðalsal bankans. —
Myndin sýnir þann atburff er
Aðalsteinn konungur afhenti
Agli Skallagrimssyni gullhring
inn yfir langeldana forðum
daga. Sjá baksíðufrétt um af-
hjúpim listaverksins.
Bankastjóramir Helgi Bergs og Jónas H. Haralz ræðast viff og á milli þeirra stendur Baldvin
Jónsson, bankaráðsformaður. Myndin er tekin í herberginu, þar sem vixlar eru metnir og keyptir.
Á veggnum hangir mynd af fyrsta bankastjóranum, Lárusi E. Sveinbjömssyni.
— Ljósrn.: Brynjólfur.
Landsbankinn 85 ára
Á blaðamannafundi í vik-
unni, sem bankastjórarnir
Björgvin Vilmundarson, Jónas
H. Haralz og Helgi Bergs og
aðstoðarbankastjóramir Sigur-
björn Sigtryggsson, Gunnlaug
ur Krisitjánsson og formaður
banikaráðs, Baldvin Jónsson
héldu, kom m.a. fram að fyrsti
bankastj órinn hefði verið Lár
ua E. Sveinbjörnsson, háyfir
dómari. Var hann bankastjóri
frá 1886 til 1893, en þá tók við
Tryggvi Gunnarsson og var til
1909. Tryggvi var fyrsti banka
stjóri bankans, sem hafði
bankastjórastarfið að aðal-
starfi.
Bankastjórarnir sýndu blaða
mönnunum hin nýju húsa-
kynni, sem eru hin vistlegusfcu
í alla 3taði og bæta þau mjög
alla vinnuað»töðu. Nýlega var
fcekin í notkun tölva ein mikil,
sem öll vixlaviðskipti bankans
eru færð inn á. Helgi Bergs
sýndi tölvuna og á hvem hátt
víxlamir væru gataðir á
spjöld. Jónas Haralz gat þess
þá, að nýlega hefði tölva mót
mælt kaupum bankastjóranna
á víxli einum, sm þeir höfðu
allir samþykkt að kaupa. Þeg
ar farið var að aðgæta, hvað
hefði farið úrskeiðis, kom í
Ijós að einn vixilskuldarinn
vár aðeins 18 ára að aldri.
Víxlalögin og þjóðskráin eru
á diskum í tölvunni, svo að
hún mótmælti kaupunum, „Já,
enda er hún þessi löngu búin að
taka öll völd hér“, sagði Björg
vin Vilmundarson, bankastjóri
og benti á tölvuna, en viðstadd
ir hlógu.
Fyrsti vixilll, sem bankinn
keypti var 400 krónur. Var
það mikil upphæð í þá daga og
var hann keyptur af Sigurði
Kristjánsöyni, bókaala, sem
jafnframt var eigandi fyrsta
húsnæðis bankans. Er líklegit,
að þvi er Jónas Haralz sagði,
að afborganir hafí verið leiga
húsnæðiains í Bankastræti. Til
þess að koma bankaruum á fót
fékk hann kr, 10.000 og hálfa
milljón króna í rekstursfé, en
að auki fékk hann heimild til
þess að gefa út 500.000 krónur
í seðlum.
Bankahúsið, sem reist var
1924 var mjög við vöxt, þótt
það hafi fyrir löngu „sprungið“
nú. Bankastjóramir ræddu
nokkuð um það, hvort fólki þá
hafi fundizt það of stórt eða
of mikið til þess kostað, en
það kosfcaði þá um 900 þúsund
krónur. Jónas Haralz kvaðst
ætla að töluverðs stolts haái
gætt, meðal fólks eftir að húfl
ið var risið. Stutt var frá sjálf
stæðisendurheimt landsins eða
aðeins 6 ár og húsið var eins
konar fullvissa fólka um getu
þjóðarinnar ttl að standa á e'iig
in fótum.' Fyrstu árin voru
Hagstofan, Fiskifélagið og lög
fræðistofa til húsa í Landa-
bankahúsdnu ásamt bankanum
sjálfum.
