Morgunblaðið - 17.10.1971, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. OKTÓBER 1971
Útgafandi hf. Án/akur, Raykjavlk.
Framkvsemdaatjóri Hsraldur Svainsaon.
Rilatjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfuiltrúi Þorbjörn Guðmundssor*.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Arni Garðar Kristinsaon.
Ritatjórn og afgreiðsla Aðalstraati 6, simi 10-100
Auglýsingar Aðalstraeti 6, simi 22-4-80.
Áakriftargjald 195,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakiS.
TRÚ OG KOMMÚNISMI
FARA EKKI SAMAN
CJovézka dagblaðið Selskaja
^ Sjinsnj, sem gefið er út
af miðstjórn kammúnista-
flakksins í milljónaupplagi,
réSst fyrir skömmu á þann
rótgróna sið á rúsisneskum
heimilum að prýða híbýli sín
fcristnum helgimyndum og
krefst þess, að myndirnar
verði numdar á brott. En í
Austurkirkjunni hafa helgi-
myndir sérstaka þýðingu.
Þær eru trúarlegt tákn, tengi-
liður milli Guðs og manna.
Þessari aðför hins sovézka
málgagns er því beint að
frumrótum hinmar kristnu
hefðar rússnesku þjóðarinn-
ar, þegar það segir: „Það
verður að taka helgimynd-
irnar burt og í stað þeirra
verða að koma nýjar venjur
og miskunnarlaus barátta
gegn leifum trúarbragðanna.
Það að vera guðleysingi nú
felst fyrst og fremst í því
að kunna að sýna í verki rétt-
mætið í kommúnískum, efn-
Megum hugmyndum okkar.“
í þessu sambandi er frásögn
séra Jóns Auðuns af heim-
sókn hans til Leningrad á sl.
ári mjög lýsandi: „Þá kom
ég einnig m.a. í lútherska
kirkju. Þar var ekkert, sem
minnti á Krist — kirkjan var
öll helguð Lenin. Það er ský-
laust, að kommúnistar álíta,
að trú og kommúnismi getur
ekki farið saman.“
Þá er ekki síður eftirtekt-
arvert, að bæði hann og
biskupinn yfir íslandi, herra
Sigurbjörn Einarsson, meta
árásir hins sovézka málgagns
á kristnar hefðir nú á þá
lund, að þser beri vitni um
vaxandi trúarlíf í Rússlandi.
Þannig skrifar biskupinn:
„Það eru öruggar heimildir
fyrir því, að ótrúlega margir
af yngri kynslóðinni leita
'sambands við kirkjuna“, en
bendir þó á, að „það er stór-
Aukið framboð á
¥ óðamál og húsbygginga-
mál í Reykjavfk komu til
umræðu í borgarstjórn í síð-
ustu viku. Þar kom m. a.
fram, að í aðalskipulagi
Reykjavíkur er gert ráð fyr-
ýr því, að reistar séu 16.500
íbúðir á skipulagstímabilinu
frá 1965 til 1983, en það eru
að meðaltali um 720 íbúðir á
ári. Er gert ráð fyrir, að
íbúðaaukningin verði tiltölu-
lega minni á fyrrihluta tíma-
bilsins eða um 650 íbúðir á
ári en fari upp í 1000 íbúðir
síðustu árin.
Við áætlun þessa hefur
lega saknæmt í Rússlandi að
boða eða kenna trú fólki und-
ir 18 ára aldri.“
„Við verðum ávallt að
minnast þess, að værukærð
gagnvart hugmyndafræðileg-
um andstæðingi okkar,
trúnni, hjálpar ekki málstað
okkar,“ segir í hinu sovézka
málgagni. Þessi hugsun kem-
ur ekki á óvart og er þar
ekkert ofsagt. Sl. sunnudag
hafði Mbl. samband við
kirkjunnar menn hér á landi,
sem vitnað er til, og vöktu
þeir einmitt athygli á þessum
andstæðum: kristinni trú og
kommúnisma. Þannig kom
fram hjá vígslubiskupunum
séra Pétri Sigurgeirssyni og
séra Sigurði Pálssyni að mó-t-
sagnir þessara tveggja hreyf-
inga eru ekki aðeins að eðli,
þar sem „kristindómur og öll
trúarbrögð yfirleitt verða
hugmyndafræðilegir andstæð
ingar þeirra kenninga, sem
binda sig algjörlega við efnis-
hyggju,“ heldur einnig í
starfsaðferðum: „annar aðil-
inn vill koma stefnu sinni að
með ofbeldi en hinn á gagn-
stæðan hátt.“
En þótt þannig sé af auk-
inni hörku snúizt gegn trú
hinnar rússnesku þjóðar,
munu valdhafamir reyna það
sama og aðrir valdhafar hafa
reynt á undan þeim, að trú-
arlíf verður ekki svo auðveld-
lega kveðið niður. Það er rétt,
sem Jóhann Hannesson próf-
essor segir, að enn lifir trú í
Rússlandi. Og hann heldur
áfram: „Því það er ekki að-
eins Guðstrúin ein, sem Past-
ernak og Solzhenitsyn vilja
halda í. Heldur og hin víðari
áhrif trúarinnar — kristnar
hugmyndir um samskipti
manna. Það eru þær, sem rit-
höfundamir vilja halda í, en
valdsmennimir eyða.“
byggingalóðum
verið reynt að styðjast við
undirbúning nýrra bygginga-
svæða í Reykjavík. Athugun
á byggingastarfsemi borgar-
innar sýnir, að hún er mjög
sveiflukennd, og fylgja sveifl-
umar að mestu leyti efna-
hagsástandinu í landinu
hverju sinni, sem ekki er
óeðlilegt. Af þessu leiðir, að
áætlanagerð um nauðsynleg-
an lóðafjölda á hverju ári
langt fram í tímann er mjög
erfið.
