Morgunblaðið - 11.05.1972, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. MAl 1972
15
Guðrún Jónsdóttir
frá Borgarnesi
Fædd 15. september 1900.
Dáin 8. júlí 1971.
Á bernskuárum mínum um
aldamótin síðustu var mikill
flutningur manna úr æskubyggð
minni, Hornafirðinum. Þá kom
þar meiri háttar kippur í Amer-
íkuferðir, en önnur kvíslin lá
austur á Fjörðu og féll þar í
gömlum farvegi. Það var ekki að
eins unga kynslóðin, sem fann
sér ofaukið í heimabyggð sinni,
það voru heilar og oft mann-
margar f jölskyldur, sem þannig
hurfu heimabyggð sinni. Árið
1898 fluttust austur á Mjóafjörð
hjónin í Einholti, Jón Brynjólfs-
son og Stefanía Sigurðardóttir.
Stefanía var móðursystir
mín, og það voru foreldrar min-
ir, sem tóku jörðina við brott-
för þeirra. Þau fluttust að Ein-
holti um fardagana eins og lög
gerðu ráð fyrir, með sinn tíu
barna hóp. En þá var hin fjöl-
skyldan ekki farin, en beið eft-
ir skipsferð. Börnin voru sex,
fimm dætur og einn sonur. Það
dróst um viku, að skipsferðin
félli, og þann tíma hélt fjöl-
skyldan kyrru fyrir í Einholti.
Ekki man ég nú, hvernig öllum
þessum mannfjölda var kom-
ið fyrir í baðstofunni, en hitt
man ég greinilega, að þá voru
dýrlegir dagar, en mikill tóm-
leiki, þegar þessi leiksystkina-
hópur var allur á bak og burt.
Og þótt við brottför þeirra þetta
vor væri að fullu lokið persónu-
legum samskiptum við þennan
frændsystkinahóp, þá var þessi
hópur okkur systkinunum nán-
ari en aðrir hópar okkar nán-
asta frændliðs. Einhver bréfa-
skipti munu hafa verið milli
þeirra systranna, og við fylgd-
umst gerla með högum þessa
frændfólks í fjarlægðinni. Alda
mótaárið barst okkur fregn um
það, að enn hefði ein dóttirin
bætzt í hópinn, og þá fannst mér
hún vera komin i hóp leiksystk-
Inanna, sem maður átti í mirnn-
ingunni frá vordögunum fyrir
tveimur árum.
Þessi litla stúlka hét Guðrún,
og það er minningin um hana,
sem fær mig nú til að stinga nið
ur penna, Síðast liðið sumar
lagði það rétt lauslega i eyru
mér, að þessi frænka mín væri
látin. Þá var ég önnum kafinn
við störf í sambandi við æsku-
byggðina, sögu hennar og byggj
endur. Það var ekki fyrr en
seinna, að ég fann til þess, að
enn hafði verið höggvið áber-
andi skarð í hóp náinna sam-
fefrðarmanna.
Guðrún heitin fæddist að Döl-
um í Mjóafirði 15. september
1900. Þegar þau hjónin fóru frá
Einholti fluittust þau að Borg i
Dalakálkinum, en fluttust fljót-
lega að Dölum og þaðan aftur
eftir litla hríð yfir fjörðinn að
Krossi. Þau munu aldrei hafa
haft mikinn bústofn, en farsæla
afkomu, enda góð búdrýgindi að
sjófangi, en Jón hafði að forn-
um hætti sinn bát, sem hann
sótti sjóinn á í hjáverkum frá
bústörfum. Á fyrstu árum ald-
arinnar var fiskisæld mikil fyr-
ir Austfjörðum og hagur góður í
sjávarþorpum, mikil vinna og
margt vel stæðra heimila, sem
sótti eftir hjálp til þjónustu-
starfa. Systurnar sex á Krossi
var vel þegin vinnukraftur á
heimilum héraðsins, og aðr-
ar leituðu lengra burt, því að
ekki þurfti allra þessara handa
við til þjónustustarfa heima fyr
ir. Fermingarárið sitt fór yngsta
dóttirin, sú sem minnzt er með
þessum línum, að heiman. Hún
fór vinnukona að Borgareyri þar
i firðinum, en tveim árum síðar
flyzt hún norður yfir fjöllin til
Seyðisfjarðar og ræðst í vist til
læknishjónanna Kristjáns Krist-
jánssonar og Kristinar Þórarins-
dóttir. Á þeirn árum var það
ungum stúlkum girnileg braut
að komast í vist á menntaheim-
ilum. Það var ekki aðeins ein
eftirsóknarverðasta atvinna, það
mátti heita eina menntabrautin,
sem umkomulitlum stúlkum var
kostur á. Guðrún minntist þeirra
læknishjónanna og þeirra menn
ingarrika heimilis með miklu
þakklæti, enda er ekki að efa,
að auk þess lærdóms, sem hún
hefur hlotið þar í að móta snyrti
legan heimilisbrag, þá hafa einn
ig eflzt þar þau einkenni henn-
ar, sem mörgum þeim, er henni
kynntust, mun efst í minnum, en
það var öryggi það, fágun og lát
leysi, sem hið hversdagslegasta
fas hennar var mótað af.