Starfsfólk LandsbEinkans var
um síðustu áramót aiils á land
inu 476. í aðalbankanum og í
Hafnarhvoll, þar sem bankinn
hefur aðstöðu voru um 200
manns og á Reykjavlkursvæð-
inu að auki um 180 manns. í
útibúum utan Reykjavíkur
unnu rúmlega 90 manns.
Afgreiðslur í bankanum, þ.e.
bókfærð fylgiskjöl voru á ár
inu 1970 4.224.000 og hafði
fjölgað um 16,5% frá árinu á
undan. 118 þúsund víxiar voru
keyptir af bankanum og eru
þá framlengingar taldar með.
Lanigflestir víxlar eru ekki
framlengdir. Lögum samkvæmt
þarf hver einawti vixill að fara
um hendur bankastjóra, svo að
augljóst er að þeir eiga eril
saman dag. Árlega koma í við
töl við bankastjórana 12 til 15
þúsund manns og alvanalegt
er að 70 til 80 manns æski við
tals á dag og bankastjóramir
kváðu það „dauðan dag“ ef við
tölin færu niður í 40. Sparifé
í árslok var 4.100 þúsund kr.
og veltiinnlán 1.500 milljónir.
Á blaðamannafundinum var
afhent stutt ágrip af sögu bank
ans og húsnæðismáium hans:
Landsbanki íslands, elzti
banki ísiands, tók til starfa 1.
Bankastjórar Landsbanka fslanðs. Frá vinstri: Sigurbjörn Sigtryggsson, affstoffarbankastjóri,
Björgvin Vilmimdarson, bankastjóri, Jónas H. Haralz, bankastjóri, Helgi Bergs, bankastjóri
og Gunnlaugur Kristjánsson, affstoffarbankastjóri,.
júlí árið 1886. Sá atburður virð-
ist hafa þótt furðulitlum tíðind-
um sæta, þvi að hans var ekki
getið í blöðum, utan einnar lít-
illar auglýsingar. Þó var á það
minnzt nokkm síðar, að mönn
um líkaði ekki gerð og útlit
bankaseðlanna nýju, sem hann
gaf út. Bankinn fékk fyrst inni
í húsi Sigurðar Kristjánssonar,
bóksala, við Bakarastíg, þar
sem áður var ísafoldarprent-
smiðja. Síðar hlaut gatan nafn-
ið Bankastræti og hefur það
haldizt siðan. Samkvæmt reglu-
gerð var bankinn opinn til af-
greiðslu aðeins tvisvar í viku,
tvo tíma í senn. Starfsmenn
voru aðeins tveir, bókari og fé-
hirðir. Starfsemin var lítil í
fyrstu en jókst smám saman.
Eftir 1889 var bankinn opinn
alla virka daga.
Árið 1899 flutti bankinn í
nýtt og vandað hús, sem hann
hafði látið reisa á homi Aust-
urstrætis og Pósthússtrætis.
Húsið teilknaði danskur arki-
tekt, Thuren að nafni, sá hinn
sami og teiknaði holdsveikra-
spítalEinn I Laugamesi. Húsið
var gert úr steini, en innveggir
að nokkru úr timbri. Það var
um 275 ferm. og rúmmál um
2600 rúmm. Samifcímafrásögn
í blaðinu Sunnanfara segir frá
því, að húsið sé hið vandaðasta
og veglegasta hús á landinu,
nokkru minna en Alþingishús-
ið, en miklu fegurra útlits. I
því séu steyptir skápar í veggj-
um með rammlæstum jámhurð
um fyrir svo dýrum og vönd-
uðum, að kostað hafi allt að
750 kr. hin dýrasta, Þá var sagt
frá því, að í húsinu væri mið-
stöðvarhitun, hin fyrsta og
eina, sem þá var til hér á landi.
Þann 25. apríl 1915 varð mik-
ill eldsvoði í Reykjavík og
brunnu til kaldra kola eða
skemmdust mikið 10 hús í mið-
bænum, þ.ám. hús Landsbaník-
ans. Öruggar geymslur björg-
uðu þó öllum verömætum skjöl-
um bankans.
