Morgunblaðið - 07.05.1972, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MAl 1972
13
Mánudagur:
Panduro um smygl
Smyglarar Leifs Panduro virð
ast njóta taisverðra vinsælda
hér, enda gefur framhalds-
myndaflokkurinn býsna Ijósa
mynd af vinnubrögðum smygl
ara i Danmörku. En hversu
nærri raunveruleikanum er
flokkurinn?
„Ég hefði auðveldlega getað
smyglað talsverðu magni inn í
landið meðan við unnum að
gerð Smyglaranna — eða svo
sagði alla vega smyglarinn, sem
hingdi til mín einn daginn. Eng-
um dettur í hug að leita á ykk-
ur eða kanna hvað fram fer með
an á tökunni stendur, sagði
hann í símann — og bauðst svo
til að kaupa af mér smyglið.“
Þannig segist Pamduro sjálfum
frá í viðtali, þar sem hann var
m.a. spurður hvemig hann hefði
öðlazt þessa þekkingu á starfs-
háttum smyglaranna.
„Við leituðum á náðir rann-
sóknardeildar tollgæzlunnar og
röbbuðum þar við Boserup, toll
gæzlustjóra og starfsmenn
hans. Við spurðum þá um allt
sem viðkemur starfinu, og feng-
um mikinn fróðleik um starf
þeirra, þó að þeir vildu ekki
leysa frá skjöðunni um ýmis
einstök atriði — svo sem hvem
ig þeir gætu vitað upp á hár á
hvaða tima smyglbátur heldur
frá a-þýzkri höfn. Eins fengum
við engar upplýsingar um sam-
starf tollgæzlunnar og sjóhers-
ins. Þess vegna skálduðum við
í eyðurnar — aldrei þá alveg út
í loftið. Iægar blöðin sögðu frá
þvi að ég ynni að því að skrifa
þennan myndaflokk, hringdi
smyglari einn til mín og gaf mér
ýmis góð ráð, þ. á m. hvernig ég
gæti leikið á yfirvöldin með þvi
að nota kvikimyndatökuna sem
yfirskyn fyrir smyglstarfsemi.
Ég fékk einnig góðar ábending
ar um hvemig hraðbátar eru
notaðir í Ricardo, Blask og
fleiri frægum smyigihöfnum. En
um f járhagslega hlið málsins gat
ég ekkert fengið að vita og varð
þvi að nota hugmyndaflugið
þar. En ég sendi handritið til
tollgæzlustjórans og rannsóknar
deiidarmannanna og fékk það
svar, að þetta væri sann-
gjörn frásögn og ekki út í
_hött.
Simygl er ainna.rs biómstrandi
Blaðamaðurinn og vinkona hans
sem nú hefur hafið þátttöku i
leitinjú að smyglurunum.
atvinnuvegur. Mínar brellur
getur enginn notað lengur —
tollgæzlan þekkir þær fullvel.
Annars uppgötvaði ég sjálf-
ur, að sökíkva mátti smyglvarn-
ingi niður á mikið dýpi með þvi
að setja hann i strigapoka, hálf
fullan af matarsalti. Eiftir ákveð
inn tima mun saltið verka þann-
ig, að það lyftir pokanum með
vamingnum aftur upp á yfir-
borðið. Það gerist þó ekki fyrr
en nokkrum dögum seinna, og
þá eru tollverðirnir auðvitað á
Blaðamaðurinn og rithöfundur-
inn í erfiðri aðstöðu.
bak og burt, svo að maður get-
ur i ró og næði veitt góssið
upp úr vatninu. En þessi aðferð
er einnig úr sögunni, þvi að nú
veit tollgæzlan um hana. Síðustu
fréttir herma, að nú séu sígar-
etturnar sóttar til Póllands í
stað A-Þýzka'lands — og i einka
flugvélum, sem geta lent nærri
því hvar sem er eða þá að þær
varpa farminum niður. Þvi náð-
um við ekki í myndaflokkinn —
en svona er uppátektarsemin
frumleg í stéttinni."
I>etta eru allt
beztu karlar
- segir Jens Eyjólfsson, dyravörður
Alþingis, sem varð 80 ára 1. maí
VAKI.A hvarflar að nokkrum,
sem á erindi niður í Alþingi, að
sá vörpulegi maður, sem upp
lýkur löggjafarsamkundunni fyr-
ir mönnum, hafi fyllt áttunda
áratuginn. Jens Eyjólfsson heit-
ir sá og er fæddur á Kirkjubóli
i Valþjófsdal við Önundarfjörð
hinn 1. mai 1892. Hann er sonur
hjónanna Eyjólfs Jónssonar, út-
vegsbónda, fæddum á Mýrar-
tungu í Keykhólasveit og ætt
hans öll þar í Breiðafjarðareyj-
um og á Barðaströnd. Móðir
Jens, Kristín Jónsdóttir, er ön-
firzkrar ættar, uppalin á Hvilft.
