Morgunblaðið - 31.12.1971, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 31. DESEMBER 1971
r
Að venju ritar formaður Sjálfsta'ðisflokksins
áramótagrein í Mbl. á gamlársdag, og birtist
grein Jóhanns Hafstein á miðsíðu blaðsins.
Morgunblaðið óskaði eftir því, að forustumenn
annarra stjórnmálaflokka rituðu stuttar ára-
mótagreinar í blaðið og birtast þær á þessari
opnu.
Gylfi Þ. Gíslason
— formaður Alþýðuflokksins
VIÐ áramót er mikilvægara að
horfa fram á við en til baka. —
Hvað bíður Islendinga á næsta
ári? Hvers má þjóðin vænta á
komandi tímum, sem verða áreið-
anlega skeið mikilla breytinga,
ekki aðeins hér á landi, heldur í
gjörvöllum mannheimi? Hvernig
á ein fámennust þjóð veraldar að
bregðast við vandamálum nýs
tíma, á sviði tækni, efnahags-
mála og alþjóðasamskipta?
Auðvitað er ávallt hyggilegt
að hafa hliðsjón af reynslu lið-
ins tima, þegar hugað er að því,
hvemig móta skuli stefnu fram-
tíðar. Liðinn áratugur var mesta
framfaraskeið, sem íslendingar
hafa lifað. Náttúran var gjöfui
og viðskiptakjör voru hagstæð,
ef litið er á tímabilið sem heild.
En hitt skipti ekki síður máli,
að stjórn þjóðmála var hyggi-
leg. Horfið var frá áratuga
gömlum hugmyndum um hafta-
búskap til nútíma hagstjómar-
hátta. Seinni tíma menn munu
eflaust undrast, að svo að segja
ailar breytingar, sem gerðarvoru
á stjóm efnahagsmála, skuli hafa
sætt andmælum stjórnarand-
stöðu. Sú afstaða bar vott um
afturhaldssjónarmið. Raunveru-
lega íhandsmenn má ekki kenna
af því, hvað þeir kalla sig og
stefnu sina. Afturhaldssemi kem
ur fram i hinu, gegn hverju
menn berjast. Á liðnum áratug
barðist stjómarandstaða gegn
stefnu, sem var framfarasinnuð
og í samræmi við nútímasjónar-
mið í þjóðmálum. f>ess vegna
var hún afturhaldssöm.
Nú um þessi áramót er ein
mikilvægasta spumingin, sem
þörf er að spyrja, sú, hvort
stefna þeirra flokka, sem voru
afturhaldssamir í stjómarand-
stöðu, muni reynast svo áfram,
er þeir hafa komizt til valda.
Allir menn, sem á annað borð
hafa stjómmálaskoðanir, aðhyll-
ast einhver grundvallarsjónar-
mið. Sum eru afturhaldssöm,
önnur framfarasinnuð. Aftur-
haldssömustu sjónarmið, sem nú
em uppi, em sjónarmið þeirra,
sem halda, að réttustu hag-
stjómaraðferðir séu þær, sem
tíðkuðust í vestrænum ríkjum á
fyrstu áratugum aldarinnar, —
þeirra, sem telja Karl Marx og
Lenín hafa uppgötvað allan sann
leika um þjóðfélagsmál, og
þeirra, sem fylgja einangrunar-
stefnu í alþjóðasamskiptum. Að
mtnu viti era framfarasinnuð-
ustu sjónarmið, sem nú em uppi
i þjóðmálum, grundvallaratriði
lýðræðissinnaðrar jafnaðarstefnu
eða í meiri eða minni tengslum
við hugmyndir hennar. Sem bet-
ur fer fækkar þeim stöðugt, sem
trúa á auðvaldshyggju fyrstu ára
tuga aldarinnar. En í skjóli ein-
ræðisstjórnarfars móta aftur-
haldssjónarmið kommúnismans
efnahagskerfi margra þjóða. Og
einangrunarsinnaður þjóðemis-
hroki setur svip á skoðanir
margra.
