Morgunblaðið - 30.06.1972, Side 14

Morgunblaðið - 30.06.1972, Side 14
14 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. JÚNl 1972 I Hljóðeinangrunarplötur og lím ? - Verzlið þar sem úrvalið er mest og kjörin bezt. - . JP JÓN LOFTSSON HE msw Wnm Hringbraut 121 ® 10-600 H afnarfjörður Til sölu 4ra herb. íbúð á aðalhæð í fallegu steinhúsi á góðum stað við Hiingbraut. Bíl- geymsla fylgir. ÁRNI GUNNLAUGSSON HRL., Austurgötu 10, Hafnarfirði. Sími 50764. ■■■ —M——— H FÉLAGSSTARF SJÁLFSTÆÐISFLOKKSINS ÞJÓÐMÁLAFUNDIR Samband ungra Sjálfstæðismanna hefur ákveðið að efna til almennra þjóðmálafunda víðsvegar um landið í samstarfi við þingmenn Sjálfstæðisflokksins í viðkomandi kjördæmum. Geir Haligrímsson, varaformaður Sjáifstæðisflokksins, mun flytja ávörp á öllum fundunum og síðan sitja fyrir svörum ásamt Markúsi Erni Antonssyni, formanni Heimdallar, og þingmönn- um viðkomandi kjördæmis. Á fundum þessum verður m. a. rætt um stefnuleysi og vinnubrögð ríkisstjómarinnar, ásamt atvinnumála, skattamálin, utanríkismálin, landhelgismálið og viðhorf Sjálfstæðismanna til þessara mála. Lögð verður áherzla á, að form fundanna verði sem frjáls- legast, þannig að fundarmenn taki virkan þátt í umræðum eða beri fram fyrirspurnir úr sæti eða skriflegar. Umræðu- fundir þessir eru öllum opnir og eru stjórnarsinnar ekki síður hvattir til að sækja þá. Ungir Sjálfstæðismenn telja að nauðsyn beri til að efna til umræðufunda um þessi mál og beina þvi sérstaklega til ungs fólks að sækja þessa fundi, taka þátt í umræðum, skiptast á skoðunum við forystumenn Sjálfstæðisflokksins og koma þannig á framfæri áhugamálum sínum. Síðustu fundirnír verða sem hér segir: VESTFIRÐIR Fimmtudaginn 22. júni i VÍK. í félagsheimilinu Leikskálum, klukkan 20.45. Mánudaginn 3. júli kl. 20.30 i samkomuhúsinu Skjladborg, PATREKSFIROI. Miðvikudaginn 5. júlí kl. 20.30 i Sjálfstæðishúsinu, ÍSAFIRÐI. Geir Hallgrímsson, varaformaður Sjálfstæðisflokksins, flytw ávarp og mun síðan sitja fyrir svörum ásamt Markúsi Erni Antanssyni, formanni Heimdallar, og alþingismönnunum Man- híasiBjarnasyni og Þorvaldi Garðari Kristjánssyni, Fundirnir eru öllum opnir og er fólk hvatt til þess, að bara fram munnlegar eða skrif.egar fyrirspumir og taka þátt í um- ræðum. SAMBAND UNGRA SJÁLFSTÆÐISMANNA. 3. hver Islendingur tannlaus eftir þrítugt Sykur og sælgætisát líklega meginorsök DR. Pálmi Möller, tannlæknir, kom heini frá Bandaríkjunum til að sitja norrænt tann- læknaþing, þar sem hann fiutti í gærmorgfun erindi um rannsóknir sínar á skarði i vör og iiolgómmn meðal ís- lendinga. Síðan 1961 hefur Pálmi staðið fyrir heildar- rannsókn á munnsjúkdómum, tannskemmdum og gómsjúk- dómum meðal íslendinga.'sem gerð var af vísindamönnum á vegum Alabamaháskóla og H. í., en hann sneri sér síðari árin sérstaklega að rannsókn- um i sambandi við skarð í vör. Um það efni varði hann doktorsritgerð við Háskóla Islands í fyrrasumar og flutti um það fyrirlestur á norræna tannlæknaþinginu. Fréttamaður Mbl. tók sér fyrir hendur að fræðast ör- lítið um þessi mál hjá Pálma Möller, seim hefur hér stutta viðdvöl :.