Morgunblaðið - 07.05.1972, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MAl 1972
Áttræö í dag:
Ólöf Jónsdóttir
Ólöf er fædd að Bolholti
á Rang'árvöJI'um 7. maí 1892,
dóttir búandi hjóna þar. Þau
vt>ru Jónína Gunnarsdóttir
og Jón Ólafsson. Hún ættuð af
Rangárvöilum en hann úr Land-
eyjum. í 40 ár bjuggu þau hjón
í Bolholti. Þaðan fLuttust þau að
Snjálssteinshöfða og bjuggu þar
í 8 ár, þá tók sonur þeirra Samú
el við. Bolholt er harðbýlis jörð
við Heklurætur. Hún mun nú í
eyði og hefur verið það i mörg
ár. Þessi hjón eignuðust 9
börn, ö 1 fædd í Bolholti. Eitt
dó um fæðingu, en svo misstu
þau 22 ára son í sjóinn, það var
á vertíðinni 1917. Hann var sjó-
maður á skipi frá Vestmannaeyj
um. Þau fórust tvö skipin frá
Eyjum í þessu veðri, svo marg-
ur hefur átt um sárt að binda
>á daga.
Eins og allir vita eru náttúru-
hamfarir oft miklar í næsta ná-
grenni við eldfjöli, jarðhrærdng-
ar og öskufall, sem valda bú-
endum oft þungum búsifjum og
tjóni. Þegar heyrast frásagnir
af slíkum atburðuni og afleiðing
um þeirra, hlýtur hver maðuor að
sjá, að það hefur ekki verið
fyrir neina vesalinga að sitja
þessar jarðir. Þann 26.8. 1896,
þegar Ólöf er 4 ára, man hún
eftir því, er öll hús á jörðinni
féllu, baðstofuþekjan féll á
rúrngaf.ana, hún og bróðir henn
ar lágu í rúminu og móðir þeirra
inni hjá þeim. Hún man vel, þeg
ar verið var að róta gaflinum
f,rá og bjarga fólkinu úr rústun-
um Lánið var þarna með fólk-
inu, þrátt fyrir allt, því enginn
slásaðist. Svo var búið í tjöld-
um, þar til búið var að byggja
allt upp að nýju. Þann 6.5. 1912
hrundiu öll bús enn á ný í jarð-
skjálftum, án þess að slys yrði á
fólki. Mátti þó ekki tæpa.ra
standa, Fólkið var flest eða ailt
úti, en var á leið inn í kaffi.
Fjósið hrundi á hælana á síð-
ustu manneskjunni, sem út gekk
svo að engu mátti muna að slys
yrði þarna. Nú voru hús reist
að nýju, og þá úr timbri og
j-árni. Það fer tæpast á milii
mála að fólk það, sem á átta ára-
tugi að baki i dag, hefur lifaö
eitt breytilegasta og mesta fram
faratímabil í sögu Islendinga.
Þetta fólk man sára fátætot, þrot
Iausa vinnu, fyrir lítil laun og
alls konar andstreymi lífsins.
Svo þegar þetta fóik gerir sam
anburð á þeim gömlu dögurn og
nútiðinni með öllu, sem hún býð
ur upp á, er ekki að furða þó
þvi detti í hug himnariki á
vorri jörð í dag, þar sem fólk
getur næstum veitt sér allt sem
hugurinn gimist, en áður fyrr
varð að neita sér næstum því
uim allt. Þvi er engin furða þó
gamla fólkinu blöskrd allt van-
þakklætið, sem dynur á úr öll-
um áttum, og svo heimtufrekj-
an. Nú eru kröfurnar gerðar
til annarra, áður fyrr mátti hver
treysta á mátt sinn og megin.