Hins vegar á hugsjón jafnað-
arstefnunnar um samhjálp og
mannúð miklu fylgi að fagna
um víða veröld. í þeim anda tel-
ur Alþýðuflokkurinn að stjórna
eigi Islandi. Það er aðali lýðræðis
legrar jafnaðarstefnu, að hún er
ekki óumbreytanlegt kenninga-
kerfi, menn fylgja henni ekki
með hugarfari kreddutrúar-
manns. Úræði hennar breytast
með tímanum, þau eru ekki eins
við allar aðstæður og í öllum
löndum. En markmið þeirra er
ávallt það, að sambúð manna og
þjóða mótist af frelsi, samúð og
samhjálp.
íslendingum ríður nú á því
meira en nokkra sinni fyrr að
gera sér þess grein, að á kom-
andi árum bíða okkar breytingar,
sem ekki má bregðast við með
afturhaldshugarfari. Til gamall-
ar auðvaldshyggju, kommúnisma
eða einangrunarstefnu er ekki að
sækja þá stefnu, sem fylgja á.
Það, sem af er þessari öld, eiga
íslendingar framfarir og vel-
megun fyrst og fremst að þakka
miklum afköstum í sjávarútvegi.
En getur sjávarútvegurinn einn
fært okkur allar þær framfarir á
næstu áratugum, sem nauðsyn-
legar eru? Öllum Islendingum
er ljós sú lífsnauðsyn, sem á þvi
er að stækka landhelgina. En það
eitt leysir ekki - framtíðarvanda
okkar. Þótt sjávarútvegurinn
Ég fagna því við þessi áramót,
að nokkuð hefur þokazt í átt til
aukins jafnaðar í þjóðfélaginu
á síðari hluta þess árs, sem nú
er að kveðja.
í þá átt stefnir sú lagfæring,
sem gerð hefur verið á almanna-
tryggingum. — Þeim, sem aðeíns
fyrir ári síðan var ætlað að
draga fram lífið á tæpum 5000
krónum á mánuði, eru nú tryggð
ar 10.000 króna lágmarkstekj-
ur, eða 120.000 krónur á ári.
Þetta er umtalsvérð þjóðfélags-
Gyifi Þ. Gíslason
verði án efa áfram arðbærasti
atvinnuvegur íslendinga, verða
aðrir útflulningsatvinnuvegir að
koma til, ef framfarir eiga að
geta haldið áfram að vaxa. Efla
verðúr nýjan atvinnurekstur í
landinu og þá fyrst og fremst
iðnað. Það verður að gera með
hagnýtingu vatnsafls og jarðhita.
Og markaða verður að afla með
viðskiptasamstarfi við aðrar þjóð
ir. Þetta var ekki stefna núver-
andi stjómarflokka, meðan þeir
voru í stjómarandstöðu. En gæfa
þjóðarinnar er undir því komin,
að þeir reynist framfarasinnaðri
við völd en valdalausir.
Auðvitað er mikilvægt að haga
málum þannig, að hagsæld eflist
sem mest. Það er ekki rétt, að
áherzla á aukinn hagvöxt hljóti
að verða á kostnað áihuga á and-
legum og mannlegum verðmæt-
um. Æ meiri hagvöxtur auðveld-
ar öflun slíkra gæða. En miklu
væri gleymt, ef látið væri hjá
liða að vekja athygli á, að mark-
miðið má ekki vera það eitt, að
auka framfarir í efnahagsmálum
og bæta kjör. Það verður án efa
enn réttara á komandi árum en
það hefur verið, að engan veginn
er víst, að efnahagsframfarir og
bætt lifskjör hljóti að auka ham-
ingju. Eitt sinn var sagt, að marg
ur yrði af aurum api. Sú hætta
mun fara vaxandi i framtíðinni.
Þess vegna verðum við að sinna
innri manni okkar í rikara mæli
en við höfum gert. Við verðum
að gera okkur skýrari grein fyrir
því því en áður, í hverju sönn
lífsgleði og farsæld er fólgin.
Mesta auðsins, sem maður getur
vænzt að eignast, á hann að leita
hjá sjálfum sér og sínum.