Á æskuárum stundaði Jens
sjóróðra með föður sínum, bæði
á árabát og mótorbát. Honum
segist svo frá: — Pabbi var
mikill sjómaður og aflamaður.
Hann var einn af þeim fyrstu,
sem fékk mótorbát. Það var 1906
og reri ég með honum sex ver-
tíðir, en var þá látinn fara í land.
Við bræðurnir vorum þrír á bátn-
um. Okkur hlekktist svolítið á,
ekkert alvarlega samt. En það
var nóg til þess, að móðir mín
vildi ekki að ég yrði áfram með
þeim. Hún hafði misst þrjá
bræður sina og afa í sjóinn og
keypti mig til þess að hætta með
því að bjóða mér að fara í Gagn-
fræðaskólann á Akureyri. Það
var 1910. En mig langaði þó allt-
af til að fara á sjóinn. Togara
öldin var að byrja og hjá okkur
höfðu gist kunnir togaramenn,
sem voru að fara á enska togara.
Jens minnist skólaáranna með
mikilli ánægju. Hann var mikill
íþróttamaður og rammur að afli,
en það var einn af leikjum
þeirra skólapilta að jafnhatta
hver annan með annarri hend-
inni: — Þótt skrýtilegt sé, þurfti
ég einu sinni á þessu að halda.
Þá var ég verkstjóri hjá Tulini-
us. Hjá mér vann unglingspiltur,
flogaveikur, og féll hann i sjó-
inn í einu kastinu. Ég náði taki á
honum með annarri hendinni, en
með hinni varð ég að passa, að
hann færi sér ekki að voða, þvi
að hann hélt alltaf á sildarhnifn-
um. Mér tókst að ná fótfestu á
bát og bryggjubita. Enginn kom
mér til hjálpar svo það fauk í
mig og ég kastaði piltinum upp
iá bryggjuna. Þetta var áreiðan-
lega mesta átak, sem ég hef gert
á ævinni. Pilturinn var í klofstíg-
vélum, fullum af sjó.
Jens hefur sagt mér, að á
skólaárum sínum hafi Matthias
Jochumsson oft verið á ferðinni
uppi i skóla: — Eitt kvöld bað
Stefán skólameistari mig að
finna sig. Þá var Matthias þax
og átti ég að fylgja honum niður
i bæ. Á leiðinni niður Eyrar-
landsveginn spurði Matthias mig
hverra manna ég væri, og þá
kom upp úr kafinu, að þeir höfðu
verið leikbræður, hann og afi
minn, Jón Sveinbjörnsson á
Reykhólum. Eftir þetta varð ég
alltaf að fylgja honum i bæinn
og mátti aldrei fara úr skólan-
um, ef hann kom þangað. Matt-
hías var yndislegur maður, en
ég var svo mikill strákur, að ég
tók ekki nógu vel eftir honum.
Hann fór út í huldufólkssögur
og ættfræði og allt mögulegt frá
Breiðafirði.
Þegar Jens fór í gagnfræða-
sikólann stóð til að hann gerðist
leikfimikennari. En hugur hans
hneigðist til annars og eftir
gagnfræðapróf gerðist hann í
eitt ár verzlunarstjóri i verzlun-
inni Berlin, sem var í Innbæn-
um, rétt hjá gamla Hótel Akur-
eyri. Hana áttu „yngri bræður",
sem kallaðir voru, Jóhannes og
Sigvaldi Þorsteinssynir, sem sið-
ar settu upp hinar frægu verzl-
anir Hamborg og París. Eftir
þetta rak Jens verzlun á Flat-
eyri, sem hann seldi bræðrum
sínum 1918, og 1915 setti hann
upp verzlun á Siglufirði, en flutt-
ist þanigað ári siðar, er hann
kvæntist Guðrúnu Jóhannesdótt-
ur frá Akureyri: — Hún var
glæsileg kona og dugleg og hafði
ágæta söngrödd. Ég var mikið
öfundaður í gamla daga að hafa
náð í hana. Það var tignarleg
sjón að fara í kirkjuna í Siglu-
firði, þegar þær sungu báðar,
hún og frú Sigriður, kona séra
Bjarna.