Á síðustu tveim áram 1970
og 1971 hefur verið úthlutað
lóðum undir 1430 íbúðir í
fercarispa
Yndislegt er Hérað. Og ferðalag með-
fram Lagarfljóti er margra peninga
virði. Þar eru Skriðuklaustur,
Valþjófsstaður, Hrafnkelsstaðir („En
. . . Hrafnkell reisti þar reisiligan bæ
. . . Hefir þat síðan verit kallaðr jafn-
an góðr bær,“ seglr í Hrafnkels
sögu Freysgoða), og svo skógurinn,
Vallanes og Ketilsstaðir á Völlum, þar
sem Skáld-Rósa færði Páli Melsteð
morgunkaffið á sængina. Ástir þeirra
Páís voru ög-urstund í lífi Skáld-Rósu
— þangað til hún þurfti að horfa upp
á nýja konu fyrir ofan Pál Melsteð í
rúminu á Ketdlsstöðum. Það var við-
kvæmu skáldhjarta hennar ofraun. En
— ojæja. Ögurstund er ekki hjá
Blöndal. Það er vestfirzkt. Ég lærði
það af Jóni Ormari á Sauðárkróki
sem ailt veit. Það merkir víst: kyrrðin
í hafinu rétt eftir háflæði eða háfjöru.
Svo kemst aftur rót á hafið.
„Man ég okkar fyrri fund“ — ojá. Eða
var þetta kveðið til Natans Ketilssonar,
það er eins og mig hálfminni það. Nei,
annars, það er um þau Pál. Ekki mundi
standa á Hannesi mínum Jónssyni að
leiðrétta mig, ef hann væri enn ofar
moldu. Blessuð sé hans minning. Fáir
átrtu betri heimvon en hann.
„Svo hverfur fólk út í myrkrið —
eins og gamlar sögur,“ segir Tómas 'um
Pál og Rósu.
Næst var keipað að Geitagerði,
þar sem Guttormur hreppstjóri Þormar
býr myndarbúi með Þuríði Skeggjadótt-
ur, konu sinni. Hann var mikill íþrótta-
kappi og hefði lent í Islendinga sög-
um, ef þær væru enn saman settar. En
nú nennir þvi enginn lengur, því að all-
ir eru að skrifa listaverk! 1 Geita-
gerði er einnig Vigfús Guttormsson og
ber ellina vel, kominn á niræðisaldur.
Hann er fullur af græskulausu gamni.
Óviðjafnanlegt að tala við hann. Þeg-
ar samtalið var við Lúðvík í sjónvarp-
inu um landhelgismálið, bilaði sendir-
inn til Austurlands. Það var þvi end-
urtekið. En í miðju samtali bilaði eitt-
hvað aftur og má merkilegt heita. Þá
sagði Vigfús með glampa í auga: „Þeir
skrúfuðu fyrir Lúdda aftur.“ Og svo
var það mál afgreitt eins og efni stóðu
tii. En ég fór að velta því fyrir mér,
hvort landvættimar hefðu þagg-
að niður í Lúdda. Vigfús hefur
séð Lagarfljótsorminn og lýst
honum í samtali í sjónvarpinu.
Þá bilaði ekkert. Þá var Þráinn Jóns-
son með honum í þættinum, sú
kempa. Trölli, var hann kallaður í
skóla. Afi Þráins var Ölafur Bersason
í Birnufelli, rikur maður. Og Þráinn
er persónugervingur einkaframtakslns
á Islandi. Bráðum verður hann búinn
að kaupa Egilsstaðakauptún. Sósíalismi
er eitur í hans beinum eins og margra
annarra. Hann var kannski húsum hæf-
ur á skútunum I gamla daga þegar
enginn átti neitt, þá höfðu karlarnir
félagstóbak. Nú þætti það ekki
góð pólitík, ef allir þyrftu að fá sér i
nefið úr sömu ponrtunni. Þráinn er höfð
ingi heim að sækja. Hann á ekkert
skylt við þá höfðingja fyrir vestan sem
kallaðir voru „fast fólk“, þ.e. nizkir.