Með þessum orðum óska ég
öllum Islendingum árs og friðar.
breyting, sem bægir neyð frá
margra dyrum.
1 þá átt stefnir lika löggjöfin
um 40 stunda vinnuviku fólks-
ins, sem framleiðslustörfin ann-
ast, en það var eftir skilið fyrir
rúmu ári síðan, þegar ríkisvald-
ið samdi um þá réttarbót opin-
berum starfsmönnum til handa.
— Þetta var hin sjálfsagðasta rétt
lætiskrafa, enda skai fúslega
fram tekið, að þessi lagfæring
sætti nú ekki teljandi mót-
spyrnu.
Enn hnígur það til sömu áttar,
að verkafólki skuli nú með lög-
um tryggt f jögurra vikna orlof,
en þann rétt höfðu fjölmargar
starfsstéttir þjóðfélagsins áður
öðlazt.
Og síðast en ekki sizt er svo
ástæða til að fagna því, að þeir
lægst launuðu fengu að þessu
sinni nokkru meiri launabót í ný
gerðum kjarasamningum, en hin
ir, sem áður höfðu hlotið meiri
umbun erfiðis síns.
Þessum umbótum í þjóðfélagi
okkar ætti þjóðin öll að fagna.
Og varðar nú miklu, að breyting
unni verði unað af þeim sem bet
ur mega sín. Fari það svo, að
hinar launahærri stéttir telji á
sinn hlut gengið með þeim kjara
bótum láglaunastétta, sem hér
hefur verið á minnzt, og krefj-
ist hlutfallslegra hækkana sér
til handa, getur svo farið að
engra hlutur batni, en allra
versni. Það er að segja, að allar
kjarabætur allra brenni þá upp
á báli verðbólgunnar og ekki
verði við neitt ráðið.
Eftir hinar miklu launahækk-
anir, sem hálaunastéttir þjóðfé-
lagsins fengu á seinasta ári,
hlutu jöfnunaraðgerðir að koma
til. En að þeim fram komnum er
þjóðinni áreiðanlega affarasæl-
ast að samstilla kraftana um
stöðvunaraðgerðir verðlags og
launa með öllum tiltækum ráð-
um og sem framast er kostur.
Við, Islendingar höfum þegar
fengið næga reynslu gengisfell-
inga og æðandi verðbólgu, og
ættum sizt af öllu að kalla áfram
hald þeirrar þróunar yfir okkur.
Ég heiti því á alla hugsandi
menn og konur við þessi áramót
að styðja einhuga hvers konar að
gerðir í efnahagsmálum, sem
stuðlað gætu að sköpun jafn-
vægistímabils í verðlags- og
launamálum. — Stóru stökkin á
því sviði eru ekki til heilla, þó
að til þeirra hafi illu heilli ver-
ið gripið sem andsvar við síend-
urteknum efnahagslegum koll-
steypum i formi gengisfellinga.
Auk baráttunnar gegn verð-
bólgu og dýrtíð, er höfuðtak-
mark íslenzkra stjórnvalda og
íslenzku þjóðarinnar á komandi
ári umfram allt annað það að ná
fullum sigri í landhelgismálinu.
Og þvi takmarki náum við ör-
ugglega, við hvaða reginöfl sem
er að eiga, aðeins ef þjóðin ber
gæfu til að standa einhuga að
1.
Frá sjónarmiði okkar Islend-
inga hljóta kosningarnar og
stjórnarskiptin í sumar að telj-
ast morkustu tíðindi ársins.
Þungamiðjan í íslenzkum stjórn
málum færðist verulega til
vinstri á svo afgerandi hátt að
heita má einsdæmi í stjórnmála-
sögu seinustu áratuga. Hægri-
sinnuð rikisstjórn ásamt stuðn-
ingsflokkum, sem enginn þekkti
lengur mun á, vék til hliðar fyr
ir nýjum, sterkum og samhent-
um meiri hluta.