Eftir þeta var starfsemin á
hrakhólum í nokkur ár. Var
hún fyrst í þröngu húsnæði í
hluta af núverandi pósthúsi, en
síðan þar, sem nú er Reykja-
víkurapótek.
Árið 1924 var svo tekið I
notkun nýtt bankahús, sem
reist hafði verið á rústum hins
brunna og hefur hýst starfsemi
bankans síðan. Guðjón Samú-
elsson, húsameistari, teiknaði
það í sama stíl og hið eldra, en
talsvert stærra. Það var um
440 ferm. og einni hæð hærra
en hitt. Eins og það ber með
sér í dag var mjög vel til þess
vandað, má í ýmsu vísa til um-
mæla um hið fyrra og telja
þetta hús eitt hið glæsilegasta
i landinu.
1 brunanum 1915 brunnu að
mestu innviðir úr steinhúsi, er
stóð við hlið bankans á homi
Hafnarstrætis og Pósthússtræt-
is og nefndist Ingólfshvoll, en
þar voru stigar, loft og þiljur
allar úr timbri. Húsið var end-
urbyggt í svipuðum stíl og áð-
ur. Landsbankinn keypti það
1928 og fékk til afnota 1932.
Árið 1938 var byggð stein-
steypt 2ja hæða tengibygging
milli þess og Landsbankahúss-
ins. Jarðhæð hennar og kjallari
voru fellö inn í mitt Ingólfs-
hvolshúsið, um 100 ferm. Auk
þess var byggð álma meðfram
bakhlið bEinlkEihússins og vegg-
ur jafnframt rifinn niður. Varð
veruleg stækkun á afgreiðslu-
salnum við þessa breytingu.
Ingólfshvolshúsið var svo að
öðru leyti smám saman tekið í
notkun fyrir skrifstofur bEuik-
ans. En húsið var gamalt og lé-
legt, allt úr timbri að innan og
brunahætta mikil.
Með lögum frá 1957 var
Landsbankanum skipt í tvær
aðaldeildir, Seðlabanka og Við-
skiptabanka, er hvor um sig
laut sérstakri stjórn. Áður
hafði sá háttur verið á, að deild-
imar voru raunverulega tvær,
en með sameiginlega stjóm og
starfslið.
Við þessa breytingu þrengd-
ist enn í húsakynnum, sem þeg
ar voru orðin of lítil.
Fljótlega voru ráðgerðar nýj-
ar byggingar, en Utið varð úr
framkvæmdum. Stofnun nýrra
útibúa bætti nokkuð úr hús-
næðisskorti Landsbankans.
Með lögum frá 1961 var að
fullu tekið það skref að skilja
að Landsbankann og SeðTabaruk
Euin. En bankarnir búa enn I
sambýU og hafa báðir, við aukn
ingu á starfsemi og nýjum verk
efnum, orðið að fá leiguhús-
næði utEui sinna bygginga.
Árið 1964 keypti Landsbank-
inn næsta hús við, þ.e. Hafnar-
stræti 10—12, hið svokallaða
Edinborgarhús, en það er um
330 fermetrar.
Fyrirhugað var að Seðla-
bankinn byggði annars staðar,
en stjóm Landsbankans ákvað
að endurbyggja og endurbæta
hin eldri húsakynni og er þvi
nú að mestu lokið.
Gamla Ingólfshvolshúsið var
brotið niður og byggt upp að
nýju. Hófst vinna við það i byrj
un síðasta árs. Hið nýja hús er
um 2500 rúmm. en heildargólf-
flötur þess, að meðtaldri einnar
hæðar hækkun á millibyggingu,
er aðeins um 75 ferm. meiri en
var í gamla húsinu.
í kjallara þess eru geymalur,
á jarðhæð líti'll ELfgreiðsluflal)-
ur, gangur og stigahús og á
3. og 4. hæð aðsetur batika-
stjórnar, fundaherbergi og amn
að skrifstofuhúsnæði.
Þá hafa farið fram endur-
bætur á Edi nborgarhúsinu,
það verið hækkað um eina
hæð, byggt yfir sundið á miIHi
þesa og gamla Landsbankahúaa
l’ramliald & bls. 18.