Morgunblaðið - 25.08.1972, Page 17

MORGUNBLAÐIÐ, 'FÖSTUDAGU'R 25. ÁGÚST 1972
17
Eran er Bemhöftstorfan á
dagsferá og nú vegna svars
borgairráðs Rey'kjavíkur við
gjafabréfi ríkisst.iórnarinnar
sem baiuðsit til að gefa Árbæj
arsaÆni tvö húsanna margum-
ræddu oig láta flytja þau upp
að Árbæ.
Borgarráð teliuir sig á
þessu stógi ekki geta tekið
ákvörðun um það, hvont
þigigja beri þetta tilboð rikis
stjórnar-innar, þar sem ekkí
hefur verið sýnd né sam-
þýkkit teitonÍTLg af nýju
stjórnarráðshúsi, sem falli
vel að umihverfinu á þessum
stað.
Gömliu húsin eiga sem sé að
standa þarna enn um sinn en
eins og fram kemur í svar-
bréfi borgarsitjóra til íorsæt-
isráðuneytisins um málið eru
uppi uim það ýmsar me ning-
ar innan borgarstjómar.
Þeir eru aillmargir, sem teija,
að húsin eigi að fá að standa
á sínuim gamia stað og er ég
í þeim hópi. Öðrum finnst
eðliiiegit, að núsin verði fli'utt
að Árbæ tii varðveizlu, enn
Markús Örn Antonsson, borgar ful'ltrúi:
Verður Bernhöftstorfan enn
látin drabbast niður ?
aðrir. vilja, að þau verði lát-
iin hverfa íyrir fullt og ai’lt.
Síðas'tnefnda s jónarmið.ð
hefu’r vissiulega átt form'æl-
endúir í fjöl'miðlum og viðar
í opimberum umræðum um
málið. Þeir fuHyrða gjarn-
an, að eflniviðurinn í húsun-
uim sé ónýíur, að þetta séu
fúaspýtur, sem ekki sé hægt
að enidurbæta svo að nokiku.r
mynd verði á. ASrir, sem mál
um eru tounnugir, mótmséia
þessu eindregið. Viðtaka hús
anna til endurrí.snai í Ái'bæ
væri hins vegar ótviræð yf-
irlýsing um að bæði gefend-
ur, ríkisvaldið og viðtakend-
ur, borgaryfirvöid, teidu hús
in í því ástandi að gera mretti
á þeim nauðsyniegar iagfær-
ingar til að þau sómdu sér
vel sem verndaðar minjar 1
Reyk j aví tou rlan di.
Og úr því að húsm eru
nýtileg eftir alit saman, því
mega þau þá ekki standa á
sínuim gamla stað?
Afar mörgum stendur nú
nákvæm'lega á sama um þes&a
húsakofa og í svipinn getur
Bernhöftsfcorfan ekki kafflazt
neinu öðru nafni. Það sætir
nefnilega milkilili furðu,
hvernig húsin hafa verið lát-
in drabbast niður og ekkert
ver'ð gent til þess að upp-
fyfta þær skyldur, sem á eig
endum þeirra hví'la varðandi
frágang og uimhirðu. Þetta er
afar mein'liegt á jafn áberandi
stað í hjarta miðborgarinn-
ar.
fslenztoa rítoið, eigandi hús
anna, verður að sjá sóma
sinn í því að hefja lagfær-
ingar á þeim hið fyrsta og
liggur það raunar aiveg belnt
við, þvi að málið snýst nú um
það, hvort húsim skuli láti.n
standa lagfærð uppi viö Ár-
bæ eða á gamla staðnum við
Lækjargötuma. Ef endurbæc-
urnar yrðu þega.r í stað hafn
ar og Reykví'kmgar flengju
að sjá húsin smyntilega útffit-
andi, þar sem þau nú standa,
er enginn vafi á því, að allur
þorri borgarbúa yrði þeirrair
skoðuinar, að þau settu h'lýleg
an og skemimitiiegan svip á
miðborgiina og ættu tvímæla-
laust heimá í henni og hvergi
arnnars staðar.