Börn þeirra Guðrúnar voru
sjö og eru þrjú þeirra látin, svo
og fósturdóttir þeirra, Valgerður
Þórólfsdóttir, konar Björgvins
Júníussonar.
Á lífi eru:
Unnur, gift Viktori Jakobssyni,
sölustjóra hjá BP.
Kristin, gift Arnaldi Þór, garð-
yrkjubónda á Blómvangi, Mos-
fellssveit.
Jóhannes, bankamaður í Reykja
vi'k.
Margrét, gitft Sigfúsi Emi Sig-
fússyni, verkfrapðingi.
1922 fluttist Jens til Akureyr-
ar og bjó þar i 32 ár. — Ég
stundaði mina vinnu mest utan-
bæjar, — var verkstjóri við sild-
saman
arverkun í 36 ár hjá sjálfum mér
og öðrum, bæði á Akureyri,
Siglufirði, Sauðárkróki og á
Austfjörðum. Ég hafði ágæta
húsbændur á mínum ferli eins
og Ottó Tulinius, Ásgeir Péturs-
son og Svein Benediktsson. Tulin-
ius var mikill síldarkaupmaður
og útgerðarmaður á Akureyri og
sömuleiðis Ásgeir, sem var mik-
ilmenni og gerði út stóran flota.
Á sínum tíma fékkst Jens við
útgerð. Hann keypti linuveiðar-
ann Bjarka 1945: — Ágætisskip,
sem við gerðum út á síld- og
þorsikveiði. Hann var öll árin á
síld fyrir Norðurlandi, en þá
voru sildarleysisár. En við vor-
um fyrstir i síldina hér á Sund-
unum (Hvalfjarðarsíldina). Við
höfðum ágæta, smáriðna snurpu-
nót ög fiskuðum vel, en urðum
að fara norður i Siglufjörð með
mest af síldinni, af því að bátur-
inn var svo stór. Þetta var fyrsta
smáriðna snurpunótin og var
sett upp á Akureyri til þess að
veiða smásild, en fram að þeim
tíma voaru notaðar landnætur. Ég
var við þær sex vor á Akureyr-
arárunum og kynntist þvi sáld-
inni vel. En þetta var mjög erfið
vinna. Þessar stóru nætur voru
dregnar að landi á handspilum.
Meðan Jens var á Akureyri
lét hann málefni Sjálfstæðis-
flokksins talsvert til sin taka:
— Ég vann mikið að kosningu
Sigurðar Hlíðar og sérstaklega
Jónasar Rafnar — ég hafði þá
með kosningaskrifstofuna að
gera. Séra Jónas á Hrafnagili
hatfði verið kennari minn og Jón-
as vinur minn Rafnar, læknir,
bjargaði lífi minu í spönsku
veikinni, svo að mér þótti vænt
um að geta unnið fyrir Jónas
Rafnar. Sigurður Hliðar var
ágætlega vinsæll maður og gott
að vinna fyrir hann. En það var
þó ennþá betra að vinna fyrir
Jónas. Hann var líka vinsæll og
hans ætt. Þeir voru margir, sem
faðir hans hafði hjálpað.
— Svo vann ég annað á Akur-
eyri, sem mér þótti gaman að.
Ég var fyrir lýðveldiskosninga-
skrifstofunni og lýðveldiskosn-
ingunum. Þar gerðist margt
spaugilegt. Það var t.d. slagur-
inn milli sýslumannanna, sem
voru að keppast við að ná 100%
þátttöku. Sérstaklega man ég
eftir Júliusi Havsteen, Þorsteini
Þorsteinssyni, Sigurði Sigurðs-
syni frá Vigur, sýslumanni
Skagfirðinga og Gisla Sveins-
syni. Hann var afskaplega ýtinn.
Það var ekki hægt að komast
fram hjá honum.
— Fjöldi fólks ætlaði ekki að
taka þátt í kosningunum á Ak-
ureyri, t.d. voru forspiakkar A1
þýðuflokksins á móti, en þeir
réðu ekki við fólkið. Islenzki fán-
inn hafðd ekki verið hifður upp
i Menntaskólanum á kosninga-
daginn. tít af því var mikil reiði
í bænum. Ég var í stöðugu sam-
bandi við Reykjavík og það
hringdu í mig sex sýslumenn og
spurðu mig, hvort þetta væri
„SUMARÐ 1971 fór hljómisveit
ungmennia frá New Jersey-fylki í
Bandaríkjunum í hljómleikaíör
um Daramörku og Svíþjóð. Hljóm
sveitin er skipuð úrvali hljóð-
færalei'kara úr framhaldsskólum
fylkisins, 50 að tölu, og ber hún
nafnið Interraational Sj’Tnphondc
Winid Orchestra. Stjómandi er
Carl C. Wilhjeim. Af úrklippum
úr dönsikum blöðuim að dæma
virðist hér vera um mjög góða
hljómsveit að ræða, en hún lék
m. a. í Konserthúsirau í Tívolí
við ákaflega góðar undirtektir.