Um tvitugsaldur kveður Guð-
rún svo Austfirði, heldur til höf
uðstaðarins og fer þar í vistir.
Um það leyti gerast þau harma-
tiðindi á Mjóafirði, að faðir
hennar og eldri bróðirinn, rúm-
lega tvítugur, farast i sjóróðri.
Þá er brugðið búi á Krossi, fjöl-
skyldan tvístrast, og Guðrún
leitaði ekki síðan á þær slóðir.
1 Reykjavík kynnist hún vænt-
anlegum lifsförunauti sínum,
Marínó Sigurðssyni bakarameist
ara i Hafnarfirði. Þau giftu sig
15. marz 1923 og bjuggu fyrstu
árin í Hafnarfirði, en skömmu síð
ar flytjast þau til Akureyrar, þar
sem Marínó tók við forstöðu
brauðgerðarhúss í bænum.
Þar bar fundum okkar frænd
systkinanna fyrst saman og á
þann hátt, sem okkur báðum
varð minnisstætt. Þá varð
ég prestur frammi í Eyjafirði.
Ég var í húsvitjunarleiðangri
úti á Staðarbyggð. Þá er það,
að Kristján bílstjóri Kristjáns-
son frá Birningsstöðum rennir
bíl sínum í hlað á bænum, þar
sem ég var staddur, og spyr eft-
ir mér. Hann hafði farið fram í
Saurbæ til að vitja mín, en þar
var ekkert hægt að fræða hann
um ferðir mínar annað en það,
að ég myndi vera einhvers stað-
ar á Staðarbyggðinni. Svo hafði
hann ekið bæ frá bæ, ákveðinn
í að gefast ekki upp, fyrr en
hann hefði upp á mér. Erindi
hans var að fá mig með sér til
Akureyrar, svo fljótt sem mögu
legt væri, til að skíra barn, sem
búizt var við, að ætti skammt
eftir. Mér var ekkert að van-
búnaði, og Kristján ók mér eitt-
hvað út á Oddeyri. Þar beið okk
ar ung kona með tvö ung börn,
hið eldra eins eða tveggja ára,
hið yngra á fyrsta ári, fárveikt.
Það var barnið, sem beið skírn-
arinnar. Kristján hafði sagt mér,
að fólk þetta hefði fyrir stuttu
flutzt til Akureyrar, en kon-
an væri ein heima um þessar
mundir, því að maðurinn hefði
farið til Hafnarfjarðar til að
sækja móður sína. Konan, sem
heima var með veika barnið, var
Guðrún Jónsdóttir frænka mín.
Ég mun ekki hafa haft langa
viðdvöl að því sinni, en við
þessi fyrstu kynni mótaðist í
huga minum skýv mynd af henni,
sem síðari kynni breyttu í engu.
Hlýleiki hennar og látleysi, ró-
semi hennar og jafnvægi við
þessar aðistæður urðu mér
ógleymamlieg. Síðar átti ég eft-
ir að kynnast heimili hennar við
aðrar og bjartari aðstæður, og er
mér ekki sízt i minni, þegar ég
nokkrum árum síðar leit inn til
þeirra hjóna á Húsavík. Þá var
barnahópurinn orðinn stærri, og
enginn hafði helzt úr lestinni,
þótt eitt sinn liti skuggalega út.
Og nú var maðurinn heima og
greip um stund í harmonikk-
una. Þar sat ég í hópi glaðra
og þakklátra áheyrenda.
Þau Marínó og Guðrún voru
aðeins fjögur ár á Akureyri, en
fluttust þá til Húsavíkur þar sem
Marínó keypti brauðgerðarhús.
Eftir 15 ára dvöl þar fluttust þau
svo til Borgarness, og veitti
Marinó þar forstöðu brauðgerð-
arhúsi Kaupfélags Borgfirðinga
til ársins 1971, að hann hættí
störfum fyrir aldurs sakir og
sjúkleika.
Þeim hjónum varð fimm dætra
auðið, og eru þær allar giftar og
búsettar hér við Faxaflóa,
Hanna og Halldóra í Borgarnesi,
Unnur og Erna í Reykjavik og
Marý í Garðahreppi. Dætrabörn
þeirra Guðrúnar og Marínós eru
nú orðin 12.