Kem þessu að í rissinu til að geta minnt
á það sem Tómas Guðmundsson sagði
eitt sinn við mig: „Ég kvíði alltaf fyr-
ir að verða svo ríkur að ég verði nízk-
ur.“ Tómas hefur sagt margt eftirminni-
legt. Eitt sinn sagði hann við mig þessa
setningu sem vel mætti hugleiða við
betra tækifæri, þvi að ekki á hún heima
hér á ferð og flugi um Fljótsdalinn:
„Klassískir listamenn verða ekki
kunnir af verkum sínum, heldur frægir
af frægð sinni.“ Heimsfrægðirnar mættu
hugleiða þessi orð.
Vigfús kann frá mörgu að segja.
Hann man stjórnmálakempumar upp
úr aldamótunum, enda komu þær marg-
ar til Guttorms föður hans. Vigfús
sýndi mér merkilega silfurpeninga sem
hann fann í fjallinu. Matthías Þórðar-
son sagði að þeir væru frá 14. öld, en
Þór þjóðminjavörður telur þá víst öid
yngri. En hverju skipta aldir, þegar
niður timans er annars vegar? Hugur-
inn reikar og ímyndunaraflið. Hvað
skyldi sá hafa verið að gera þama í
fjallinu sem týndi silfurtölunum af
buxunum sínum? Það hefur verið dýrt
spaug. Vigfúsi hefur ekki þótt taka þvi
að láta silfurpeningana á Þjóðminja-
safnið. Eitt sagði Vigfús mér, sem er
minnisstætt. Hann var nokkuð sjón-
dapur orðinn og Bergsveinn Ólafsson
skar hann upp. Svo kom Vigfús í rann-
sókn eftir uppskurðinn. Bergsveinn
læknir skoðaði hann í stofunni sinni
sem er til húsa við Hallærisplanið,
gegnt Morgunblaðshöllinni, og lét
hann lesa stafina á þessu umtalaða
húsi. Þeir eru mannhæðar háir: MORG
UNBLAÐIÐ. Þetta gat Vigfús lesið
reiprennandi, enda hefur blaðið alltaf
verið aufúsugestur þarna í Geitagerði.
„Og þá var ég útskrifaður,“ sagði
Vigfús með þessum kímnigiampa, sem
lýsir af augum hans þrátt fyrir sjón-
leysið. En Vigfús er ekki einn um það
að sjá betur með aðstoð Morgunblaðs-
ins, samt er hann tengdafaðir Þór-
arins Tímaritstjóra. Vonandi tekur
Vigfús þessu eins og það er sagt, því
að hann þurfti ekki á aðstoð Morgun-
blaðsins að halda til að sjá Lagarfljóts-
orminn, enda hefur Sigurður Blöndal
víst séð hann lika.
Og svo kveðjum við Austurland með
Pál Ólafsson í huga. Nú hefur Ragnar
í Smára gefið út eftir hann Fundin ijóð
með sumum fegurstu ástaljóðum tung-
unnar. Ofrt hafa augu hans litið sömu
dýrðina og nú hefur blasað við okkur
fyrir austan. Jón Óskar skrifaði bók
sem heitir Fundnir snillingar. Nú hef-
ur Páll Ólafsson bætzt í hóp snilling-
anna. Hver hefur ort betur til konunn-
ar sinnar en Páll i þessari vísu sem
birtist í nýju bókinni:
Svani bárur bera;
bára ef værir þú,
á blárri báru nú
svanur vildi eg vera.
Hver hefur ort nútimalegra ijóð? Eða
þegar hann segist sjálfur vera fífill og
biður hana, sólina, að opna blöð sín.
Enginn svokallaður módernisti er nú-
tímalegri en Páll og eru þess mörg
dæmi í nýju ljóðabókinni, sem er eitt
mestá ævinrtýr íslenzkrar ijóðlistar
á þessari öld. Hvað ástin getur gert
menn ferska og nýja fram á elliár! Og
engar hormónasprautur notaðar á þess-
um tíma. Þá dugði rómantíkin
ein. Hvernig væri að senda þeim Ragn-
hildi Silfurhestinn til himnarikis?
M.
^##################### ############^
borginni, þar af meirihlutan-
um á þessu ári. Undir venju-
legum kringumstæðum ætti
þessi lóðaúthlutun að vera
nægileg til þess að mæta
eðlilegri aukningu. En með
byggingaröldu þeirri, sem
nú hefur risið í borginni, hef-
ur eftirspurn eftir lóðum
reynzt meiri en svo, að unnt
hafi verið að fullnægja
henni.
Allmörg svæði eru í skipu-
lagningu í Reykjavík. Á
fundi borgarstjórnar fyrir
rúmri viku var borgarráði
við undirbúninjg fjárhags-
áæfclunar fyrir árið 1972 falið
að gera áæfclun um gerð
nýrra byggingarsvæða, sem
unnt yrði að taka til notk-
unair á næsta ári, og gera til-
lögur um fjárveitingar þar
um. í þeirri áætlun er við
það miðað að fullnægja sem
mest eðlilegri eftirspum eft-
ir lóðum.