Áður var í fullu gildi að bregð-
ast við vahdanum en ekki flýja
hann’, og fyrrum var kjörorðið
að duga eða drepast. Sjálfsagt
hefur margur íslendingurinn
orðið nauðugur vilj’ugur að lúta
því lögmáli hér fyrrum. Aþt um
það má lesa í sögum fþrtíðar-
innar. Þar voru engar rauðsokk-
ur eða órakaður bitlaher, af-
skræmdur í klæðaburði, öskr-
andi og heimtandi, vanþakkandi,
neytandi alls kyns meðala og
eiturlyfja. Slíkt fyrirbæri hefði
þótt óhug'sandi og óþolandi
skrílsæði fyrir nokkrum áratiug-
um. Þetta er eitt af þvi, sem
góðærinu og allsnægtunum fylg
ír. Okkar unga, fallegá stríð-
alda fólk kanh bara eða vill
ekki meta fordæmi eldra fólks-
ins og afþakkar þess siðavenj-
ur. Nú hlýtur unga fól'kið að
skilja vdð hvaða lifskjör þær
siðvenjiur urðu til. Nú er etotoi
ómögulegt að harðni í ári á ný,
þá verður það unga kynslóðin,
sem tekst á við vandann. Ég ef-
ast ekki uim að því tekst það vel
edns og fyrirrenniurum þess, og
öll aðstaða vonandi betri nú
en var. Elkki er að efa það að
nú er fólkið betur menntað á
bókina en var, en er þetta bara
efcki of einhæft, éig held að flest
ir helzt allir þurfi að koma út
í atvinnulífið, ég á við, læra hin
daglegu störf úti í náttúrunni,
til sjós og lands. Nú er það stað
reynd að flestir eiga sínar kær-
ustu minningar úr sveitinni, af
sjónum, eða frá veru sinni ein-
hvers staðar út á landsbygigð-
dnini við ýmis störf. Við tölum
etoki Svo við gamla fólkið að
hugurinn sé ekki óðara kominn
að toærasta umræðuefni • þess,
þessum gömlu góðu dögum úti í
frelsinu og guðsgrsenni náttúr-
unní, við störf og leik. i>v1 þráit
fyrir margt erfiðið eru gleði-
stundirnar oftar ofar i huga.
Það var eihu sinni sagí að þang-
að sækti klárinn, sem hann veeiri
kvaldastur. Þar saamast það
bezt, að það harða og góða er
bezt, hvað með öðru. Þannig
er tíðarfarið hjá okkur og sjálf-
sagt bezt aS daglagt líif okkar
sé eitthvað í tatot við það.
Þegar Ólöf h'leypti heimdrag-
anum, fór hún út í Vestmanna-
eyjar og var tvær vertiðir í vist
á heimili Ársæls Sveinssonar út
gerðarmanns. Hún ber þvi fólki
góða sögu. Þann 10. nóv. 1920
verða þáttastoil i lifi Ólafar.
Þá ræður hún sig I vxst að
Brekfcustíg 8 í Reykjavk til
hjónanna Jónínu Jónsdóttur og
Jóns Ólafssonar. Litlu síðar eða
17. des. deyr Jónina við barns-
burð, svo nú stóð Jón einn uppi
með 3 ung börn, það elzta 4
ára. Hann harmi lostinn sagði
sjálfur svo frá, að hann hefði
aldrei orðið sami maður eftir
þetta áfall.
Því var það ekki vandalaust
fyrir þessa unigu stúílku, ókunn-
uga, að taka þama við húsfor-
ráðum o,g uppeldá barnanna og
koma þeim i móðurstað. Þetta
igerði Ólöf, þó i vandasamt starf
væri ráðizt. Næsta vor á eftir
tóku foreldrar Ólafar yngsta
barnið heim til sín austur að Bol
(holti, og létu það ekfci frá sér
aftur, heldur sáu þvi fyrir góðu
■uppeldi, sem þetta sóimafólk á
mitolar þaktoiir fyrir.
Ólöf var í eðli sinu mikil
sveitatoona og dýraivinur. Jón
alinn upp í sveit og stóð hugur
hans mj’ög til sveitalífsins, þött
hann væri um þessar mumdir bú
inn að hasla sér völl á öðru
sviði í ReýkjaVík, við fjlölhreytt
verzkmarstörf og fleiri drift. Á
sumrurn gerði hann út heyöfl'un
arleiðangra upp á Hvalfjarðar-
strönd og seldi svo heyið til
Reykjavíkur. Þar bjó faðir hans
áður fyrr, dó þar 1912. Að Kata-
nesi flytja þau svo búferlum
þann 14. maí 1922. Þann 14. oto.t.