Kannstoi er það einmitt
þessi fyrirsjáanfega þróuin,
sem meðmæliendiuir nýrrar
stjórnairráðsbygginigar ó’tast
og er þess jafnframit vald-
anidi, að viðkomamdi yfirvöld
aðhafast eklkert til að gömi'u
húsin verði etoki lengur til
þeirrar óprýð'i sem þau eru
nú.
Sadat hótar áróðurs-
seggjum lífláti
Trúarbrögð Egypta í brennidepli
í ( kjb/v
ðSSHí THE OBSERVER
STJÓRNVÖLD í Egyptalandi
hafa ákveðið að tilraunir til
að koma á óánægju og flokka
dráttum meðal þjóðarinnar
skuli teljast til landráða, sem
ieyfilegt sé að hegna með líf-
Játi.
OtJendinigum í Egyptaiandii
hefuor borizt til eyrna fragnir
uim deiliur múflflft múhamieðstrú-
armaroia og kopta, og um
að dreifibréf, sem ætlað var
að ýta undir slitoair deilur hafi
verið gieirð upptæk, en menn-
in garm ál aráðherrann hafi
lýst því yfir að þau hafi ver-
ið send frá Ramdaríkjnmuim.
Það væru ýkjiur að segja að
saimband múhamieðstrúar-
manna og kopta vaeri alvar-
liagt vandaimáil í Bgyptalandi,
en það væri jafn nangt a®
láta sem koptar hefðu ékkiert
út á múhameðstrúarmann að
setja, eða aið múhameðstrúar-
mönnium væri aills ekki illia
við kopta.
Koptar eru kristnir menn
úr Egypzkiu rétttrúiarkirkj-
utnni. Þeir eru um 5—6 mil’lj-
ónir af þessairi 35 milljóna
þjóð. Sumir koptar halda því
fraim að kristnir menn hafi
etoki réttí'áta hlutdeiid í stjórn
landsins, á þiniginu og öðrum
opinberum stofnunum, að
þeir hafi ekki sömu mögu-
lieika á að fá atvinrnu, eða
vinma sig upp i hærri stöðu i
embættismennskiunni eða hjá
hernuim.
M ú h ameðs t rúarmenn svara
þvi til, að stjórniarskráin
tryggi öl’lum Egyptum jafn-
rétti fyrir lögunum, „án til-
lits til kynþáttar, uppruna,
tungumáls eða trúarbragða";
aið koptar séu í embættum á
ö’iilium tignarstigum innan
hersins, og að það sé koptísk
uir ráðherra í egypzku ríkis-
stjórninni. Koptar hafa sína
éiigin skóla, en attlir skóliar
stjórnarinnar og háskólarnir
eru opnir koptum og mú-
hameðstrúarmönnuim til
jafns.
Kristin trú var boðuð i Eg-
yptailandi af heilöguim Mairk-
úsi milli ársins 40 og 49 eftir
Krist. Á ainnarri öld e. Kr.
hafði hún borizt um ailt iand-
ið, að undanskilinni Núbíu
suðuir af nyrztu fossum Nilar
við Aswan. En kristnir menn
stjórniuðu etoki Egyptalandi,
og það vair undir grisk-róm-
versikri og býzanzkri stjórn
fra.m að hernámi Araba árið
639 efltir Krist.
Kristnir menn buðu Arati-
ana vellkomna sem frelsendur
sína undan ofsóknum Byzanz-
mannia. Hinir nýju drottnamr
Egypt a'lands gáfu kristnum
mönnum trúfreisi og léttu af
þeim þrúgiamdi skattbyrðum.
Á níundu öld höfðu fleistir
Egyptar tekið múhamieðstrú,
en ef frátalin eru noktour
skeið ofsókna í upphafi, þá
sýndu þeir kristmum uimburð-
arlyndi. Engin átök hafa átt
sér stað svo vitað sé síðan á
13. öld, og í dag eru flieiri en
1500 koptisitoar kirkjur i Eg-
yptalandi.