Á suTnri komanda hyggst
hljómsveitin fara aftur í svipaða
Bandarískur
verkalýðsforingi
í heimsókn
J. C. TURNER, forseti samtaka
verkalýðsfélaga í Washington er
væntanlegur til Islands á mánn-
dag í boði Upplýsingaþjónnstu
Bandaríkjanna. Mun hann verða
hér í þrjá daga og m.a. halda
fyrirlestra í Menningarstofnun
Bandarikjanna á mánudag kl.
20,30.
Til fyrirlestursins hefur verið
boðið um 75 verkalýðsleiðtogum
og á þriðjudag mun Tumer eiga
viðræður við miðstjóm Alþýðu-
sambándsins. Kona Tumers mun
verða í för með honum, en þau
hjón munu halda utan 10. maí.
rétt. Síðast kom svo fyrirskipun
frá ríkisstjóminni um að Memnta
skólinn hífði flaggið upp.
Ég spurði Jens, hver væri
skemmtilegasti tími ævi hans:
— Skólaárin á Akureyri voru
ákaflega skemmtileg og svo
náttúrlega árin á Siglufirði. Ég
hafði mjög gaman atf því að vera
í öllu því ati. Ég kynntist ákaf-
lega mörgu fólki og hef haft
ákaflega margt fólk í minni
þjónustu um ævina, prýðisfólk.
Ég vil þó sérstaklega minnast
séra Bjarna og frú Sigríðar, og
svo fjölskyldu Hafliða Guð-
mundssonar, hreppstjóra. Ég dái
séra Bjama mest aí öllum þeim
mönnum, sem ég hef þekkt.
Að lokum spurði ég Jens,
hvernig honum félli við alþingis-
mennina. — Ég kann vel við þá.
Þetta er 7. þingið, sem ég hef
verið þar og náttúrlega sakna ég
margra, þar á meðal Bjarna heit-
ins, Emils og svo náttúrlega Jón-
asar Rafnar. Og ég get vel lát-
ið Einar Olgeirsson fylgja og
Skúla Guðmundsson. Ég haíði
ágætlega gaman af honum. Þetta
eru allt saman beztu karlar.
fö’T. Mikill áhugi er á þvi í hópn-
um, að staldra þá við á íslamdi í
nokikra daga, halda hér hljóim-
leika og skoða sig um. Yrði það
því í síðari hluta júlímánaðar
eða um miðjan ágúst. Er ekki að
efa, að listflutningur slíkra gesta
yrði vel þegirni.
Á Norðurlöndum nýtur hljóan-
sveitin fyrirgreiðslu samtakanna
People to People, og gista félag-
ar í heoni á einkaheimilum, enda
er ekki gert ráð fyrir öðrum
tekjum í ferðintni en þeim, sem
nægt gætu í einfaldasta ferða-
kostraað. Um skipulögð samtök
hér á landi til móttöku slíkxa
hópa er hins vegar ekki að ræða.
Hljómsveitatrstjórinn, Carl C.
Wilhjelm, var hér á ferð í síð-
ustu viku, og ræddi við ýmsa að-
ila um væntanlega heimsókn. M.
a. ræddi hann við forsvairsimieinin
Æslkulýðsráðs Reykjavíkur og
hefur það tekið að sér að kammia,
hvort einhverjar fjölskyldur í
borginni vildu bjóða gestum þess
urn húsaskjól á ofangreimdum
tíma. Þeir, sem áhuga hefðu á
siíku, eru vinsamlegá beðniir að
hafa samband við skrifstofu
Æskulýðsráðs sem fyrst.“ (Frétt
frá Æskulýðsráði Reykjavíkur).
RAGNAR JÓNSSON,
hæstaréttarlöpmaður.
GÚSTAF Þ. TRYGGVASON,
lögfræðingur.
Hverf'sgötu 14 - Sími 17752.
Lögfræð’störf og eignaumsýsla.
U nglingahl j ómsveit
frá U.S.A. hingað
if