1923 ganga þau í hjónaband
Ólöif og Jón. Þau eignuðust tvö
börn, Ólaí húsvörð í Tónabíói.
Hann er kvæntur Siigríði Sigur-
jónsdóttur. Þau búa í Reykja-
vík. Og Jónínu Bryndisi, sem
gift er Agnari Jónssyni. Þau
búa á Akranesi.
Árið 1959 skiptu þau Ólöf og
Jón með sér eigmum og slitu sam
vistum. Hann fór til Reytojavik-
ur en hCtn á Akranes til dóttur
og tengdasonar. Það segir siig
sjálft að tæplega fjörutíu ára
sambúð á umibrotatímabili, og
blómtogasta ævistoeiðinu, heifux
sjálfsagt margt minnisstætt
gerzt og væri frá möirgu toæigt
að segja, en það verður etoki
gert af mér, nema að mjög litlu
leyti.
Það voru erfiðir tímar, þeigar
þau hófu bústoap í Katanesi.
Dýrtíð eftir fyrra stráðið, enigin
afurðasölulög komin í gildi, svo
aJIlt öráðið uim aftoomu og sölu-
verð afurðanna. Síðan kom
’heimstoreppan, sem margur famn
sárt fyrir. Nú svo mæðiveitoin í
féð, svo eitthvað sé nefnt, af
mótbárunum. En síðari árin var
allt að breytast til batnaðar,
átoveðdð verð fyrir búsafurðir
og mjólikurpeningar sendir heim
mánaðarlega, svo það var ólíku
saman að jafna. Það voru stór
umskipti og góð fyrir bænda-
fólkið. Þau hjlón unnu hörð.um
höndium í Katanesi, gerðu mifcl-
ar umbætur í byiggingum og
rsðktun. Ólöf vair duigleg bú-
toona, hún fórnaði öllum sínum
kröftum held ég megi segja bú-
skaparárin. Hún toom ung hraust
og efnileg stúlka tii þessa milkia
starfs, en hún fór eftir tæpa
fjörutlu ára dygga þjóniustu við
þetta heimdld, útslitin, uppgefin,
bækluð af liðagigt, lasburða full
orðin kona.
Við sem nutum verka hemnar
og umhyggju frá ungra aldri,
stöndum í mikilli þa'ktoarskuld
við þessa gömlu konu. Það ber
okkur að þatoka og lofa. Guð
launi henni fyrir hönd otókar
allra. Það er ekki hægt að
fórna neinum meiru en öllum
kröftum símum og heilsu.-
Það gleður otokur hve góða
daga gamla konan á nú á heim-
ili dóttur sinnar og þeirra góðu
hjóna. Þar nýtur hún góðrar 'um-
hyigigju og aðbúðar, sem hún var
sannarlega búin að vinna fyrir
í lifinu. Þöikk sé þelm hjónum
fyrir þeirra framlag. Guð blessi
þér afmæiisdaginn og gefi þér
fagurt og friðsælt kvöld. Með
þötók fyrir liðnar stundir. Valli.