ð þessu sinni, fer aft- ur á föstudag. Ein hann er nú prófessor við tannlæknaskól- ann i Alabama. Fyrsit var drepið á könnunina á tainn- skemmdum meðal Islendinga, sem lokið er og niðurstöður birtair í kunnum fagtímarit- uim. — Við eigum Mklega heimsmet í tannsketmmdum eða við erum að minnsta kosti mjög ofarlega á blaði, sagði Pákni. Og er þá miðað við allt landið. Sérstaklega er áþeraindi hve margir eru hér tarmilausir. Tíðni tann - Skemmda ei' hér mjög há eða svipuð og i Bandaríkjumum, þar sem hún er talin á- kaflega há. En hér er aft- ur á móti um helm- inigi meira af tanmlausu fölki yfir þrítugsaldur en er þar. Og það einkennilega er, að tannleysi er algengara meðal kvenna en karla hér. Eftir þrítugsaldur er þriðji hver ís lendingur tannlaus. Þá er að sjálfsögðu miðað við alllt land ið. Við gerðum könmun á þessu á árunum 1963—1965, skiptum landinu í skoðunar- svæði og tókum 4000 manna úrtak fól'ks á aldrinum 6 ára og upp úr. Dregnir voru út einstaklingar, svo ekki var um neitt úrval að ræða. — Hvað veldur? Ég held að það sé mest sælgætisát. Alls staðar er hægt að ná í ssdigæti, hvar sem maður er staddiur á landinu. Og sykumeyzla Is- lendinga er gífurleg. Hvað snertir sykurneyzflu, erum við önnur hæsta þjóð í heimi. En hvað tannleysi snertir, þá hef ur það auðvitað sitt að segja hve mikill skortur er á tann- læknum í dreifbýlinu. Fólk bregður oft á það ráð, ef það fær tannverk að fara til hér- aðslæknisins og láta hann taka tönnina. En þetta er sjálfsagt að breytast með til komu skólatannlækna. Og Tannlæknafélagið hefur gert mikið átiak til að fræða fölk. Þegar Pálmi er spurður hvort öllum þessum athugun- um hans hér á landi, sé nú lokið, úr þid að búið er að gera upp niðurstöður, segir hann: — Nei, enn er verið að vinna að rannsöknum á börn um á aldrinum 6—14 ára í Vestmannaeyjum, á Akra- nesi og í Ámessýslu. Þarna höfum við tvo svipaða kaup- staði með líkar aðstæður hvað snertir mat og vatn. Nú hafa Vestmannaeyingar bætt fluor í drykkjarvatnið og þá þurf- Pálmi MöUer um við samanburð, sem við getum fengið bæði á Akranesi og meðal sveitabarnanna í Ár- nassýslu. Eins höfuim við nú til samanburðar rannsóknir á tannskemimdum í börnum í Vestmannaey j um áður en flúor var bsett í vatnið. At- huganir þyrfti því að endur- taka um 3 árum eftir að farið er að bæta flúor í vatnið, og taka þá til samianburðar börn á sama aldri í Vest- mannaeyjum og hiínu/m stöð- unium. Þamnig má sanimreyma hvort það borgar sig að bæta flúor í vatnið. Ég held að það geri gagn, en skoðanir eru skiptar og þarna er grund- völlur til athugania. Hvað tannskemmdir snertir meðal barna á þessum þreimur stöð- um, höfum við ekki gert upp niðurstöður. En þó rná sjá að tannskemmdir eru svipaðar rneðal bama á Akrainesi og Vestmaininfleyjum, en ástand- ið er mun betra roeðal sveita- barnainina og þeim mun betra sem fjarlægð verður meiri við kaupstaðina. Þegar í ljós kom við al- mennu rannsóknina, sem gerð var á tíðmi og dreifingu muinmsjúkdóma meðal fslend- iiniga, að verkið gekk vel á íslandi, var ákveðið að ranmsaka sérstaklega skarð í vör og holgóma meðal íslemd- iniga. Varnm Pálmi að þessum ranmsóknum frá 1966 til 1970, að hann liauk doktorsritgerð sinni um þær. Hafði m. a. sam vinríu við alla stjómemdur sjúkrahúsa, hémaðslækna, tanmlækna, skurðlækna og ljósmæður á landimu, kannaði sjúkraskrár þeirra, sem fæðzt höfðu með skarð í vör og leitaði upplýsinga um ættarskrár þeirra o. fl. Voru allls skrásettir 366 fslendimg- ar, sem fæðzt höfðu með ein hvers konar skarð í vör og/ eða holgóma. 