Elns og í fliieistuim trúairsaim-
féiöguim af þessu tagi eru í
Bgyptailiandi rót.grónir trúar-
fordómar sem hægt er að
auitoa og magna. Á timiuim
spennu og erfiðiieikia hefur
þetta verið j'afn ríkur þáttur
í stjórnmálailífi í Egyptaliamdi
og annars staðar i heiminiuim.
Menntunariiausir koptar
segja: „Nei, ég er ekki Arabi.
Bg er kristinn,“ eða þá að
þeir miunu kaila múhaimeðska
landsmienn sína „Araba“.
Þetta huigtak hefur verið
að myndast giegnum aMirnar
af trúar- og stjórnmálalleiðtog
um og af nýliendutsitjórnum,
sem hafa hampað hlut ann-
ars samfélaigsins á kostnað
hins.
Breta-r studdu kriistna
menn í Egyptalandi þegiar
þeir réðu landiniu á árunum
1882 til 1936, og sum brot af
kristna samfélaginu litu á
hin kristnu Vestuirlönd, sem
sína næsitu bandamienn. Á því
lieitouir enginn vafi að noktour
hiuti kopta gekk í lið með
hern ámisr íkinu.
Það er i samræmi við tauiga
stríð sem er hluti af deiiuin-
um miili Araba og ísraels-
manna og áíökunum í hinum
einstötou héruðum, að þessi
nýuppkomni fjandskapur
milli múhameðstrúarmanna
ag kopta er til orðinn fyrir
erliend áhrif, — e’ins og Sadat
forseti hefur haldið fram.
Þjóðamisstefna og trúar-
brögð hafa atlla tið verið ná-
tenigd i Egyptalandi og Araba
heimimuim öliuim Tengsl
miannta við trúma hafa ailltaf
verið sterkari en tengslin við
vailidhafanna. Pólitísk þjóð-
ernisstefna er tiltöliuilaga nýtt
fyrirbæri á þessúm slóðum.
Þegar fyrsta ailda pólitískr-
Sadat
ar, þjóðernisstefmu gekk yfir
Egyptaiiand áiið 1882 tótou
múhameðstrúarmienn og
kristnir menn höndum sam-
an gegn hemámi Bneta. Fáuim
áruim seinna var agypzki Þjóð
ernisflokkurinn stofnaður,
og slagorð hans var „Egypta-
land fyrir Egypta“. Mótmæia-
aðgerðir, uppþot og uppreisn-
ir kristinna og múhameðsíkna
föðuirlandsvina héldu áfram
alian tímann sem Bretar sátu
í landinu.
Á döguim Arabaiupprefenar-
inniar gegn Ottoman-keisara-
véldinu (sem var múbaimeðs-
sinnað) í fyrri heimsstyrjöld-
inni, voru það krisitnir menn
sem voru í fararbroddi hreyf-
ingarinnar í Sýrlandi. AMs
staðar börðuist krfetnir og mú
ham'eðstrúarmienn saman fyr-
ir sjál'fstæði sínu. Kristnir
og múhameðskir byitingar-
sinnar, kommúnistar og
frjálslyndir hafa til jafns orð-
ið fyrir kúgu.n, fangeilsiuinuim
og útlegð. Kristnir og mú-
hameð.skir Egyptar hafa geng
ið i lið með palestinsku and-
spyrnuhreyfingunni geign því
sem þéir telllja nýja tegund
heimsvaldastefnu.
Þessi tillhneiging þjóðernis-
stefmu i átt ti'l veraldlegri
efna heifiur hins vegar ekki
náð til mei'rihiuta lands-
manna, — hinna ómemntuðu,
ílátæku og hefðbundnu, sem
eru alveg bornir ofuirliði af
trúarliedðtogumuim og póii-
tiskri- og uppl'ýsingalegiri
dreifingu ríkisstjórnarinnar.
Það er mteðail óupplýsits almúg
ans og óánægðra fyrirmanna
klíkna sem áróðursrefir og
uppre'isnarseggir finna jarð-
veig fyrir boðun sína.
Slíkir vandræðagiem'lingair
Framh. á bls. 21