Pétur Guðjónsson:
Enn Þýzkalandssamningarnir
* Margan góéan sjálfstæðis-
manninn hefur gjörsamlega rék
ið í rogaétanz undanfarna daga
végna skrifa blaðsins um Willy
Brandt og. þá samninga, sem
hann er- nú að reyna. að keyra
í gegnum þýzka þ.ngið. Keyrir
um þverbak, þégar Bjðrn Bjarna
spn brigzlar Sigfinni Sigurðs-
syni um þröngsýni, er hann sér
ástæðu til að gera mjög athyglis
verða athugasemd við einn
furðuiegasta leiðara, sem birzt
hefur í Morgunblaðinu. Morgun
blaðinu hefði verið nær að gera
sér það ómak að kynna sér
hinn sögulega bakg unn, sem að
baki þessara samninga liggur og
eöii þelrra í raun og dæma svo
á eítir hvort Willý Brandt er
„réttur maður á réttum stað1"
eða réttur og sléttur föður ands
svikari eins og þeir samningar,
sem hann er að reyna að fá stað
festa af þinginu, landráðasamn-
ingar. Hvað eru samningarnir
í raum og veru? Þeir eru stað-
festing sigraðrar þjóðar á ráns-
feng sigurvegaranna. Þeir eru
afhending dýrmætra þýzkra
landbúnaðar- og iðnaðarhéraða
inn í hinri kommúnistíska heim.
Þeir eru annað og meira. Þeir
eru loka.stimpiilinn á afhend-
ingu 100 milijóná maiina í lepp-
ríkjum Austur-Evrópu sem vest
urveldín bera ennþá móralska
sikuldibindingu gagnvart um líf í
frelsi pg lýðræði.
Þýzkaland tapaði fyn*i .heims-
styrjöldinni. Þýzikaland var liin
að sundur að henni loikinpi. Þar
með var lagður grundvölluirinn
að heimsstyrjöld nr. 2. Það er ver
ið að reyna að ljúka heimsstyrj-
öld nr. 2 þessa dagana, en á
þann hátt að því að mér virði.st
með því að- leggja grundvöllinn
að framtiðar hatri og óvináittu,
sem enginn getur sagt fyrir,
hver áhrif hafa í framtíðinni,
vegna þess að níðingsháttur sig
urvegaranna ræður ferðinni. Ef
við færðum þetta upp á isienzka
staðhætti og við gerðum ráð fyr
ir að ísland hefði verið þátttak-
andi í styrjöld og tapað þá hljóð-
uðu friðarsámnihigaTnir upp á
það að við t.d. misstum af land-
helgi okkar allt fyrjr utan 8 míl
ur, eins og landhelgin er í dag.
Þið getið imyndað y'kkur, hvaða
apgum margir landar mundu
Iíta þá menn, serrí 27 árum frá
stýrjaldariofcum mundu .reyna
að fá Alþingi Islendiniga til þess
að leggja blessun sína yfir sliik-
an niðingsskap.
Þýzkaland er orðið mesta
,efnaha>gsveldi Vestur-Evrópu,
en vegna erfða frá styrjaldar-
rekstrinum er það ennþá póli-
tískur dvergur. Það er á móti
eðli allra þátta heímsstjórnmála
að þetta ástand geti varað mörg
ár énn. Efnahagslegu valdi hiýt
ur að fyglja pólitístot vald. Því
er það ábyrgðarhluti, stór
ábyrgðarhluti og alveg óskilj-
anlegrur að láta sér detta það í
hug og halda því fram í alvöru
að samningar þeir sem ligigja fyr
ir þiraginu í Bonn muni tryggja
friðlnn í Evrópu og verða
grundvöllur bættrar sambúðar
og betri tírria. Friður
framtíðarinnar í Evrópu verður
ekki byigigður á staðfestingu á
ránsfenig kiommúnistanna í Aust-
ur-Evrópu. Það þarf göfugri og
traustari grundivöll til, ef menn
Seljum ódýrt
Ralmagnspottar og pönnur,
Kt*ð í glugigana.
KatfikPnnUr í litum á 860 krónur.
Teflon pönnukökupönnur.
PYREX myndskreytta eldfaista
glerið, laust og i gjafakössum.
DECRD-WALL veggplöturner —
sjálflímandi. — Biðjið um
myndalista og sýni.shorn.
Þorsteinn
Bergmann
Gjafavöruverzlanir
Laugavegi 4 — sírrii 17-7-71,
Sólvallagötu 9 — sími 17-7-71,
Skólavörðustig 9 — slmi 17-7-71,
Skiphofti 37 — sími 17-7-71,
Laufásvegi 14 — sími 17-7-71.