Fólkið vildi gagnger umskipti
— og fékk þau. Það vildi ekki
lengur una því, að hér sæti kjör
tímabil eftir kjörtímabil íhalds-
samasta rkisstjórn á Norð-
urlöndum, ríkisstjórn, sem Ieitt
hafði af sér meira atvinnuleysi,
örari verðbólgu, tiðari gengis-
fellingar og vinnudeilur og
meiri fólksflótta af landi brott
en dæmi eru til hér á landi um
áratugaskeið. Ólgandi óánægja í
stjórnarflokkunum báðum fékk
nú loksins útrás. Verklýðsfylgi
Alþýðuflokksins brást þolin-
mæði, og flokkurinn minnkaði
um þriðjung.
Niðurlæging Alþýðuflokksins
er mál út af fyrir sig. Flokkur-
inn átti þess kost að taka fullam
þátt í myndun núverandi stjórn-
Hannibai Vaidimarsson
lausn þess, hvað sem minni hátt-
ar ágreiningi um aukaatriði líð-
ur.
I þvi máli verður æ ljósara:
Að við verðum að lýsa okkur
lausa af skuldbindingum brezk-
þýzka samningsins, vegna lífs-
nauðsynjar þjóðarinnar og gjör-
breyttra aðstæðna.
Að við getum ekki hætt á það
að bíða með aðgerðir okkar fram
yfir alþjóðaráðstefnuna um rétt
arreglur á hafinu.
Að við erum að verja fyrir há
körlum og bjarga frá eyðingu —
ekki fyrst og fremst sjálfra
okkar vegna — dýrmætu matar-
búri, sem sveltandi heimur hef-
ur engin efni á að missa.
Og það verðum við að gera
heiminum skiljanlegt, að land-
grunnið er óaðskiljanlegur hluti
íslands.
Og þó að voldug ríki beini að
okkur „skammbyssum" viðskipta
legra ógnana, er það vist, að sá
fslendingur er ekki til, sem taki
það í mál að gera landhelgismál-
ið að verzlunarvöru.
Margt bendir til, að ísland
njóti vaxandi skilnings fjölda
þjóða í landhelgismálinu, og að
nú sé einmitt rétti tíminn til að
bera merkið fram til sigurs á al-
þjóðavettvangi. En samt sem áð-
ur. Baráttan verður hörð. í
þessu örlagamáli komast Islend-
ingar ekki sofandi að sigri.
Megi sigur nieð sæmd í land-
lielgismálinu verða höfuðatburð
ur ársins 1972.
Ég árna þjóðinni árs og frið-
ar. Eftir langa umþóftun og
stríðar umræður í flokksstjörn
varð þó niðurstaðan sú, að
hinn forni flokkur róttækrar al-
þýðu kaus að fylgja Sjálfstæðis-
flokknum gegnum sætt og súrt
og hverfa með honum í stjórnar-
andstöðu. „Ung var ég gefin
Njáli“, sagði Bergþóra forðum.
En skyldi það hafa áður gerzt
í vesturevrópskri sögu, að flokk
ur, sem rekur upphaf sitt til
jafnaðarmanna, hafi lent hægra
megin og utan við vinstristjórn?
2.
Nú við áramót eru 200 dagar
liðnir, síðan úrslit alþingiskosn-
inganna lágu fyrir. Hvað hefur
áunnizt á þessum 200 dögum?
ÍJtfærsla landlielginnar í 50
mílur er tvímælalaust stærsta og
örlagaríkasta viðfangsefni
stjórnarinnar. Sá, sem kynn-
ir sér hin ýmsu ummæli forystu-
manna fráfarandi stjórnar um
landhelgismálið á siðastliðnum
vetri, mun ekki þurfa að efast
um, að hefðu þeir ráðið ferðinni
eftir kosningar, hefði alls engin
útfærsla verið áformuð næstu 3
eða 4 árin. Aðeins 8 mánuðir
eru liðnir síðan ráðherrar frá-
farandi stjórnar kölluðu ein-
hliða útfærslu landhelginnar
„ævintýrapðlitík" og „siðlaust a.t
Hannibal
Valdimarsson
- formaður S.F.V.
ar.
Ragnar Arnalds
— formaður Alþýðubandalagsins