85% þeirra voru skoðaðir og upþlýsingar fengnar um þá hjá þelm sjálfum og foreldrum þeirra. Pálmi sagði, að tímabilið 1954 til 1966 hefði verið not- að í útreikningum viðkom- andi tíðni þessa ágalla hér á iandi, vegna þess að skrá- setning var þá talin svo til tæmandi. Á þessu 13 ára táma bili var táðni sköpunargalla á íklandi 2,515 á hverjar 1000 fæðingar, þ.e. 1 barn af hverj um 398 fætt með s'karð í vör og/eða holgóma. Reyndist helldartiðnin töluvert hærri hjá sveinbörnum en meyböm- um. Gerður var saman.burður á tóðni sköpunargallanna með ai nokkurra þjóða aif hvíta kynstofninuim. Kom í ljós, að ttðni ágallanna meðal Lslend- inga var langheest, þó saman- burður væri gerður við þjóð- ir, sem taldar voru hafa háa tíðni þessa sköpunargalla. — Þessi háa tiðni rneðai ísHendinga á hugsanlega rót sína að rekja tii kynþáttamis munar, segir Pálmi. Þó tel ég sennilegra, að meginorsakir þessa munar sé hin sérstak- lega góðu skilyrði við sötfn- un gagna á íslamdi, sem gera kleifa nákvæmari tainingu fólks með þessa sköpunar- galla en tekizt hefur meðal annarra þjóða. Tíðni sköpun- argallanna virðist aukast á Is landi. Þessi aukning á senni- lega rót sína að rekja til bættra lífsskillyrða, þannig að langflestir þessara einstakl- inga ná nú fullorðinsaldri og eignast börn. Pálmi sagði, að þrátt fyrir mismunandi og umdedldar kenningar um orsök skarðs í vör og/eða holgóms, þá virt- ust flestir þeirra eiinstakliimga, sem að þessu verkefni vinma, vera sammála um það, að arf gengi skipi eitt hedzta hlutverk ið í orsök þessa sköpumar- galla. Ágætis rannsóknir um arfigengi skarðs i vör og/eða holgóms, sem umnar hafi verið víða um heim, bendi ótvírætt til þess, að þessir ágallar komi fram i rikum mæli sem fjölskyldiu- eða ættarfyrir- bæri. Var því gerð könnun á arfgengi sköpunargallanna á íslandi. Alis tókst að ná saman við unandi ættarskrám fyrir 137 probands eða „fyrsta sjúkl- ing“ sem fæddir voru með skarð í vör með eða án hol- górns. Tíðni ágallanina meðal nánustu ættingja þessara ein staklinga reyndist vera fjór um sinnuim hærri en tíðni þess ara sköpunargalla meðal ail- mennings á íslandi. Þá tókst að ná SÆurmam 80 viðunandi ætt airsfcrám fyrir „probands“, sem fæddir voru holgóma. — Tíðni ágallans meðai nánustu ættimgja þessara einstafclinga var meir en áttföld tóðni þessa sköpumargalla meðal aiiroenn ings. Alls fannst 51 foreltíri, sem hafði sikarð í vör og/eða var holgóma. Þessiir einstakl- ingar höfðu eignazt samtals 160 börn og 12 þessara barrua fæddust með skarð í vör og/ eða holgóma. Tíðni sköpunar- gallanna meðal ættimigja í móð urætt er mikiu hærri en með al ættingja í föðurætt. Þeasi mlsmunur reyndist mjög svo raunhæfur og gæti bent tiil þess, að sérstakra áhrifa gætti frá móðurinni i sambandi við orsakir þessara sköpumargalta. Margvislegan fróðieik um þesisi mál, lét Pálmi okkur í té. En hér verður látið staðar numið. Að lokuim spurðum við Pálma hvort hans væri nokk uð von aiftur til föðurlandsins í bráð. Þvi svaraði hann þarrn ig, að hann hefði tarið til eins árs dvaliar fyrir 14 árum og væri í rauminni alltaf á hieim- leið. Það bætti þó úr að hann hefði haft tækifæri til að koma svo oft heim í heimsókn og atttaf kæmi nokbuð af í»- lendingum til framhaildisnáms til Alabaima, og hann væri þvi ekki slitinn úr sambandi við íslamd.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.