PLASTEINANGRUN
GLERULL
BYGGINGARVÖRUR
If
KOPAVOGI
Sími: 40990
ætla að undirbyggja frið fram
tíðarinnar. Hér breytir engu um
þótt utanrikisráðiherra Viðreisn
arstjóirnarinnar hasfi mætt á ein
hverjum NATO-fundi í Brussel
árið 1970 eða þótt einhvér frétta
ritari Le Monde í París, sem
ekki er sagt frá hver sé, hafi
eitthvað um þetta mál að seigja
og hans orð séu notuð í grein í
Morgunblaðinu sem uppistaða i
réttlætingu á skrifum Morgun-
blaðsins um málið. Það er úti-
lokað af NATO-ríkjunwm að
ganga inn á það sem eðlilega
afgreiðslu þessa stórmáls í mál
efnum Evrópu, að ekki megi
muna nema einum þingmanni af
um 500 hvort samnimgarnir
verða felldir eða samþy'kktir.
Þótt segja megi að meirihluti sé
fyrir hendi ef einn eða tveir
þingmenn fleiri eru með, þá er
efcki hæigt að tala hér um þýzk-
an þjóðarvilja, sérstaklega ekki
eftir að úrslit i siðustu héraða-
kosningum í Þýzkalandi urðu
kunn, en aðalmál kosnin-ganna
voru samningamir. Þvert á móti
unnu Kristilegir Demðkratar í
fyrsta sinn hreinan meirihluta í
þess'u héraði, og liggur því Ijóst
fyrir að þjóðarvilji Þýzkalands
er á móti samningum Brandts.
Ástandið er því í dag það, að
það á að keyra i gegnum þinig-
ið í Bonn staðfestingu á ráns-
feng 2. helmisstyrjaidarinnar
með afsali til kommúnistanna í
Austur-Evrópu á austustu héruð-
um Þýzkalands gregm vilja
þýzku þjóðarinnar. Halda menn
nú að þetta séu máttarstoðirnar,
sem friðuirinn i Evrópu á að
standa á? Höfum við ekkert
lært af mannkynssögun'ni?
Brandt er „réttur miaður á rétt-
um stað“ frá sjónarmið: tóomm-
únismans enda hefur 7 ' kva
lagt ofurkapp á að þ' ni^’ð í
Bonn samþykikti samn'ngana.
★ ★
Aths.: Ef þær skoðanir, sem
fram koma í þessari grcin, værn
einkenni póðra sjálfstjeðis-
manna, eins og greinarhöfnndur
nefnir sig, væri það vandamál
Sjálfstæðisflokksins, en ekki
Morgfunblaðsins.
Ritstj
Sumarbúðir kirkj-
unnar á Austurlandi
UNDANFARIN sumur hefnr
Prestafélag Austurlands starf-
rækt sumarbúðir fyrir börn í
húsnæði barnaskólans á Eiðum.
I sumar verða sumarbúðirnar
starfræktar með líku sniði og
verið hefur. Börnin dveljast hálf-
an mánuð í senn og er ýmislegt
á dagskrá frá morgni til kvölds.
Dagurinn hefst með fánahyll-
ingu og helgistund, síðan er úti-
vist, ýmiss konar íþróttir og
gönguferðir, einnig sund og þeg-
a-r vel viðrar er farið í róðrar-
ferð út á grunna tjöm, sem er í
grennd við sumarbúðimar. Hug-
myndin er, að I sumar verði
iþróttakennari við sumarbúðim-
ar og sjái hann að mestu leyti
um útivistina. Prestarnir dvelj-
ast til skiptis með bömunum og
sjá um fræðslu- og helgistundir.
1 sumar verða tveir flokkar:
Stúlknaflokkur, 9—13 ára verð-
ur 10.—22. júlí og drengjaílokk-
ur, 9—13 ára verður frá 24. júlí
til 5. ágúst. Þeir foreldrar sem
hafa hug á að senda böm sin í
sumarbúðimar snúi sér,til sókn-
arpresta sinna hið fyrsta.
(Fréttatilkynninig).