Guðiún gat sér hvarvetna
vinsældir, hvar sem hún fór,
hún var góð nágrannakona,
skapprúð og vingjarnleg, greið
vikin og hjálpfús, þar sem hjálp
ar þurfti. En hvergi er hennar
getið í forustu í félagsstörfum.
Heimilið var hennar vettvangur,
og þar var hún öll. Aldrei fór
maður hennar svo árla til vinnu
að morgni, hvort heldur
var klukkan fimm eða sex, að
hún færi ekki á fætur um leið
og aðstoðaði hann, meðan hann
var að búa sig út undir dags-
verkið. Dætur sínar, tengdasyni
og dætrabörn tengdi hún sér
ástúðarböndum, svo að aldrei
bar skugga á samskipti þeirra.
Guðrún var mikil húsfreyja.
Heimili sinu hélt hún ekki að
eins snyrtilegu, heldur gæddi
einnig andrúmsloft þess þeim
þokka hlýleika og hóglátr-
ar gleði, sem hvarvetna eru föru
nautar þeirra, sem eru góðir
drengir í fornri merkingu þess
orðs. Ást hennar á fegurð og
hreinleika setti mark sitt á
hvern hlut innan húss og utan
og hvert hennar handtak. Á síð-
asta áratug reistu þau hjónin
sér nýtt íbúðarhús á einum feg-
ursta staðnum í því fagra þorpi
Borgarnesi, þar sem sér yfir Dal
inn og meginbyggðina handan
hans og til Snæfellsjökuls
lengst úti við sjónbaug. Lóðina
höfðu þau skipulagt og prýtt á
hinn fegursta og smekklegasta
hátt. Þar naut Guðrún síðustu
æviára sinna með manni sínum,
eftir að dæturnar voru flognar
úr hreiðri og kyrrast tók í um-
svifum daglegs lífs. Síðustu ár-
in naut hún þessa í vitund þess,
að þetta voru síðustu árin. En
hún bar það ekki með sér, að vit
undin um nálægð dauðans væri
henni nein beizk reynsla, og van
liðaninni af völdum banameins
sínis flíkaði hún ekki við aðra.
Hún andaðist á sjúkrahúsi Akra-
ness 8. júlí 1971, þá á 71. aldurs-
ári.
Blessuð sé minning hennar.
Hveragerði, um páska 1972.
Gunnar Benediktsson,
rithöfundur.
KVEÐJA frá tengdasoniim
Nú þegar þú hefur verið köll-
uð frá okkur, vildum við koma
kveðju og þakklæti til þín, fyrir
þá ástúð og umhyggju er þú
sýndir okkur og börnum okkar,
alla tíð, og þá fórnfýsi og það
móðurþel er þú sýndir okkur
eins og við værum þínir synir.
Aldrei gerðir þú mannamun,
alltaf jafn örugg og gestrisin
hvern sem að garði bar. Við vilj
um þakka þér allar þær stund-
ir er við dvöldum á heimili þinu,
og seimt munu gleymast fyrir
þitt tilstiMi, því alltaf varstu
jafn glöð og ánægð þótt eitthvað
blési á móti. Þú hefur mikið
kennt okkur og vonumst við til
•að okkur megi öðlast sá styrkur
er þú sýndir í þínum erfiðleik-
um.
Blessuð sé minning þín.
Tengdasynir.
Breiðholtsprestakall
Séra Páll Pálsson umsækjandi Breiðholts-
prestakalls heldur guðsþjónustu í Bústaða-
kirkju sunnudaginn 14. maí kl. 11 fyrir
hádegi.
Safnaðarnefnd.
Húseigendur
vantar 3ja—4ra herb. íbúð í Reykjavík.
Upplýsingar gefur
STÁLVIRKINN, Skeifan 5
Sími 85260 milli kl. 1—7.
M álverkauppboð
verður haldið í Súlnasal Hótel Sögu mánu-
daginn 15. maí og hefst kl. 5.
Málverkin eru til sýnis frá kl. 1—6 föstudag
og laugardag 1 Sýningársalnum að Týsgötu 3.
Listaverkauppboð
Kristjáns Fr. Guðmundssonar
Sími 17602.
SGnderbora
garn
SÖNDERBORG-GARN
nýkomið í glœsilegu litavali
Verzlnnin HOF
Þingholtsstræti 1.
Rnrnnvinníélngið Sumnrgjöf
Okkur vantar forstöðukonur að eftirtöldum
dagvistunarstofnunum:
1. Nýjum leikskóla við Leirulæk
frá 1. júní n.k.
2. Nýjum leikskóla við Kvistaland
frá 1. júlí n.k.
3. Nýju dagheimili við Blöndubakka
frá 15. ágúst n.k.
Umsóknir sendist skrifstofu Sumargjafar
Fornhaga 8 fyrir 25. maí næstkomandi.
STJÓRN SUMARGJAFAR.